elastik əksetdirici

Elastik büdcə (elastik qiymətləndirmə, ing. flexible budget) — müxtəlif fəaliyyət səviyyələrində (satış həcmlərində) maddələrinin tənzimlənməsinə imkan verən büdcə. Tərif İngilis professoru Kolin Druri elastik büdcəni müxtəlif fəaliyyət səviyyələri üçün düzəldilə bilən büdcə kimi müəyyən edir. Elastik büdcə elastik standart göstəricilərdən istifadə edir. Amerikalı professor Rey Qarrison elastik büdcəni müəyyən fəaliyyət həcmlərində biznes fəaliyyətinin istənilən səviyyəsində çəkiləcək xərcləri qiymətləndirən büdcə kimi müəyyən edir. Nəzarət oluna bilməyən amillər (məlum olmayan və müvafiq olaraq planlaşdırılmayan xarici şərait) büdcə maddələrində dəyişən xərcləri dəyişmiş (artırmış/azalmış), sabit xərclər isə dəyişməz qalmışdır. Hesabat dövrü başa çatdıqdan sonra menecer, idarəolunmaz fəaliyyət amillərinin təhrifedici təsiri olduqda, bu sapmaları nəzərə almağa başlayır. İlkin büdcə dəyişkən məsrəf maddələri baxımından faktiki fəaliyyət səviyyəsinə uyğunlaşdırılır (əgər istehsalın həcmi artıb/azalıbsa, o zaman birbaşa xərclər də artıb/azalıb), beləliklə, elastik büdcə tərtib edilir və sonra təhlil edilir. Amerikalı professor Çarlz Hornqrenin fikrincə, elastik büdcə planlaşdırılmış gəlirin və ya planlaşdırılan xərclərin həcminə əsaslanaraq, faktiki məhsulun (və ya satışın) həcminə uyğunlaşdırılaraq formalaşır. Elastik büdcə məhsulun faktiki istehsalının / satışının həcmindən və statik büdcədən — istehsal / satışın planlaşdırılmış səviyyəsindən istifadə edir.

Elastik psevdoksantoma (ing. pseudoxanthoma elasticum) – autosom-resessiv xəstəlikdir, göz, dəri və arteriyaların elastik liflərində degenerasiya, kalsifikasiya baş verir. Xarakter əlaməti bükücü səthlərin büküşlərində ksantomatoz papulaların tapılmasıdır.

Elastik istehsal sistemi (ing. Flexible Manufacturing System, FMS) — istehsal sistemidir ki, burada sistemin məhsul qarışığı və ya texnologiyasındakı dəyişikliklərə, proqnozlaşdırılan və ya gözlənilməz şəkildə reaksiya verməyə imkan verən çeviklik dərəcəsi vardır. Ümumiyyətlə, bu çeviklik bir çox alt kateqoriyadan ibarət iki kateqoriyaya bölünür: Birinci kateqoriya, marşrut çevikliyi, yeni növ məhsullar istehsal etmək üçün sistemin dəyişdirilməsi qabiliyyətini və hissədə yerinə yetirilən əməliyyatların ardıcıllığını dəyişdirmək qabiliyyətini əhatə edir. İkinci kateqoriya maşın çevikliyi adlanır ki, bu da bir hissədə eyni əməliyyatı yerinə yetirmək üçün bir neçə maşından istifadə etmək qabiliyyətindən, həmçinin sistemin həcm, tutum və ya imkanlar kimi irimiqyaslı dəyişiklikləri qəbul etmə qabiliyyətindən ibarətdir. Əksər FMS üç əsas sistemdən ibarətdir. Tez-tez avtomatik CNC maşınları olan iş maşınları hissələrin hərəkətini optimallaşdırmaq üçün material idarəetmə sistemi və material hərəkətlərini və maşın axınını idarə edən mərkəzi idarəetmə kompüteri ilə birləşdirilir. FMS-nin əsas üstünlükləri onun istehsal resurslarının idarə edilməsində yüksək çevikliyidir, məsələn, yeni məhsulun istehsalı üçün vaxt və səy. FMS-nin ən yaxşı tətbiqi kütləvi istehsalda kiçik bir sıra məhsul dəstlərinin istehsalında tapıla bilər. Manufacturing Flexibility: a literature review. By A. de Toni and S. Tonchia.