Araşdırma

Araşdırmaçı jurnalistika — müxbirlərin ciddi cinayətlər, irqi ədalətsizlik, siyasi korrupsiya və ya korporativ qanun pozuntuları kimi maraq doğuran bir mövzunu dərindən araşdırdıqları jurnalistika forması. Araşdırmaçı jurnalist aylarla, illərlə araşdırma aparıb reportaj hazırlaya bilər. Təcrübəçilər bəzən "gözətçi hesabatı" kimi terminlərdən istifadə edirlər. Araşdırmaçı jurnalistika əsasən, ənənəvi olaraq qəzetlər, xəbər agentlikləri və frilans jurnalistlər tərəfindən aparılır. Reklam gəlirinin azalmasına görə bir çox ənənəvi xəbər xidmətləri bahalı olduğu və çox vaxt apardığı üçün araşdırma jurnalistikasını maliyyələşdirməkdə çətinlik çəkir. Jurnalist araşdırmaları zaman keçdikcə daha çox birgə işləyən xəbər təşkilatları, hətta beynəlxalq səviyyədə (Panama sənədləri və Paradise sənədlərində olduğu kimi) və ya öz işlərini maliyyələşdirmək üçün ictimaiyyət və xeyriyyəçilər tərəfindən dəstəklənən ProPublica kimi qeyri-kommersiya qurumları tərəfindən həyata keçirilir. == Tərifləri == Missuri Universitetinin jurnalistika professoru Stiv Veynberq araşdırmaçı jurnalistikanı belə izah edir: "birinin təşəbbüsü və iş məhsulu haqqında oxucular, izləyicilər və ya dinləyicilər üçün əhəmiyyət kəsb edən məsələlər barədə xəbər vermək". Bir çox hallarda xəbər subyektləri araşdırılan məsələlərin açıqlanmamasını istəyirlər. Hazırda universitetdə araşdırmaçı jurnalistikanı tədris edən kafedralar var. Konfranslar araşdırmaçı jurnalistikaya dair resenziyalı araşdırmaları təqdim etməklə keçirilir.

Gülhanə Təhsil və Araşdırma Xəstəxanası və ya əvvəlki adı Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyası — 30 dekabr 1898-ci ildə II Əbdülhəmid tərəfindən İstanbulda Gülhane Seririyat Xəstəxanası olaraq qurulub. 1941-ci ildə xəstəxana Ankaraya köçürülüb. Türkiyə respublikası qurulduqdan sonra uzun müddət Türkiyə Silahlı Qüvvələri nəzdində Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyası kimi fəaliyyət göstərib. Hazırda Keçiören Etlikte Təhsil və Araşdırma Xəstəxanası olaraq fəaliyyətini davam etdirir. == Tarixi == Xəstəxana ilk dəfə Sultan II Əbdülhəmidin doğum günü olan 30 dekabr 1898-ci ildə şəxsən onun iştirkı ilə təntənəli təşkil edilən mərasimlə açıldı. Xəstəxana onun tərəfindən “Gülhanə Səririyyət Xəstəxanası” adlandırılıb. "Gülhanə" adı ilə qurulduqdan dərhal sonra "Tıbbiye-i Şahane"dən məzun olan hərbi həkimlər bir illik praktiki təhsilə burada başladılar. Əvvəllər hərbi həkimlər vəzifə başına keçməzdən qabaq Haydarpaşa Əsgəri Xəstəxanasında təcrübə keçirdilər. === İlk dövrlər fəaliyyəti === 1908-ci ildə İkinci Məşrutiyyətin elan edilməsindən sonra tibb sahəsində islahatlar cəhdləri nəticəsində hərbi və mülki tibb fakültələri birləşdirildi. 1909-cu ildə təcrübəli on bir professor-müəllim heyəti İstanbul Universiteti Tibb Fakültəsinə köçürüldü.

Tədqiq – bir şeyi və ya onun xüsusiyyətlərini öyrənmək, müəyyənləşdirmək məqsədilə dəqiq elmi araşdırma; tədqiqat. == Tədqiqat metodu == Tədqiqat metodları aşağıdakılardır: yeni biliklərin əldə edilməsi üçün köhnə biliklərin tətbiqi üsulu; elmi faktların əldə edilməsi vasitəsi; məhsula münasibət, motivasiya amili və i.a. barədə mövcud və potensial alıcılarla söhbətləşmə yolu ilə ilkin tədqiqat məlumatlarının toplanmasının ən geniş yayılmış üsulu. == Tədqiqat mövzusu == Tədqiqat mövzusu – müəyyən nöqteyi-nəzərdən tədqiqat obyekti hədlərində olan bir şey. == Tədqiqat obyekti == Tədqiqat obyekti – öyrənilmək üçün seçilmiş, problem situasiyanı yaradan proses və ya hadisə. == Tədqiqatçı == Tədqiqatçı – bir şeyi tədqiq etməklə, dərindən öyrənməklə məşğul olan, tədqiqat aparan adam, alim. == Ədəbiyyat == R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. "Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər", Bakı, "İnformasiya Texnologiyaları", 2009, 201 s.

Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Federal Araşdırma Mərkəzi (rus. Уфимский федеральный исследовательский центр Российской Академии Наук, başq. Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәге) — Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa şəhərində yerləşən Regional Elmi Mərkəzi. 1951-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının Başqırd filialı kimi qurulmuşdur. 2017-ci ildən müasir adını daşıyır. 1951-ci il. SSRİ Elmlər Akademiyasının Başqırd filialının (SSRİ EA BF) yaradılması. Tərkibinə Biologiya İnstitutu, Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu, Mədən və Geologiya İnstitutu, iqtisadi tədqiqatlar və kimya sektorunun daxil idi. 1961—1963-cü illər. SSRİ Elmlər Akademiyasının yenidən qurulması zamanı SSRİ EA BF-nın əksər qurumları SSRİ Dövlət Elm və Texnologiya Komitəsinə verildi.

Rusiya İctimai Elmlər üzrə Elmi Araşdırma İnstitutları Assosiasiyası (rus. Российская ассоциация научно-исследовательских институтов общественных наук; РАНИОН) — RSFSR-nin elmi araşdırma institutları birliyi. Assosiasiya 1924-cü ildən 1930-cu ilədək fərqli formda mövcud olmuşdur. 1929–1930-cu illərdə RİEEAİA-nın institutlarının çoxu Kommunist Akademiyanın tərkibinə daxil olmuşlar. Xalq Maarif Komissariatı Dövlət Elm Sovetinin 15 may 1924-cü il tarixli qərarıyla Moskva Dövlət Universiteti İctimai Elmlər Fakültəsi nəzdində sosial-iqtisadi profil — iqtisadiyyat, sovet hüquqları, ədəbiyyat tarixi və dilşünaslıq, arxeologiya və incəsənətşünaslıq, fəlsəfə, eksperimental psixologiya, müqayisəli ədəbiyyat tarixi və Şərq-Qərb dilləri üzrə fəaliyyət göstərən 7 ilkin elmi araşdırma institutlarını birləşdirən İctimai Elmlər üzrə Elmi Araşdırma İnstitutları Assosiasiyası yaradılıb. Daha sonralar isə assosiasiyanın tərkibinə SSRİ Xalq Yazıları və Dilləri İnstitutu, torpaq inzibatı, köçürmə və kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatı institutları daxil edilmişdir.

Araşdırma mərkəzi və ya siyasi tədqiqat institutu (ing. think tank; policy institute; research institute) — ölkələrin siyasi qərar qəbulu prosesində idarəçilərə doğru və həqiqi siyasətlər müəyyən etmək məqsədilə müxtəlif tövsiyələr və hesabatlar nəşr edən araşdırma mərkəzidir.

Dünyada UFO (NUO) ilə bağlı araşdırma və tədqiqatlar aparan və təhsil verən bəzi akademik qurumların siyahısını belədir: Staford Universiteti/ABŞ Alabama Universiteti/Montgomery - ABŞ Mississippi Universiteti, Oxford/Mississippi – ABŞ Edison Community College, Fort Myers/Philedelpdia – ABŞ Göttingen Universiteti/Almaniya Mains Universiteti/Almaniya Hamburq Universiteti/Almaniya Utrecht Universiteti/Hollandiya Glamorgan Universiteti/İngiltərə Bundan əlavə Rusiyada, Fransada və İngiltərədə, Çində, Meksikada, Çilidə, Peruda, Braziliyada, İtaliyada, Avstraliyada və daha bir çox yerdə NUO-lara aid tədqiqat mərkəzləri və qurumlar vardır. Stanford Universitetində Prof.Peter Sturrockun başçılığı ilə qurulan NUO Fenomeni Arştırma Təşkilatı, araşdırmaların sonunda yazdığı “UFO Enigma” adlı kitabında NUO məsələsin ən diqqətdə olan məsələ kimi qeyd etmiş və buna qarşı heç bir diqqətsizlik edilməməsini söyləmişdir.

İmarət Araşdırma Mərkəzi (ing. Research Centre Imarat; RCI) — Hindistan Müdafiə Tədqiqat və İnkişaf Təşkilatına bağlı laboratoriya. Telanqana ştatının Heydərabad şəhərində yerləşir. Laboratoriya Hindistan Silahlı Qüvvələri üçün raket sistemlərinin, idarə olunan silahların və qabaqcıl avionikaların tədqiqi və inkişafı üzrə məsuliyyət daşıyır. 1988-ci ildə Abdul Kalam tərəfindən təsis edilmişdir. Şri U Raca Babu hazırda "RCI" laboratoriyasının direktorudur. İmarət Araşdırma Mərkəzi raketlər üçün avionika və naviqasiya sistemlərinin hazırlanmasında dünya lideri hesab edilir.

Birləşmiş Nüvə Araşdırma İnstitutu (rus. Объединённый институт ядерных исследований) və ya qısaca: BNAİ (rus. ОИЯИ) — Moskva şəhərinin 120 kilometr şimal-şərqində, Moskva vilayətində yerləşən Dubna şəhərində yerləşən nüvə elminin beynəlxalq tədqiqat mərkəzidir. Qurucuları BNAİ-nun 18 üzv dövlətidir. Tərkibini Ermənistan, Azərbaycan, Belarus, Qazaxıstan da daxil olmaqla, 18 üzv ölkədən 5,500 nəfər heyət və 1000 doktorant təşkil edir. BNAİ-nun nəzəri və eksperimental tədqiqatlarının əsas istiqamətləri nüvə fizikası, elementar hissəcik fizikası və maddənin qatılaşdırılmış vəziyyətinin tədqiqidır. Sovet İttifaqı və Rusiyada aşkar edilmiş kimyəvi elementlərin dövri sisteminin bütün transuran elementləri BNAİ-da sintez edilmiş və digər ölkələrdə aşkar edilmiş transuran elementlərinin sintezi təkrar edilmişdir.1991-ci ilədək edilən yeni elementlərin sintezi üzrə nailiyyətlər elmi kəşflər kimi qəbul edilmiş və SSRİ-nin Kəşfiyyatlarının Dövlət Reyestrinə daxil olmuşdur. BNAİ-nun qurulduğu gündən bəri, bu institutda dünyadakı aşkarlanmış 18 elementdən- onu aşkar edilmişdir. == Tarix == Birləşmiş Nüvə Araşdırma İnstitutu maddənin əsas xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün elmi və maddi potensialını birləşdirmək məqsədilə on bir qurucu dövlətin hökumət nümayəndələri tərəfindən 26 mart 1956-cı ildə Moskvada imzalanmış Sazişin əsasında yaradılmışdır. Eyni zamanda, Sovet İttifaqı 50 faiz, Çin Xalq Respublikasının 20 faizini təşkil etmişdir.

Kosmos Texnologiyaları Araşdırma İnstitutu (TÜBİTAK KOSMOS) — 1985-ci ildə, Orta Şərq Texniki Universiteti (ODTÜ) və Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırma Təşkilatı (TÜBİTAK) arasında imzalanan bir protokolla, Ankara Elektron Araşdırma və İnkişaf İnstitutu adı altında Orta Şərq Texniki Universiteti ətrafında yaradılmışdır. İnstitut personalının böyük bir qisimini kompüter, elektron və sənaye mühəndislərin meydana çıxarılmasına kömək edir. Bir ictimai quruluşu olan TÜBİTAK KOSMOS, iş dünyası və ictimai sektorundan çox təşkilatla müqavilə araşdırmalar icra etməkdədir. İnstitut, bir çox fərqli araşdırma sahələrində artım göstərməkdə olan tələbləri qarşılaya məqsədiylə 1995-ci ildə, hələ daxilində olduğu qurumla günümüzə qədər gələn yenidən quruluşlanma müddətinə girmişdir. Bu gün 12 fərqli araşdırma qrupu, ən son texnoloji vasitə təchizatı və yüksək keyfiyyətli mühəndis heyətiylə NATO, EUREKA və Dünya Bankı kimi təşkilatlarla əlaqəli olaraq həyata keçirilən bir çox beynəlxalq ortaq araşdırma layihələrinin yanında, sənaye və ictimai sektorları tərəfindən icra edilməkdə olan saysız milli proyektdə vəzifə yerinə yetirir. 1984 TÜBİTAK — ODTÜ Protokol imzalanıb. 1985 Ankara Elektron Araşdırma İnkişaf İnstitutu (TAEAGE) 1995 Məlumat Texnologiyaları və Elektron Araşdırma İnstitutu (KOSMOS) 1998 ODTÜ yerleşkesindeki yeni bina.

Fransa Statistika və İqtisadi Araşdırmalar üzrə Milli İnstitutu (fr. Institut national de la statistique et des études économiques, qıs. INSEE və ya Insee) — institut Fransada rəsmi statistika hesablamalarını və təhlilini həyata keçirir. İqtisadiyyat, Sənaye və məşğulluq Nazirliyi tərəfindən idarə olunur. Oktyabr ayından etibarən İnstitutun direktoru Jan-Filip Kotidir.

Marketinq araşdırmaları (ing. marketing research) — bazarın diktə etdiyi iqtisadiyyatda istehlakçıların, rəqiblərin və bazarların davranışlarını, istəklərini və üstünlüklərini anlamağa yönəlmiş biznes tədqiqatının bir forması və tətbiqi sosiologiyanın istiqaməti. 1923-cü ildə ACNielsen şirkətinin yaradılması ilə statistik elm kimi marketinq tədqiqatı sahəsinə Artur Nilsen tərəfindən öncülük edilmişdir. == Marketinq tədqiqatı üsulları == Marketinq tədqiqatı metodları şirkətin mövcud olduğu marketinq mühitinin empirik, nəzəri və praktiki öyrənilməsi və təhlili üsulları, prosedurları və əməliyyatlarıdır [1]. === Tədqiqat üsullarının yerləşdiyi yerə görə təsnifatı === sahə tədqiqatı üsulları - təbii şəraitdə marketinq mühitinin tədqiqi (sorğular, sınaqlar); kreslo bazarının tədqiqi üsulları; === Tədqiqatın istifadə tezliyinə görə bazar tədqiqatı metodlarının təsnifatı === müntəzəm tədqiqat (dövri tədqiqat); təkrar tədqiqat - əvvəllər əldə edilmiş məlumatı dəqiqləşdirmək, təsdiqləmək məqsədilə aparılan tədqiqat; tək müşahidələr (məqsədli tədqiqatlar); === Aşağıdakı üsullar bazar əhatəsinə görə fərqlənir === davamlı tədqiqat; nümunə tədqiqatları; Müşahidə obyektindən asılı olaraq tədqiqat metodları fərqləndirilir. xarici marketinq obyektlərinin tədqiqi; özünü müşahidə (məsələn, müştəri xidmətinin keyfiyyətinin tədqiqi). === İnformasiya əldə etmə üsuluna görə aşağıdakı bazar tədqiqatı üsulları fərqləndirilir === sorğu hədəf auditoriyanın fikirlərini öyrənmək yolu ilə məlumat əldə etmək üsuludur; müşahidə müşahidə obyektinə heç bir təsir göstərmədən məlumat əldə etmək üsuludur; eksperiment müəyyən amillərin tədqiqat obyektinə təsirinin bir və ya bir neçə amildə idarə olunan dəyişikliklər metodu ilə öyrənildiyi və onların öyrənilən obyektə təsirinin izləndiyi bazar tədqiqatı üsuludur; simulyasiya modelləşdirmə tədqiqat obyektinin davranışını adekvat surətdə əks etdirən əvvəllər işlənmiş riyazi modeldən istifadə etməklə marketinq tədqiqatı üsuludur; ekspert qiymətləndirmələri üsulu - mütəxəssislərdən məlumat əldə etməyə, onun təhlilinə və ümumiləşdirilməsinə yönəlmiş prosedurlar məcmusudur. Auditoriya cəlb edilməsinin qanunauyğunluğuna görə bazar tədqiqatı üsullarının təsnifatı təsadüfi seçmə — hədəf auditoriyaya aid tədqiqat respondentləri üçün təsadüfi seçilmiş; giriş paneli marketinq sorğularında iştirak edən respondentlərin daimi bazasıdır.

379 zabit, 19 gəmi, 14 təyyarə

Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar Fondu və ya qısaca MİMTA — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatı. Fond qədim tarixə, yüksək mədəniyyətə malik Azərbaycanın tarixini, milli irsini, mənəvi dəyərlərini qoruyub-saxlamaq və inkişaf etdirməyə kömək məqsədilə təsis edilmişdir. 31 yanvar 2005-ci ildən fəaliyyət göstərən fondun icraçı direktoru Pərviz Əmirovdur. Fondun fəaliyyətinin əsas məqsədi Azərbaycanın milli irsi, mədəni, tarixi dəyərlərini tədqiq edib həm ölkədə, həm də ölkədən kənarda təbliğ etmək, xarici ölkələrdə Azərbaycanın milli irsini, mədəniyyətini, tarixini əks etdirən sərgilər, konfranslar və s. tədbirlər təşkil etmək, istedadlı gənclərə, yaşlı ziyalılara maddi və mənəvi kömək göstərmək, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və sosial sahədə xeyriyyə tədbirləri, simpoziumlar, seminarlar, müsabiqələr keçirmək və ayrı-ayrı şəxsləri Azərbaycan tarixi, mədəniyyəti, irsi üçün əhəmiyyətli olan uğurlara görə mükafatlandırmaqdan ibarətdir. 1906-cı il noyabrın 1-i Əli bəy Hüseynzadənin baş redaktorluğu ilə nəşrə başlayan, amma mütərəqqi və milli fikirləri təbliğ etdiyindən 1907-ci ilin noyabrında çar hökuməti tərəfindən çapı dayandırılan “Füyuzat” jurnalı 100 il sonra – 2007-ci ildə Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar Fondu tərəfindən bərpa edilmiş və “Füyuzat”ın davamı kimi 33-cü nömrədən nəfis şəkildə çap etdirilməyə başlanmışdır. MİMTA fondunun mətbu orqanı olan müasir “Füyuzat” milli-mədəni, ictimai-siyasi, tarixi, mənəvi-əxlaqi mövzuları əhatə edir. Jurnal milli dəyərlərə, irsimizə, zəngin mədəniyyətimizə, tarixi köklərimizə bağlılıq və bununla da dövlətimizə, xalqımıza faydalı olmaq amalına sadiq qalmışdır. Jurnalın baş redaktoru filologiya elmləri doktoru, professor Teymur Əhmədovdur. 1911-ci il yanvarın 22-də maarifpərvər ziyalı Xədicə Əlibəyovanın baş redaktorluğu və Mustafa bəy Əlibəyovun naşirliyi ilə çap olunan və milli mətbuatımızın ilk qadın mətbu orqanı kimi tarixə düşən “İşıq” qəzeti 68 nömrədən sonra – 1912-ci ildə fəaliyyətini dayandırsa da, 2012-ci ilin yanvar ayından etibarən Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar Fondunun təsisçiliyi ilə “İşıq-qadın” jurnalı kimi bərpa edilmişdir.

Qadın tədqiqatları (ing. women’s studies, həmçinin feminologiya) — müəyyən bir tarixi dövrdə qadınların dünya səviyyəsində, müəyyən cəmiyyətdə və ya mədəniyyətdə vəziyyətini və mövqeyini öyrənən bir elmi intizamdır. Bu elmi fəaliyyət sahəsində qadınların həyat təcrübəsi sosial və mədəni reallıq sistemində nəzərə alınır. Qadın tədqiqatlarında dörd mərhələ var: 1960-cı illərin sonları — 1970-ci illər, qadın təcrübəsi, faktların, proseslərin və fenomenlərin təhlilinə qadın yanaşması əyani şəkildə göstərildi. Yeni bir qadın yanaşmasının tətbiqi ənənəvi sosial və humanitar fənlərin gender baxımından kor olduğunu, qadınların təcrübələrini laqeyd yanaşdıqlarını və kişilərin qərəzliliyini əks etdirdiyini göstərdi. Bu mərhələ yeni bir akademik sahə yaratmaq səyləri ilə xarakterizə edildi. 1977-ci ildə ABŞ-də Yeni Təhsil Proqramlarının yayılmasına kömək edən Milli Qadın Araşdırmaları Birliyi quruldu. Dərnək NWSA Jurnalı (indiki Feminist Formasyonları) nəşr etdirdi, illik konfranslar təşkil etdi, proqramları izlədi və ali təhsil müəssisələrinə məlumat göndərdi. 1980-ci illərin əvvəlləri — ənənəvi bilik və təhsil kurslarına yenidən baxılması mərhələsi idi. Bu zaman yeni bilik sahələri (ataerkilliyin mahiyyəti, şəxsi həyat, zorakılıq və s.) haqqında sual qaldırıldı.

Siyasi Araşdırmalar İnstitutu (Paris) (fr. Institut d'études politiques de Paris), qıs. Sciences Po — Fransanın siyasi və diplomatik elitasının qurucusu. Yalnızca siyasi və iqtisadi elmlərə deyil, hüquq, rabitə, maliyyə, sahibkarlıq, şəhər siyasəti, menecment və jurnalistika sahələrinə də diqqət yetirir. İnstitut, Sena yaxınlığında, Sen-Jermen və Raspay bulvarları arasında, Parisin Paris Notr-Dam, Panteon və Milli Məclis kimi əsas görməli yerlərinin əksəriyyətinə piyada məsafədə yerləşir. İnstitut, Sena çayının sol sahilindəki yeddinci bölgədə yerləşən XVII və XVIII əsrlərdə malikanələrdə yerləşir. Science Po adı üç ayrı, lakin bir-birini tamamlayan qurumları nəzərdə tutur: 1945-ci ildə əvəz edilmiş Azad Siyasi Elmlər Məktəbi: Siyasi Elmlər üçün Milli Təqdimat (FNSP), bir araşdırma mərkəzi; və Paris Siyasi Araşdırmalar İnstitutu (IEP Paris), tələbələrin birbaşa öyrədildiyi yerdir. Sciences Po 1872-ci ilin fevralında bir qrup Fransız alimləri, siyasətçiləri və iş adamları tərəfindən Sərbəst Siyasi Elmlər Məktəbi (École Libre des Sciences Politiques) olaraq quruldu; bunlar arasında İppolit Ten, Ernest Renan, Alber Sorel, Pyer Pol Lerua-Bolye, Emil Butminin rəhbərlik etdiyi Fransua Qizo vardı. 1870-ci ildə müharibədə məğlubiyyətdən, III Napoleonun, Paris Kommunasından ayrılmasından sonra bu insanlar Fransız siyasətçilərinin hazırlanması sistemində islahatlar aparmağa çalışdılar. Bu istək Fransanın siyasi və diplomatik korpuslarının yetərincə təhsili olmadığı üçün beynəlxalq siyasi və iqtisadi statusunun azalması qorxusundan irəli gəlirdi.

Azərbaycan Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi və sa qısaca SAM — Azərbaycan Respublikasında aparılan strateji araşdırmaların koordinasiyasını və ali dövlət hakimiyyəti orqanlarının fəaliyyətinin elmi-analitik informasiya təminatını həyata keçirən dövlət qurumudur; dövlət elmi-tədqiqat təşkilatıdır. Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru: fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Fərhad Məmmədov, direktor müavini: filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülşən Paşayeva (2018-ci ilin iyul ayınadək). 2019-cu il 14 yanvar tarixində prezident İlham Əliyevin verdiyi fərmanla mərkəz ləğv olunub. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 12 noyabr 2007-ci ildə imzaladığı, 648 №-li fərmanı ilə (Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin yaradılması və Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında) yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 8 fevral 2008-ci il tarixli Sərəncamı ilə, siyasi elmlər doktoru Elxan Nuriyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru vəzifəsinə təyin edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin missiyası Azərbaycanda və yerləşdiyimiz regionda baş verən hadisələri izləmək, analiz etmək, habelə aparılmış araşdırmalar və ya verilmiş sifarişlər əsasında dövlət orqanlarına və ölkə rəhbərliyinə məsləhətlər və tövsiyələr təqdim etməkdir.

Revizionist İslam Araşdırmaları Məktəbi (Tarixi-Tənqidi İslam Araşdırmaları və Skeptik/Revizionist İslam Tarixçiləri Məktəbi) İslam tarixçiliyinde ənənəvi müsəlman rəvayətlərini şübhə altına alan bir cərəyandır. 1970-ci illərin əvvəllərinə qədər qeyri-müsəlman İslam alimləri -ilahi mənbə izahatlarını qəbul etməsə də- mənşə hekayəsini və təfsir (Quran şərhləri), hədis, və sirənin etibarlılığını "əksər təfərrüatları ilə" qəbul etmişlərdi. Bunun əvəzinə revizionistlər əlaqəli arxeologiya, epiqrafiya, numizmatika və müasir qeyri-ərəb ədəbiyyatına əlavə, mövcud ədəbiyyata “ mənbə-tənqidi ”ilə yanaşmadan istifadə edirlər. Onlar hesab edirlər ki, Məhəmməddən 150-200 il sonra yazılmış ənənəvi İslam rəvayətləri, müəlliflər və ötürücülər tərəfindən qərəzli və bəzədilməyə məruz qalmışdır. Lakin bu metodologiyalar “ağır faktlar” və İslam ədəbiyyatını çarpaz yoxlamaq imkanı verir. Məktəbin 1970 - ci illərdə yarandığı güman edilir. Burada Con Uansbro və onun tələbələri Endryu Rippin, Norman Kalder, GR Hawting, Patricia Crone və Michael Cook, eləcə də Günter Lüling, Yehuda D. Nevo və Christoph Luxenberg kimi alimlər var idi. Onlar heç bir halda monolit deyillər. Tərəfdarları “ərəb işğalları və İslamın yüksəlişi haqqında İslamın “ənənəvi” tarixçiləri ilə ziddiyyət təşkil edir. İlkin İslam dövründəki hadisələr tarixçi-tənqidi metodun köməyi ilə yenidən araşdırılmalı və yenidən qurulmalıdır.

Asiya və Orta Şərq Araşdırmaları Fakültəsi—Asiya və Orta Şərq Araşdırmaları Fakültəsi (keçmiş Şərqşünaslıq Fakültəsi) Oksford Universitetinin alt bölməsidir. == Fəaliyyət sahəsi == Fakültə siyasət, dil və mədəniyyətə diqqət yetirərək müasir və tarixi Asiya və Yaxın Şərq tədqiqatları üzrə geniş spektrli tədqiqat və tədrislə məşğul olur. Fakültənin əsas binası Eşmol Muzeyi və Sakler Kitabxanasının yaxınlığında, Pyuzi küçəsində (Pusey lane) yerləşir, fakültənin bəzi tədqiqat mərkəzlərinin Oksfordun başqa yerlərində öz binaları var (Oksfordda, Müqəddəs Antoni Kollecində, yerləşən Yaxın Şərq Mərkəzi kimi). Fakültə Oksford Universitetinin Humanitar Elmlər Bölməsinin bir hissəsidir. Fakültənin tələbələr və professorlar üçün öz kitabxanası fəaliyyət göstərir ki, bura həm müvəqqəti materialları götürməyə icazə verən kitabxana, həm də Bodlian Kitabxanasının oxu zalıdır. Fakültə 1 avqust 2022-ci ilə qədər Şərqşünaslıq fakültəsi kimi tanınırdı, müstəmləkəçilik çağırışdıran ifadə hesab edildiyi üçün Şərqşünaslıq fakültəsi adı 2022-ci 1 avqust tarixdə Asiya və Orta Şərq Araşdırmaları Fakültəsi adı ilə əvəz olunmuşdur. == Alt bölmələr == Fakültə tədqiqat sahəsinə görə üç alt fakültəyə ayrılır: === Orta Şərq Araşdırmaları Alt Fakültəsi. Ehtiva edir: === İslam dünyası şöbəsi Müasir Yaxın Şərq Tədqiqatları şöbəsi İbrani və Yəhudi Tədqiqatları Şöbəsi (Oksford İbrani və Yəhudi Araşdırmaları Mərkəzində qərarlaşır) Misirşünaslıq və Qədim Yaxın Şərq Tədqiqatları Şöbəsi (Griffith İnstitutunda qərarlaşır) === Cənubi və Mərkəzi Asiya Araşdırmaları bölməsi. Ehtiva edir: === Hind və Urdu siyasəti, dili və mədəniyyəti Sanskrit (klassik və Vedik) Tibet və Himalay Kulturoloji Araşdırmaları === Şərqi Asiya Tədqiqatları Alt Fakültəsi (Eşmelo Muzeyinin Şərq İncəsənət Departamentində yerləşir). ===

Eötvös Loránd Universitetinin Humanitar Elmlər Fakültəsinin İngilis və Amerika Tədqiqatları Məktəbi (School of English and American Studies, SEAS) 1886-cı ildə İngilis Dili və Ədəbiyyatı Departamenti kimi təsis edilmişdir və o, Budapeşt, Macarıstanın Jozsefvaros şəhərində Rakóczi út şəhərində yerləşir. == Tarix == 1886-cı ildə 1882–1888-ci illərdə Din və Təhsil Naziri və 1885–1888-ci illərdə Macarıstan Elmlər Akademiyasının prezidenti olmuş Ágoston Trefort Macarıstan Kral Universitetində ingilis dilini öyrətmək üçün Arthur Pattersondan xahiş etdi və onu tapşırdı. == Təşkilat == Rəhbərlik direktor və iki direktor müavinindən ibarətdir. === İnstitutun rəhbərliyi === === İnstitutun direktorları === === şöbələri === İngilis və Amerika Tədqiqatları Məktəbində 5 şöbə fəaliyyət göstərir. == Proqramlar == SEAS-da bir bakalavr və iki magistr proqramı mövcuddur.

İsmaili Araşdırmaları İnstitutu- London, Birləşmiş Krallıqda yerləşən tədqiqat institutudur. Bu institut, həm tarixi, həm də müasir Müsəlman mədəniyyətlərinin və cəmiyyətlərinin digər cəmiyyətlər və inanclarla əlaqələrini daha yaxşı başa düşmək üçün onların öyrənilməsini təşviq etmək məqsədi daşıyır. O, həm də öz tarixini və düşüncəsini, o cümlədən tez-tez diqqətdən kənarda qalan ezoterik İslam və Şiəni anlamaq istəyən Nizari İsmaili icması üçün toplaşma nöqtəsi kimi xidmət edir. İnstitut təşəbbüslər, nəşrlər və tərəfdaşlıqlar vasitəsilə İslamşünaslıq sahəsində məlumatlılığı artırmaq üçün müxtəlif qurumların və akademiklərin dünya miqyasında bilik və təcrübəsindən istifadə edir. Onun dünyada tanınmış ismaili kodekslərinin ən böyük məlum kolleksiyasını özündə saxlayan kitabxanası bu sahədə mühüm mənbədir. Tədqiqatlarına əlavə olaraq, institut iki magistr proqramı təklif edir: İslam Araşdırmaları və Humanitar Elmlər üzrə Lisansüstü Proqramı və Orta Müəllim Təhsili Proqramı. 1977-ci ildə Ağa Xan tərəfindən yaradılmış bu təşkilat onun rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərir və "Ağa Xan Universiteti" nəzdində "Müsəlman Sivilizasiyalarının Öyrənilməsi İnstitutu" ilə sıx əməkdaşlıq edir. Müasir ismaili araşdırmaları ilk dəfə 1930-cu illərdə Cənubi Asiyada başlamışdır, burada İsmaili əlyazmalarının kolleksiyaları İsmaili icmaları daxilində qorunub saxlanılır və Vladimir İvanov, Hüseyn əl-Həmdani, Zahid Ali, Asəf Fyzeenin qabaqcıl səyləri ilə gündəmə gətirilir. Bu ilkin işin böyük hissəsi XIX əsr şərqşünaslarının yazılarını dağıtmağa kömək etdi, onlar istər-istəməz də olsa, tez-tez böhtan xarakterli, yalnız ismaililərin düşmənlərinin mənbələrinə əsaslanaraq, eyni zamanda qərb məlumatlarını həddən artıq sensasiyalaşdırdılar. Xüsusilə, İvanov müəyyən mənada institutun sələfi olan Bombey İsmaili Cəmiyyətinin yaradılmasında mühüm rol oynamışdır.

İsmaili Araşdırmaları İnstitutu- London, Birləşmiş Krallıqda yerləşən tədqiqat institutudur. Bu institut, həm tarixi, həm də müasir Müsəlman mədəniyyətlərinin və cəmiyyətlərinin digər cəmiyyətlər və inanclarla əlaqələrini daha yaxşı başa düşmək üçün onların öyrənilməsini təşviq etmək məqsədi daşıyır. O, həm də öz tarixini və düşüncəsini, o cümlədən tez-tez diqqətdən kənarda qalan ezoterik İslam və Şiəni anlamaq istəyən Nizari İsmaili icması üçün toplaşma nöqtəsi kimi xidmət edir. İnstitut təşəbbüslər, nəşrlər və tərəfdaşlıqlar vasitəsilə İslamşünaslıq sahəsində məlumatlılığı artırmaq üçün müxtəlif qurumların və akademiklərin dünya miqyasında bilik və təcrübəsindən istifadə edir. Onun dünyada tanınmış ismaili kodekslərinin ən böyük məlum kolleksiyasını özündə saxlayan kitabxanası bu sahədə mühüm mənbədir. Tədqiqatlarına əlavə olaraq, institut iki magistr proqramı təklif edir: İslam Araşdırmaları və Humanitar Elmlər üzrə Lisansüstü Proqramı və Orta Müəllim Təhsili Proqramı. 1977-ci ildə Ağa Xan tərəfindən yaradılmış bu təşkilat onun rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərir və "Ağa Xan Universiteti" nəzdində "Müsəlman Sivilizasiyalarının Öyrənilməsi İnstitutu" ilə sıx əməkdaşlıq edir. Müasir ismaili araşdırmaları ilk dəfə 1930-cu illərdə Cənubi Asiyada başlamışdır, burada İsmaili əlyazmalarının kolleksiyaları İsmaili icmaları daxilində qorunub saxlanılır və Vladimir İvanov, Hüseyn əl-Həmdani, Zahid Ali, Asəf Fyzeenin qabaqcıl səyləri ilə gündəmə gətirilir. Bu ilkin işin böyük hissəsi XIX əsr şərqşünaslarının yazılarını dağıtmağa kömək etdi, onlar istər-istəməz də olsa, tez-tez böhtan xarakterli, yalnız ismaililərin düşmənlərinin mənbələrinə əsaslanaraq, eyni zamanda qərb məlumatlarını həddən artıq sensasiyalaşdırdılar. Xüsusilə, İvanov müəyyən mənada institutun sələfi olan Bombey İsmaili Cəmiyyətinin yaradılmasında mühüm rol oynamışdır.

Araşdırmaçı jurnalistika — müxbirlərin ciddi cinayətlər, irqi ədalətsizlik, siyasi korrupsiya və ya korporativ qanun pozuntuları kimi maraq doğuran bir mövzunu dərindən araşdırdıqları jurnalistika forması. Araşdırmaçı jurnalist aylarla, illərlə araşdırma aparıb reportaj hazırlaya bilər. Təcrübəçilər bəzən "gözətçi hesabatı" kimi terminlərdən istifadə edirlər. Araşdırmaçı jurnalistika əsasən, ənənəvi olaraq qəzetlər, xəbər agentlikləri və frilans jurnalistlər tərəfindən aparılır. Reklam gəlirinin azalmasına görə bir çox ənənəvi xəbər xidmətləri bahalı olduğu və çox vaxt apardığı üçün araşdırma jurnalistikasını maliyyələşdirməkdə çətinlik çəkir. Jurnalist araşdırmaları zaman keçdikcə daha çox birgə işləyən xəbər təşkilatları, hətta beynəlxalq səviyyədə (Panama sənədləri və Paradise sənədlərində olduğu kimi) və ya öz işlərini maliyyələşdirmək üçün ictimaiyyət və xeyriyyəçilər tərəfindən dəstəklənən ProPublica kimi qeyri-kommersiya qurumları tərəfindən həyata keçirilir. == Tərifləri == Missuri Universitetinin jurnalistika professoru Stiv Veynberq araşdırmaçı jurnalistikanı belə izah edir: "birinin təşəbbüsü və iş məhsulu haqqında oxucular, izləyicilər və ya dinləyicilər üçün əhəmiyyət kəsb edən məsələlər barədə xəbər vermək". Bir çox hallarda xəbər subyektləri araşdırılan məsələlərin açıqlanmamasını istəyirlər. Hazırda universitetdə araşdırmaçı jurnalistikanı tədris edən kafedralar var. Konfranslar araşdırmaçı jurnalistikaya dair resenziyalı araşdırmaları təqdim etməklə keçirilir.

Kioto İnformatika üzrə Araşdırmalar Kolleci — Yaponiyanın Kioto şəhərində yerləşən İnternet texnologiyası kolleci. Kollec veb biznes texnologiyası və veb sistemlərinin inkişafına diqqət yetirən Tətbiqi İnformasiya Texnologiyaları üzrə magistr dərəcəsi təklif edir. Kollecin Beynəlxalq nüfuzu var. == Tarixi == Kioto İnformatika üzrə Araşdırmalar Kolleci (KİAK) 2004-cü ildə yaradılmışdır. O, Kioto Komputer Gakuin (KKG) şirkətinin rəhbərlik etdiyi KKG Qrupunun bir hissəsi kimi yaradılmışdır. Qurumda kompüterlərdən istifadə etməklə seminarda proqramlaşdırma üzrə kurslar keçirilir. Bu seminarlardan sonra tələbələrin sayı artmışdır. 1983-cü ildən KKG tələbələrə pulsuz fərdi kompüter krediti proqramı təqdim etdi. == Beynəlxalq əlaqələri == === İnformatika Təhsilinin Beynəlxalq İnkişafı proqramı === İnformatika Təhsilinin Beynəlxalq İnkişafının məqsədi informatika proqramlarının müxtəlif ölkələrdə kompüter təhsilini genişləndirməkdir. 1988-ci ildə kollec tərəfindən müxtəlif ölkələrin məktəblərinə fərdi kompüterlər hədiyyə edilmişdir.

Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutu (SIPRI) — Stokholmda yerləşən beynəlxalq institut. O, 1966-cı ildə yaradılıb və silahlı münaqişə, hərbi xərclər və silah ticarəti, eləcə də tərksilah və silahlara nəzarət üçün məlumat, təhlil və tövsiyələr təqdim edir. Tədqiqat açıq mənbələrə əsaslanır və qərar qəbul edən şəxslərə, tədqiqatçılara, mediaya və maraqlı ictimaiyyətə yönəlib. İnstitutun təşkilati məqsədi beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik üçün əhəmiyyət kəsb edən münaqişə və əməkdaşlıq məsələləri üzrə elmi araşdırmalar aparmaq və beynəlxalq münaqişələrin sülh yolu ilə həlli və davamlı sülh şərtlərinin dərk edilməsinə töhfə verməkdir. İnstitut 2014-cü ildə Pensilvaniya Universitetinin Lauder İnstitutunun "Global Go To Think Tanks" hesabatına görə ABŞ-dan kənar dünya üzrə ən yaxşı üç araşdırma mərkəzləri arasında yer alıb. 2020-ci ildə SIPRI qlobal araşdırma mərkəzləri arasında 34-cü yeri tutub.

Türkiyə Tənəffüs Araşdırmaları Dərnəyi (türk. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği; TÜSAD) — Türkiyə qeyri-hökumət təşkilatı. Mərkəzi ofisi İstanbulda yerləşir. 22 iyun 1970-ci ildə döş qəfəsi xəstəlikləri üzrə mütəxəssis olan doqquz qurucu üzv tərəfindən qurulan Türk Tənəffüs Araşdırmaları Dərnəyi 28 Fevral 1978-ci ildə Nazirlər Şurası tərəfindən "ictimai xeyir üçün çalışan birlik" olaraq qəbul edilmişdir.

Beynəlxalq Strateji Tədqiqatlar İnstitutu (BSTİ; ing. International Institute for Strategic Studies, IISS) — müdafiə və təhlükəsizlik məsələlərinə diqqət yetirən beynəlxalq tədqiqat institutu və ya araşdırma mərkəzi. 1997-ci ildən onun qərargahı Londondadır. Onun müdafiə, təhlükəsizlik və qlobal məsələlərlə bağlı məlumatlar və araşdırmalar hazırlayan, nəşrlər və onlayn təhlillər dərc edən və böyük təhlükəsizlik sammitlərini çağıran dörd qitədə ofisləri var. "The Guardian" qəzeti BSTI-ni "dünyanın aparıcı təhlükəsizlik araşdırma mərkəzlərindən biri" kimi təsvir etmişdir.

Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, TÜBİTAK) — 1963-cü ildə, Türkiyədə planlı iqtisadiyyat dövrünün başlanğıcında qurulmuşdur. Quruluş mərhələsində ən fundamental vəzifələri, xüsusilə təbiət elmlərində təməl və tətbiqli akademik araşdırmaları dəstəkləmək və gənc araşdırmaçıları təşviq etmək, etina etdirmək idi. Bu vəzifələri yerinə gətirə bilmək məqsədiylə, təməl elmlər, mühəndislik, tibb, əkinçilik və heyvandarlıq sahələrində dörd araşdırma qrupu (indi on araşdırma qrupunu ehtiva edən Araşdırma Dəstək Proqramları Başçılığı) ilə Elm Adamı Yetişdirmə Qrupu (indi Elm İnsanı Dəstəkləmə Dairə Başçılığı) yaradılmışdır. Təşkilat, Türkiyədə müsbət elmlərdə araşdırma və inkişaf etdirmə fəaliyyətlərini ölkə inkişafındakı prioritetlərə görə inkişaf etdirmək, etina etdirmək, təşkil etmək və koordinasiya etmək; mövcud elmi və texniki məlumatlara çatmaq və çatılmasını təmin etmək məqsədi güdməkdədir. 2007 etibarilə təşkilatın bünyəsində saxladığı vahidlər: Elm İnsanı Dəstəkləmə Dairə Başçılığı (BİDEB) Araşdırma Dəstək Proqramları Başçılığı (ARDEB) Elm və Cəmiyyət Dairə Başçılığı Elm, Texnologiya və Yenilikçilik Siyasətləri Dairə Başçılığı (BTYPD) Texnologiya və Yenilik Dəstək Proqramları Başçılığı (TEYDEB) Beynəlxalq Əlaqələr Dairə Başçılığı (UİDB) Təşkilati İnkişaf Vahidi (KGB) Marmara Tədqiqat Mərkəzi (MAM) Çukurova Müasir Əkinçilik Texnologiyaları Tədqiqat İnstitutu (ÇİTTAGE) – Adana Müdafiə Sənayesi Tədqiqat və İşləmə İnstitutu (SAGE) – Ankara Türkiyə Sənaye İdarəetmə İnstitutu (TÜSSİDE) – Gebze TEKSEB və Texnopark – Gebze Fundamental Elmlər Tədqiqat İnstitutu (Fəza Gürsey İnstitutu) (TBAE) – İstanbul Milli Elektronik və Kriptoloji Tədqiqat İnstitutu (UEKAE) – Gebze, Ankara Milli Metrologiya İnstitutu (UME) – Gebze Kosmik Texnologiyalar Tədqiqat İnstitutu (UZAY) – Ankara Təşkilat, Türkiyədə elmi məşhurlaşdırmaq və insanları şüurlandırmaq məqsədilə üç ədəd aylıq məşhur elm jurnalı (Elm və texniki jurnalı, Elm uşaq jurnalı, Maraqlı kiçik jurnalı) və illik təxminən 20 ədəd məşhur elm kitabı nəşr etməkdədir. (Tübitak Məşhur Elm Kitabları) Təşkilat gərək lisans təhsili və gərək də sonrasındakı işləri üçün T. C. yurddaşlarına maddi qaynaq təmin etməkdədir. 2005 ÖSSdə ilk 5000ə girən şagirdlərə, fizika, kimya, biologiya, molekulyar biologiya və genetik, riyaziyyat, sosioloji, iqtisadiyyat, psixologiya, fəlsəfə və tarix hissələrindən birinə yerləşmələri halında, aylıq 250 YTL qarşılıqsız təqaüd verilmişdir. 50i aşan növü olan TÜBİTAK təqaüdləriylə əlaqədar (miqdarlar və müraciət şərtləri kimi) detallar təşkilatın şəbəkə səhifəsindən öyrənilə bilər. Ayrıca, doğrudan Türkiyədəki elm ictimaiyyətinə xitab edən 12 ədəd hakimli (Elmi Jurnal) çıxartmaqdadır.

ABŞ Müdafiə Nazirliyinin perspektivli layihələri araşdırma idarəsi (ing. Defense Advanced Research Projects Agency, DARPA) — silahlı qüvvələrin maraqları və istifadə üçün yeni texnologiyaların hazırlanmasına cavabdeh olan Müdafiə Nazirliyi nəznində idarə. DARPA-nın məqsədi ABŞ silahlı qüvvələrinin texnoloji üstünlüyünü qorumaq, ABŞ üçün yeni texniki müharibə vasitələrinin meydana gəlməsinin qarşısını almaq, irəliləyişli araşdırmalara dəstək vermək, təməl tədqiqat və hərbi sahədə istifadə arasındakı boşluğu aradan qaldırmaqdır. == Tarixi == DARPA 1958-ci ildə SSRİ-də ilk süni Yer peykinin buraxılmasına cavab olaraq təsis edilmişdir. DARPA-ya ABŞ hərbi texnologiyasının inkişaf etdirilməsi tapşırıldı. DARPA şərti hərbi tədqiqat institutlarından asılı olmayaraq mövcuddur və birbaşa Müdafiə İdarəsinin rəhbərliyinə hesabat verir. DARPA-nın təxminən 240 işçisi var (onlardan təxminən 140 nəfər texniki mütəxəssisdir); Təşkilatın büdcəsi təxminən 3 milyard dollardır. Bu rəqəmlər təxmini olaraq verilir, çünki DARPA, podratçı şirkətlərin kiçik, xüsusi seçilmiş kooperasiyaları tərəfindən həyata keçirilən qısamüddətli proqramlara (iki ildən dörd ilədək) diqqət yetirir. Əvvəlcə İdarə ARPA adlandırıldı, sonra 1972-ci ildə DARPA olaraq dəyişdirildi (Müdafiə sözünün əlavə edilməsi ilə), daha sonra 1993-cü ildə yenidən ARPA, və nəhayət 11 mart 1996-cı ildə yenidən DARPA oldu. DARPA paylanmış kompüter şəbəkəsinin ARPANET (sonradan İnternet yaranan), həmçinin BSD (Berkli Universiteti) versiyası UNIX və TCP / IP protokol yığımının maliyyələşdirilməsinə cavabdeh idi.