Qoşavəng
Qoşavəng — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Ağin (Ani) rayonunda kənd.
Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Rayon mərkəzindən 41 km məsafədə yerləşir.
Toponim Azərbaycan dilində "cüt, yanaşı" mənasını bildirən qoşa və "qala, istehkam, yaşayış yeri, "kilsə" mənasını bildirən vəng sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb toponimdir. Erm. SSR AS RH-nin 19.IV.1950-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Haykadzor qoyulmuşdur. 1950-ci ildə kənd ermənicə Haykadzor adlandırılmışdır. Kənd orada orta əsrlərdən mə'lum olan "Qoşavəng" kilsəsinin adındandır. Ani şəhərindən 4 km uzaqda yerləşən bu monastır X əsrdə tikilmişdir.
Qoşavəng monastırı
Qoşavəng məbədi – Qazax-Şəmşəddil sultanlığı ərazisində, Karvansaray (1930-cu il sentyabrın 9-dan İcevan) rayonunda Böyük Qarakilsə (1930-cu il yanvarın 3-dən Kirovakan) şose yolunun sağ tərəfində Turşsu bulağının yuxarısında qədim alban məbədi.
Ermənilər azərbaycanca "qoşa" sözünü sətri tərcümə edərək ("Cuğt" ermənicə "qoşa" deməkdir) məbədin adını "Cuğtağvəng" şəkilnə salmışlar. Ümumiyyətlə, Qoşavəng məbədinin əski adı Nor Getik olmuşdur və Qoşavəng adı məbədə sonradan verilmişdir. Bunun səbəbi mənbələrdə müxtəlif şəkildə göstərilir. Bəzi mənbələr buna səbəb olaraq məbəd kompleksində iki mühüm məbəd binası olduğunu göstərsə də, bəziləri Qoşavəng adını Mxitar Qoşla bağlayır. Belə ki, Mxitar Qoş uzun müddət bu məbəddə yaşamış və xidmət etmişdi.
Qoşavəng kompleksi iki abidədən ibarətdir. Birinci abidə XII yüzildə, ikinci abidə isə 1021-ci ildə tikilmişdir. İkinci abidə gümbəzsizdir.
Məbədin yerləşdiyi ərazilər qədimdən türk-oğuz boylarının ana yurdu olmuş və bura ilk ermənilər XIX əsrin əvvəllərində İran və Türkiyədən köç etmişlər.
Qoşavəng məbədi
Qoşavəng məbədi – Qazax-Şəmşəddil sultanlığı ərazisində, Karvansaray (1930-cu il sentyabrın 9-dan İcevan) rayonunda Böyük Qarakilsə (1930-cu il yanvarın 3-dən Kirovakan) şose yolunun sağ tərəfində Turşsu bulağının yuxarısında qədim alban məbədi.
Ermənilər azərbaycanca "qoşa" sözünü sətri tərcümə edərək ("Cuğt" ermənicə "qoşa" deməkdir) məbədin adını "Cuğtağvəng" şəkilnə salmışlar. Ümumiyyətlə, Qoşavəng məbədinin əski adı Nor Getik olmuşdur və Qoşavəng adı məbədə sonradan verilmişdir. Bunun səbəbi mənbələrdə müxtəlif şəkildə göstərilir. Bəzi mənbələr buna səbəb olaraq məbəd kompleksində iki mühüm məbəd binası olduğunu göstərsə də, bəziləri Qoşavəng adını Mxitar Qoşla bağlayır. Belə ki, Mxitar Qoş uzun müddət bu məbəddə yaşamış və xidmət etmişdi.
Qoşavəng kompleksi iki abidədən ibarətdir. Birinci abidə XII yüzildə, ikinci abidə isə 1021-ci ildə tikilmişdir. İkinci abidə gümbəzsizdir.
Məbədin yerləşdiyi ərazilər qədimdən türk-oğuz boylarının ana yurdu olmuş və bura ilk ermənilər XIX əsrin əvvəllərində İran və Türkiyədən köç etmişlər.