qumların, barxan qumlarının eol formalar kompleksi; dairəvi deflyasion çökəklərin və onları əhatələyən töküntü tirələrinin qanunauyğun birləşməsi
/isveç., assilsilə, tirə/, eskerlər, qumdan, çınqıldan, çaqıldaşlardan təşkil olunub, əsas relyefdən asılı olmayaraq buzlağın geri çəkilmə cəbhəsinə p
geomorfologiyada bir relyef formasının üstünlük təşkil etdiyi yer səthinin geniş sahəsi. Mis: düzənlik ölkə, dağlıq ölkə, vulkanik ölkə və s
1) nadir hallarda, yaxud bir neçə ildə bir dəfə düşən güclü leysan nəticəsində qısa müddətli axına malik olan, arid səhraların, dərələri
geosinklinallın orogen inkişaf mərhələsində platforma ilə geosinklinal qirişiqliq vilayətinin sərhədində əmələ gələn, dərin asimmetrik çökəklik
formalaşmaqda olan qırışıqlıq vilayətlərdə kütlənin müşahidə edilən hərəkəti istiqamətində yerləşən möhkəm qədim qayma
dağlıq ölkənin kənarında, ona bitişik düzənlik boyu uzanan dağ silsiləsi. Əsas silsiləyə parallel uzanıb, ondan bəzən uzununa tektonik çökəkliklə ayrı
dağların ətəyinə söykənən, əmələgəlməsi və inkişafı onlarla bağlı olan, düzənlik. Aydın müşahidə edilən meyliliyə malik olub, akkumulyativ və ya denud
bax: Pediment.
geologiyada böyük sahə tutan və kifayət qədər qalınlığı olan hər hansı törəməni ifadə etmək üçün işlədilən termin
buzlağın morfoloji təsnifatından biri, adətən yüksəklikləri tutan /örtən/, geniş kömbəvari buz kütləsi
buzlağın morfoloji tipi, forması yer səthinin relyefindən yox, buzun qidalanmasının və sərfinin paylanmasından asılıdır
rütubətli hava axını yolunda, yaxud siklonlar yolunda yerləşən quru sahəsi ( əksər halda dağlıq yaxud yüksəklik)
tektonik örtüklə əmələ gələn, geoloji struktura. Ö. s. olan dağlar örtük tipli dağ adlanır. / mis: Şərqi Alplar/
karst tipi, karstlaşan süxurların müxtəlif mənşəli kövrək çöküntülərlə örtüldüyü vilayətlərdə inkişaf edir
ana süxurlardan ibarət və üzəri nazik allüvial çöküntülərlə örtülmüş, terras. Bu terraslar adətən qədim və yüksək olurlar
/Dərin dərə/ dərin, adətən meşə ilə örtülmüş dağ dərəsi və ya müvəqqəti (bəzən daimi) axarı olan yarğan
Çayların dağlıq hissələrində astana və şəlalələrin yerli adı. RFR nın Avropa hissəsinin şimalında və Sibirdə işlədilir
bax: Sel, axar.
palçıq vulkan tullantılarının bərkiməsindən əmələ gəlmiş, konus; конус грязевой mud cone
palçıq vulkanları üzərində qaz, su və palçıq xaric edən kiçik çıxışlar, hündürlükləri 10-la sm-ə çatır
kiçik ölçülü palçıq vulkanı. P.s. forması püskürülən palçığın qatılığından asılı olur. Sopka palçığının duru olduğu hallarda konus əmələ gəlməyə də bi
daima və ya vaxtaşırı yer səthinə adətən su və neft qarışıq palçıq kütləsi və qaz püskürən, müxtəlif formalı geoloji törəmə
geoloji keçmişdə mövcud olmuş fiziki-coğrafi şəraiti, o cümlədən qurunun və dənizin paylanmasını, materiklərin relyefinin xarakterini, təbii zonaların
/yun.palaios-qədim və coğrafiya/ Yer kürəsində geoloji keçmişdə mövcud olmuş fiziki-coğrafi şəraiti öyrənən, elm
/yun. palaios-qədim və geomorfologiya/ geomorfologiyanın xüsusi bölməsi, qədim dövrün relyefini, onun mənşəyi, yaşı, morfoloji xüsusiyyətləri, inkişaf
geoloji keçmişdə mövcud olmuş relyefi əks etdirən geomorfoloji xəritə. палеогеоморфологическая карта palaeogeomorphological map
/yun. palaios-qədim və isp. canonboru/ qədim süxurlarda aşkar olunan, kanyon. Güman edilir ki, P. Bir sıra qədim su hövzələrini çöküntülərlə təmin edə
/yun. palaios-qədim və magnetis-maqnit/ Yer maqnetizminin, geoloji keçmişdəki maqnit sahəsini öyrənən, bölməsi
/ yun. palaios-qədim, ontoscanlı və logos-söz, elm/ Yerin tarixinin tədqiqi ilə əlaqədar, orqanizm qalıqları və onların fəaliyyətinin izləri əsasında
/yun. palaios-qədim, oros-dağ, genos-doğulma, yaranma/ alpaqədərki geoloji dövrlərdə geosinklinalların /epigeosinklinal/ və ya platformaların /epiplat
/yun. palaios-qədim, lat. vulcanus-od və dəmirçilik allahı/ keçmiş geoloji dövrlərdə vulkan fəaliyyəti
/yun. palaios-qədim və vulkanologiya/ geologiyanın sahəsi, keçmiş geoloji dövrlərdəki vulkan fəaliyyətini öyrənir
/palimpsest-qədim pozulmuş yazısı görünən perqamentlər/ ekzogen proseslər vasitəsilə preparatlaşma zamanı əvvəllər basdırılmış struktur-petroloji xüsu
/yun. panhamısı və ge, gaia-yer, torpaq/ Paleozoyda və Mezozoyun əvvələrində müasir materiklərin hamısını birləşdirən fərziyyəvi materik
/yun. pan-hamısı və lat. planummüstəvi, düzənlik/ qonşu çayların yataqlarının eninə genişləndirərək, birləşməsi və suayrıcı yüksəklikləri tamamilə məh
/ yun. panhamısı və ing. plain-düzənlik, müstəvi/ düzəlmə səthinin bir növü olub, meandrlı çaylarda meandr zolağının yan eroziya nəticəsində dik sahil
humid iqlim şəraitində əmələ gəlmiş materik dyunlarının forması. Planda adətən asimmetrik / “buynuzunun” biri digərindən uzun/ nal şəklində olur
/yun. para-yanında və lat. eluo-yumaq/ daşlaşmış çökmə süxurlarda, struktur elüvi. параэлювий paraeluvium
/yun. para-yanında və geosinklinal/ 1) praktiki olaraq maqmatizm və metamorfizm inversiyasının iştirakı olmadan zəif deformasiyaya məruz qalmış və geo
qədim aralıq massivlərinə uyğun gələn, izometrik formalı nəhəng materik-kənarı çökmə. впадина парагеосинклинальная parageosynclinal depression
Tetisin Miosen geosinklinalının reliktinə (qalığına) subparalel uzanan, ikinci dərəcəli geosinklinal vilayət
mərkəzi vulkanın yamacında yerləşən ikinci dərəcəli krater; vulkanın əsas kanalından və ya boğazından ayrılan kanalın qurtaracağını göstərir
ikinci dərəcəli vulkan konusu; əsas vulkanın ətəyində və ya yamacında yerləşən konus. паразитический вулканический конус subordinate volcano, parasiti
dəniz səviyyəsindən yüksəkdə yerləşən və dərə, qobu və yarğan şəbəkəsi ilə kəsilmiş düzənlik. Parçalanmanın sıxlığı iqlimdən, süxurların sukeçirmə dər
yer qabığı laylarını qazların yarıb keçdiyi zaman əmələ gələn, boruyabənzər kanal. Diametri 1 km-ə qədər olan borular adətən brekçiyaya oxşar süxurlar
/isp. caldera-qazan, ocaq/ güclü partlayış zamanı əmələ gələn, dairəvi şəkildə vulkan depressiyası. взрывная кальдера explosion caldera
/yun. krater-böyük fincan, çökəklik/ 1) adətən effuziya ilə birgə aktiv eksploziv fəaliyyət nəticəsində, həmçinin püskürmə zamanı atılan qırıntı mater
qaz partlayışı nəticəsində yaranmış vulkan ağızı. Atılan süxur parçaları P.q. ətrafında həlqəvi val (tirə) əmələ gətirir
maqma qazlarının partlaması nəticəsində baş verən vulkan püskürməsi. Vulkan ağzından çoxlu miqdarda boş qırıntı materiallarının /kül, bomba, qayma/ at