[ər.] 1. is. Peşmanlıq, peşman olma. Əyyaşlığın sonu yorğunluq və nədamət, səfalətin – heçlik və fəlakətdir… A
əvəz. Nə üçün, nə səbəbə, nəyə görə, niyə? Nədən saralıbsan sən də mən kimi; Nədir dərdin, ey biçarə şamama? M
zərf Nə səbəbə görə isə, nəyə görə isə. [Kərim baba:] Hətta qurdu nişan alıb vurmaq istədim. Nədənsə fikrimdən vaz keçdim
is. [ər.] köhn. 1. Sirdaş, yaxın adam, dost, həmsöhbət, həmməclis. Gördü ki, gəlir nədimi-kamil. Füzuli
[ər. nədimət] köhn. “Nədim”in qadın cinsi (bax nədim 2-ci mənada). [Mirzə:] Həmin Kərbəlayı Kazımın arvadı on ildir ki, hacının evində işləyir, özü də
is. [ər.] klas. Xeyir, fayda, mənfəət. [İzzət:] Görək Xudayar bəynən sənin nə alıbverəcəyin var? Katdadı özünə katdadı
sif. [ər. nəf və fars. …bərdar] köhn. Xeyir görən, faydalanan, mənfəət götürən. □ Nəfbərdar olmaq – fayda götürmək, xeyir görmək, faydalanmaq
is. [ər.] 1. Bir tək adam; kimsə, şəxs, fərd, kəs. …Tək bircə nəfərin də fikrinə gəlmir ki, dünyada yaşamaq ibarət deyil ondan ki, səhər dükana gedib,
Adətən saylara qoşularaq şeyin neçə nəfərə, neçə şəxsə məxsus, ya aid olduğunu göstərir, məsələn: üç nəfərlik yer tutmaq
is. [ər.] 1. Ciyərlə havanı içəri alıb buraxma (insan və heyvanlarda oksigen udub karbon qazı buraxma prosesi)
zərf Çox yaxın, lap yaxın, üz-üzə. Nəfəs-nəfəsə oturmaq. – Hey çalırlar, oxuyurlar nəfəs-nəfəsə; Mənsə baxıb ürəyimdə həsəd çəkirəm
is. Ciyərlə havanın içəri alınması. Nəfəsalma prosesi
sif. mus. Nəfəslə çalınan. Nəfəsli musiqi alətləri (ney, klarnet və s.). Dəniz sahilində nəfəsli hərbi orkestrin çaldığı adı şairanə valsın sədaları g
is. Otağın havasını dəyişdirmək üçün pəncərədə kiçik göz. Pəncərənin nəfəsliyini açmaq. // məh. Kiçik pəncərə
sif. və zərf 1. Haldan düşmüş, cansız. Nəfəssiz düşüb qaldı. – Dinlədilər yolu bir az nəfəssiz; Qaldılar bir qədər səmirsiz, səssiz
is. Ciyərdən havanın buraxılması. Nəfəsvermə prosesi
is. [ər.] 1. Ucu getdikcə genişlənən boru şəklində olan nəfəsli çalğı aləti; şeypur. [Dərviş Məstəli şah:] Mən bu saat elə burada, bu otağın içində bi
is. [ər.] Son dərəcə zərif, incə, gözəl, qəşəng. Nəfis sırğa. Nəfis parça. Nəfis şəkil. – Xalça Fərqanədə toxunmuş, olduqca zərif və nəfis ipəkdən idi
is. İncəlik, zəriflik, qəşənglik
sif. Xeyirli, faydalı. Əgər bizim xahişimiz qəzetəmizi nəfli və ləyaqətli etmək isə, onda borcumuz budur ki, onun ehtiyacatını düzəldək
is. [ər.] 1. Ehtiras, şiddətli istək, arzu, meyil. …Mənim belə yadıma gəlir ki, [türk padşahlarının] arzu və məşğələləri övrətbazlıq, millətin səadəti
sif. [ər.] Ehtirasa, şəhvəti hisslərə aid olan. [Şeyx Sənan:] Mənə biganə zövqi-nəfsani; Sevdiyim yalnız eşqi-ruhani
sif. [ər. nəfs və fars. …kar] 1. Şəhvət düşkünü. 2. Tamahkar, nəfsini saxlaya bilməyən. Əziz bir az acıqlandı: – …Sənin kimi nəfskar, dünyanı dördəlli
sif. 1. Çox tamahkar, hər şeydə gözü olan. 2. Ehtiraslı, qızğın
sif. [ər. nəfs və fars. …pərəst] 1. Öz nəfsini güdən, çox tamahkar, hər şeyi öz nəfsinə qurban edən. Nə vaxta qədər biz biçarələr bu kimi nəfspərəst q
[ər.] bax mahnı. Çün bülbüli-aşiqi-xoşavaz; Eylərdi çəməndə nəğmə ağaz. Xətayi. Can verəndə oxuyun nəğməni Quran əvəzi
is. [ər. nəğmə və fars. …kar] 1. Nəğmə oxuyan; xanəndə. O məchul nəğməkar odunçu oğlu Valeh imiş. Ə.Məmmədxanlı
[fars.] : nəh demək (danışmaq) – bəd danışmaq, pis gətirmək. Əziziyəm, nəh demə; Nəh danışma, nəh demə; Qoy öpüm al yanaqdan; Mən də çatım əhdimə
[ər.] 1. is. Son, axır, qurtaracaq. Hər şeydə başlanğıc və nəhayət vardır. Bu işin nəhayəti nə olacaq? – Həyat nəşəsilə titrəyir içim; Parlaq gələcəyi
sif. və zərf Sonsuz, bitməz, tükənməz, sonu-axırı, hədd-hüdudu olmayan. Nəhayətsiz dalğalar bir-birini qovurdu
is. Sonsuzluq, intəhasızlıq, axırı, sonu olmama. [Ceyranlar] incə qulaqlarını qısıb dalbadal havaya atlandıqca düzənliyin nəhayətsizliyi fonunda qərib
sif. [ər.] Son dərəcə böyük, iri, çox yekə, azman. Nəhəng bina. Nəhəng adam. Nəhəng qala. – Buğlana-buğlana nəhəng maşınlar; Qar təpələrinə hücum çəkd
is. Həddindən artıq böyüklük; yekəlik, irilik, azmanlıq
is. [ər.] Böyük çay, axar su. Heç maraq etmə, yaxınlarda səni; Yenə Kür nəhri öpər. H.Cavid. Tərlan keçən ilin yazında olduğu kimi indi də Kür nəhrini
[ər.] 1. sif. Uğursuz, məşum, ağır, tərs gətirən. Nəhs ay. Nəhs ayaq. – Elə ki, nəhs günlərə keçdim və istədim bu bəndi də oxuyam, qırmızısaqqal rəfiq
is. Uğursuzluq, məşumluq, pislik, bədlik. Kim isə bütün bu işləri bu yerin adının nəhsliyinə yozur… Ə
[ər.] bax sintaksis
[ər.] bax sintaktik. Aman, ay Molla, bu şeri oxu, mənasına bax! Sərfinə, nəhvinə, imlasına, inşasına bax! Ə
is. [ər.] 1. Qadağan, qadağan etmə. Zahid şərab nəhyi üçün ayə söyləyir; Lakin sorulsa, anlamayır hansı ayədir
bax naxış
Mənaca güzəşt bildirən mürəkkəb bağlayıcı. Vəliqulu nəinki anasına nisbət, bəlkə özgələrə görə də artıq üzüyola oğlandı
dan. “Kimdir?”, “Nəçidir?”, “Nə cürətin sahibidir?”, “Ağzı nədir?” mənalarında sual əvəzliyi məqamında işlənir
is. [ər.] Xəstəlikdən təzə qalxıb özündə əzginlik hiss edən, hələ tamamilə sağalmamış adamın halı; zəiflik, süstlük, əzginlik, nasazlıq
is. [ər.] mus. Nəğmənin hər bəndindən sonra təkrarlanan beyt və misralar. Kupletlər bir-birindən nəqərat vasitəsilə ayrılır
is. [ər.] 1. bax nağıl. Qəhrəman balaca Sabir üçün müxtəlif nəql danışırdı. S.Rəhimov. □ Nəql etmək – bir əhvalatı, hadisəni, hekayəni və s
[ər.] : nəqli cümlə qram. – müəyyən bir hadisə, əşya, əlamət və s. haqqında məlumat verilən cümlə növü
is. [ər. “nəql” söz. cəmi] 1. Xalq təsərrüfatının, adamların və yüklərin daşınması ilə əlaqədar olan sahəsi, habelə bu və ya başqa daşıma vasitələrini
is. Nəqliyyat işçisi. Nəqliyyatçılar … motovozları vaxtından qabaq təmir edib işə salmışlar. (Qəzetlərdən)
[ər.] klas. bax naxış. O, gözünü bir nöqtəyə, oturduğu xalçanın nəqşinə zilləmişdi. M.S.Ordubadi. Xalının rəngi, çeşnisi, nəqşi tərifəlayiq idi
[fars.] bax plan 1 və 3-cü mənalarda. [Məsmə:] İndi öz otağıma daşındıqda, ta qızlığımdan xəyalımda nəqşəsini çəkdiyim otağı hazırlamağa başladım