geosinklinalların və platformaların inkişafının xüsusi mərhələsində formalaşmış yer qabığının müstəgil, nəhəng struktur elementi
bax: Orogeniktektonik hərəkətlər
bax: Tektonik sikl
/Orogenez/ Materikləri və platoları, həmçinin materik və okean hövzələrini əmələ gətirən, epeyrogenik hərəkətlərin əksnə olan, dağ əmələ gətirən hərək
qurunun və okean dibinin oroqrafiyasını səciyyələndirir. O.x. relyefin əsas pillələrinin ümumiləşdirilmiş təsviri fonunda dağ silsilələrinin, çıxıntıl
dağlarda iqlim qar xəttindən aşağıda, oroqrafik cəhətdən əlverişli şəraitdə bütün il boyu saxlanılan ayrı-ayrı qar və firn ləkələrinin aşağı sərhəddi
bax: Morfoqrafiya
bax: Morfometriya
/Teisseyre, 1893/ 1) orotektonik termin altında relyef və geoloji quruluş başa düşülür. / Qorşkov, 1949, c
bax: Örtülü /basdırılmış/ karst.
miqyası 1:200 000-dən 1:1000 000 qədər olan coğrafi xəritələr. среднемасштабные карты medium scale maps
dağdərə buzlaqlarında yan morenlərin birləşməsi zamanı buzlaq dilinin ortasında yaranan, tirə şəkilli moren toplantısı
xətti uzanan okean strukturu. 60 000 km-dən çox uzunluğu olub, planetar sistem şəklində Yer kürəsini dövrələyən geniş sualtı qalxma
Dünya okeanı dibinin əsas relyef elementlərindən və geoloji strukturlarından biri. Okean dibində planetar sistem şəkilində uzanan, bir-biri ilə əlaqəd
bax: Ortadağlıq relyef
yüksəklik qurşağı aydın seçilən, elüvi və aşınma qabığının geniş yayıldığı, bəzən düzəlmə səthlərinin qalıqları saxlanılan, zirvə hissəsi oval formada
maqmatik və metamorfik süxurlara görə, struktur elüvi /Polinov, 1934/. ортоэлювий orthoeluvium
1) dərələrin və qobuların dik yamaclarında, sirkəbənzər dayaz batıq çövəklik; qrunt və səth suları ilə, xüsusi ilə kölgəli yamaclarda qarın tədricən ə
/fran. oscillation-titrəyiş, tərəddüd/ Xaarman tərəfindən təklif edilmiş fərziyyə. O.f. tektonik strukturların əmələ gəlməsini kosmik quvvələrin təsir
Şərqi Avropa düzənliyində ikinci Üst Pleystosen buzlaşma epoxası. Bəziləri onu Valday buzlaşma epoxasının son mərhələsi hesab edirlər
yumşaq çöküntüləri, təkcə relyefin alçalması istiqamətində deyil, eləcə də meyliliyin əksi istiqamətində apara bilən buzlaq, külək və b
dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 200 m-ə qədər olan geniş quru sahəsi. Dəniz səviyyəsindən aşağıda da yerləşən O
sementləşməmiş və ya zəif sementləşmiş asan dağılan süxurlar /lyoss, qum, vulkan külü və b./. Adətən qırıntı materiallardan təşkil olunur
dik yamacın ətəyində aşınma materiallarının, zirvəsi yuxarı çevrilmiş yarım konus şəklində toplanması
fiziki aşınma nəticəsində yamacda əmələ gələn nisbətən kiçik suxur qırıntılarının diyirlənməsi, sürüşməsi proseslərinin təsiri altında formalaşan yama
I. /fran. niche/-yamacda, yaxud onun ətəyində müxtəlif mənşəli kiçik çökəklik. O.mənşəyinə görə dalğa döyən, nival, eroziya, karst, eol və başqa təbii
II. 1) müvəqqəti su axınları vasitəsilə əmələ gələn erozion relyefin xətti forması. Uzunluğu adətən on metrlərlə, eni bir neçə metr, dərinliyi 1-2 m o
(qum oyuqları) dairəvi, yaxud oval formada oyuq şəklində hərəkətsiz qum toplantıları,. Oyuqların dərinliyi 15 m-ə çatır
qumların, barxan qumlarının eol formalar kompleksi; dairəvi deflyasion çökəklərin və onları əhatələyən töküntü tirələrinin qanunauyğun birləşməsi
/isveç., assilsilə, tirə/, eskerlər, qumdan, çınqıldan, çaqıldaşlardan təşkil olunub, əsas relyefdən asılı olmayaraq buzlağın geri çəkilmə cəbhəsinə p
geomorfologiyada bir relyef formasının üstünlük təşkil etdiyi yer səthinin geniş sahəsi. Mis: düzənlik ölkə, dağlıq ölkə, vulkanik ölkə və s
1) nadir hallarda, yaxud bir neçə ildə bir dəfə düşən güclü leysan nəticəsində qısa müddətli axına malik olan, arid səhraların, dərələri
geosinklinallın orogen inkişaf mərhələsində platforma ilə geosinklinal qirişiqliq vilayətinin sərhədində əmələ gələn, dərin asimmetrik çökəklik
formalaşmaqda olan qırışıqlıq vilayətlərdə kütlənin müşahidə edilən hərəkəti istiqamətində yerləşən möhkəm qədim qayma
dağlıq ölkənin kənarında, ona bitişik düzənlik boyu uzanan dağ silsiləsi. Əsas silsiləyə parallel uzanıb, ondan bəzən uzununa tektonik çökəkliklə ayrı
dağların ətəyinə söykənən, əmələgəlməsi və inkişafı onlarla bağlı olan, düzənlik. Aydın müşahidə edilən meyliliyə malik olub, akkumulyativ və ya denud
bax: Pediment.
geologiyada böyük sahə tutan və kifayət qədər qalınlığı olan hər hansı törəməni ifadə etmək üçün işlədilən termin
buzlağın morfoloji təsnifatından biri, adətən yüksəklikləri tutan /örtən/, geniş kömbəvari buz kütləsi
buzlağın morfoloji tipi, forması yer səthinin relyefindən yox, buzun qidalanmasının və sərfinin paylanmasından asılıdır
rütubətli hava axını yolunda, yaxud siklonlar yolunda yerləşən quru sahəsi ( əksər halda dağlıq yaxud yüksəklik)
tektonik örtüklə əmələ gələn, geoloji struktura. Ö. s. olan dağlar örtük tipli dağ adlanır. / mis: Şərqi Alplar/
karst tipi, karstlaşan süxurların müxtəlif mənşəli kövrək çöküntülərlə örtüldüyü vilayətlərdə inkişaf edir
ana süxurlardan ibarət və üzəri nazik allüvial çöküntülərlə örtülmüş, terras. Bu terraslar adətən qədim və yüksək olurlar
/Dərin dərə/ dərin, adətən meşə ilə örtülmüş dağ dərəsi və ya müvəqqəti (bəzən daimi) axarı olan yarğan
Çayların dağlıq hissələrində astana və şəlalələrin yerli adı. RFR nın Avropa hissəsinin şimalında və Sibirdə işlədilir
bax: Sel, axar.
palçıq vulkan tullantılarının bərkiməsindən əmələ gəlmiş, konus; конус грязевой mud cone
palçıq vulkanları üzərində qaz, su və palçıq xaric edən kiçik çıxışlar, hündürlükləri 10-la sm-ə çatır
kiçik ölçülü palçıq vulkanı. P.s. forması püskürülən palçığın qatılığından asılı olur. Sopka palçığının duru olduğu hallarda konus əmələ gəlməyə də bi