FƏLƏSTİN

Fələstin — Aralıq dənizinin şərqində, Yaxın Şərqdə, Fələstin torpaqlarının bir hissəsini əhatə edən coğrafi bölgə. == Etimologiya == Fələstin adı Aralıq dənizi ilə İordan çayının arasında qalan bölgəni adlandırmaq üçün ilk dəfə e.ə. 450 — b.e. 1948 illəri arasında istifadə olunan termin idi. Həmçinin bu bölgə müxtəlif zamanlarda Kanaan, Siyon, İsrail, Suriya Fələstni, Cənubi Suriya, Cand Fələstini, Outremer, Müqəddəs Torpaqlar və Cənubi Levant adlandırılmışdır. == Dini mənbələrdə == İslam dinində bura müqəddəs və mübarək yer sayılır. Burada Əqsa məscidi yerləşir. Müsəlmanların ilk qibləsi olmuş bu məscid Allah Təala üçün yer üzündə tikilmiş ikinci məscid kimi qəbul olunur və İslam dinində müqəddəs sayılan məscidlər arasında 3-cü yerdədir. Bura İsra (Merac) ərazisi də adlanır. Axı, Məhəmməd peyğəmbər (s) məhz buradan göyə ucalmışdır.

Bura baxanın var yoxunu.... danışmaq istəyən 055-555-55-55 watsapp nömrəmdi alahaqqı. Fələstin (ərəb. دولة فلسطين‎) — Yaxın Şərqdə yerləşən de-yure suveren dövlət. 15 noyabr 1988-ci ildə qurulmuş Fələstin dövləti rəsmi olaraq Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) tərəfindən idarə olunur və Şərqi Qüds də daxil olmaqla 1967-ci il müharibəsindən bəri İsrailin hakimiyyəti altında olan İordan çayının qərb sahilinin və Qəzza zolağının öz ərazisi olduğunu iddia edir. Dövlət BMT-nin 141 üzvü tərəfindən tanınır və 2012-ci ildən BMT-də qeyri-üzv müşahidəçi statusuna malikdir. == Etimalogiya == "Fələstin" və ya Aralıq dənizinin cənub-şərqi üçün səciyyəvi olan digər əlaqəli terminlərin ümumi istifadəsi tarixən Qədim Yunanıstanın mövcudluğu dövrünə qədər gedib çıxır. Belə ki, Herodot eramızdan əvvəl 5-ci əsrdə özünün "Tarix" adlı əsərində əraziyə finikiyalıların digər dəniz xalqları ilə qarşılıqlı əlaqədə olduğu "Fələstin adlı Suriya bölgəsi" kimi istinad edərək bu haqda yazan ilk tarixçi olmuşur. Başqa izahlar da mövcud olsa da, "Fələstin" termininin (latın dilində, Palæstina ) Qədim Yunanlar tərəfindən filistinlilərin işğal etdiyi torpaq sahəsi üçün istifadə edilmiş bir termin olduğu güman edilir. == Tarix == === Fələstin miladdan öncə === İnsan varlığı izləri Təbəriyyə gölünün cənub regionunda tapılmışdır, bu təxminən miladdan öncə 600 min ilə gedib çıxır.

Fələstin bayrağı — Fələstinin bayrağı

Fələstin coğrafiyası dedikdə Fələstin Dövlətinin iddia etdiyi ərazilərin coğrafi xüsusiyyətləri başa düşülür. Fələstin Aralıq dənizi hövzəsinin şərqində yerləşir. Sahəsi iki ayrı hissədən ibarətdir: İordan çayının Qərb sahili (ərazisi 5,9 min km²), Qəzzə zolağı (sahəsi 0,4 min km²) və Şərqi Qüds. Qərb sahili adlanan ərazidə Yerixon, Nablus, Ramallah və Xevron şəhərləri yerləşir. Bu hissə üç tərəfdən: şimalda, qərbdə və cənubda İsraillə həmsərhəddir (sərhədin uzunluğu — 307 km), şərqdə isə İordaniya ilə qonşuluqdadır. (sərhədin uzunluğu 97 km). Qəzzə sektoru qərb tərəfdən Aralıq dənizi sularına qovuşur. (sahil zolağının uzunluğu – 40 km), cənubdan Misirlə həmsərhəddir. (sərhədin uzunluğu – 11 km), şərqdə isə İsraillə qonşuluqdadır. (sərhədin uzunluğu 51 km).

Fələstin keffiyə (ərəb: كوفية‎, romanlaşdırılmış: koofiyyeh) adətən boyun və ya baş ətrafına taxılan damalı qara və ağ keffiyəhsidir.

== Təbii yayılması == Aralıq dənizi, Mərakeş və portuqaliyada, Kanardan Suriya, Livan və İsrailə qədər olan ərazilərdə yaylımışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü təxminən 5–10 m-ə çatan iri kol və ya kiçik ağacdır. Yarpağı tökülən ikievli bitkidir. Yarpaqların dəstədə sayı 3–9 olub, uzunluğu 10–20 sm, mürəkkəb, tək lələkvaridir. Çiçəkləri bircinsli, xırda, qırmızımtıl-bənövşəyi rəngli iri süpürgəyə yığılmışdır. Aprel ayında çiçəkləyir, meyvəsi sentyabr-oktyabr ayında yetişir. Çiçəkyanlığı sadə,2–6 xırda yarpaqdan ibarətdir. Meyvələri xırda, qırmızı rəngli, yetişdikdə qaralan şarşəkilli çəyirdəklidir. Toxum və pöhrələrlə çoxaldılır. == Ekologiyası == Quraqlığa və şaxtayadavamlıdır.

Fələstin tikmə sənəti və Fələstin qadınlarının həyatında mühüm tərkib hissəsidir.Fələstinli qadınların əsrlər boyu miras qoyduğu və qızlarına və nəvələrinə ötürdüyü Fələstin folklorunun bir hissəsidir.Onun mənşəyi Kənanlılar dövrünə gedib çıxır. , tarixi Fələstinin hər yerindən antikalar sübut edir. Fələstinli qadınlar naxışdan əsasən paltarlarını bəzəmək üçün istifadə edirdilər, əlavə olaraq döşək, yastıq, pul kisəsi və s. kimi çoxlu sayda məişət ehtiyacları. Bu sənət Fələstinin əksər bölgələrində, xüsusən də mərkəzi bölgədə yayılmışdı.Tikmədə istifadə edilən naxışlar coğrafi bölgələrə görə dəyişirdi, əgər onlar vasitəsilə qadının hansı bölgəyə, hətta hansı kəndə mənsub olduğunu ayırd etmək mümkün olsaydı. 2021-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının (UNESCO) qeyri-maddi mədəni irs siyahısına əlavə edilmişdir. == Fələstin tikmə tarixi == İllər ərzində rütubət və həşərat kimi zərər verən amillərə məruz qalması nəticəsində eramızın XIX əsrindən əvvələ aid naxışlı Fələstin paltarlarını tapmaq çətindir. Bununla belə, bir çox Kənan heykəlləri və artefaktları, toxumaların toxunması və rənglənməsi, xüsusən onları fərqləndirən qırmızı və bənövşəyi rənglərdə aydın görünür və onlar indiki zamanın Fələstin tikmələrində hələ də iki əsas rəngdir. == tikmə vahidləri == Dekorativ vahidlər Fələstin bölgələrində müxtəlif dövrlərə, xüsusən də Roma, Bizans, Əməvi və Məmlüklərə aid müxtəlif idi və dekorativ vahidlər şir, xoruz, xoruz kimi heyvan və quşlardan əlavə, abstrakt, həndəsi fiqurlar və botanika təsvirlərini ehtiva edirdi. ördək və leylək.

Azərbaycan–Fələstin münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Fələstin Dövləti arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin aprel ayının 15-də qurulmuşdur. 2018-ci ilin noyabr ayında Azərbaycan Respublikası "Fələstin Dövlətinin Asiya ölkələrindəki Səfirlərinin Konfransı"na ev sahibliyi edib.

Fələstin Azadlıq Təşkilatı ( FAT ) (منظمة التحرير الفلسطينية) ya "Munəzzəmət əl-Təhrir əl-Filəstiniyyəh" , Ərəb Birliyi vasitəsilə 1964-cü ildə qurulmuşdur, Fələstinin azadlığı uğrunda, Qəzzə və Qərb sahili üzərində fəaliyyət göstərən bir təşkilatdır. Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) bir neçə fələstinli qrupları öz qanadı altına yığan bir qurumdur. Bütün fraksiyalardan həcmcə böyük olanı “Fəttah” qrupudur.

"Biladi" (ərəb. بلادي‎, [bɪˈlæːdiː]; "Mənim ölkəm") — Fələstin dövlət himni. Himn 1996-cı ildə Fələstin Milli Şurası ilə təsdiq olunmuşdur. Əvvəl himn "Fidai" (özünü fikirə görə qurban verən adam) sözündən başlayırdır, amma 1996-cı ildən bəri, daha çox "Biladi" istfadə edillər.

Fələstin milli idarəsi, FMİ (ərəb. السلطة الوطنية الفلسطينية‎; əs-Sulta al-Vətəniyyə al-Fələstiniyyə) — Qəzzə zolağının ərazilərini və Qərb Şəriyə ərazilərinin bir hissəsini idarə etmək üçün yaradılmış bir özünüidarə orqanı. Fələstin Milli İdarəsi, 1994-cü ildə İsrail ilə Fələstin Azadlıq Təşkilatı arasında 13 sentyabr 1993-cü ildə Osloda imzalanan əsas müqavilələrə uyğun olaraq qurulmuşdur. 2007-ci ildən bəri, FMİ İordan çayının qərb sahilindəki ərazilərin yalnız bir hissəsini idarə edirdi, Qəzzə zolağı isə Həmas radikal hərəkatının nəzarətinə keçdi. 5 yanvar 2013-cü il tarixdə, FMİ prezidenti Mahmud Abbas tərəfindən "Fələstin Milli İdarəsi" adı əvəzinə rəsmi məqsədlər üçün yalnız "Fələstin Dövləti" adından istifadə etməyi əmr edən bir fərman verildi. İsrail, İspaniya, Norveç, ABŞ və digər bir sıra ölkələr bu qərarı tanımadılar. == Tarixi == 1922-ci ildə, Osmanlı İmperiyasının çökməsindən sonra Fələstindəki İngilis mandatı, əvvəlki Fələstin mülkləri ərazisində quruldu. 1947-ci ildə hazırlanmış BMT planı İngilis mandatının bir ərəb və bir yəhudi dövlətinə bölünməsini öz üzərinə götürdü və Qüdsə beynəlxalq idarəetmə altında bir şəhər statusu verildi. 1947-ci ildə ərəblərin sayı mandat almış bölgədəki Yəhudi əhalisini iki dəfə üstələmişdi və bu səbəbdən də Yəhudi dövləti Aralıq dənizi sahillərinin əksəriyyəti və İordan çayının kənarındakı ərazilər daxil olmaqla əksəriyyətinin Yəhudi olduğu torpaqları (14,1 min kvadrat kilometr) əhatə edirdi. Ərəb dövləti, İordan çayının qərbindəki Livanla sərhəd bölgəsindəki mandatlı ərazinin şimalında ümumi sahəsi 11,1 min km² olan əraziləri, habelə Aralıq dənizi sahili və Misir ilə sərhəd boyunca bir zolağı ələ keçirdi.

İran–Fələstin münasibətləri — İran və Qəzzə zolağı, Qərb sahili daxil olmaqla qismən tanınmış Fələstin dövləti arasında ikitərəfli diplomatik münasibətlər. İran rəsmi olaraq müstəqil Fələstin dövləti konsepsiyasını dəstəkləyir və Fələstin Dövlətini tanıyır. İranın ali lideri Əli Xamenei iki millət üçün iki dövlət yaratmaq planını rədd edir və Fələstin ərazisinin bölünməyəcəyinə inanır. İranın keçmiş prezidenti Mahmud Əhmədinejad isə hökumətin quruluşunu təyin etmək üçün bütün Fələstin əhalisi, o cümlədən İsrailin ərəb vətəndaşları üçün ümumi referendum keçirməyə çağırdı. 1979-cu ildə İran İslam İnqilabından əvvəl, Fələstin Azadlıq Təşkilatı İran müxalif qrupları ilə sıx əlaqə saxlayırdı. İslam İnqilabından sonra İran İsrail ilə müttəfiq münasibətləri dayandırdı və fələstinlilərin mübarizəsini dəstəkləməyə başladı. Bunun simvolu kimi İsrailin Tehrandakı səfirliyinin Fələstin Azadlıq Təşkilatının ehtiyacları üçün təhvil verilməsi olur. == Tarixi == Şahənşah Məhəmməd Rza Pəhləvinin dövründə İran Türkiyədən sonra İsraili tanıyan ikinci müsəlman ölkəsi oldu. Fələstin Azadlıq Təşkilatı 1979-cu ildə İrandakı İslam İnqilabını dəstəklədi və inqilabın bitməsindən bir neçə gün sonra Fələstin Azadlıq Təşkilatının sədri Yasir Ərəfat İrandakı Fələstin nümayəndə heyətinə rəhbərlik etdi. Fələstinli nümayəndə heyəti kütləvi şəkildə qarşılandı və İranın yeni hakimiyyəti simvolik olaraq keçmiş İsrail səfirliyinin açarlarını Fələstin səfirliyinə verdi.

İraq–Fələstin münasibətləri — İraq və Qəzzə zolağı, İordan çayının qərb sahili daxil olmaqla qismən tanınmış Fələstin dövləti arasında ikitərəfli diplomatik münasibətlər. == Tarixi == İraqlılar və fələstinlilər arasındakı münasibətlər tarixən yaxındır və XX əsrin ikinci yarısında Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) İraqın hakim Baas Partiyası tərəfindən dəstəkləndi. FAT Körfəz müharibəsi zamanı İraqa kömək etdi. Fələstin Dövlətinin Bağdadda bir səfirliyi və Ərbildə bir konsulluğu var, ancaq İraqın Fələstində səfirliyi yoxdur. 1948-ci ildə İraq İsrailə müharibə elan etdi və o vaxtdan bəri iki dövlət arasındakı münasibətlər düşmən olaraq qalır. İraq Fələstinin İsrailə qarşı mübarizəsini qətiyyətlə dəstəkləyir. 1967-ci ildə İraq yenidən İsrailə qarşı müharibəyə girdi və 1973-cü ildə Yom Kippur müharibəsi zamanı iraqlılar Suriya silahlı qüvvələrinin tərəfində israillilərə qarşı vuruşdular. Səddam Hüseyn ərəb ölkələrində anti-İsrail mövqeyi və bir sıra Fələstin partizan təşkilatlarının dəstəyinə görə böyük hörmətə malik idi. İkinci Əl-Əqsa İntifadası zamanı İraq israillilərlə döyüşdə həlak olan fələstinli ailələrə (intiharçılara) maddi yardım göstərdi. 1981-ci ildə İsrail Osirak nüvə reaktoruna hücum etdi.

Monqolların Yaxın Şərq yürüşü (1256-1260) - Hülaku xanın komandanlığı altında, ismailli-nizarilərə, Abbasilər xilafətinə, Şam Əyyubilərinə və Misir məmlüklərinə qarşı yürüş. Yürüşün Yaxın Şərq müsəlmanlarına qarşı olmasında Mərkəzi Asiya nestorian xristianlarının böyük rolu olduğundan bəzən(R.Qrusse, Q.V.Vernadski, L.N.Qumilyov) Sarı səlib yürüşü adlandırılır. == Yürüş hazırlığı == 1251-ci ildə Monqol İmperiyasının xaqanı elan edilən Möngkə, Sun İmperiyasına və Yaxın Şərq dövlətlərinə qarşı savaşı davam etdirmək qərarına gəldi. Qəzvin və İranın dağlıq rayonlarının əhalisinin, onlara zərər yetirən ismaillili-nizarilərdən şikayəti bəhanələrdən biri oldu. Fəzlullah Rəşidəddinə görə, "kafirlərin haqsızlıqlarından ədalət axtaran bir çoxlarının, buğa ilində Mönqkə xaqana şikayətlərinə cavab olaraq, o həmin kafirlərə qarşı öz kiçik qardaşı Hülakunu göndərdi". Azərbaycanda və İranın şimalında yerləşən monqol sərkərdəsi Baycu da ismaillilərdən və Abbasilərdən şikayət edirdi. Mönkge Hülakuya ismaillilərin dağ qəsrlərini dağıtmaq, lor və kürdlərin tabe edilməsini, və tabe olmasa, xəlifənin mülklərini də zəbt etməyi əmr etdi. == Qoşunların sayı == Şəmsəddin Cüveyni və onun ardınca Rəşidəddin xəbər verirlər ki, hər ulus Hülaku ordusuna hər on nəfər döyüşçüdən ikisini verməliydi. Lakin bu ancaq, "çox böyük qoşun" anlamında ifadə forması ola bilər, çünki həmin ifadəyə 1246-cı il üçün Cüveynidə, Güyükun İlcidayı ismaillilərə qarşı göndərməsi ilə bağlı, rast gəlmək olar. 15-ci əsr Şəcərət əl-Ətrak (Türklərin şəcərəsi) əsərinin anonim məllifi yazır ki, Mönkge Hülakuya xidmətə yararlı monqolların beşdən birini verdi, və bu 120 min təşkil etdi.

2021 İsrail-Fələstin münaqişəsi — Əl-Əqsa məscidində etirazlarla böyüyən və sonradan qarşılıqlı hücumlara çevrilən qarşıdurmalardır. 6 may 2021-ci ildə İsrail Ali Məhkəməsi, Qüdsün Şeyx Cerrah Məhəlləsində yaşayan bəzi Fələstinli ailələrin evlərindən zorla çıxarılmaları və başqa yerlərə köçürülməsi barədə qərar verdi. Qədr gecəsi və Qüds günü tətilləri ilə üst-üstə düşən qarşıdurmalarda əksəriyyəti Fələstinli mülki olan 300-dən çox insan yaralanıb. Hücumlar beynəlxalq qınağa səbəb oldu, İsrail Baş Prokuroru Avichai Mandelblit gərginliyi azaltmağa çalışdı, bu da Ali Məhkəmənin qərarının 30 gün təxirə salınması ilə nəticələndi. 9 may tarixində İsrail polisi, ifrat sağçı Yəhudi millətçilərinin sonradan ləğv edilən bayraq yürüşü öncəsi müsəlmanların müqəddəs bir yeri olan Əl-Əqsa Məscidinə basqın etdi. Buna cavab olaraq, 10 və 11 may tarixlərində Həmas və İslami Cihad İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə 480 raket atıldı. Bunun nəticəsində, evlər və bir məktəb vuruldu, iki İsrailli mülki vətəndaş öldürüldü və ən azı 70 İsrailli mülki şəxs yaralandı. İsrail Qəzzəyə hava hücumları ilə cavab verdi. Qəzzə rəsmilərinə görə, on uşaq da daxil olmaqla ən az 30 fələstinli öldürüldü və 203 nəfər daha yaralandı. İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə öldürülənlərdən ən az on beşi Həmas üzvü idi.

2021 İsrail-Fələstin münaqişəsi — Əl-Əqsa məscidində etirazlarla böyüyən və sonradan qarşılıqlı hücumlara çevrilən qarşıdurmalardır. 6 may 2021-ci ildə İsrail Ali Məhkəməsi, Qüdsün Şeyx Cerrah Məhəlləsində yaşayan bəzi Fələstinli ailələrin evlərindən zorla çıxarılmaları və başqa yerlərə köçürülməsi barədə qərar verdi. Qədr gecəsi və Qüds günü tətilləri ilə üst-üstə düşən qarşıdurmalarda əksəriyyəti Fələstinli mülki olan 300-dən çox insan yaralanıb. Hücumlar beynəlxalq qınağa səbəb oldu, İsrail Baş Prokuroru Avichai Mandelblit gərginliyi azaltmağa çalışdı, bu da Ali Məhkəmənin qərarının 30 gün təxirə salınması ilə nəticələndi. 9 may tarixində İsrail polisi, ifrat sağçı Yəhudi millətçilərinin sonradan ləğv edilən bayraq yürüşü öncəsi müsəlmanların müqəddəs bir yeri olan Əl-Əqsa Məscidinə basqın etdi. Buna cavab olaraq, 10 və 11 may tarixlərində Həmas və İslami Cihad İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə 480 raket atıldı. Bunun nəticəsində, evlər və bir məktəb vuruldu, iki İsrailli mülki vətəndaş öldürüldü və ən azı 70 İsrailli mülki şəxs yaralandı. İsrail Qəzzəyə hava hücumları ilə cavab verdi. Qəzzə rəsmilərinə görə, on uşaq da daxil olmaqla ən az 30 fələstinli öldürüldü və 203 nəfər daha yaralandı. İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə öldürülənlərdən ən az on beşi Həmas üzvü idi.

Qeysəriyyə (ivr. ‏קֵיסָרְיָה‏‎ ; yun. Καισάρεια lat. Caesarea Maritima) — müasir İsrailin Aralıq dənizi sahilində yerləşən qədim şəhəri. == Şəhərin adı == Şəhər Yəhudi kralı Böyük Hirod tərəfindən Roma imperatoru Sezar Avqustun şərəfinə Qeysəriyyə adlandırılmışdır, o, əvvəllər yəhudilərə itirdiyi torpaqları ona vermişdi. == Şəhərin tarixi == Şəhərin tarixi finikiyalılar liman yaxınlığında kiçik bir qəsəbə qurduqları zaman, Əhəməni hakimiyyəti dövrünün sonlarına (e.ə. IV əsrin ortalarına) gedib çıxır və onu Şarşon qalası (yunan dilində Straton qalası) adlandırırdılar. Eramızdan əvvəl 96-cı ildə Qeysəriyyə Yəhudi kralı Aleksandr Yanna tərəfindən fəth edildi və bununla da yəhudi yaşayış məntəqəsinə çevrildi. 63-cü ildə Roma sərkərdəsi Pompey tərəfindən Yəhudeya fəth edildikdən sonra Straton Qülləsi yenidən qeyri-yəhudi yaşayış məntəqəsinə çevrilir.

Fələstin kürdləri (kürd. Kurdên Filistînê; ərəb. اكراد فلسطين: Akrad Filistin) — kürdmənşəli fələstinlilər. == Tarixi == Bəzi Fələstin kürdlərinin mənşəyi Səlib yürüşləri zamanı Əyyubilər sülaləsinin fəthlərinə gedib çıxır. Əyyubi hökmdarları öz imperiyalarının sərhədlərini qorumaq üçün bir çox kürd qəbilələrini Fələstində yerləşdirmişdilər. Fələstində kürd icmalarının yaşadığı əsas yaşayış məntəqələri arasında Hebron (əl-Xəlil), Yerusəlim (əl-Qüds) və Şekem (Nablus) şəhərləri var. Əyyubilərdən sonra, xüsusən də Osmanlılar dövründə Fələstinə gələn çoxlu kürd tayfaları da var. Kürdlər Qərb sahilində ən böyük etnik azlıqdır. == Xevron == Kürd müsəlman Səlahəddin Hebronu 1187-ci ildə geri almışdır. Şəhərin adı yenidən əl-Xəlil olaraq dəyişdirilmişdir.

Fələstin yəhudiləri — müasir İsrail dövlətinin yaranmasından əvvəl Fələstinin yəhudi sakinlərinə aid edilən termin. İngilis mandatı dövründə Fələstində yaşayan yəhudilərə istinad etməklə yanaşı, “Fələstin yəhudiləri” ifadəsi Cənubi Suriyanın yəhudi sakinlərinə də şamil edilmişdir. Bizans İmperiyasının "Palestina Prima" və Palestina Secunda (e. 4-7-ci əsrlər) əyalətlərində yəhudilərin son antik dövrdə "Fələstin yəhudiləri" kimi xatırlanmasına dair elmi nümunələr də var. 1948-ci ildə İsrail yaradıldıqdan sonra Məcburi Fələstin yəhudiləri İsrail vətəndaşları oldular və "Fələstin Yəhudiləri" termini böyük ölçüdə "İsrail Yəhudiləri" termininə dəyişdi. == Avropa yəhudiləri == Avropalı yəhudilər bir çox Avropa ölkələrində ümumiyyətlə “Şərqli” insanlar hesab edilirdilər, adətən onların ata-baba mənşəyini Yaxın Şərqdə göstərdilər. Bunun bariz nümunəsi Avropa yəhudilərini “aramızda yaşayan fələstinlilər” adlandıran İmmanuel Kantdır.

Fələstinlilər (ərəb. الفلسطينيون‎, əl-Filəstiniyyun; ivr. ‏פָלַסְטִינִים‏‎, Faləstinim) və ya Fələstin xalqı (ərəb. الشعب الفلسطيني‎, əş-şəb əl-Filəstini), həmçinin Fələstin ərəbləri və ya fələstinli ərəblər (ərəb. العرب الفلسطينيون‎, əl-ərəb əl-Filəstiniyyun) — minilliklər boyu Fələstin regionunda məskunlaşmış, indiki dövrdə mədəni və linqvistik baxımdan ərəb olan xalqlardan törəmiş etnomilli qrup. Müxtəlif müharibələrə və mühacirətlərə baxmayaraq, dünyadakı Fələstin əhalisinin təxminən yarısı indiki İsraili, Fələstinin Qərb sahili və Qəzzə zolağının ərazilərini əhatə edən keçmiş Fələstin mandatı ərazisində yaşamağa davam edir. İsraildə fələstinlilər ölkənin ərəb vətəndaşlarının bir hissəsi olaraq əhalinin demək olar ki, 21 faizini təşkil edir. Onların bir çoxu fələstinli qaçqın və ya məcburi köçkün fələstinlilərdir. Odur ki, onlar arasında bir milyon çox fələstinli Qəzzə zolağından, təxminən 750,000 nəfəri İordan çayının qərb sahilindən və təxminən 250,000 İsrailin özündəndir. Fələstin diasporunun yarıdan çoxu heç bir ölkədə qanuni vətəndaşlığı olmayan apatrid şəxslərdir.

Fələstin–Çin münasibətləri — Çin Xalq Respublikası ilə Fələstin Dövləti arasında ikitərəfli münasibətlər. Münasibətlər Mao Tszedunun hakimiyyətinə qədər uzun bir tarixə sahibdir. Maonun xarici siyasəti Üçüncü Dünya ölkələrində Milli Qurtuluş Döyüşlərinin - ölkələrin müstəmləkə hakimiyyətindən azad edilməsi uğrunda aparılan müharibələrin dəstəyinə əsaslanırdı. Maonun ölümündən sonra Çin beynəlxalq forumlarda Fələstin Azadlıq Təşkilatına dəstəyini davam etdirdi. Çin 1988-ci ildə Fələstin Dövlətinin müstəqilliyini rəsmi olaraq tanıdı. 1992-ci ildə Çin İsraillə rəsmi münasibətlər qurdu və hər iki ölkə ilə yaxın münasibətləri davam etdirdi. Hər iki Fələstin lideri Yasir Ərəfat və Mahmud Abbas Çinə rəsmi ziyarət etdi. Bundan əlavə Çin Həmas-ı terror təşkilatı kimi tanımır. Paytaxtı Şərqi Qüdsdə olan 1967-ci il sərhədləri daxilində "suveren və müstəqil Fələstin Dövlətinin" mövcudluğunu tam dəstəkləyir. == Tarixi == 1949-cu ildə Çin vətəndaş müharibəsində Mao Tsedunun qələbəsindən sonra Çin İsrail dövlətini tanıdı, lakin 1950-1960-cı illərdə ərəblər və fələstinlilərə dəstək olmağa başladı.

Qurdlar vadisi: Fələstin (türk.Kurtlar Vadisi Filistin)-İsrail-Fələstin arasındakı savaşı müzakirəyə alan prodüseri Osman Sınav olan Pana Film imzalı 28 yanvar 2011 tarixli film.

Fələstin Demokratik Birliyi (Ərəb: الاتحاد الديمقراطي الفلسطيني Əl-İttihad əd-Dimuqrati əl-Filastini) — ümumiyyətlə FIDA (ərəb. فدا) kimi tanınan Fələstin Milli Azadlıq Təşkilatında (Fələstin Milli Qurtuluş Təşkilatı) və Fələstin Milli Məclisində (PLOAN) fəal olan kiçik Fələstin siyasi partiyasıdır. == Tarixi == FIDA 1990-cı illərin əvvəllərində Fələstinin Azadlığı Uğrunda Demokratik Cəbhədən ayrılaraq meydana çıxdı. 1991-ci ilin sentyabrında partiya öz siyasi proqramını təsdiq etdi. 1993-cü ilin aprelində Fələstin Demokratik Birliyi — FİDA adını qəbul etdi. == Təşkilat == FİDA-nın gənclər qanadı Müstəqil Gənclər Birliyi kimi tanınır (ərəb: اتحاد شباب الاستقلال Athad Shebab Alasetqelal); fəhlə və qadın qrupları da var. DFLP və bir sıra digər Fələstin təşkilatlarından fərqli olaraq FİDA-nın silahlı qanadı yoxdur. == İnanclar və ideologiya == FİDA-nın şüarı "azadlıq, müstəqillik, qayıdış, demokratiya və sosializm"dir. O, özünü mütərəqqi, dünyəvi və demokratik sosialist partiyası kimi təqdim edir və marksist "elmi sosializm" lüğətini müdafiə edir. FIDA İsrail-Fələstin münaqişəsinə qarşı əsas DFLP-dən daha mötədil mövqe tutdu və özünü Fələstin siyasətində solçu demokratik alternativ kimi göstərməyə çalışdı.

Fələstin İslami Cihad Hərəkatı (Ərəb: حركة الجهاد الإسلامي في فلستين - Hərakat əl-Cihad əl-İslami fi Fələstin) Qəzza zolağının Həmişə bölgəsində yəhudilərə qarşı mübarizə aparan İslam mücahidləri qrupudur. Amerika Birləşmiş Ştatları, Avropa İttifaqı, İngiltərə, Yaponiya, Kanada, Avstraliya və İsrail İslam Cihadını hesab edirlər. Bir proto təşkilat dövlət olan Fələstinli terror qrupları Qəzzada yəhudilərə qarşı etnik təmizləmə apardıqları üçün Fələstin torpaqlarının işğalına qarşı mübarizə aparır. İslami Cihad HƏMAS-dan kiçikdir, lakin Əl-Fəth ilə eyni böyük sosial bazaya malikdir. Ramazan Şallah Fathi Şaqaqi və Əbdüləziz Avda tərəfindən Fələstin Azadlıq Təşkilatının bir qolu olaraq Sinay yarımadasında bu günə qədər davam edən təşkilatın rəhbəridir.

Qarpız – fələstinlilərin etiraz aksiyalarında və sənət əsərlərində istifadə etdikləri simvol. İsrailin Fələstin torpaqlarını işğalına qarşı mübarizəni simvolizə edir. == Tarixi == Qarpızın Fələstin simvolu kimi istifadə olunmasının tarixi 1967-ci ilə gedib çıxır. Altıgünlük müharibə zamanı İsrail Fələstin torpaqlarını işğal etmiş və Fələstin bayrağını nümayiş etdirməyi qadağan etmişdir. Qadağadan sonra fələstinlilər simvol kimi qarpızdan istifadə etməyə başlamışdırlar. Belə ki, qarpız diliminin rəngləri Fələstin bayrağının rəngləri ilə uyğundur: yaşıl, qırmızı, qara və ağ. İsrail hökuməti sadəcə Fələstin bayrağını deyil, Fələstin bayrağının rənglərini əks etdirən sənət əsərlərinə də senzura tətbiq etmişdir. Məsələn, 1980-ci ildə fələstinli rəssam İssam Bədrlin Ramallahda baş tutmuş sərgisi bu səbəbdən dayandırılmışdır: 1993-cü ildə imzalanmış Oslo akkordlarından sonra Fələstin bayrağı haqqındakı qadağa götürülmüşdür. Həmin vaxt "The New York Times" nəşri "qarpız dilimi daşıyan fələstinli kişilərin həbs olunması" barədə iddia yayımlamışdır. 2021-ci ildə İsrail məhkəməsinin Şeyx-Cərrahda yaşayan fələstinli ailələrin köçürülməsi barəsində qərardan, eləcə də, 2023-cü ildə başlayan İsrail–HƏMAS müharibəsindən sonra qarpız simvolu daha da populyarlaşmışdır.

2021 İsrail-Fələstin münaqişəsi — Əl-Əqsa məscidində etirazlarla böyüyən və sonradan qarşılıqlı hücumlara çevrilən qarşıdurmalardır. 6 may 2021-ci ildə İsrail Ali Məhkəməsi, Qüdsün Şeyx Cerrah Məhəlləsində yaşayan bəzi Fələstinli ailələrin evlərindən zorla çıxarılmaları və başqa yerlərə köçürülməsi barədə qərar verdi. Qədr gecəsi və Qüds günü tətilləri ilə üst-üstə düşən qarşıdurmalarda əksəriyyəti Fələstinli mülki olan 300-dən çox insan yaralanıb. Hücumlar beynəlxalq qınağa səbəb oldu, İsrail Baş Prokuroru Avichai Mandelblit gərginliyi azaltmağa çalışdı, bu da Ali Məhkəmənin qərarının 30 gün təxirə salınması ilə nəticələndi. 9 may tarixində İsrail polisi, ifrat sağçı Yəhudi millətçilərinin sonradan ləğv edilən bayraq yürüşü öncəsi müsəlmanların müqəddəs bir yeri olan Əl-Əqsa Məscidinə basqın etdi. Buna cavab olaraq, 10 və 11 may tarixlərində Həmas və İslami Cihad İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə 480 raket atıldı. Bunun nəticəsində, evlər və bir məktəb vuruldu, iki İsrailli mülki vətəndaş öldürüldü və ən azı 70 İsrailli mülki şəxs yaralandı. İsrail Qəzzəyə hava hücumları ilə cavab verdi. Qəzzə rəsmilərinə görə, on uşaq da daxil olmaqla ən az 30 fələstinli öldürüldü və 203 nəfər daha yaralandı. İsrail Müdafiə Qüvvələrinə görə öldürülənlərdən ən az on beşi Həmas üzvü idi.

== Kişilər ==

Fələstin milli futbol komandası 1998-ci ildən yaradılan Fələstin milli komandasını ilk dəfə argentinalı Rikardo Karuqati çalışdırıb. Əvvəllər Səudiyyə Ərəbistanı, Mərakeş, Misir, İran, Lixtenşteyn, Vyetnam və Küveyt yığmalarını çalışdıran avstriyalı Alfred Ridl də Fələstin millisində çalışmaq imkanı əldə edib. Fələstin Futbol Federasiyası (FFF) 1998-ci ildən FİFA-nın üzvüdür. Bu ölkənin əsas komandası ilk oyununu İordaniya millisinə qarşı keçirib və həmin görüş 1:1 hesabı ilə başa çatıb. Fələstin milli komandası ilk dəfə Asiya qitəsinin 2006-cı ildə təşkil olunan dünya çempionatının seçmə mərhələsində iştirak edib. Bölgədə müharibə səngimədiyindən, komanda hazırlıqlarını Misirdə, oyunlarını isə Qətərdə keçirirdi. Fələstin milli komandasının yaranması isə yerli iş adamlarının köməkliyi ilə olub. Bununla bağlı yığmanın sabiq çalışdırıcısı Ridl deyir: "Təxminən 10 nəfərə yaxın iş adamı Fələstin yığmasının maliyyə xərclərini öz üzərlərinə götürdü. Mənə də sərfəli təklif irəli sürdülər. Tərəddüd etmədən qəbul etdim.

Fələstin İslami Cihad Hərəkatı (Ərəb: حركة الجهاد الإسلامي في فلستين - Hərakat əl-Cihad əl-İslami fi Fələstin) Qəzza zolağının Həmişə bölgəsində yəhudilərə qarşı mübarizə aparan İslam mücahidləri qrupudur. Amerika Birləşmiş Ştatları, Avropa İttifaqı, İngiltərə, Yaponiya, Kanada, Avstraliya və İsrail İslam Cihadını hesab edirlər. Bir proto təşkilat dövlət olan Fələstinli terror qrupları Qəzzada yəhudilərə qarşı etnik təmizləmə apardıqları üçün Fələstin torpaqlarının işğalına qarşı mübarizə aparır. İslami Cihad HƏMAS-dan kiçikdir, lakin Əl-Fəth ilə eyni böyük sosial bazaya malikdir. Ramazan Şallah Fathi Şaqaqi və Əbdüləziz Avda tərəfindən Fələstin Azadlıq Təşkilatının bir qolu olaraq Sinay yarımadasında bu günə qədər davam edən təşkilatın rəhbəridir.

Zeytun ağacları Fələstin ərazilərində əsas kənd təsərrüfatı bitkiləridir və burada daha çox zeytun yağı istehsalı üçün becərilir. 2011-ci ildə 7,8 milyon meyvə zeytun ağacının olduğu İşğal olunmuş Fələstin ərazilərində zeytun istehsalının əkin sahələrinin 57%-ni təşkil etdiyi təxmin edilir. 2014-cü ildə təxminən 108.000 ton zeytun sıxılmış və 24.700 ton zeytun yağı istehsal edilmişdir ki, bu da $ 10.900.000 gəlir gətirmişdir. Əsas gəliri zeytundan asılı olan təxminən 100.000 ailə var. Zeytun ağacı bir çox fələstinlilər tərəfindən millətçiliyin və ağacın Fələstin torpağına bağlılığının simvolu kimi, xüsusən də yavaş böyüməsi və uzunömürlülüyünə görə qiymətləndirilib. == Tarix == Bölgədə zeytun ağacları min illər əvvəl becərilməyə başlandı. O, Mis dövrünə aid bir çox zeytun bağlarına və neft hasil etmək üçün onları sıxışdırmaq üsullarına, xüsusən eramızdan əvvəl 3600-dən 3300-ə qədər olan kəşfləri tapdı. Türkiyə sahillərində tapılan Oluborun gəmisində Fələstindən gətirilən zeytunların daşındığı güman edildiyi üçün zeytun Tunc dövründə ticarət malına çevrilib. Zeytunçuluq 1700–1900-cü illər arasında Nablus şəhərini əhatə edən ərazidə inkişaf edərək əsas istehsal mərkəzinə çevrilmiş və çıxarılan neft pul əvəzi kimi istifadə edilmişdir. Neftin şəhərdə və ətraf kəndlərdə dərin quyularda saxlandığı yerlər tacirlər arasında ödəniş vasitəsi kimi istifadə olunurdu.

Fələstinlilər (ərəb. الفلسطينيون‎, əl-Filəstiniyyun; ivr. ‏פָלַסְטִינִים‏‎, Faləstinim) və ya Fələstin xalqı (ərəb. الشعب الفلسطيني‎, əş-şəb əl-Filəstini), həmçinin Fələstin ərəbləri və ya fələstinli ərəblər (ərəb. العرب الفلسطينيون‎, əl-ərəb əl-Filəstiniyyun) — minilliklər boyu Fələstin regionunda məskunlaşmış, indiki dövrdə mədəni və linqvistik baxımdan ərəb olan xalqlardan törəmiş etnomilli qrup. Müxtəlif müharibələrə və mühacirətlərə baxmayaraq, dünyadakı Fələstin əhalisinin təxminən yarısı indiki İsraili, Fələstinin Qərb sahili və Qəzzə zolağının ərazilərini əhatə edən keçmiş Fələstin mandatı ərazisində yaşamağa davam edir. İsraildə fələstinlilər ölkənin ərəb vətəndaşlarının bir hissəsi olaraq əhalinin demək olar ki, 21 faizini təşkil edir. Onların bir çoxu fələstinli qaçqın və ya məcburi köçkün fələstinlilərdir. Odur ki, onlar arasında bir milyon çox fələstinli Qəzzə zolağından, təxminən 750,000 nəfəri İordan çayının qərb sahilindən və təxminən 250,000 İsrailin özündəndir. Fələstin diasporunun yarıdan çoxu heç bir ölkədə qanuni vətəndaşlığı olmayan apatrid şəxslərdir.

Fələstin keffiyə (ərəb: كوفية‎, romanlaşdırılmış: koofiyyeh) adətən boyun və ya baş ətrafına taxılan damalı qara və ağ keffiyəhsidir.

Fələstinlilər (ərəb. الفلسطينيون‎, əl-Filəstiniyyun; ivr. ‏פָלַסְטִינִים‏‎, Faləstinim) və ya Fələstin xalqı (ərəb. الشعب الفلسطيني‎, əş-şəb əl-Filəstini), həmçinin Fələstin ərəbləri və ya fələstinli ərəblər (ərəb. العرب الفلسطينيون‎, əl-ərəb əl-Filəstiniyyun) — minilliklər boyu Fələstin regionunda məskunlaşmış, indiki dövrdə mədəni və linqvistik baxımdan ərəb olan xalqlardan törəmiş etnomilli qrup. Müxtəlif müharibələrə və mühacirətlərə baxmayaraq, dünyadakı Fələstin əhalisinin təxminən yarısı indiki İsraili, Fələstinin Qərb sahili və Qəzzə zolağının ərazilərini əhatə edən keçmiş Fələstin mandatı ərazisində yaşamağa davam edir. İsraildə fələstinlilər ölkənin ərəb vətəndaşlarının bir hissəsi olaraq əhalinin demək olar ki, 21 faizini təşkil edir. Onların bir çoxu fələstinli qaçqın və ya məcburi köçkün fələstinlilərdir. Odur ki, onlar arasında bir milyon çox fələstinli Qəzzə zolağından, təxminən 750,000 nəfəri İordan çayının qərb sahilindən və təxminən 250,000 İsrailin özündəndir. Fələstin diasporunun yarıdan çoxu heç bir ölkədə qanuni vətəndaşlığı olmayan apatrid şəxslərdir.

Qurdlar vadisi: Fələstin (türk.Kurtlar Vadisi Filistin)-İsrail-Fələstin arasındakı savaşı müzakirəyə alan prodüseri Osman Sınav olan Pana Film imzalı 28 yanvar 2011 tarixli film.