Толковый словарь философских терминов

  • UNİVERSAL

    \ – müəyyən bir sinifə bağlı fərdlərin hamısını ehtiva edən. Bütün mühtəvası ilə alınmış olan prinsip

    Полностью »
  • UNİVERSALİLƏR

    \ – orta əsrlər fəlsəfəsində ümumi ideyaların adı. Ərəb dilli fəlsəfədə bu termin küllilər olaraq keçirdi

    Полностью »
  • URUC

    \ – yüksəlmə, yüksəliş: Uruc, sudur ilə birlikdə hər şeyin Tanrıdan doğulduğunu və yenə ona qayıda-cağını ifadə edən qavramdır

    Полностью »
  • UTİLİTARİZM

    \ – davranışın faydalılığı-nı onun əxlaqiliyinin meyarı kimi qəbul edən estetik nəzəriyyə.

    Полностью »
  • UTOPİYA

    \ – uydurulmuş və çox vaxt stastik, durğun sosial idealın təcəssümü olan cəmiyyət.

    Полностью »
  • UYDURMA

    \ – Yalan, boş, həqiqəti olmayan. Həqiqətlə tərs düşdüyünü, həqiqətlə uyğun gəlmədiyini hazırlamaq

    Полностью »
  • UYĞUNLAŞMA

    \ – iki şeyin bir-biri ilə tam mənasında uyuşması, oxşar olması. Sözün kökü tabəqa \-dan gəlir. Uyğunlaşma hər hansı bir məfhuma aid ola bilər

    Полностью »
  • UYUM

    \ – uyğunluq, münasiblik, oxşarlıq, bərabərlik, harmoniya, ahəngdarlıq və s.

    Полностью »
  • UZAY

    \ – Fəza, göy boşluğu, uzanmış, genişlənmiş, geniş və s.

    Полностью »
  • UZDU

    \ – Əzəli olan, əvvəli bilinməyən, çox əski, qədim.

    Полностью »
  • ÜGE

    \ məşhur, tanınmış, ünlü və s.

    Полностью »
  • ÜLƏMA

    (ər. ػهٖ اًء ) – ərəbcədən tərcümədə ―alimlər‖ deməkdir, müsəlman dünyasında istər dünyəvi elmlərlə məşğul olanlara, istərsə də dini elmlərlə məşğ

    Полностью »
  • ÜLKÜ

    \ – ideal, hədəf. Ülkü bəzən olmasına inanılan şey mənasında da anılırdı. Bundan başqa prinsip, adət və hətta pay, ortaqlıq mənasını da verirdi

    Полностью »
  • ÜMUMİ

    \ – Cinslə, növlə bağlı olan, bir cinsin bütün növlərini daxilində toplayan, bir növün aid olduğu hər şeyi toplayan

    Полностью »
  • ÜNSİYYƏT

    (ing. Sociality; أ غٔ خٍّ ; ru. общительность) – subyektlərin səciyyəvi qarşılıqlı münasibətlər üsulu, digər insan-larla qarşılıqlı əlaqədə insanın

    Полностью »
  • ÜNSÜR

    \: Ümumiyyətlə mürəkkəb bir şeyin, ən sadə parçalarindan biri.

    Полностью »
  • ÜRÜNG

    \ – mənəviyyət, mənəvi güc. Qədim oğuz dillərində təmiz, pak, qəlbən saf adamlara da deyilirdi.

    Полностью »
  • ÜSLUB

    \ – bədii ifadəliliyin obrazlı sistminin, vasitə və üsullarının ideya-estetik və ictimai-tarixi məzmununun vəhdətindən asılı olaraq tarixən təşəkkül

    Полностью »
  • ÜSUL

    İ CƏDİD yeni üsul – Azərbaycanda 1920 - ci ilədək məktəb və mədrəsələrdə tətbiq edilən yeni tədris üsulu, mütərəqqi pedaqoji cərəyan

    Полностью »
  • ÜZLƏT

    \ – inzivaya çəkilmə, asketizm. Sufilərin xəlvətə çəkilmələri, cəmiyyət həyatından uzaqlaşmalarıdır. Sufilər ruhi tərəflərini gücləndirmək, cəmiyyət

    Полностью »
  • ÜZLÜNÇÜĞ

    \ – fövqəladə, qeyri-təbii, yaxud qeyri-adi olan hal və hadisələrlə əlaqəfar işlədilirdi və əski türkcəyə aiddir

    Полностью »
  • VACİB

    \ – dəlil cəhətindən fərz qədər qəti olmayan, lakin yerinə yetirilməsi yenə vacib olan ibadətlərdir. Qurban kəsmək vacibdir, ancaq fərz deyil

    Полностью »
  • VARLIQ

    \ - Şüurdan asılı olmayaraq mövcud olan obyektiv aləmin, materiyanı ifadə edən fəlsəfi anlayış. Fəlsəfənin əsas anlayışlarından biri, ilk dəfə Parmen

    Полностью »
  • VASİTƏ

    (ing. Mean; tr. Araç) vasitə sözünün anlamları çoxdur. Ərəb mənşəlidir. Vəsət sözündən törəmişdir

    Полностью »
  • VERBALİZM

    \ – sözəbasma, sözlərlə oynama, Əsas məqsədi və məramı olmadan sözlər söyləmək. Yaxud da kiminsə bilmədiyi mövzuda boşuna sözlər söyləyib, çərənçilik

    Полностью »
  • VƏCD

    \ – Cezbe-İstiğrak-Kendinden geçme: Allahla birləşmə duyğusu içində özündən keçmək. Vəcd – sufilərə məxsus haldır

    Полностью »
  • VƏHM

    \ – insanın bir inancı və yaxud öz xəyalında qurduğu bir fikri, həqiqətə uyub-uymadığına əhəmiyyət vermədən israrla müdafiə etmək, yaxud var olmayan

    Полностью »
  • VƏRDİŞ

    \ - Bir şeyə alışmış olma vəziyyəti, xasiyyət; daxili və xarici təsirlərlə hərəkət və davranışların təkrarlanılması, həmişə eyni şəkildə reallaşması n

    Полностью »
  • VƏZİFƏ

    \ – etməyə məcbur olduğumuz, etməmiz lazım olan şey, əxlaqi məsuliyyət olduğumuz şey. Vəzifələrə qarşı məcburiyyət hissi

    Полностью »
  • VƏZİYYƏT

    \ – ümumiyyətlə müəyyən bir zaman kəsiyində, müəyyən bir məkanda müəyyən bir ortamda olma. Bir insanın ətrafı ilə konkret əlaqəsi

    Полностью »
  • VİTALİZM

    \ Baş verənləri fiziki, kimyəvi baxımdan deyil, əksinə xüsusi bir həyatda qalma amalı, ideyası ilə açıqlayan fəlsəfi təlim

    Полностью »
  • VOLYUNTARİZM

    \ – əqlə və biliyə deyil, əslində istəyə, iradəyə üstünlük verən, mənəvi hadisələrin və bilik prosesinin əsasında əsas olaraq iradəni görən fəlsəfi

    Полностью »
  • VULQAR MATERİALİZM

    \ – XIX əsrin ortalarında materializmin əsas prinsiplərini bayağılaşdıran və kobudlaşdıran fəlsəfi cərəyan

    Полностью »
  • YADDAŞ

    \ - orqanizmin xarici aləm və öz daxili vəziyyəti haqqında informasiyanı sonradan həyat fəaliyyəti prosesində istifadə etmək üçün saxlamaq və yenidə

    Полностью »
  • YAXŞI

    \ – geniş mənada işə yarayan, özünə uyğun, doğru görülmüş, təbiətinə uyğun, istənməyə dəyərli olan

    Полностью »
  • YAKARI

    Dua, təmənni, yalvarış, dilək. Bəzən dilimizdə yalvarmaq, yaxarmaq sözü də işlənir ki, mənşəcə türk mənşəlidir, yakarmak kəliməsindən törəmişdir

    Полностью »
  • YALAN

    şeylərin əsl vəziyətini təhrif edən fikir, mülahizə.

    Полностью »
  • YALNIŞ

    \ – doğru olmayan, formal düşünmə qaydalarına uyğun gəlməyən. Düşünülən şeylə uyğun gəlməyən.

    Полностью »
  • YAMAN

    1- Müthiş, dehşetli, etki ve beceri bakımından fövqəladə 2- pis, fəna, üzücü. Misal üçün, o kəs yaman adam idi, yəni üstün məziyyətlərə sahib

    Полностью »
  • YANILMA

    gerçəkliyin illuziyalı dərk edilməsi; hər bir mövcud anda ictimai-tarixi praktikanın məhdudluğu ilə şərtlənir

    Полностью »
  • YARADICILIQ

    insan fəaliyyətinin keyfiyyətcə yeni maddi və mənəvi sərvətlər yaradan prosesi. Yaradıcılıq sayəsində insan özünün əqli qabiliyyətlərini, mənəvi key

    Полностью »
  • YASA

    \ Yasa, kanun, nizam, qaidə, yasaq

    Полностью »
  • YASUT

    \ şərəf, ləyaqət, heysiyyət. Müasir dilimizdə demək olar ki, işlənmir.

    Полностью »
  • YAŞAM

    həyat, ömür, dirilik. Misal üçün, yaşamını bitirmək.

    Полностью »
  • YAŞUK

    işıq, şua, fövqəl, aşmış.

    Полностью »
  • YAZGAN

    Yazan, yazıcı, taleyi, qədəri təyin edən. Əski zamanlarda, qədim oğuzlarda Tanrının ad ve sifətlərındən hesab olunurdu

    Полностью »
  • YAZGI

    1- Yazı, qədər, müqəddərat, alın yazısı 2- Tanrısal, ilahi. Daha çox yazı kimi dilimizdə işlənir. Misal üçün; Tanrıdan yazısı belə imiş

    Полностью »
  • YESUKEN

    \ – \ Yasa, yasaq, qadağan olunmuş.

    Полностью »
  • YESUKEN

    \ – \ Yasa, yasaq, qadağan olunmuş.

    Полностью »
  • YETİ

    \ – qabiliyyət, bacarıq. Yetkin, kamil, olgun, bacarıqlı. Dilimizdə işlənən yetişkin sözünün insanın uşaqlıq çağından sonrakı qabiliyyətlərini və ba

    Полностью »