Fort-500
"Fort-500" silahı — Ukrayna Daxili İşlər Nazirliyinin "Fort" Elimi-Tədqiqat Birliyi tərəfindən 1990-cı illərdə işlənib hazırlanmış lüləli silah. Ukrayna polisinin və xüsusi xidmət orqanları əməkdaşlarının istifadəsi üçün yaradılmışdır. Hal-hazırda eyni zamanda ölkə vətəndaşlarına da ovçuluq üçün satılır.
Onun konstruksiyasında amerika silahı Remington 870un müəyyən elementlərindən istifadə edilib.
Hal-hazırda baza variantı olan Fort-500 ilə yanaşı "polis" variantı olan Fort-500M də buraxılır. Onun 3355 mm uzunluğunda dəstəyi və müxtəlif aksesuarlar üçün imkanları da vardır.
Silah əllə nizama gətirilir, polis variantında gözyaşardıcı qaz bombası atmaq üçün yer də vardır. O dəsətyi bərkidilmiş, yığılan və dəsətksiz ola bilər.
Fort-Ueyn
Fort Veyn (ing. Fort Wayne) — İndiananın ikinci böyük şəhəri, ştatın simal-şərqində yerləşir.
Fort Hud
Fort Kavasos - dünyada ən iri ABŞ hərbi bazası
1942-ci ildə tikilmiş Fort Hud dünyada ən iri ABŞ hərbi bazasıdır. ABŞ-nin Texasda ştatının Fort Hood şəhərində yerləşir. Burada 40 min hərbçi var, ailə üzvləri və digər mülki şəxslərlə birlikdə bazanın sakinlərinin sayı 80 minə çatır.
Bazada iki muzey, məktəblər, xəstəxana və göl var.
2009-cu ilin noyabr ayının 5-də burada mayor Malik Nadal Hasan silahsız əsgərləri atəşə tutması nəticəsində 13 nəfər ölüb, 31 nəfər yaralanıb.
Fort Veyn
Fort Veyn (ing. Fort Wayne) — İndiananın ikinci böyük şəhəri, ştatın simal-şərqində yerləşir.
Fort körpüsü
Fort körpüsü (Forth Bridge və ya Forth Rail Bridge) — Şotlandiyada dəmiryolu körpüsü. 1890-cı ildə fəaliyyətə verilib. Üç əsas hissədən ibarətdir və hər biri təxminən 520 m uzunluğundadır. Körpü 2529 metr uzunluğunda və okean səviyyəsinin 46 metr hündürlüyündədir.
Fort-Uort (Texas)
Fort-Uort (ing. Fort Worth) — ABŞ-nin Texas mərkəzi-şərq hissəsində yerləşən şəhər.
Fort St. George
Fort St George (və ya tarixən White town (Ağ şəhər)) (Tamil dili: செயின்ட் ஜார்ஜ் கோட்டை) - Hindistanın Tamil Nadu əyalətinin paytaxtı Çennai (Madras) şəhərində yerləşən bir tarixi qaladır. Hindistandakı ilk ingilis (sonralar Britaniya) qalasıdır. 1644-cü ildə İngiltərə tərəfindən inşa edilən qala zamanla böyüməyə başlayan şəhərin mərkəzinə çevrilmişdir. Qalanın inşası daha çox yaşayış məntəqələri yaratmaq və ticarət fəaliyyətini artırmaq üçün boş ərazidə baş tutmuşdur. Beləliklə, şəhərin qala ətrafında inkişaf etdiyini söyləmək olar. Qala hazırda Tamil Nadu Qanunverici Məclisini və digər rəsmi strukturları özündə cəmləşdirir.
Fort Vilyam burnu
Fort Vilyam burnu — Antarktidanın Cənubi Şetland adalarının Robert adasının Koppermin yarımadasının sahillərindən şimal-qərbdə yerləşən qayalardan ibarət burundur. İngilis boğazından şimal-qərbdə, Karlota buxtasından qrəbdə yerləşmişdir.
Burun 19-cu əsrdə ağ sənayeçilər tərəfindən kəşf olunmuşdur və onlar tərəfindən İngilis boğazına uyğun olaraq adlandırılmışdır.
== Yerləşməsi ==
Fort Vilyam burnu 62°22′13″ c. e. 59°43′33″ q. u. koordinatlarında yerləşmişdir. Katarina burnundan 7.2 km cənub-qərbdə, Spark burnundan 8.18 km şimalda, Barrientos adasından 3.67 km şimal-şərqdə, Okol qayasından 1.82 km şərqdə, Teybl adasından 4.74 km cənub-şərqdə yerləşmişdir. Britaniya xəritəsinə 1968-ci ildə, Çili xəritəsinə 1971-ci ildə Argentina xəritəsinə 1980-ci ildə, Bolqarıstan xəritəsinə 2005 və 2009-cu ildə daxil edilmişdir.
Siloso (fort)
Siloso fortu (çin. - 西乐索炮台) — Sinqapurun Sentosa adasında olan müdafiə istehkamı. Bu istehkam ərazidə vaxtilə mövcud olmuş on iki sahil müdafiə qurğularından yeganəsidir. Digərləri tədricə dağılaraq məhf olmuşlar.
Adanın qərb hissəsində Siloso fortu yerləşir. Bu istehkamdan daha çox İkinci dünya müharibəsi zamanı Sinqapura qərbdən edilən müdaxiləyə cavab vermək məqsədilə istifadə edilib. Fort 1880-ci ildə Britaniya ordusu tərəfindən qurulub və Keppel boğazına çıxışı qorumaq məqsədi daşıyıb. Sonralar istekam yenidən qurulmuş və 1939-cu ildə 150 millimetirlik Mark2 və on iki funtluq sürrətli sillalarla təmin olunmuş. Müasir dövrdə Siloso fortu İkinci dünya müharibəsindən qalmış yeganə istehkam qurğusudur.
Fortda olan bütün bunkerlər, anbarlar, tunellər hal-hazırda turustlər üçün açıqdır.
Fort-Kavasos
Fort Kavasos - dünyada ən iri ABŞ hərbi bazası
1942-ci ildə tikilmiş Fort Hud dünyada ən iri ABŞ hərbi bazasıdır. ABŞ-nin Texasda ştatının Fort Hood şəhərində yerləşir. Burada 40 min hərbçi var, ailə üzvləri və digər mülki şəxslərlə birlikdə bazanın sakinlərinin sayı 80 minə çatır.
Bazada iki muzey, məktəblər, xəstəxana və göl var.
2009-cu ilin noyabr ayının 5-də burada mayor Malik Nadal Hasan silahsız əsgərləri atəşə tutması nəticəsində 13 nəfər ölüb, 31 nəfər yaralanıb.
Fort-Düken
Fort-Düken (fr. Fort Duquesne, fransız: [dykɛːn]) — 1754-cü ildə Allegeyni və Mononqahela çaylarının qovuşduğu yerdə Fransa tərəfindən qurulmuş qala. Sonradan britaniyalılara və amerikalılara məxsus olan bu fort nəhayət Pensilvaniyada Pittsburq şəhərinə çevrilmişdir. Fort-Düken özü ingilislərin işğalından əvvəl fransızlar tərəfindən məhv edilmişdir. İngilislər onun yerində Fort-Pitti qurmuşdular.
Hazırda hər iki qalanın yerində hər iki qalanın konturları kərpiclə hörülmüş Poynt-Steyt-Park yerləşir.
== Mədəniyyətdə ==
Fort-Dükenin əsası Vilyam Tekkereyin "Virciniyalılar" romanında qeyd olunmuşdur: "Saylarına görə bizimkindən xeyli üstün olan fransız qoşunları indiki böyük Pittsburq şəhəri olan Pensilvaniya sərhəddində möhkəmlənməyə çalışan ingilis forpostlarına rast gəldilər. Sərəncamında cəmi qırx əsgəri olan Virciniya zabiti yarımçıq qalasının qarşısında görünən iyirmi qat daha güclü düşmənə heç bir müqavimət göstərə bilmədi. Fransızlar ona sakitcə getməyə icazə verdilər və özləri də onun qalasına sahib oldular, onun tikintisini başa çatdırdılar və Kanada qubernatorunun şərəfinə Fort-Düken adını verdilər".
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Anderson, Fred.
Fort-Volkott
Fort-Volkott (ing. Fort Wolcott) — Rod-Aylendin Nyuport şəhərindən 1 mil qərbdə, Narraqansett körfəzinin Nyuport limanında kiçik Qot-Aylend adasında istehkam. "HMS St John " və "HMS Liberty" gəmilərinə hücumlar qalanın yaxınlığında baş vermişdir.
== Tarixi ==
1702-ci və ya 1703-cü ildə İspaniya mirası uğrunda müharibə zamanı Qot-Aylenddə adasında tikilmiş, torpaqdan hazırlanmış Fort-Enn Britaniya kraliçası Anananın adını daşıyıryı. 12 silahı olan qala 1724-cü ilə qədər davam fəaliyyət göstərmişdir. 1730-cu ildə qala Böyük Britaniya kralı II Georqun şərəfinə Fort-Corc adı ilə xidmətə qayıtmışdır. 1738-ci ildə Rod-Aylendin müdafiəçiləri ərazidə bəlkə də əlli silahla daş istehkam inşa etmişdilər.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Wade, Arthur P. Artillerists and Engineers: The Beginnings of American Seacoast Fortifications, 1794-1815. CDSG Press. 2011.
Fort Saskaçevan
Fort Saskaçevan (ing. Fort Saskatchewan) — Kanadanın Alberta əyalətində Şimali Saskaçevan çayı boyunca salınmış şəhər. Əyalətin inzibati mərkəzi Edmonton şəhərindən 25 kilometr (16 mil) şimal-şərqdə yerləşir. Şəhər Edmontonun nüfuz dairəsinə daxildir və Edmonton Metropol Bölgəsini təşkil edən 24 bələdiyyədən biridir. 2021-ci ildə aparılmış federal siyahıyaalınmasına əsasən şəhər əhalisi 27.088 nəfərdən ibarət olmuşdur.
Şəhər Şimal-Qərb Atlı Polisinin inzibati mərkəzi kimi yaradılmış və sonradan Alberta əyalətinin ən böyük həbsxana şəhəri kimi fəaliyyət göstərmişdir. İlkin yaşayış məskəni Lamoureux məntəqəsi yaxınlığında, çayın qarşı tərəfində yerləşirdi. 2011-ci ildə ilk şəhərin salındığı ərazidə ilkin şəhərin kiçik bir nüsxəsi yaradılmışdır.
Fort Saskaçevan cənubdan və şərqdən Stratçona qraflığı, şimal və qərbdən Storqen qraflığı və cənub-qərbdən Edmonton şəhəri ilə həmsərhəddir. Storqen qraflığı Şimali Saskaçevan çayının üzərində yerləşir.
Fort-Nesessiti döyüşü
Fort-Nesessiti döyüşü (ing. Battle of Fort Necessity) — Yeddiillik müharibədə Şimali Amerika cəbhəsində, 3 iyul 1754-cü ildə indiki Pensilvaniya ştatının Farminqton qraflığının ərazisində baş vermiş döyüş. Bu döyüş və ondan əvvəlki Qreyt-Midouz döyüşü Corc Vaşinqtonun karyerasının ilk döyüşləri, həmçinin Fransa–hindi müharibəsinin ilk döyüşləri idi. Virciniya qubernatoru Vaşinqtona piyada alayına rəhbərlik etməyi, onu Ohayo vadisinə aparmağı və tikilməkdə olan qalanın mühafizəsini götürməyi tapşırmışdı, lakin artıq yolda Vaşinqton məlumat almışdı ki, fransızlar ondan qabaq gəlib qalanı ələ keçiriblər. O, möhkəmləndirilmiş bir düşərgə quraraq (Fort-Nesessiti) möhkəmlətmələri gözləməyə başlamış, lakin bir Fransa dəstəsi qalaya hücum etmiş və onu təslim olmağa məcbur qoymuşdur. Fransanın bu hücumu İngiltərəni qisas almağa məcbur etmiş və nəticədə Şimali Amerika qitəsində müharibənin başlanmasına səbəb olmuşdur.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Anderson, Fred. Crucible of War: The Seven Years' War and the Fate of Empire in British North America, 1754–1766. New York: Alfred Knopf. 2000.
Fort-Corc (Nyu-York)
Fort-Corc (ing. Fort George) — indiki Nyu-York ştatında mövcud olmuş beş qalanın adı.
== Tarixi ==
İlk Fort-Corc 1626-cı ildə Niderlandın Yeni Amsterdam koloniyasında tikilmiş və Fort-Amsterdam adlandırılmışdır. Britaniya ordusu 1664-cü ildə onun adını Fort-Ceyms adlandırmışdır. 1673-cü ildən 1674-cü ilə qədər qısa müddətə Hollandiyalılar tərəfindən Fort-Villem Hendrik kimi yenidən tutulmuşdur. Britaniyalılar onu 1691-ci ildə Fort-Vilyam Henri, 1703-cü ildə Fort-Enn və ya Kraliça qalası, nəhayət 1714-cü ildə Fort-Corc adlandırmışdılar. Şimal tərəfindəki qalalar 1776-cı ildə ABŞ İstiqlal müharibəsində amerikalılar tərəfindən dağıdıldı və nəhayət 1790-cı ildə sökülmüşdür.
İkinci Fort-Corc 1755-ci ildə Nyu-Yorkun Osveqo şəhərində britaniyalılar tərəfindən tikilmiş, lakin 1756-cı ildə Fransa komandiri Lui-Jozef de Monkalm tərəfindən dağıdılmışdır. Üçüncü Fort-Corc 1755-ci ildə Nyu-Yorkun Leyk-Corc gölündə inşa edilmişdir. 1777-ci ildə dağıdılmış və 1780-ci ildə tərk edilmişdir.
Fortaleza FK
Fortaleza – Braziliyanın futbol klubu
18 oktyabr 1918-ci ildə yaranmış bu komanda 39 dəfə Seara ştatının çempionu olan bu komandanın direktoru Serjio Papeldir.
Fortaleza Universiteti
Fortaleza Universiteti (port. Universidade de Fortaleza - UNIFOR) — Braziliyanın Fortaleza şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi.
== Tarixi ==
Fortaleza Universiteti 23 mart 1973-cü ildə yaradılmışdır.
== Tədris ==
Tədris portuqal dilində aparılır.
== Xarici əlaqələri ==
GU8 konsorsiumunun üzvüdür.
Fortepiano
Fortepiano (it. fortepiano) — simli-klavişli musiqi aləti . Fortepianonun dizaynı royal və pianinonun birləşməsindən götürülüb. İtalyanca mənası isə "forte" - möhkəm, piano isə "səssiz" deməkdir.
== Tarixçə ==
Hələ qədim zamanlarda Yunanıstanda "monoxord" (yunanca "monos" – tək, "chorde" – sim) adlanan musiqi aləti mövcud olmuşdur. Bu alət uzun, ensiz taxta qutuya birləşdirilmiş tək simdən ibarət idi. Daha sonralar qutuya birləşdirilən simlərin sayı artdı (iki, üç, dörd və s.) alətdə simləri barmaqla dartaraq və ya xüsusi mizrabla (mediatorla) bəzən isə balaca çəkiclərlə simlərə vuraraq çalırdılar.
Əsrlər ötdükcə bu alət təkmilləşmiş, simlərin birləşdiyi düzbucaqlı qutunun bir tərəfində klaviatura – yəni bir neçə cərgədən ibarət klavişlər (latınca "clavis" – açar deməkdir) yerləşdirilmişdir. Ifaçı klavişlərə basdıqda metal lövhələr simlərə dəyərək səs yaradırdı. "Klavikord" (latınca "clavis" və yunanca "chorde" sözlərindən) adlanan bu alətin yaranması XII əsrə təsadüf edir.
Fortepiano bəstəkarlarının siyahısı
Aşağıda ən tanınmış fortepiano bəstəkarları yer alıblar. Siyahıda hansısa bəstəkarın adı buraxılmış ola bilər.
Fortis Türkiyə Kuboku
Ziraat Türkiyə Kuboku — Türkiyə Futbol Federasiyası 1961-ci ildən başlayan UEFA Kuboklar Kubokunda Türkiyəni təmsil etmək məqsədilə 1962–1963 mövsümündə Türkiyə Çempionatının bütün dəstələrində yer alan 66 komandanın iştirakı ilə ilk Türkiyə Kubokunu təşkil etmişdir. Turnir 1980–1981 mövsümündən Federasiya Kuboku adı ilə təşkil edilmişdir. 1992–1993 mövsümündən etibarən isə Türkiyə Kuboku adı bərpa olunmuşdur.
Qalatasaray 18 dəfə bu kuboku qazanaraq ən çox Türkiyə Kubokunun sahibi ünvanını qazanmışdır.
2009-cu ildən etibarən kubokun adı "Ziraat Türkiyə Kuboku" olmuşdur.
== Bütün finallar ==
Qeyd:
Altay oyuna çıxmadığı üçün Qalatasaray texniki qələbə qazandı.
Püşk ilə Altay qələbə qazandı.
Fortran
Fortran- əsasən ədədi üsullar və elmi hesablamalar üçün istifadə edilən proqramlaşdırma dilidir. Fortran 1950-ci illərdə İBM tərəfindən elmi hesablamalar üçün San-Xosedə yaradılmışdır. Fortran dilinin ilk versiyalarında adı FORTRAN 77 kimi idi. Hal-hazırda rəsmi standartı Fortran şəklindədir (böyük hərflərdən kiçik hərflərə keçilib, rəqəmlər atılıb).
Fortuna
Fortuna — Roma mifologiyasında bəxt tanrısı. Çox zaman rəsmlərdə gözübağlı və ayaqları altında təkər təsvir olunur.
Fortuna (mifologiya)
Fortuna — Roma mifologiyasında bəxt tanrısı. Çox zaman rəsmlərdə gözübağlı və ayaqları altında təkər təsvir olunur.
Fortuna Liqa
Fortuna Liqa - Çex Respublikasının ən yüksək futbol liqasıdır. Liqada 18 komandadan biri çempionluğundan sonra UEFA Çempionlar Liqasına, 2 -ci və 3 -cü sıradakı komanda isə UEFA Avropa Liqasına çıxır. Liqanın sonunda son iki yerin sahibləri Çex 2 - ci Liqasına düşür.
Fortuna başcıqlı qaraçöhrə
Fortuna başcıqlı qaraçöhrə (lat. Cephalotaxus fortunei) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin başcıqlı qaraçöhrəkimilər fəsiləsinin başcıqlı qaraçöhrə cinsinə aid bitki növü.
Kiçik gövdəli, alçaq boylu koldur. Bitkinin çətiri enli-oval olub, yarpaqları üfüqi cərgələrdə yerləşir, hamardır, uzunluğu 9 sm-ə qədərdir. Yarpaq ayaları dərili və parlaqdır. Yarpağın üst hissəsi yaşıldır, alt tərəfi isə açıq rəngli zoqlarla örtülmüşdür. Başcıqlı qaraçöhrənin cavan bitkiləri soyuqdan əziyyət çəkir, ancaq sonradan normaya düşərək qışda yaxşı böyüyür. Başcıqlı qaraçöhrə rütubətli və soyuq olmayan yerlərdə becərilməlidir. Başcıqlı qaraçöhrə kölgəyə davamlı bitkidir. Ancaq çox günəşli yerlərdə də yaxşı bitir.
Fortuna traxikarpusu
Fortuna traxikarpusu (lat. Trachycarpus fortunei) — bitkilər aləminin palmaçiçəklilər dəstəsinin palmakimilər fəsiləsinin traxikarpus cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayilması ==
Qərbi Himalay, Çin və Yaponiyada dağ meşələrində, kasıb torpaqlarda yayılmışdır. Vətənində bu bitki Çin çətənə palması adlanır.
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 10 m-dən çoxdur. Çətiri kiçikdir. Yarpaqları üst tərəfdən parlaq, yelpikvari, tünd-yaşıl, alt tərəfdən göyümtülü, çoxsaylı buğumlara bölünmüşdür, diametri 60 sm-ə çatır. Saplaqları çılpaq iynəsiz, bünövrəsində cod tükçuklüdür. Çiçəyi sarı, ətirlidir, iri qoltuq çiçək qruplarında yerləşir. Yarpaq buğumlarının miqdarı 30-a çatır.
Fortunella
Sitrus (lat. Citrus) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sədokimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Arealı ==
Əsasən ABŞ, Çin, Yaponiya, Hindistan, Pakistan, Avstraliya, Cənubi Amerika, Əlcəzair, Mərakeş, Aralıq dənizi ölkələrində bitir.
== Botaniki xarakteristikası ==
Dünyanın subtropik və tropik zonalarında yayılmış. 40-dək növü (portağal, naringi, limon, qreypfrut, berqamot, sitron və s.) məlumdur. Sitrus bitkilərinin meyvələri dadına, tərkibindəki limon turşusuna, şəkər, C, P, B qrupu vitamnnləri, karotin (A provitamini) olmasına görə fərqlənir.
Sitrus bitkilərinin meyvəsi yeyilir, ondan şirə, mürəbbə, kompot, cem, povidlo və s. hazırlanır. Yarpağı, çiçəyi və meyvəsinin qabıqından ətriyyatda, yeyinti sənayesində işlədilən efir yağı (2—3,5%) alınır. Sitrus bitkiləri şaxtaya az davamlıdır.