mənfi temperatur şəraitində mövsümi donmuş, eləcə də çoxillik donmuş süxurların fiziki vəziyyəti. мерзлота frost
bax: Kriogenez.
əmələ gəlməsi və inkişafı yerin / torpağın/ donması və əriməsi prosesləri ilə əlaqədar olan relyef formalarının məcmu
yer qabığının üst zonası, burada qravitasiya suları qışda buza çevrilir. зона промерзания frost zone
erin tarixində böyük buzlaşma dövrlərinin sonuncusu. Müasir relyefdə bu dövr buzlaşmasının buzlaq çöküntüləri və onların yaratdığı relyef formaları sa
Antropogen dövr-Kaynozoy erasının sonuncu sistemi və Yerin geoloji tarixinin indi davam edən sonuncu dövrü
istilik və rütubət mübadiləsi prosesində atmosferlə qarşılıqlı təsirdə olan Yerin torpaq, bitki, qar, su və buz səthi
çay dərəsində təcrid edilmiş müsbət relyef forması. Çayın meandr boğazını kəsməsi və əsas sahil çıxıntısından ayrılması sayəsində yaranır
daimi axarı olmayan çay. Quraq vilayətlərdə ilin müəyyən fəsillərində güclü yağışlardan sonra axım bərpa olur
hidroqrafik şəbəkə və ya süni qurğular vasitəsi ilə / kanallar, kollektorlar, quyular və s./ səth və qrunt sularının axımını təmin edən sahə
küləyin və ya cərəyanın təsiri ilə hər hansı əşyanın, cismin passiv yerdəyişməsi. дрейф drift
/ing. drift-cərəyanlara aiddir/ nəzəriyyəyə görə Avrasiyanın və Şm. Amerikanın şimal rayonlarında Dördüncü dövr çöküntülərində təsadüf edilən qaya par
/ing. drumlin/ əsas moren materiallarından təşkil olunmuş uzunsov təpə. Onun uzun oxu buzlağın hərəkət istiqamətində uzanıb, küt, daha dik və yüksək u
Üst Pliosenə aid edilən /təx.1,5-1,8 min il əvvəl/ ən qədim Alp buzlaşması. Дунайская ледниковая эпоха / ледниковье/ Donau Ice Age
Alpın Dunay və Güns buzlaşmalarını ayıran Alt Pleystosen buzlaqarası istiləşmə epoxası. Дунай-Гюнцское межледниковье Donau-Gunz Interglacial
süxurlarda olan duz məhlullarının üst laylardan suyun buxarlanması zamanı kapilyar çatlarda və boşluqlarda duzların kristallaşması sayəsində süxurları
duz yataqlarının yayıldığı sahələrdə duz kütlələrinin yerdəyişməsi nəticəsində əmələ gələn layların qırışıq və qırılma pozulmaları
qırışığın qanadında layları deşən, nüvəsi duzdan ibarət olan çökmə örtükdə, qalxma; duz tektonikasının təzahür formalarından biri
duz massivində duzun elastikliyi ilə əlaqədar olaraq daş duz kütləsinin dil şəkilində yamac aşağı sürüşməsi
/ duz nüvəsi, yatağı/ duz günbəzinin nüvəsində yerləşən /yatan/, şaquli silindrik duz sütunu. соляной шток salt plug, salt stock, salt core
dərinlikdə, çökmə qatda yerləşən qalın duzlu qatın yerdəyişməsi ilə əlaqədar baş verən deformasiya. Əsasən duz günbəzləri, tək-tək hallarda tirə və an
erin quru hissəsini materiklərə və adalara ayıran su təbəqəsi. D.o. hidrosferin əsas hissəsini təşkil edir və yer səthinin 71%-ni örtür
küləyin istiqamətinə görə köndələn yerləşən dyun tirəsi, tirənin iti yalının yerində onun tağı boyunca növbələşən dairəvi qabarıqlar və çökəklər müşah
ox müstəvisi şaquliyə yaxın və yamacları təxminən bərabər meyilli olan, süxur laylarında qırışıq. прямая складка upright fold
eninə profili düz xəttli olan yamac. прямой склон straight slope
dağların düzbucaqlı parçalanması, çay şəbəkəsi iki bir-birinə perpendikulyar istiqamətdə yerləşərək dağ dərələrinin düzbucaqlı şəbəkəsini yaradır / mə
qalxma sahələrində denudasiyanın və çökmə sahələrində akkumulyasiyanın təsiri ilə relyefin təzadlarının yox olması və onun Yerin qravitasiya sahəsinin
bütün düzəlmiş səthlərin ümumi adı, ilkin parçalanmış relyefin yerində intensivliyi uzun müddət tektonik hərəkətlərin intensivliyindən üstün olan, müx
müxtəlif mənşəli / dəniz, flyüvial, yamac denudasiyası, buzlaq, nival və s./ hamar səthli, düzəldilmiş relyef sahəsi
okean səviyyəsindən 200 m-ə qədər yüksəklikdə yerləşən xeyli geniş, düzən sahə. низина, низменность low land, lowland
yer səthi relyefinin əsas elementlərindən biri, az meylliyi və yüksəkliyinin az tərəddüd etməsi ilə səciyyələnir
ətraf yerlərə nisbətən azca qaldırılmış, aydın görünən,bəzən dik və pilləli yamacları və yastı suayırıcı olan, geniş ərazi
sahil tipi, dənizin abrazion-akkumulyativ fəaliyyəti nəticəsində inqressiv sahilin düzlənməsi /hamarlanması/ sayəsində yaranır
1) sahildə dyun tirələri və təpələri arasındakı çökəklikdə əmələ gəlmiş göl. Dyunlar arası çökəklikdə qrunt sularının səthə çıxması və ya dyunların ça
/alm. Düne/ 1) keçmiş SSRİ də səhralardan kənar sahələrdə dəniz, göl, çay və s. sahillərində yayılmış, qum relyef formaları
səhralardan kənar sahələrdə dyunlararası dərəşəkilli çökəkliklər / məs: parabolik/. междюнные ложбины interdunal hollows slacks
lavaların yer səthində əmələ gətirdiyi relyef. рельеф эффузивный effusive relief
bax: Qalxanvarı vulkan.
Yerin dərin qatından lavaların səthə püskürülməsi. Örtüklər və axınlar əmələ gətirir. эффузия effusion
bax: Atlantida
profil və exoqramların fasiləsiz olaraq alınmasını təmin edən, exolot (özü yazan) vasitəsilə sualtı relyefin öyrənilməsi
(yun. oikos-ev, mənzil və loqos-öyrənmə, elm ) ətraf mühitlə orqanizmlər arasında qarşılıqlı əlaqə haqqında elm
endogen və ekzogen qüvvələrin eləcə də antropogen amillərin təsiri ilə relyefin təbii vəziyyətinin dəyişilmə dərəcəsini öyrənir
yarığa bənzər çökəklik, gərilmə zonası boyunca vulkan partlayışları nəticəsində yaranmış və səthdə zəncirvari birləşmiş şlak konusları şəkilində təzah
ölçüləri stratovulkandan kiçik olub, partlayış nəticəsində əmələ gəlmiş konus forması. E. k. pemza, şlak, tuf, kül konusları da aid edilir
güclü və dağıdıcı vulkan püskürməsi nəticəsində yaranır. кратер эксплозивный explosive crater
genişlənən sahə üzrə eksploziv püskürmə zamanı yaranmış, çatvari çökəklik. грабен эксплозивный explosive graben, explosive trough
qırıntı materiallarının atılması ilə müşayiət olunan partlayış xarakterli püskürmə nəticəsində yaranmış relyef
əsas vulkan mərkəzinin ətəyində yerləşən, yan vulkan krateri. кратер эксцентрический excentric crater
bax: Periqlyasial çöküntülər.