elmi olma, elmə əsaslanma, elmi mahiyyət daşıma. Məsələn, nəticələrin elmiliyi, sübatların elmili-yi
elmi dərəcə, elmi ad; elmlər namizədi və ya professor elmi adı olan və ali məktəb, yaxud elmi müəssisələrin ixtisaslaşdırılmış elmi şuralarında açıq ş
müvafiq elm sahəsində elmlər namizədi dərəcəsi olan və doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş şəxslərə verilir
elmi dərəcə; ali təhsilli, namizədlik minimumlarını ödədikdən və namizədlik dissertasiyasını müdafiə etdikdən sonra ali təhsilli şəxsə verilir; Elmlər
elmlər namizədi alimlik dərəcəsi adı müvafiq ali təhsili olan, müəyyən edilmiş imtahanları müvəffəqiyyətlə vermiş, alimlik dərəcələrinin və elmi adlar
təhsil görmüş, təhsil almış, təhsilli, oxumuş, ziyalı; 2) insanın əməli və nəzəri fəaliyyətinin spesifik sahəsi; ictimai şüur formalarından biri
elmin yaranma, inkişaf, fəaliyyət, diferensiasiya və inteqrasiya qanunauyğunluqlarını, elmi fəaliyyətin struktur və dinamikasını, onun cəmiyyətin digə
yun. empeiria – təcrübə 1) praktik işlə məşğul olan adam, empirizm (2-ci mənada) tərəfdarı; 2) empirizm mahiyyətində olan; 3) empirizmə, yalnız təcrüb
1) ensiklopediyaya məxsus; 2) məcazi mənada hərtərəfli məlumata malik, hər şeydən məlumat verə bilən (adam); 3) elmin bir çox sahələrini əhatə edən; h
1) hərtərəfli məlumatı, təhsili olan adam; 2) tarixdə XVIII əsrin axırlarında Fransada nəşr edilən "Ensiklopediya" ətrafında toplaşmış qabaqcıl mütəfə
yun. enkuklapaideia – biliklər dairəsi 1) biliyin bütün və yaxud müəyyən ayrı-ayrı sahələrinə dair (aid) lüğət şəklində sistemə salınmış məlumatlar to
bütün qüvvəsi ilə, böyük şövq və həvəslə işləyən adam. Məsələn, bütün qüvvə və həvəsini bir işə verən, bir şeyin coşğun pərəstişkarı olan adam
özünün, müstəqil yaradıcılıq sistemi olmayıb, hər hansı bir bədii, siyasi, ədəbi, elmi və başqa cərəyanı təqlid edən yazıçı, alim (adam) və b
yun. epigraphe – yazı 1) ədəbiyyatda əsərin və ya onun bölmələrinin başlıqlarından sonra yazılan sözlər; zərbiməsəl, hikmətli söz; 2) qədim yunanlarda
yun. epigramma – yazı qədim yunanlarda qəbir daşlarında, ictimai binalarda, abidələr, hədiyyələr və s
yun. epilogos, epi – sonra və logos – söz 1) ədəbiyyatda qəhrəmanın sonrakı taleyindən xəbər verən son fəsil: ədəbi əsərin son hissəsi; 2) məcazi məna
1) məktub şəklində yazılmış; 2) bir yazıçının, mütəfəkkirin, şairin məktublar məcmusu.
yun. epistole – məktub ictimai xadimlərin və ya ayrı-ayrı şəxslərin mətbuatda dərc edilərək, ədəbiyyata və ictimai həyata daxil olmuş məktubları
yun. epeisodion – əlavə 1) əhvalat, hadisə, vaqiə, təsadüf, ittifaq; 2) ədəbi-bədii əsərin az-çox bitmiş, müstəqil olan bir parçası; Məsələn, romandan
1) sistematik xarakter daşımayan, təsadüfdən-təsadüfə olan. Məsələn, epizodik kömək, işin gedişinin epizodik yoxlanması; 2) yalnız ayrı-ayrı səhnələrd
yun. epoche – mərhələ, dövr təbiətdə, cəmiyyətdə, elmdə, incəsənətdə və s. sahələrdə mühüm fərqləndirici xüsusiyyətləri ilə səciyyələnən müəyyən dövr;
yun. epoche – duracaq dövr təşkil edən, çox mühüm, çox əhəmiyyətli, çox böyük.
yun. poieo – yaradıram 1) qədim poeziyada tədricən sintezləşərək dastan şəklində formalaşmış rəvayət, əfsa-nə, nəğmə silsiləsi (“İliada”, “Odisseya” v
lat. aera – an, ləhzə 1) hər hansı əlamətdar və ya əfsanəvi hadisə ilə bağlı olan tarix hesabının başlanğıc anı (vaxtın ardıcıl hesabı bu andan başlay
yun. eristike – mübahisə edən mübahisə etmək məharəti.
lat. eruditio – alim dərin və geniş biliklər, çox məlumatlılıq.
fr. esperer – ümid etmək süni beynəlxalq dil.
1) meyar, müəyyən edilmiş ölçü vahidinin dəqiq nümunəsi; 2) məcazi mənada: hər hansı bir şey üçün ölçü nümunəsi, müqayisə üçün nümunə, əyar; 3) ölçü v
fr. etape – məntəqə 1) yolun, məsafənin bir hissəsi; 2) hər hansı keyfiyyət dəyişikliyi və ya hadisə ilə bağlı olan dövr; 3) hər hansı prosesin bir mə
yun. ethika, ethos – adət, xasiyyət 1) ictimai şüur formalarından biri kimi əxlaq, tərbiyə və mənəviyyat haqqında fəlsəfi nəzəriyyə
fr.etiquette – mərasim, təşrifat 1) ictimai yerdə, başqa şəxslərin yanında, onlarla ünsiyyətdə olduqda davranış qaydaları; 2) malın, eksponatın və s
yun. etymologia – həqiqət 1) cəmiyyətin ictimai iqtisadi təcrübəsi olub, dərk etmənin mənbəyi, hipotez və nəzəriyyənin həqiqilik meyarı; 2) sözlərin m
yun. heurisko – tapıram həqiqətin müvafiq köməkçi suallar vasitəsilə aşkar edilməsini nəzərdə tutan tədqiqat və təlim üsulları
1) hər hansı bir xalqın, dövrün və ya bütün bəşəriyyətin yaratdığı elmi, bədii, fəlsəfi və s. əsərlərin məcmusu; 2) bədii əsərlərin məcmusu; 3) müəyyə
1) mühümlük, dəyərlilik, önəm; rol, dəyər.
1) insanın mənəvi keyfiyyətini, əhval-ruhiyyəsini müəyyən edən etik normalar; mənəviyyat; 2) insanın yaşadığı cəmiyyət və onu təşkil edən üzvləri ilə
idarəetmə obyektinin vəziyyəti və onun idarəedici təsirə reaksiyası haqqındakı idarəetmə subyektinin qəbul etdiyi informasiyasını bildirən idarəetmə
ağıla əsaslanan, ağıla mənsub, ağılla olan; zehni. Məsələn, əqli əmək, əqli iş, əqli fəaliyyət.
şəxsiyyətin idrak obyektinə, məsələlərin həllinə yanaşma tərzini xarakterizə edən, nisbətən davamlı və mühüm xüsusiyyəti
bir və ya bir neçə mühakimədən yeni mühakimənin (nəticənin) yarandığı məntiqi fəaliyyət prosesi. Alınan nəticə həm də yeni biliyin əldə edilməsidir
gənc nəsldə elmi biliklər, bacarıq və vərdişlər sisteminin formalaşdırılması və bu əsasda onların dünyagörüşünün təşəkkülü, əqli keyfiyyətlərinin inki
əl ilə yazılmış mətn, kitab və s.-nin əlyazması. Məsələn, əlyazmaları fondu (əlyazmaları toplanıb saxlanılan yer, idarə, şöbə və s
1) bünövrə, özül, bina, təməl; 2) başlıca, ən mühüm, zəruri. Məsələn, əsas səbəb, əsas məsələ; 3) bir hərəkətin və s
1) təməlini, bünövrəsini (özülünü) qoymaq, möhkəm təməl qurmaq; 2) inandırıcı sübutlara və ciddi dəlillərlə möhkəmləndirilmək, təsdiqləndirilmək, inan
1) açıq, aşkar, gözlə görünən, göz qabağında olan, tamamilə aydın, inandırıcı. Məsələn, əyani misal, əyani sübut, dəlil
qiyabi təhsildən fərqli olaraq, məktəbdə dərs və məşğələlərə müntəzəm surətdə davametmə yolu ilə təhsil alma üsulu
yun. grapho – yazıram, çəkirəm 1) faktları təhlil edib ümumiləşdirmədən onların quru təsvirini vermək; 2) faktların təhlil edilmədən, ümumiləşdirilməd
lat. factor – edən, düzəldən hər hansı bir prosesin, hadisənin gedişini, mühüm səbəbini şərtləndirən moment, fakt; amili, şəraiti
məcburi olmayan, könüllü, öz arzusu ilə seçilən. Məsələn, mühazirələrin fakultativ kursu.
ali, orta (yuxarı siniflər), ixtisas və texniki peşə məktəblərində tələbə və şagirdlərin elmi və tətbiqi biliklərini genişləndirmək, şəxsi bacarığını