is. Qoşqu ləvazimatının, ağızlığa (kəmə) bənd edilmiş uzun hissəsi; qayışdan (ya ipdən) ibarət olan və qoşulmuş atı idarə etməyə xidmət edən hissəsi. Atın cilovundan yapışmaq.
– [Yusif Sərrac] oturub, əlindəki cilovu tikib, tamam edirdi, çünki müştəri tapşırmışdı ki, gərək o gün hazır ola. M.F.Axundzadə.
Usta əlindəki cilovu tikib hazırlamağa çalışır(dı). A.Şaiq.
Kəndli.
atın cilovundan tutdu. M.Hüseyn.
// məc. İtaətdə, əldə saxlamaq, əl-qol açmağa qoymamaq üçün vasitə, qüvvə.
[Kürd Musa:] Şaliko, Şaliko! Qüvvət bizdədir; Dünyanın cilovu əlimizdədir. S.Vurğun.
◊ Başına cilov keçmək –
məc. evlənmək, başı bağlanmaq.
[Nənəxanım:] [Şaqqulunun] başına cilov keçəndən sonra mən də rahat olaram, daha kişinin kötəyini yemərəm. Çəmənzəminli.
(Əlindən) cilov gəmirmək – birinin əlindən çox bərk hirslənmək, ona qarşı kin bəsləmək, onu cəzalandırmaq üçün fürsət aramaq.
[Göyüş:] [Salmanın] fermaya getməyindən xəbər tutan Veysəl də Əhməd kimi cilov gəmirirdi. Ə.Abbasquliyev.
Cilovda saxlamaq – tabeliyində, əlində saxlamaq.
Cilovu əlində olmaq – tamamilə asılı olmaq, itaətində olmaq.
[Qədir:] Bizim fağır-füqəranın cilovu həmişə sizin əlinizdə olub. Mir Cəlal.
Cilovundan tutub geri çəkmək – bax
cilovunu yığışdırmaq (yığmaq, çəkmək, dartmaq).
Birinci qadın bir az susduqdan sonra fikirli halda dedi: – İndi möhkəm bir əl lazımdır ki, [Rəşidin] cilovundan tutub geri çəksin. Ə.Məmmədxanlı.
Cilovunu (əldən) buraxmaq (vermək) – birinə tam sərbəstlik vermək, başlı-başına buraxmaq.
Cilovunu əlində saxlamaq – bax
cilovda saxlamaq.
[Sürəyya:] Amma, qızım, Zakirin cilovunu əlində möhkəm saxla ha! H.Seyidbəyli.
Cilovunu yığışdırmaq (yığmaq, çəkmək, dartmaq) – bax
ipini çəkmək (“ip”də). [Gülməmməd:] Vaxtında cilovunu çəkmədin.
İndi də dalını bağlamaq olmayır. Ə.Haqverdiyev.
[Rüstəm Qaraşa:] Nə [Mayanın] dədəsi məlumdur, nə nənəsi! Vaxt ikən cilovunu bərk yığışdır, sonra gec olar! M.İbrahimov.