bax: ilkin relyef forması.
bu və ya digər relyef əmələgətirici amillərin regional təsiri nəticəsində əmələ gəlmiş, sonralar başqa amillərin təsiri ilə yenidən dəyişilmiş, yer sə
təbiətdə nadir hallarda müşahidə edilən, səthi tektonik proseslərlə zəif deformasiya olunmuş, relyef forması
normal yatım, ilkin yatım, süxurların ilkin formalaşması prosesində əmələ gətirdiyi yatım. первичное залегание original bedding
xırda lüləşəkilli /valşəkilli/ son moren tirələri olub, adətən bir-birinə paralel yerləşir, intensiv deqlyasiyasiya prosesi zamanı buzun tez geri çəki
/ çay ilməsi / bax: Meandr
dərinlik struktur plana uyğun gəlməyən çay /Ferens-Soroskiy və b., 1972/. река индифферентная dead rupture
lat. filtratio-süzülmək/-atmosfer və səth sularının torpağa, süxurlara hoparaq onun məsamələri ilə və boşluqlarla qrunt suyunun səviyyəsinə qədər hərə
/lat. İnfluo-axıram/ səth sularının çat, kanal və qıf vasitəsilə yer qabığı qatlarına daxil olması. инфлюация influent flow
/ İnfluoaxıram/ karst boşluğunun dibində çöküntü. İ. karst damının uçub tökülməsi nəticəsində, eləcə də əsasən damdan sızan və divarlarla axan karbona
materik düzənliyinin çökmüş hissəsini dənizin basması nəticəsində əmələ gələn dəniz. ингрессионное море ingression sea
inqressiya nəticəsində yaranan girintili-çıxıntılı dəniz sahili. Qurunun enməsi nəticəsində əmələ gələn İ
dəniz çöküntülərinin transqressiv yatım növü, qədim relyefin çökəklik sahələrində toplanır və daha qədim süxurlardan təşkil olunmuş yamaclara söykənir
dəniz səviyyəsinin qalxması, yaxud sahilin enməsi zamanı dəniz sularının sahilyanı quruya soxulması. ингрессия ingression
V. M. Devisə görə obsekventlik, subsekventlik və konsekventlik şəraitinə uyğun gəlməyən çay. река инсеквентная insequent river
neytral çay dərəsi, heç bir strukturdan asılı olmadan yaranır, adətən stolvari düzənliklərdə, eyni tərkibli üfqi laylarda inkişaf edir
kəskin temperatur tərəddüdü, xüsusilə günəşlə qızması nəticəsində süxurların çatlaması ilə əlaqədar onların dağılması prosesi
döşənmiş allüvi olub, çayın tədricən kənara çəkilməsi sayəsində dərənin dibinə döşənmiş nazik və dəyişkən yataq daşları, çınqıl, seyrək halda qum layl
Sakit okeanın qərb hissəsində N. A. Marova /1969/ tərəfindən təsvir edilmişdir. Zona boyu paralel uzanan dar və dərin təngilərlə ayrılan, ayrı-ayrı qa
/lat. inter-ara, arasında və qlaciesbuz/ buzlaqarası. интергляциал interglacial
içərisində yerləşdiyi çökmə və ya metamorfik süxur laylarının yatımına uyğun yatan, layvarı intruziv süxur kütləsi
üfqi yatan və ya zəif dislokasiya olunmuş süxur qatında yatan, layvari intruziv kütlə. интрузивная залежь intrusive deposit
/ lat. intrudo-soxulmaq/ maqmanın yer qabığı qatına soxulması prosesi. интрузия intrusion
yenidən çökdürülmüş morenlərdən təşkil olunmuş, günbəzvari yaxud konus formasında, təpələr şəkilində, akkumulyativ buzlaq relyef forması
formaca geoloji strukturların əksinə olan erozion-denudasion relyef, / mis: dağ silsiləsi sinklinala, dərələr isə antiklinala uyğun gəlir/
ümumi sahil xəttindən kənara çıxıb, açıq dənizə doğru çıxıntı təşkil edən delta / məs: Volqa, Niger, Kür çaylarının deltası/
yüksəklik sahələri /Goranboy rayonu/, susuz düzənliklər /Qazax rayonu/. ирямя irama
nisbətən zəifləmiş şəkildə əvvəlki hərəkətlərin xarakterini və istiqamətini saxlayan tektonik hərəkətlər
1) tektonik şəraitdə böyük dəyişiklik olmadan, tektonik hərəkətlərin möhkəm sabitliyi şəraitində əmələ gəlir; 2) yer qabığı hərəkətlərində bu və ya di
formalaşmasını əvvəlki istiqamətdə davam etdirən və qədim relyefin əsas əlamətlərini təkrar etdirən müasir relyef
bax: Sürüşmə
bax: Denudasion relyef.
bərabər qalxma xətti. Müəyyən vaxt ərzində bərabər sürətli, yaxud bərabər amplitudalı qalxmaya məruz qalan nöqtələri birləşdirir
(yun. isosbərabər, eyni və bathos-dərinlik) eyni dərinlikləri birləşdirən xətt, coğrafi xəritələrdə su hövzələrinin dibinin relyefini əks etdirir
/yun.-isos-bərabər, basis-hərəkət, özül/ coğrafi xəritələrdə yer səthinin, eyni vaxt ərzində tektonik hərəkətlər nəticəsində bərabər qalxmaya / izoana
çayların uzununa profilində nisbi deformasiyasının bərabər kəmiyyətli xətti. Deformasiyanın kəmiyyəti real topoqrafik profilini onun həndəsi analoqu i
horizontallar məfhumunun sinonimi olub, yer səthinin dəniz səviyyəsindən bərabər yüksəklikdə olan nöqtələrini birləşdirən xətt
yer səthinin tektonik qırılmalarla eyni dərəcədə parçalanmış sahələrini birləşdirən xətt. Parçalanma dərəcəsi K=L s m formulasına görə təyin edilir
( yun. isos-bərabər) coğrafi xəritədə, şaquli kəsilişdə, və ya qrafikdə hər hansı kəmiyyətin (temperatur, təzyiq və s
1) De Heerə görə bir bərabərdə enmə xəttidir; 2) əsrlik tərəddüdlər prosesində yer qabığının enmə izoxəttləridir; 3) müasir bərabər enmə xətti, müəyyə
qırışığın bir qanadında əmələ gəlmiş uzununa çay dərəsi. Dərənin hər iki yamacında süxur layları bir tərəfə və demək olar ki, eyni bucaq altında düşür
eyni bucaq altında bir istiqamətdə düşən çökmə süxur laylarından təşkil olunmuş dağ silsiləsi. изоклинальный хребет isoclinal ridge
mənşəyinə və istiqamətinə görə müxtəlif olan eyni ölçülü relyef formaları. изометричные формы рельефа isometric forms of relyef
(yun. isos-bərabər və pachys-qalın) hər hansı yaşlı və ya tərkibli geoloji çöküntülərin qalınlıq izoxəttləri
(yun. isostasios-ağırlıq) izostaziya tarazlığı, yer qabığının tarazlıq vəziyyəti. Bu zaman yer qabığı daha bərk və ağır substrat üzərində üzən kimi ol
XIX əsrin ortalarında müəyyən edilmiş izostaziya hadisəsinə əsaslanır. İlk dəfə izostaziyanın tektonik amil kimi roluna 1892-ci ildə amerikan geoloqu
Aralıq dənizinin Üst Pliosen transqressiyası, çöküntüləri Kalabriyada (Cənubi İtaliya) 130-200 metrlik dəniz terrasını örtür
qədim tikili yerində qalmış çökəklik. Antropogen mənşəli çökəklik. калафа kalafa
(ispan. caldera-böyük qazan) vulkan mənşəli dik, bəzən pilləli yamaclarla səciyyələnən dairəvi, yaxud oval formada geniş çökəklik
Şərqi Avropa düzənliyində Alt Pleystosen buzlaşmasının birinci mərhələsi. Sərbəst buzlaq mərhələsi olmayıb Valday buzlaşmasının erkən mərhələsini təşk