fr. ambition – düzgünlük sevən, öyünmək kəskin heysiyyat, təkəbbürlülük, lovğalıq, təşəxxüs, iddia etmə
bir prosesin, hadisənin hərəkətverici qüvvəsi, səbəbi.
yun. hərflərlə oyun eyni hərflərdən müxtəlif sözlərin düzəldilməsi (məsələn, rom və mor).
1) analizlərlə məşğul olan, analizləri tətbiq edən mütəxəssis; 2) elmin müxtəlif sahələrinə aid, məsələn: həndəsə; dillər və s
yun. analysis – dağılma, düzmək, parçalanma, sökülmə və syntesis – birləşmə 1) təhlil; 2) şərh; 3) elmin müxtəlif sahələrində tətbiq edilən ümumelmi i
yun. analogia – uyğunluq, oxşarlıq 1) fikir, məfhum və hadisələr arasında oxşarlıq və uyğunluq, bənzəyiş; 2) müxtəlif əşya və hadisələr arasında qismə
analogiyaya əsaslanan.
fr. enquete – təhqiqat 1) bir nəfərin tərcümeyi-halını bilmək üçün düzəldilmiş sual vərəqəsi; 2) müəyyən bir şəxs haqqında sorğulu məlumat vərəqəsi; 3
anketin köməyi ilə aparılan sosial-psixoloji tədqiqat metodu. Anket sorğusu müxtəlif formalarda aparıla bilər
1) konkret sosial tədqiqatın texniki vasitəsi – anketin tərtib edilməsi, yayılması və öyrənilməsi; 2) zəruri materialların anketin köməyi ilə toplanma
1) hadisə və əşyanın insan beynində inikası; 2) gerçəkliyin bütövlükdə və ya onun ayrı-ayrı hadisələrinin təfəkkürdə ümumiləşdirilmiş inikas formaları
lat. annotatio – qeyd 1) sənədlərin formasının, məzmununun və istifadəçi istiqamətinin qısa xarakteristikasını əks etdirən mətn: ilkin sənədlə birlikd
ümumi qanunauyğunluqdan, ümumi qəbul edilmişdən, normadan kənarlanma.
yun. anonymos – adsız, imzasız 1) müəllifin adı gizlədilmiş – adı məlum olmayan, yaxud göstərilməyən əsər və ya məktub; 2) məktub və ya əsərində öz ad
qeyri-normal, qeyri-təbii, ümumi qaydaya uyğun olmayan, ümumi qaydadan kənar.
yun, anti… – əks, zidd əkslik və zidlik bildirən önlük.
uşaqlara və yeniyetmələrə hər hansı tərbiyəvi təsiri qətiyyətlə inkar edən cərəyan; bu cərəyanın nümayəndələri gənc nəslin pedaqojı və tərbiyəvi prose
yun. antithesis – qarşı-qarşıya qoyma 1) tezisə qarşı irəli sürülən fikir, hökm; 2) fəlsəfədə əks görüş; məntiqdə: 3) tezisin ziddinə yürüdülən mühaki
yun. anthologia – rənglərin toplusu, anthos – çiçək, lego – yığıram ədəbiyyatda: müxtəlif müəlliflərin seçilmiş əsərlərindən toplu
lat. apparatur – avadanlıq 1) cihaz, texniki qurğu, alət, tərtibat; 2) idarə orqanlarının məcmusu; 3) hər hansı təşkilatın və ya birliyin işçilərinin
məhkəmə prosesində apellyasiya şikayəti vermiş tərəf.
lat. apellatio – müraciət, şikayət 1) məhkəmənin qərarından yuxarı mərhələyə şikayət etmə; 2) qəbul edilmiş qərarların, qətnamələrin zərər vurduğu şəx
müəllifin əl yazısının surəti.
lat. a posteriori – sonrakından təcrübədə qazanılan bilik.
lat. priori – əvvəlçədən təcrübədən və təcrübənin nəticəsindən asılı olmayan, faktların öyrənilməsinə söykənməyən, bu öyrənilmədən əvvəl məlum olan
lat. a priore – əvvəlkindən 1) təcrübədən əvvəl və ondan asılı olmayaraq əldə edilən bilik; 2) aposterior biliyin əksi
1) bəyənmə, təsdiq etmə; 2) keyfiyyəti təyin etmə.
tədqiqat, axtarma, yoxlama, tədqiq etmə, təhlil etmə.
1) yoxlama (sənəd); 2) istinad; 3) arama, axtarma işi; 4) bir şey və ya bir şəxs haqqında şifahi və ya yazılı məlumat
1) münsif; 2) yarışlarda hakimlik edən, qaydaları gözləyən; 3) münsiflər hakimi, iki tərəf arasında yaranmış mübahisəni həll etməli olan qərəzsiz vasi
köhnəlmiş (söz və ya əsər), çox köhnə.
yun. archaios – qədim dilçilikdə köhnəlmiş, aradan çıxmış, yaxud istifadədən çıxmış söz – az işlənilən söz, ifadə və ya qrammatik forma
lat. archivum, yun. archalos – qədim, archeion – hökumət idarəsi 1) köhnə sənəd və yazılar saxlanılan idarə; 2) bir dairənin (idarənin) köhnəlmiş sənə
lat. argumentum – sübut, əsas 1) sübut üçün tələb olunan məntiqi dəlil; 2) məntiqdə bir hökmun və ya hökmlər sisteminin, nəzəriyyələrin doğruluğunu sü
lat. aspectus – görünüş, baxış 1) əşya, hadisə və anlayışlara münasibət, nöqteyi-nəzər; 2) hadisənin perspektivi; 3) nəzəri baxış, nəzəri nöqtə; 4) tə
lat. aspirans (aspirantis) – bir şeyi əldə etməyə can atan, nəyə isə çatmaq istəyən, cəhd edən 1) ali məktəblərdə və ya elmi-tədqiqat institutlarında
1) aspirantın işi, vəzifəsi; 2) aspirantlıq dövrü.
lat. aspiro – səy edirəm, yaxınlaşmağa çalışıram 1) ali məktəblərdə və elmi-tədqiqat idarələrində (müəssisələrində) yüksək ixtisaslı elmi və elmi-peda
lat. assistens (assistentis) – iştirak edən, kömək edən 1) ali məktəb müəssisəsində (kafedralarında) kiçik müəllim vəzifəsi və bu vəzifəni tutan şəxs;
lat. associatio – birləşmə 1) cəmiyyət, birlik, ittifaq; 2) kimyada molekulların və ya maddənin iki qat, üç qat və i
1) xəritə; 2) albom və ya məcmuə şəklində tərtib edilmiş xəritə; 3) cürbəcür xəritələrin, sxemlərin toplusu; 3) müəyyən sistem üzrə toplanmış xəritələ
fəlsəfədə: hadisənin ayrılmaz, daimi, zəruri əlaməti, xassəsi.
lat. attestatio – şəhadət, şəhadətnamə, təsdiq 1) bir şəxsin bilik dərəcəsini, qabiliyyətini və bacarığını təyin etmə; 2) bir şəxsin bilik bacarığı ha
lat. attestor – şəhadət verirəm, təsdiq edirəm; attestari – şəhadət vermək 1) müəyyən məktəbi bitirdiyi və vəzifə daşımağa səlahiyyəti olduğu haqda ve
lat. audientia – dinləmə yüksək vəzifəli şəxsin rəsmi qəbulu.
lat. auditorium – dinləmə yeri, qulaq asmaq üçün yer 1) mühazirələrin oxunması üçün nəzərdə tutulan otaq (mühazirə oxunan otaq); 2) ali məktəblərdə də
fr. aventure – sərgüzəşt 1) təsadüfi uğura hesablanmış, real şərait və imkanlar nəzərə alınmadan atılan addım, düzlük baxımından şübhə doğuran riskli
bir şəxsin şəxsi həyatına – tərcümeyi-halına aid olan.
1) tərcümeyi-hal; 2) müəllifin həyatını təsvir etməsi.
fr. autographe, autos – özüm, grapho – yazıram 1) imza, xüsusilə müəllifliyi təsdiq edən; 2) əl ilə yazılmış, adətən, xatirə yazısı və ya imza