Толковый словарь философских терминов

  • RADİKALİZM

    \ – tədqiq etdiyi mövzunun son səbəb-lərinə, köklərinə qədər enən düşünmə forması. Həyat formalarını, həyat əlaqələrini tənqid edib kökdən dəyişdirm

    Полностью »
  • RASİX

    Sağlam, əsaslı, sağlam təməlli. Din fəlsəfəsində rasix çox dərin elmə malik olan bir şəxs kimi qəbul edilir

    Полностью »
  • RASİONALİZM

    \ – Akılcılık: əqli biliyə əsaslanan doğruluğun miqyasını hisslərdə deyil, düşünmədə və nəticələrdə görən təlimin ümumi adı

    Полностью »
  • RASİONALİZM

    \ – ağıllı – səhih biliyin mənti-qi əlamətləri olan ən ümumilik və zərurilik təcrübədən və onun ümumiləşdirmələrindən əldə edilə bilməz; bunlar yal

    Полностью »
  • REAKTOLOGİYA

    \ – yüksək inkişaf etmiş heyvanların və insanın psixikasını xarici təsirlərlə cavabların hesabı məcmusu, cəmi kimi nəzərdən keçirən mexanistik konsep

    Полностью »
  • REALİZM

    \ – Gerçekçilik: Düşüncədən və ya bilən subyektdən ayrı, xarici aləmin və obyektlərin varlığını, onlar haq-qında obyektiv məlumatın inkişafını qəbul

    Полностью »
  • REALİZM

    \ – incəsənətin obyektiv idraki və estetik-dəyişdirici təbiətini daha dolğun şəkildə təcəssümləşdirən bədii metod

    Полностью »
  • REALLIQ

    \ – Həqiqi olan, var olan şeylərin hamısı. Bu mənada həqiqətin şüurdan, düşüncədən asılı olan və olmayan varlıqlar mövcuddur

    Полностью »
  • REDUKSİYA

    \ – məntiqdə ikinci, üçüncü yaxud da dördüncü qisim fiqurlardan birinin \ birinci fiqurun dörd bağ-layıcısından birinə geri qaytarması

    Полностью »
  • REFLEKSİYA

    \ – idrak inikasını, tədqiqini bildirən təlim.

    Полностью »
  • REFORMASİYA

    \ – XVI əsrin birinci yarısında Avropada protestantizmin əsasını qoymuş geniş antifeodal və antikatolik hərəkatı

    Полностью »
  • REFORMİZM

    Fəhlə hərəkatında sinfi mübarizənin, sosia-list inqilabı və proletar diktaturasının zəruriliyini inkar edən siyasi cərəyan

    Полностью »
  • REQRUTASİYA

    latınca, cəmiyyət üzvlərinin siyasi fəaliy-yətə cəlb olunması.

    Полностью »
  • RELYATİVİZM

    \ – insan idrakının nisbiliyi, şərtiliyi və subyektivliyi haqqında idealist təlim.

    Полностью »
  • RES

    \ – Res cogitans – düşünən varlıq, nəfsi natiqə, düşünən öz; res extensa – məkan tutan varlıq.

    Полностью »
  • RESPUBLİKA

    (latınca republic – ―dövlət işləri, ictimai işlər‖ deməkdir) elə idarəçilik formasıdır ki, burada dövlət başçı-sını seçmək və dəyişdirmək mümkündür

    Полностью »
  • RƏY

    \– antik fəlsəfədə səhih bilikdən – həqiqətdən fərqli olaraq səhih olmayan, subyektiv bilik.

    Полностью »
  • RİHLƏ

    Hədis axtaran insanların çıxdıqları səyahətlərə verilən addır.

    Полностью »
  • RİZA

    Razı olmaq, bəyənmək, icazə vermək. Riza təsəvvüf məqamlarından ən üstün olanıdır. Riza iki cür olur

    Полностью »
  • ROMANTİZM

    \ – mədəniyyətin ən müxtəlif sahələrini əhatə etmiş ideya hərəkatı və bədii hərəkat;XIX əsrin əvvəllərində klassisizmi əvəz etmişdir

    Полностью »
  • RUH

    \ – bədəni daima canlı qılan, ona həyat verən, yaşadan, lakin maddi olmayan varlıq. Dini fəlsəfədə ruh ölümsüz və insanın əbədi həyatını təmin edən

    Полностью »
  • RUH

    \ – Kainatın qanunu. Xüsusilə də stoa fəlsəfəsində kainat, əqli, kainat ruhu, təsir edən canlılıq verən, forma verən, canlandıran ideya

    Полностью »
  • SABİT

    fikir \ – şüurun taxılıb qaldığı, xilas ola bilmədiyi və düzəldə bilmədiyi yalnış bir sistem.

    Полностью »
  • SAF

    \ – içinə, daxilinə qərib başqa heç bir şey qarışmayan, ari. Tətbiq etməklə əlaqəsi olmayan elmlər. Saf intuisiya \ isə Kantın fəlsəfəyə gətirdiyi bir

    Полностью »
  • SAHƏ

    \ – Məkanın ölçülərini ifadə edən xarakteris-tikalardan biri.

    Полностью »
  • SAXTALAŞDIRMA

    Nəzəri müddəaların \ təcrübə nəticəsində alınmış emprik dəlillərə tutuşdurulması yolu ilə təkzib edilmələri vasitəsilə onların həqiqi-liyinin yoxlan

    Полностью »
  • SANSÜALİZM

    \ – Duyumculuk: Sahib olduğu-muz bütün məluatların əslində bir duyğunun nəticəsi olduğunu, ağıl qanunlarının və fikirlərinin duyğularla əldə edildiy

    Полностью »
  • SAY

    \ – bir çoxluğun bir qrupla təyini. Saymaq zamanla əlaqədar bir hadisədir, halbuki sayın özü heç bir xarakterik təyinatı olmadığı halda zaman təyinin

    Полностью »
  • SEMANTİKA

    \ Dilçilikdə işlənən termindir. Sözün, ifadənin, qrammatik formanın mənası. Semiotikanın bölməsi.

    Полностью »
  • SEMİOTİKA

    \ – bildirmək, xəbər ver-mək məqsədilə istifadə edilən hər növ işarə sistemini və fəaliyyət prosesini tədqiq edən elm

    Полностью »
  • SENSUALİZM

    \ – Bütün məlumatların sadəcə hisslərdən qaynaqlandığını, duyğu qavramalarına əsaslandığını irəli sürən təlim

    Полностью »
  • SENTİMENTAL

    \ – duyğuların və hisslərin ağır gəlməsi, həddindən artıq bir formada insana təsir etməsi halı.

    Полностью »
  • SENTİMENTALİZM

    \.

    Полностью »
  • SEPTİSİZİM

    \ – Şüphecilik: Həqiqətin yoxluğu-nu, ağlın qəti bir məlumatı əldə edə bilməyəcəyini, həqiqətin tapılsa belə tam və davamlı bir şübhə içində qalınac

    Полностью »
  • SEVGİ

    \ – ümumi olaraq xoşagələn bir şeyə münasibət, ehtirasa qədər vara bilən bur ruh vəziyyəti. Fərqli növləri vardır: qarşı cinsə duyulan sevgi, uşağa-

    Полностью »
  • SƏBƏB

    \ - həqiqi səbəb, bir hadisənin ortaya çıxmasında qaynaqlandığı şey, nəyəsə təsir edən, onu əmələ gətirən şey

    Полностью »
  • SƏBƏBİYYƏT

    \ –biri \ digərinin \ şərti olan hadisələrin zəruri genetik əlaqəsini ifadə edən fəlsəfi kateqoriya.

    Полностью »
  • SƏBƏBİYYƏT

    \ –biri \ digərinin \ şərti olan hadisələrin zəruri genetik əlaqəsiniifadə edən fəlsəfi kateqoriya.

    Полностью »
  • SƏBƏBİYYƏT

    \ – səbəblə təsir arasındakı əlaqə. Bu baxışa görə hər hadisənin bir səbəbi vardır ki, bu da səbəbiyyət məsələsidir

    Полностью »
  • SƏHİH

    \ – sözün anlatmaq istəyilənə tam qarşılıq olması, tam uyğun düşməsi forması. Ölçünün ölçülənə çox az da olsa bir bölgü aparmadan birəbir uyğun

    Полностью »
  • SƏHV

    Səhv halı səkr halının ziddidir. Mənəvi sərxoşluq halından uzaq olmaq, yaxud belə bir sərxoşluğa düşmədən daima ayıq olmaq, təmkin və şüurlu olmaq

    Полностью »
  • SƏKR

    mənəvi sərxoşluq halıdır. Mənəvi ayıqlıq və ağıllılıq halı olan səhv halından fərqli olaraq səkr halında sufidə müvəqqəti olaraq özündən keçmə halı

    Полностью »
  • SƏMA

    eşitmək, dinləmək deməkdir təsəvvüf terminlərindən biri olan səma şer və ilahilərə qulaq asmaq surəti ilə vəcdə gələrək bəzi hərəkətlər etmək, rəqs e

    Полностью »
  • SƏMA

    hədis elmində müəllimin, yaxud təriqət başçısı olan şeyxin öz müridlərinə hədis öyərtdiyi zaman, hədisləri öz yad-daşından, yaxud yazılı bir mənbədə

    Полностью »
  • SƏNƏT

    \ - yun. Tekhne ilə eyni mənalı yunan dilində tekhne kəlməsi, məqsədi bir şey ortaya qoyma olan, yaratma olan, doğru bir plana görə istiqamətləndirilm

    Полностью »
  • SƏNƏT

    fəlsəfəsi \ – sənəti, sənət incilərini və mənasını fəlsəfi yöndən problem kimi qarşısına qoyan fəlsəfi təlim

    Полностью »
  • SXOLASTİKA

    \ – iman ilə elmi, kilsə təlimi ilə Aristotel fəlsəfəsini bir-birinə uyğun formada birləşdirməyə çalışan orta əsrlər fəlsəfəsi

    Полностью »
  • SIÇRAYIŞ

    predmetin və ya hadisənin əsaslı keyfiyyət dəyişməsi, kəmiyyət dəyişmələrinin nəticəsində köhnə keyfiy-yətin yeni keyfiyyətə çevrilməsi \

    Полностью »
  • SİENTİZM

    = sayəntizm \ – elmlə bağlı olan dünyagörüşü yaxud da elmi düşüncənin təktərəfli dəyərləndirilməsinə deyilir

    Полностью »
  • SİLLOGİSTİKA

    sillogistik əqli nəticə haqqında təlim. Aristotel tərəfindən formulə edilmiş tarixən birinci məntiqi de-duksiya sistemidir

    Полностью »