Поиск по словарям.

Tartu (est. Tartu, alm. Dorpat, Dörpt‎; 1030—1224 və 1893—1918-ci illərdə Юрьев, в 1224-1893-ci ildə Дерпт) — Estoniyanın şəhəridir. Emayıgi çayının sahilində yerləşir. Tallindən sonra Estoniyanın 2-ci böyük şəhəridir. Tartu şəhəri hələ b.e. V əsrindən «Tarbatu» (est. tarvas — «tur, ibtidai buğa və ya öküz») adında estlərin yaşayış məntəqəsi kimi tanınırdı. Şəhər tarix boyunca Qədim Rus dövlətinin, Novqorod respublikasının, Livoniya ordeninin, Reç Pospolitanın, İsveç Krallığının, Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin tərkibində olmuşdu, buna görə də şəhərin bir çox variantda adı var. === Əhali === === Əhalinin etnik tərkibi === == İqlim == === Memarlıq abidələri === == Partnyorlaşmış şəhərlər == == Web links == Кай Крашевски.

Тart (fr. tarte) -Adi şəkər tozlu xəmirdən hazırlanmış tipik Fransız şirniyyatı. == Haqqında == Duz və şəkər tozu əlavə edilmir. Əsas yemək və ya desert kimi təqdim edilə bilər. Pizza kimi və kənarı düz ola bilsin də çıxıntılı qablarda bişirilə bilər. İçlik kimi müxtəlif şeylərdən istifadə edirlər. Belə ki, ət, tərəvəzlər, balıq və s. Şirin tartlardan isə almalı, moruqlu, albalılar daha çox yayılmışdır.Tartlar tartaletka adalanan kiçik ölçülü qablarda da hazırlanır.

Debet kartlar — bankomat və ya bankın kassalarında yerləşən POS-terminallar vasitəsilə nağd vəsaitlərin alınması üçün istifadə edilən texniki vəsait. Kartlar debet rejimində işləyir, ancaq kart hesabında faktiki olan məbləğ daxilində xərclər aparmaq və ya bankomatlardan nağd pul çıxarmaq imkanını verirlər. Debet kartı üzrə ödəmələr hesabda olan vəsait qalığı çərçivəsində həyata keçilir. Azərbaycanda real olaraq plastik kartlarla 21 bank işləyir. Onların sayı artıq 100 mini keçib. Sözügedən kartların 80 mini Azərbaycan Beynəlxalq Bankına məxsusdur. onun istifadəçilərinin 60–70% -i debit kartlarının istifadəçiləridir.

Debet kartlar — bankomat və ya bankın kassalarında yerləşən POS-terminallar vasitəsilə nağd vəsaitlərin alınması üçün istifadə edilən texniki vəsait. Kartlar debet rejimində işləyir, ancaq kart hesabında faktiki olan məbləğ daxilində xərclər aparmaq və ya bankomatlardan nağd pul çıxarmaq imkanını verirlər. Debet kartı üzrə ödəmələr hesabda olan vəsait qalığı çərçivəsində həyata keçilir. Azərbaycanda real olaraq plastik kartlarla 21 bank işləyir. Onların sayı artıq 100 mini keçib. Sözügedən kartların 80 mini Azərbaycan Beynəlxalq Bankına məxsusdur. onun istifadəçilərinin 60–70% -i debit kartlarının istifadəçiləridir.

Kredit kartları (ingiliscə: Credit Cards) - hesablaşma zamanı nağd kredit istifadə imkanını yaradır. Çeklərə nəzərən kredit kartlarıyla ödəniş daha da qarantlıdır. Çeklərin qarşılıqsız çıxması və ya ödəmələrin gecikməsi və satışı həyata keçirən yerlərin öz kredit satışları nəticəsində bəzi alacaqlarını ala bilməməsi və ya gecikmələrlə alması nəzərə alındıqda kredit kartları satıcılar üçün daha avantajlı sayılır. Banklar kart sahiplərinə ayda bir dəfə cəmi aldıqlarının 25%-nin ödənməsini tələb etməklə, geri qalmış vəsaitin isə kredit olarak ödəmə imkanı təmin edirlər. Kredit kartı üzrə ödəmələr həm hesabda olan vəsait qalığı çərçivəsində həm də icazəli overdraft çərçivəsində heyata keçirilir. Kredit kartların digər növü revolver kredit kartlarıdır və bu kartla ödəmələr icazə verilmiş kredit limiti çərçivəsində, yəni kredit borcun maksimal həddi dərəcəsində həyata keçirilir.

Taksit Kart — plastik kartlarla hesablaşma zamanı ödənişi bərabər hissələrlə həyata keçirməyə imkan verən sistemin şərti adıdır. Azərbaycan bankları 2012-ci ildən etibarən taksit kart sistemini tətbiq etməyə başlayıblar. Hal-hazırda 5 bank sistemi tətbiq etməkdədir. 2014-cü ilə qədər sistemi tətbiq edəcək bankların sayının 10 olacağı proqnozlaşdırılır.

Tartu Universiteti (est. Tartu Ülikool, lat. Universitas Tartuensis) — Estoniyanın Tartu şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi; ölkənin ən qədim ali təhsil ocağıdır. == Tarixi == 1632-ci ildə İsveç kralı Qustav II Adolf tərəfindən yaradılmışdır. Bu universitet həmin dövrdə İsveç Krallığının rəhbərliyi altında idi. == Tərkibi == Universitetin çox sayda filialı, texnikumları, konservatoriyası, elmi-tədqiqat mərkəzi var. == Tələbələri == Hər il universitetə 4500 tələbə qəbul olunur.Hazırkı Estoniya bayrağı 1881-ci ildə Tartu Universitetinin tələbələri tərəfindən hazırlanmışdır. == Xarici əlaqələri == Universitet Utrext Şəbəkəsinin, Koimbra qrupunun və Avropa Birliyinin Erasmus proqramının üzvüdür. Tartu Universiteti Erasmus proqramı çərçivəsində 26 ölkənin 200-dən çox universiteti ilə əməkdaşlıq edir. 2007/2008 tədris ilində burada təxminən 175 Erasmus tələbəsi var idi ki, onların da böyük əksəriyyəti Finlandiya, Almaniya, İtaliya, Fransa və İspaniyadan gəlir.

Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti —Azərbaycanda geniş istifadə edilən simli musiqi musiqi aləti. == Tar sözünün mənası == Bəzi dilçilər "tar" sözünün farskökənli olduğunu yazır. Ancaq sözün hər hansı dildə mövcudluğu hələ onun həmin dildə doğma olduğuna dəlalət eləmir. Hind-avropa dillərinin heçbirində "tar" kökünün məntiqli etimoloji və fonetik açıqlaması yoxdur. Altaist Sergey Starostin öz "Babil qülləsi" adlı etimoloji toplusunda "taram-/tera-" kökünün (saç, tel, sim) yalnız türk və altay dillərində mövcud olduğunu göstərib, belə ki: qırğız, qazax, noğay, başqırd, qaraqalpaq dillərində "taramış" biçimində; özbək, uyğur, şor, oyrat dillərində isə "taram" kimi. "Tar" və "taram" sözləri "daramaq" (1. saç daramaq, 2. dağıtmaq) feilindən törəyib , necə ki "saç" sözü "saçmaq"dan (ətrafa yayılmaq, dağılmaq) əmələ gəlib . Azərbaycan türkcəsində "tarım" sözü (bərk dartılıb çəkilmiş) indi də var. Mənasından belə bir sonuc çıxarmaq olar ki, "tar" sözü "daramaq" deyil, "dartmaq" feilinin törəməsidir.

Tart Taten (fr. Tarte Tatin)Fransız alma piroqudur. Piroq bişmədən öncə alma yağda və şəkər tozunda qızardılır. == Tarixi == Tədqiqatlara əsasən Tart Taten hotel olan 2 bacı Stefani (1838—1917) və Karolina (1847—1911)Taten tərəfindən 1880-cı illərdə hazırlanmışdır. Rəvayətə görə piroqu hazırlayan zaman Stefani xəmirdən forma hazırlamağı unudur və karamelli almaları forma kimi qoyur və xəmiri üzərinə tökür. Bəzi fikirlərə görə o piroqu əlindən salır və sonra necə gəldi toplayır. Belə bir fikir də mövcuddur ki, piroq Solon regionunun milli piroqudur və Stefani ona biraz dəyişikliklər edib. Bacılar heç vaxt tortu öz adlandırmayıblar və heç bir kulinariya kitablarında bunu qeyd etməyiblər. == Haqqında == Bu piroqun məşhurlaşmasına səbəb Maxim restoranı olmuşdur. Belə ki, onlar bu piroqun dadına baxandan sonra onu menyularına əlavə etmişdirlər.

Ərəb tarı (lat. Arabitragus jayakari) — boşbuynuzlular fəsiləsinin keçilər yarımfəsiləsinə aid heyvan növü. == Təsviri == Ənənəvi olaraq Ərəb tarı Tarlar cinsinin üç növündən biridir. Bu cinsə Ərəb tarından başqa Himalay və Nilqirian tarlarıda daxildir. Digər tarlar kimi ərəb tarı da keçilər yarımfəsiləsnin qalan növlərinə bənzərliyi ilə seçilir. Bununla belə çəkisi 23 kiloqramı keçmir ki, bu da ərəb tarlarını tarlar arasında ən kiçik növə çevirir. Yığcam bədən qruluşauna sahibdir. Güclü ayaqları qayalara dırmanmaq üçün uyğun gəlir. Heyvanın bel sütunu boyunca sıx uzun tükləri quyruq istiqamətində uzanır. Həm erkək, həm də dişilər arxaya əyilmiş bir cüt buynuza sahib olurlar.

Podorojnik (rus. Подорожник) — Sankt-Peterburqda ictimai nəqliyyatda ödəniş etmək üçün istifadə edilən təkrar doldurulan nəqliyyat kartı. 1 yanvar 2011-ci ildə təqdim edilib. Sistemi Hollandiyanın “Mifare” texnologiyasına əsaslanan London “Oyster kart”ın analoqudur. Sistem həmçinin 2013-cü ilin aprelində "Troyka"nın tətbiq olunduğu Moskva Nəqliyyat Departamentindən götürülmüşdür. İstənilən etibarlı, güzəştsiz uzunmüddətli səyahət bileti “Podorojnik” kartına verilə və ya kartdan “elektron pul kisəsi” kimi istifadə oluna bilər.

Tartu Hava Limanı (IATA: TAY, ICAO: EETU) — Estoniyanın Tartu şəhərinin mərkəzindən 9,5 km cənub-qərbdə yerləşən hava limanı, Tartu-Vıru magistral yolunun yaxınlığındadır. Ülenurme kəndinə yaxın olduğu üçün Ülenurme Hava limanı da adlanır. Burada Finnair aviaşirkətinin Helsinkiyə gündəlik uçuşları var. == Tarixi == Hava limanı 1946-cı ildə açılmışdır. Yeni terminal binası 1981-ci ildə inşa edildi, elə həmin vaxtı uçuş-enmə zolağı və sürmə zolağı yeniləndi. 2005-ci ildən bəri hava limanı Tallinn Airport Ltd məxsusdur. 2009-cu ildə uçuş-enmə zolağı 1799 m-ə qədər artırıldı. 2009-cu ildə Tartu Hava Limanından sərnişin axını 9 707 nəfərə çatmışdır. Hava limanının yaxınlığında Estoniya Aviasiya Akademiyası yerləşir ki, onun təlim uçuşları hava limanında uçuş və eniş əməliyyatlarının 90%-nı təşkil edir. == Aviaşirkətlər və istiqamətlər == == Xarici keçidlər == World Aero Data saytından EETU hava limanı barədə məlumat.

Xan Taxtı (fars. خان تختي‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Salmas şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 419 nəfər yaşayır (114 ailə). Xan Taxtı kəndinin əhalisi etnik azərbaycan türklərindən ibarətdir və azərbaycan türkcəsində danışırlar. Əhalisi etiqad baxımından müsəlman və şiədirlər. == Coğrafiyayi yerləşməsi == Bu kənd Salmas şəhərindən 40 km cənubda və Pir Çavuş dağının yamacında yerləşir. Xan Taxtı kəndi Minas, Aq ziyarət, İstisu və kəndlər ilə qonşudur. == Kəndin görməli yerləri == Xan Taxtı kitabəsi sasanilər çağına aiddir. Pirçavuş dağının üzərində oyulmuşdur. Pirçavuş dağı Salmasın yüksək zirvələrindən biri sayılır ki, oda bu kəndin arxasında yerləşir.

Xüsusi dartı qüvvəsi — dartma nisbətinin mühərrikin və ya istismarın istənilən parametrinə nisbəti. Dizaynın effektivliyini xarakterizə etmək üçün istifadə olunur; məxrəc parametrləri adətən seçildiyi üçün: mühərrik çəkisi. "Xüsusi cazibə qüvvəsi", "çəkidən çəkiyə nisbəti" (Mühərrikin çəkidən çəkiyə nisbəti) müxtəlif mühərrik dizaynlarını müqayisə etməyə imkan verir; reaktiv mühərriklər üçün kütləvi hava axını (bu məna ümumiyyətlə İngilis dilindəki xüsusi vuruşa uyğundur); raket mühərrikləri üçün işləyən mayenin kütləvi axını (bu vəziyyətdə adətən "spesifik impuls" termini istifadə olunur); qüvvə xarakterizə etmək gücü .

Şəbəkə interfeys kartı (network interface card) – lokal şəbəkədə iş zamanı verilənləri qəbul etmək və ötürmək üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi genişləndirmə lövhəsi. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Daş Körpü (Tartu) — Estoniyanın Tartu şəhərində Emajogi çayı üzərində qorunmamış daş körpü. Livoniyadakı ilk daş körpü, erkən klassik dövrün əhəmiyyətli memarlıq əsəri. == Tarixi == Daş körpü 1775-ci ildə Tartuda baş vermiş böyük yanğından sonra general qubernator Yuri Yuryeviç Brounun təşəbbüsü ilə tikilmişdir. Layihənin müəllifləri İohan Zaklovski və İ. Ziqfriedendir. Körpünün daşları ağır əmək üçün Estoniyaya sürülmüş Puqaçov üsyanının iştirakçıları tərəfindən yonulub. Tikinti 1779-cu ildə başladı və 1784-cü ildə tamamlandı. Körpü 1784-cü il sentyabrın 16-da açılmışdır. Körpünün mərkəzi hissəsi antikvarı xatırladan zəfər tağları ilə bəzədilmişdir. Körpü Tartu şəhərinin mərkəzi meydanının tarixi ansamblının kompozisiyasının əsas elementlərindən biri idi. Körpü meydanın uzununa oxunda yerləşərək ona bir növ təntənəli giriş kimi xidmət edirdi.

== Məzmun == Filmdə beş yaşında dünya işığına həsrət qalmış tarzən Murtuz Mehdiyevin ömür yolundan söhbət açılır. Gözlərinin işığını itirsə də, həyata inamını itirməyən M.Mehdiyev hələ uşaqlıqdan tar çalmağı öyrənmiş, musiqiyə möhkəm bağlanmışdır. O, Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirmişdir. İndi özü kimi dünya işığına həsrət qalmış uşaqların musiqi təhsili aldığı məktəbə rəhbərlik edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Xamiz Muradov Ssenari müəllifi: Cahangir Aslanoğlu (Cahangir Məmmədov kimi) Operator: Tofiq Sultanov Səs operatoru: Şamil Kərimov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.

Taiti (fr. Tahiti, taiti Tahiti) — Sakit okeanda, Cəmiyyət adaları qrupunda ən böyük ada. Fransa Polineziyası tərkibindədir, sahəsi 1042 km2-dir. Əhalisi 178,133 nəfərdir (2007-ci ildə). Ən böyük şəhəri - Papeetedir. Ada iki dağ massivindən ibarətdir. Mərcan rifləri ilə əhatə olunmuşdur. İllik yağıntı 1400 mm. Rütubətli tropik meşələri var. Kokos palması, banan, şəkər qamışı, ananas və s.

Tartu müqaviləsi (Rusca: Тартуский мирный договор, Fincə: Tarton rauha) Finlandiya və RSFSR arasında 4 ay davam edən danışıqlardan sonra 14 oktyabr 1920-ci ildə imzalanmışdır. Müqavilə ilə tərəflər arasındakı sərhəd Finlandiya vətəndaş müharibəsindən sonra çəkilib. Müqavilə Sovet İttifaqının 1939-cu ildə "Qış müharibəsi"nə başlamasından sonra başa çatdı. Müqavilə Eston Tələbə Cəmiyyətinin binasında Tartu şəhərində (Estoniya) imzalanmışdır. Müqavilənin ratifikasiyası 31 dekabr 1920-ci ildə Moskvada edildi. Müqavilə 5 Mart 1921-ci ildə Millətlər Müqaviləsi Seriyasında qeyd edildi.

== Məzmun == Filmdə beş yaşında dünya işığına həsrət qalmış tarzən Murtuz Mehdiyevin ömür yolundan söhbət açılır. Gözlərinin işığını itirsə də, həyata inamını itirməyən M.Mehdiyev hələ uşaqlıqdan tar çalmağı öyrənmiş, musiqiyə möhkəm bağlanmışdır. O, Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirmişdir. İndi özü kimi dünya işığına həsrət qalmış uşaqların musiqi təhsili aldığı məktəbə rəhbərlik edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Xamiz Muradov Ssenari müəllifi: Cahangir Aslanoğlu (Cahangir Məmmədov kimi) Operator: Tofiq Sultanov Səs operatoru: Şamil Kərimov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.

Ədalət və İnkişaf Partiyası (türk. Adalet ve Kalkınma Partisi, qısa AK Parti kimi tanınır) — Türkiyədə mövcud olan siyasi partiya. Partiyanın sədri 21 may 2017-dən bəri Rəcəb Tayyib Ərdoğandır. == Tarixi == Partiya 14 avqust 2001-ci ildə Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən qurulmuşdur. Partiya 2002, 2007 və 2011-ci ildə keçirilən Parlament seçimlərinin qalibi olmuşdur. Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Abdulla Gül, Binəli Yıldırım və Bülənt Arınc partiyanın öndə gələn şəxsləridir. 3 noyabr 2002-ci ildə keçirilən Parlament seçimlərində Ədalət və İnkişaf Partiyası 34,29% səslə birinci seçildi. 550 nəfırlik Milli Məclisdə 365 yer qazandı. 22 iyul 2007-ci il Parlament seçimlərində 46,58% səslə Partiya yenə birinci seçildi. 2007 seçimlərində millət vəkili sayı 22 nəfər azaldı.

Kurt Marti (alm. Kurt Marti‎: Bern, 31 yanvar 1921 – Bern, 11 fevral 2017) — İsveçrəli teoloq və şair. Onun poeziyasında çox vaxt mənəvi və dini məqamlar öz əksini tapırdı. Marti daha çox "ləhcə ədəbiyyatı"nı intellektual keyfiyyətə çatdıran şəxs kimi məşhur olmuşdur. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Publications by and about Kurt Marti in the catalogue Helveticat of the Swiss National Library "Literary estate of Kurt Marti". HelveticArchives. Swiss National Library.

Marti Oiva Kalevi Axtisaari (fin. Martti Oiva Kalevi Ahtisaari; d. 23 iyun 1937) - 1994-2000-ci illərdə Finlandiyanın prezidenti, diplomat, BMT-nin əməkdaşı, 2008-ci il Nobel Sülh Mükafatı laureatı. == Həyatı == 1937-ci ildə Finlandiyanın Viypuri şəhərində (indiki Vıborq, Rusiya) Norveç əsilli zabitin ailəsində anadan olmuşdur. 1939-1940-cı illər Sovet-Fin müharibəsi dövründə ailəsi Kuopio, 1952-ci ildə Oulu şəhərinə köçmüş, 1959-cu ildə Marti Oulu Universitetinin pedaqoji şöbəsini qiyabi bitirmişdir. Ouluda Gənclərin Xristian Assosiasiyasına daxil olan Axtisaari 1960-cı ildə Kəraçiyə (Pakistan) gedərək bu qurumun fiziki tərbiyə məktəbinə başçılıq edir. 1963-cü ildə ölkəsinə qayıdaraq paytaxt Helsinkidə Politexnik texnikumuna girir və inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardım göstərən təşkilatlarda çalışır. 1965-ci ildə Finlandiya Xarici İşlər Nazirliyi sisteminə keçir. 1973-cü ildə Finlandiyanın Tanzaniyadakı səfiri təyin olunur. 1975-ci ildə ölkəsinin Zambiya, Somali və Mozambikdəki diplomatik missiyalarına da başçılıq edir.

Matyas Tayti (2 iyun 1998-ci ildə anadan olub) — Nemzeti Baynoksaq I təmsilçilərindən olan Dioşqyor klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Macarıstan futbolçusudur. == Klub karyerası == === Dioşqyor === Tayti Barselona akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. 10 iyul 2016-cı ildə o, La Liqa təmsilçilərindən olan Malaqa klubuna transfer olmuşdur. 17 iyul 2018-ci ildə Tayti Nemzeti Baynoksaq I təmsilçilərindən olan Dioşqyor klubu ilə müqavilə imzalamışdır. Tayti öz peşəkar karyerasında debütünü 28 iyul 2018-ci ildə Puşkaş klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 74-cü dəqiqədə Attila Busaini əvəz etmişdir. Nemzeti Baynoksaq I görüşündə Dioşqyor rəqibi ilə 2-2 hesabı ilə bərabərə qalmışdır. == Karyera statistikası == === Klub === 1 avqust 2018 tarixində yenilənib 1UEFA Avropa Liqası görüşləri daxildir. 2Macarıstan Superkuboku görüşləri daxildir.

Phytoseiulus persimilis (lat. Phytoseiulus persimilis) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin phytoseiulus cinsinə aid heyvan növü.

Tapti çayı (və ya Tapı)— Godavari və Narmada çayları arasında mərkəzi Hindistanda bir çay. == Xarakteristikası == Ərəbistan dənizində Kambey körfəzinə tökülmədən öncə qərb istiqamətində 724 km məsafədə axır. Çay Qucarat ştatının Surat şəhəri boyunca axır və Maqdalla ONGC körpüsü ilə kəsilir. Çayın hövzəsinin sahəsi 77 800 км²-dir. Orta su sərfi 489 m3/s, maksimum su sərfi 9,830 m3/s, minimum su sərfi isə 2 m3/s-dir. == Etimologiyası == Əfsanəyə görə Tapti çayı adını Günəş tanrısı Surya kral Samvarna ilə evləndikdə sonra olan qızı Tapti ilahəsinin adından götürmüşdür.

Tarki-Tau — Dağıstan Respublikasında dağ. Dağ öz adını Dağıstanın ən qədim kəndlərindən biri olan Tarki aulundan götürüb. Tariki-Tau oronimi yaylaya və bütün dağ silsiləsinə aid edilsə də, dağın zirvəsinə başqa ad verilib — Sarıyar burnu. Sarıyar dağın şiş ucudur. Sarıyar qumuq dilində «sarı» və «yar» (yarğan) deməkdir. == Xarakteriskası == Tarki-Tau görünüşcə nəhəng masaya bənzər yüksəkliyi xatırladır. Tark-Tau dağının ətəyində Dağıstanın paytaxtı Mahaçqala şəhəri yerləşir. Dağı Xəzər dənizindən 3 km-lik məsafə ayırır. Dağın mütləq hündürlüyü 720 metr, Xəzərə görə nisbi hündürlüyü isə — 745 metrdir ( 1998-ci ilin məlumatı). Tarki-Tau aydın görsənən yayla formalı relyefə malikdir.

Xose Xulian Marti Peres (isp. José Julián Martí Pérez; 28 yanvar 1853[…], Havana, İspaniya imperiyası – 19 may 1895[…]) — Kuba şairi, yazıçısı, publisisti, siyasətçisi, Kubada azadlıq hərəkatının lideri, Kuba İnqilab Partiyasının qurucusu. "Kubanın müstəqilliyinin həvarisi" hesab edilir. == Həyatı == Xose Marti 28 yanvar 1853-cü ildə Havananın Paula küçəsi 41 ünvanında valensiyalı ata Mariano Marti Navarro və Kanar adalarından olan Leonor Peres Kabreranın ailəsində anadan olub. Marti yeddi bacının böyük qardaşı idi: Leonor, Mariana, Maria del Carmen, Maria del Pilar, Rita Amelia, Antonia və Dolores.Xose Marti 1865-ci ildə Rafael Maria de Mendivenin rəhbərlik etdiyi oğlanlar üçün ali ibtidai bələdiyyə məktəbinə (isp. Escuela de Instrucción Primaria Superior Municipal de Varones) qəbul oldu. Mendive Martinin siyasi fəlsəfəsinin inkişafına təsir etmişdir. 1866-cı ildə Marti, Mendivenin təhsilini maliyyələşdirdiyi "Instituto de Segunda Enseñanza"ya daxil oldu.

Playboi Carti (Əsl adı: Cordan Terrell Karter; 13 sentyabr 1996, Atlanta) — amerikalı repçi, müğənni, mahnı yazarı. Carti 2017-ci ilin aprelində buraxdığı öz adını daşıyan miksteypi ilə tanınma qazandı. Miksteypə daxil olan "Magnolia" və "Wokeuplikethis" sinqlları Billboard Hot 100 hit-paradında yuxarı sıralarada qərarlaşdı. 2018-ci ildə ilk studiya albomu "Die Lit"i buraxan Carti dinləyicilərin sevimlisinə çevrildi. Albom satış rekordları qırdı və ABŞ-nin Billboard 200 hit-paradında üçüncü pilləyə yüksəldi. Carti iki illik fasilədən sonra 2020-ci ildə qayıtdı və ikinci albomu "Whole Lotta Red"i təqdim etdi. Albom Billboard Hot 200 hit-paradında birinci yerə yüksəldi və onun ən çox bəyənilən albomu oldu. Playboi Carti uzun müddətdir gözlənilən üçüncü albomunu 2024-cü ildə buraxmağı planlaşdırır.Carti 2019-cu ildə Opium musiqi şirkətini təsis edib. Bu şirkətlə müqavilə bağlayan repçilər Ken Carson, Destroy Lonely və Homixide Gang-dır. == Həyatı == Cordan Terrell Karter 13 sentyabr 1996-cı ildə Corciya ştatının paytaxtı Atlantada dünyaya gəlib.

Alyo (fr. Artix) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Aryej. Varil kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Pamye. INSEE kodu — 09021. == Əhalisi == 2008-ci il üçün kommunanın əhalisi 106 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 59 yaşda (15-64 yaş arasında) 47 nəfər iqtisadi fəal, 12 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 79,7%, 1999-cu ildə 70.5%). Fəal 47 nəfərdən 45 nəfər (23 kişi və 22 qadın) işləyir, 2 nəfər işsizdir (1 kişi və 1 qadın). 12 hərəkətsiz 3 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 8 nəfər - təqaüdçü, 1 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir..

Tatiana Qabriel Hobson (ing. Tatiana Gabrielle Hobson; 25 yanvar 1996, San-Fransisko, Kaliforniya) — ABŞ aktrisası. Əsasən Tati Qabriel olaraq tanınır. == İlk illəri == Tati Qabriel 25 yanvar 1996-cı ildə Kaliforniya ştatının San-Fransisko şəhərində anadan olmuşdur. Atası qara, anası isə qara və koreyalıdır. Övladlığa götürüldüyü ailəsi Cənubi Koreyada yaşayan qara amerikalı ailədir.Qabriel 3 yaşında modelliyə başlamışdır. 5 yaşında isə Macy's və Nordstorm mağazaları üçün modellik etmişdir.

Tati dili — Azərbaycanda və İranda yaşayan tatilərin dili. Bu dil fars dilinə çox bənzəyir. Qafqazdakı(Azərbaycan və Dağıstan) tat dili ilə səhv salınmamalıdır. Hər ikisi Hind-avropa dil ailəsinin İran dilləri bölməsində yerləşsə də fərqli qruplardadırlar.

Basdı - türk, altay və tatar mifologiyalarında kabus cini. Bastı, Bastırık (Bastırığ, Bastırı) da deyilər. İnsanların kabus görməsi, halsızlaşması, qorxuyla oyanması, sonrasında nəfəsinin kəsilməsi bu şər ruhu ilə əlaqəli görülər. Anadolu türkcəsində "Bastırık" birbaşa kabus deməkdir. Eyni zamanda həbsxana və ya hüceyrə mənalarına da gəlir. Müxtəlif şəkillərə girə bilər. Pişik qılığına bürünmək çox sevər. Kazakçada kabus "Bastırılu" deməkdir. Bastıyla əlaqədar aşağıdakı varlıq adları diqqətə dəyərdir. Albasdı: "Aleybanı, Alyabani." Uzun boylu, ağ bədənli və çılpaq olaraq təsvir edilən şeytanı dişi varlıq.

Artız — İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Ellər (Kotayk, Abovyan) rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 15 km məsafədə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsinlə qeyd edilmişdir. Toponim qədim türk dilində «ardıc, ardıc kolu» mə’nasında işlənən artız sözündən əmələ gəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 4.IV.1946-cı il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Gehard qoyulmuşdur. == Əhalisi == Kənddə 1873 - cü ildə 221 nəfər, 1886-cı ildə 267 nəfər, 1897-ci ildə 426 nəfər, 1904 - cü ildə 293 nəfər, 1914 - cü ildə 480 nəfər, 1916-cı ildə 466 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin soyqırımına mə'ruz qalaraq depertarsiya olunmuş, kənddə Türkiyədən köçürülən ermənilər yerləşdirilmişdir. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurululandan sonra sağ qalan kənd sakinləri öz evlərinə dönə bilmişdir.

Barlı — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Barlı bələdiyyəsinin tərkibindədir. == Tarixi == Barlı Quba rayonunun Zərdabi inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Qudyal çayının sahilində, Qusar düzənliyindədir. Quba rayonunda meyvəçiliyin inkişafı ilə əlaqədar 1955-ci ildə Qonaqkənd kəndindən köçüb gələn ailələr tərəfindən salınmışdır. Oykonim bar (mey və, bəhrə) və -lı (Şək.) komponentlərindən düzəlib, "meyvəsi olan, meyvəli" deməkdir.

Bartın (türk. Bartın) — Türkiyənin Bartın ilinin inzibati mərkəzi. Şəhərdən keçən Bartın çayından dənizə getmək mümkündür. Türkiyədə dəniz nəqliyyatına uyğun tək axarsudur. == Etimologiya == Qurulduğu Bartın axınının qədim adından (Parthenios) adını alan şəhər, Pafaqoniyanın qədim şəhərlərindən olan Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) və Erythinoi (Çakraz) sərhədlərindədir. Bartın çayına Roma dövründə Parthenius deyilirdi. Axın sahilində qurulan şəhər Partheniya adlanırdı. Zamanla bu ad Bartına çevrildi. == Tarixçə == 7 sentyabr 1991-ci ildə il statusu almışdır. Bartının 4 ilçəsindən biridir.

Barıt — çoxkomponentli partlayıcı maddə olub, xaricdən oksigen daxil olmadan daxildən yanma və bununla böyük daxili enerjili qaz yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Barıt mərmilərin atılmasında, raketlərin hərəkət etdirilməsində və başqa məqsədlər üçün istifadə edilir. Paralel laylarla yanma zamanı istilik bir laydan başqasına ötürülür. Bununla yanma zamanı qaz əmələ gəlməsini tənzimləmək olur. Bu barıt dənəciyinin ölçüsündən və yanma sürətindən asılı olur. Dənəciyin ölçüsü onun forması, həndəsi ölçüləri ilə təyin olunur. Yanma zamanı bu ölçülər kiçilə və ya böyüyə bilər. Belə yanmaya deqressiv və ya proqressiv deyilir. Qaz əmələgəlməsində müəyyən qanunauyğunluq əldə etmək üçün dənəciklər əlavə yanmayan materialla örtülürlər. Barıtın yanma sürətinə onun tərkibi, başlanğıc temperaturu və təzyiq təsir edir.

Carlı — Azərbaycan Respublikasının Kürdəmir rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Carlı oykonimdir. Şirvan düzündədir. Zaqatala r-nunun Car kəndindən köçüb gəlmiş ailələr tərəfindən salındığı üçün belə adlandırılmışdır. == Din == Kənddə "İmam Hüseyn" məscidi dini icması fəaliyyət göstərir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 1289 nəfər əhali yaşayır. === Tanınmışları === Aşıq Əhməd Rüstəmov == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.

Carçı (agah edən)

Darts - iç-içə olan rəngli dairələrdən və bunları kəsən üçbucaq dilimlərdən ibarət olan hədəfə balaca oxların (dartlar) əllə atılmasıyla oynanılan oyun. İngiltərə bu idman növünün vətənidir. Rəvayətə görə, Britaniya oxatanları pablarda dincələn zaman qısa oxlardan istifadə ediblər. == Qaydalar == Oyunun qaydalarına görə, hər bir oyunçuya 301 xal verilir. Sonra isə onların hər birinə drotiki atmaq üçün üç imkan verilir. Nişanın-“almacığa” düşsə, oyunçudan 50 xal, onu ətrafında yaşıl xəttə düşsə, 25 xal çıxılır. Nişanı yerdən 1,73 metr hündürlükdə, oyunçulardan 2,37 metr uzaqlıqda qururlar.

Mantı (türk. mantı; qaz. мәнті; qırğ. манты; özb. manti), mantu, buuz, pozı və ya mandu (kor. 만두, 饅頭) — Mərkəzi Asiya, Türkiyə, Tatarıstan, Başqırdıstan, Krım, Koreya və Monqolustan xalqların ənənəvi ətli xörəyləri. Mantı, müxtəlif ədviyyatlarla dadlandırılan qıymanın, kiçik xəmir parçalarının içinə qoyulması və bu xəmir parçalarının suda qaynadılması ilə edilən ətli xəmir yeməyidir. Türk mətbəxinin olduğu qədər digər Orta Asiya mətbəxlərinin də bir parçası olan mantı, köhnə SSRİ ölkələrində də məşhur bir yeməkdir. Orta Asiyadan Anadoluya köçəri Türklər tərəfindən gətirilmişdir. Bəzi bölgələrdə mantıya tatar böreği deyilməsi, mantının köçəriliklə olan əlaqəsini təsdiqləməkdədir.

Marts — Tiflis quberniyasının Loru-Borçalı qəzasında, indi Allahverdi (Tumanyan) rayonunda kənd.

Mırtı — Azərbaycan Respublikasının Göyçay rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Mırtı Göyçay rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Şirvan düzündədir. Əsl adı Murtu olmuşdur. Təklə tayfasının murtu tirəsinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Etnooykonimdir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 1985 nəfər əhali yaşayır.

Narlı (fars. نرلو‎) — İranın Ərdəbil ostanının Kövsər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 69 nəfər yaşayır (15 ailə).

Xanlıqlar (Parçı) — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda kənd. == Toponimikası == Şərur rayonunun Eyniadlı i.ə.v. də kənd . Düzənlikdədir. Yaşayış məntəqəsi vaxtilə Naxçıvan xanlarına məxsus Xanlıq adlanan mülk yerinin ərazisində salındığı üçün belə adlanır.

Qarğı (lat. Arundo) - qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Azərbaycan Tələbə Gənclər Təşkilatları İttifaqı (ATGTİ və ya Tələbə İttifaqı) Azərbaycanın 101 ali və orta təhsil müəssisəsini özündə birləşdirən ən böyük tələbə təşkilatlarından biridir.ATGTİ qeyri-siyasi, qeyri-kommersiya və qeyri hökumət təşkilatıdır. İttifaqın əsası 20 noyabr 2009-cu ildə qoyulmuşdur, 2010-cu ilin mart ayında isə Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatına alınmışdır. İttifaqın məqsədi ali məktəblərdə təhsilin inkişafına kömək olmaq, tələbələrin maraqlarını təmsil və müdafiə etmək, respublikanın ictimai, mədəni və sosial-iqtisadi həyatında onların fəal iştirakını təmin etməkdir. ATGTİ mütəmadi olaraq yerli təlimlər, seminarlar, konfranslar, milli və beynəlxalq yay düşərgələri, tələbə mübadilələri, tələbələrarası müxtəlif olimpiadalar, incəsənət müsabiqələri və digər bu kimi fəaliyyətlər təşkil edir.