/Dərin dərə/ dərin, adətən meşə ilə örtülmüş dağ dərəsi və ya müvəqqəti (bəzən daimi) axarı olan yarğan
Çayların dağlıq hissələrində astana və şəlalələrin yerli adı. RFR nın Avropa hissəsinin şimalında və Sibirdə işlədilir
bax: Sel, axar.
palçıq vulkan tullantılarının bərkiməsindən əmələ gəlmiş, konus; конус грязевой mud cone
palçıq vulkanları üzərində qaz, su və palçıq xaric edən kiçik çıxışlar, hündürlükləri 10-la sm-ə çatır
kiçik ölçülü palçıq vulkanı. P.s. forması püskürülən palçığın qatılığından asılı olur. Sopka palçığının duru olduğu hallarda konus əmələ gəlməyə də bi
daima və ya vaxtaşırı yer səthinə adətən su və neft qarışıq palçıq kütləsi və qaz püskürən, müxtəlif formalı geoloji törəmə
geoloji keçmişdə mövcud olmuş fiziki-coğrafi şəraiti, o cümlədən qurunun və dənizin paylanmasını, materiklərin relyefinin xarakterini, təbii zonaların
/yun.palaios-qədim və coğrafiya/ Yer kürəsində geoloji keçmişdə mövcud olmuş fiziki-coğrafi şəraiti öyrənən, elm
/yun. palaios-qədim və geomorfologiya/ geomorfologiyanın xüsusi bölməsi, qədim dövrün relyefini, onun mənşəyi, yaşı, morfoloji xüsusiyyətləri, inkişaf
geoloji keçmişdə mövcud olmuş relyefi əks etdirən geomorfoloji xəritə. палеогеоморфологическая карта palaeogeomorphological map
/yun. palaios-qədim və isp. canonboru/ qədim süxurlarda aşkar olunan, kanyon. Güman edilir ki, P. Bir sıra qədim su hövzələrini çöküntülərlə təmin edə
/yun. palaios-qədim və magnetis-maqnit/ Yer maqnetizminin, geoloji keçmişdəki maqnit sahəsini öyrənən, bölməsi
/ yun. palaios-qədim, ontoscanlı və logos-söz, elm/ Yerin tarixinin tədqiqi ilə əlaqədar, orqanizm qalıqları və onların fəaliyyətinin izləri əsasında
/yun. palaios-qədim, oros-dağ, genos-doğulma, yaranma/ alpaqədərki geoloji dövrlərdə geosinklinalların /epigeosinklinal/ və ya platformaların /epiplat
/yun. palaios-qədim, lat. vulcanus-od və dəmirçilik allahı/ keçmiş geoloji dövrlərdə vulkan fəaliyyəti
/yun. palaios-qədim və vulkanologiya/ geologiyanın sahəsi, keçmiş geoloji dövrlərdəki vulkan fəaliyyətini öyrənir
/palimpsest-qədim pozulmuş yazısı görünən perqamentlər/ ekzogen proseslər vasitəsilə preparatlaşma zamanı əvvəllər basdırılmış struktur-petroloji xüsu
/yun. panhamısı və ge, gaia-yer, torpaq/ Paleozoyda və Mezozoyun əvvələrində müasir materiklərin hamısını birləşdirən fərziyyəvi materik
/yun. pan-hamısı və lat. planummüstəvi, düzənlik/ qonşu çayların yataqlarının eninə genişləndirərək, birləşməsi və suayrıcı yüksəklikləri tamamilə məh
/ yun. panhamısı və ing. plain-düzənlik, müstəvi/ düzəlmə səthinin bir növü olub, meandrlı çaylarda meandr zolağının yan eroziya nəticəsində dik sahil
humid iqlim şəraitində əmələ gəlmiş materik dyunlarının forması. Planda adətən asimmetrik / “buynuzunun” biri digərindən uzun/ nal şəklində olur
/yun. para-yanında və lat. eluo-yumaq/ daşlaşmış çökmə süxurlarda, struktur elüvi. параэлювий paraeluvium
/yun. para-yanında və geosinklinal/ 1) praktiki olaraq maqmatizm və metamorfizm inversiyasının iştirakı olmadan zəif deformasiyaya məruz qalmış və geo
qədim aralıq massivlərinə uyğun gələn, izometrik formalı nəhəng materik-kənarı çökmə. впадина парагеосинклинальная parageosynclinal depression
Tetisin Miosen geosinklinalının reliktinə (qalığına) subparalel uzanan, ikinci dərəcəli geosinklinal vilayət
mərkəzi vulkanın yamacında yerləşən ikinci dərəcəli krater; vulkanın əsas kanalından və ya boğazından ayrılan kanalın qurtaracağını göstərir
ikinci dərəcəli vulkan konusu; əsas vulkanın ətəyində və ya yamacında yerləşən konus. паразитический вулканический конус subordinate volcano, parasiti
dəniz səviyyəsindən yüksəkdə yerləşən və dərə, qobu və yarğan şəbəkəsi ilə kəsilmiş düzənlik. Parçalanmanın sıxlığı iqlimdən, süxurların sukeçirmə dər
yer qabığı laylarını qazların yarıb keçdiyi zaman əmələ gələn, boruyabənzər kanal. Diametri 1 km-ə qədər olan borular adətən brekçiyaya oxşar süxurlar
/isp. caldera-qazan, ocaq/ güclü partlayış zamanı əmələ gələn, dairəvi şəkildə vulkan depressiyası. взрывная кальдера explosion caldera
/yun. krater-böyük fincan, çökəklik/ 1) adətən effuziya ilə birgə aktiv eksploziv fəaliyyət nəticəsində, həmçinin püskürmə zamanı atılan qırıntı mater
qaz partlayışı nəticəsində yaranmış vulkan ağızı. Atılan süxur parçaları P.q. ətrafında həlqəvi val (tirə) əmələ gətirir
maqma qazlarının partlaması nəticəsində baş verən vulkan püskürməsi. Vulkan ağzından çoxlu miqdarda boş qırıntı materiallarının /kül, bomba, qayma/ at
passatların güclü təsiri altında formalaşan, səhra /məs: Saxara, Ərəbistan yarımadasının səhraları/. P
Qərbi Avropada son Pleystosen buzlaq epoxasında /30-27 min il əvvəl/ ayrılan istiləşmə dövrü. Şimali Amerikanın Farmdeyl, Şərqi Avropa düzənliyinin Br
/laylarda/ süxur laylarının tam yox olmasına qədər, azalması. выклинивание wedgin out, pinching out, thinning out, feathering out of layer
/ing. pediment, lat. pedamentum-dayaq, pedis-ayaq/ ana süxurlarda əmələ gəlmiş və nazik kövrək çöküntü qatı ilə örtülmüş, az meylli denudasion düzənli
dik yamacların geriyə çəkilməsi və onların ətəyində hamar maili denudasion düzənliklərin yaranması hesabına, pedimentlərin formalaşması prosesi
denudasiya bazisinin müəyyən qədər stabil /sabit/ şəraitində yamacların paralel geriyə çəkilməsi və nəhayət əmələ gəlmiş pedimentlərin birləşməsi sayə
/lat. pedisayaq, ətək, ing. plain-düzənlik/ pediplanasiyanın son mərhələsində, pedimentlərin birləşməsindən yaranan hamarlanmış zəif meylli denudasion
bax: Pediplanasiya.
/ing. peneplain, lat. paene-təxminən, ing. plain-düzənlik/ dislokasiyaya uğramış müxtəlif mənşəli süxurları ümumi bir səviyyədə kəsən, zəifdalğalı den
1) atmosfer sularının yuması və başqa denudasiya proseslərilə uzunmüddətli aşınma nəticəsində, yer səthinin hamarlanması, Peneplenin yaranmasına gətir
xırda hissəcikləri denudasiya vasitəsilə daşındıqdan sonra, iri qırıntılar şəkilində saxlanılmış, qalıq elüvi
bax: Tombolo
/yun. peri-yanında, ətrafında, klino-əyirəm/ qırışıqların qapanması, antiklinal qırışığın şarnirinin gömülmə sahəsi, layların mərkəzdən ətraflara doğr
layların mərkəzdən ətraflara tərəf düşməsi ilə səciyyələnən, süxurların təkrar yatımı. Günbəzvari və antiklinal qırışıqların qapandığı /gömüldüyü/ yer
1) dar mənada buzlaqyanı çöküntülər. Buzlaq yaxınlığında, əsasən buzlaq sularının buz altından dib və daxili moren materiallarını çıxarması /zandr çaq
periqlyasial zonaya xas olan təbii proseslərin məcmusu P.p. ərimiş buzlaq sularının moren materiallarını daşınması və yerini dəyişməsi, boş və bərk sü