Şim. Amerikada 35° şm. e-dan 54° şm. e-nə qədər uzanan, şərqdən Miçiqan gölü və qərbdən Böyük düzənliklə əhatə olunan, çöl tipli geniş düzənlik sahə
Orta Avropa düzənliyində müəyyən edilmiş və Teleqen soyuqlaşmasından əvvəl olmuş, Üst Pliosen soyuqlaşma epoxası
/lat. proluvium-axma, çirkab, proluo-axınla aparıram/ süxurların aşınma məhsullarının müvəqqəti axınların erozion dərələrinin ağız hissəsində yerüstü
müvəqqəti və daimi su axınlarının gətirmə konuslarının birləşərək dağ dibində əmələ gətirdiyi, maili düzənlik zolağı
hələ stabilləşməmiş bazalt-andezit qabıqda nuklear mərhələnin ardınca yaranmış, qədim və çox böyük geosinklinal çökəklik
bilavasitə geosinklinal inkişaf mərhələsindən sonrakı orogenez /Boqolepov, 1968/. протоорогенез protoorogenesis
/yun. psammites qumlu, psammos-qum/ 50 faizdən çoxu, ölçüsü 0,05 /0,1/-dən 1mm-ə qədər olan mineral və süxur parçalarından ibarət, qumlu süxur
/yun. psephos-xırda daş, çınqıl/ parçaları 1mm-dən kiçik olmayan iri qırıntılı süxur. Qırıntılar hamarlanmamış /buzlaq daşları, çay daşları, çınqıl/ v
xarici görkəmcə brekçiyalara oxşayan, ancaq mənşəcə onlardan fərqli olan, çökmə süxurlar. Qırıntı şəklində olub, kobud, müxtəlif ölçülü olması ilə səc
xarici görkəmcə karstı xatırladan, ancaq başqa proseslərlə əlaqədar əmələgəlmiş müxtəlif ölçülü çökəkliklər
xarici görkəmcə konqlomeratlara oxşayıb, mənşəcə ondan fərqlənən çöküntülər. Almaz daşıyıcı partlayış borusunda qırıntılar bəzən hamarlanmış olub, kon
freatik püskürmə nəticəsində əmələ gəlmiş krater. псевдократер pseudocrater
daima sahilə çırpılan dalğalarla örtülən, sahil zolağı. Müasir P. Qara dənizdə yaxşı təzahür edir. псевдолитораль pseudolittoral
krater gölü, güclü denudasiyaya uğramış, akkumulyativ vulkan konusunun çox hissəsi yuyulmuş kraterində yerləşən göl /Şukin, 1964/
çay dərələrində morfoloji törəmə, xarici görkəminə görə çay terrasının qalığına oxşayır, mənşəyinə görə ondan fərqlənir
qurunun çökməsi baş vermədən, kontinental çöküntülərin dəniz çöküntüləri ilə müvəqqəti əvəz edilməsi
/ yun. pseudosyalan/ xarici görkəmcə adi vulkan püskürməsini xatırlayan, palçıq vulkanının püskürməsi /Məs: Azərbaycanda 1977-ci ildə Lökbatan vulkanı
aralel kuest tirələrinin köndələn dərələrlə parçalanması sayəsində yaranmış asimmetrik massivlər (və ya təpələr) sırasından ibarət relyef
Yerin genişlənməsi və sıxılması qlobal dövrlərinin olmasını güman edən konsepsiya. Geosinklinalların yaranması və qapanması, qırışıqəmələgəlmə, Dünya
/isp. Pina, keçua dilində səhralıq/ Mərkəzi Andda 14-280c.e. 3500-4600 m yüksəklikdə daxili yaylanın yüksək dağlıq yarımsəhra və səhra landşaft qurşağ
bax: Dağətəyi düzənlik.
Overnidə /Fransa/ bazaltlı şlak konuslarından və ya traxit ekstruziv günbəzlərdən ibarət, vulkanik mənşəli dağlar və təpələr
tektonik strukturlara və ya süxurların yatım formalarına görə, radial vəziyyət tutan, çatlar. радиальные трещины radial fissures
dağların şüavarı, ulduzvarı parçalanması, çay dərələrinin, dağların ən yüksək mərkəzi hissəsindən başlayaraq radius üzrə ayrılması sayəsində, dağ mass
təbii obyektlərdə /əsasən kömür, ağac, sümük qalıqlarında və s./ C14 izotopunun nisbi miqdarının öyrənilməsinə əsaslanan, etmə üsul
radioloji üsul, radioizotop üsulu-süxurların mütləq yaşının təyin edilməsi üsulu. Bir sıra kimyəvi elementlərin /40K, 235V, 87 Rb /daimi surətlə radio
bax: Mütləq yaş
/fr. rampe-meyllik, meyl/ qırılıb qalxma və ya üstəgəlmələrlə məhdudlaşmış qraben. рамп ramp
iki massiv çıxıntısı arasında əmələ gəlir. Sıxılma qrabeni də adlanır. впадина рамповая ramp depression
/lat. regeneratio-canlanma, təzələnmə/ Stabilləşmənin əksinə olaraq, tektonik hərəkətlərin yüksək dərəcədə canlanması və eyni zamanda platformanın yer
bax: Yenidən törəmiş, canlanmış buzlaq.
/lat. regioölkə, vilayət/ böyük fərdi ərazi vahidi. Fiziki coğrafiyada-istənilən taksonomik dərəcəli fiziki-coğrafi rayonlaşdırma vahidinin ümumiləşdi
süxurların, geniş ərazilərdə təzahür edən, qeyri-uyğun yatımı. региональное несогласие regional unconformity
/lat. re-təkrarlılıq bildirən, ön şəkilçi və gelatio-donma/ rütubətli süxurların növbəli şəkildə donması və əriməsi
Əlcazair Saxarasında düzənlik daşlı səhranın ərəbcə adı. Bu tip səhraların daş /çaqıl/ örtüyü qumlu-çaqıllı allüvinin və ya konqlomerat laylı qumdaşla
/lat. regressio-geriyə hərəkət/ geriyə çəkilən eroziya. Süxurların səthi axınlarla parçalanması və yuyulması prosesi
dənizin geriyə çəkilməsi şəraitində toplanan süxur laylarının yatımı. R. y. üçün fasiyaların ərazi üzrə və şaquli kəsilişdə nisbətən dərin dəniz çökün
/lat. regressio-geriyə çəkilmə, əksinə hərəkət/ qurunun qalxması, okean və dənizlərin dibinin çökməsi və yaxud da onlarda suyun azalması nəticəsində,
/lat. relictum-qalıq/ keçmiş geoloji dövrlərdə, başqa şəraitdə əmələ gəlmiş, relyef formaları. Məs: Şərqi-Avropa düzənliyində buzlaq relyef formaları
/lat.relevo, fr. relief-qaldırıram/ görünüşünə, ölçülərinə, mənşəyinə, yaşına və inkişaf tarixinə görə fərqlənən, yer səthinin nahamarlıqlarının /form
geoloji proseslərin /əsasən tektonik hərəkətlərin\ dövrlüyü və iqlim tərəddüdü ilə əlaqədar olaraq relyefəmələgətirici proseslərin qanunauyğun növbələ
relyefi formalaşdıran , əmələ gətirən, proseslər. Endogen və ekzogen R. ə. p. ayrılır. Bunlar da öz növbəsində morfogenez amillər toplusunun təzahürün
yer səthi relyefin mühüm elementlərinin əmələ gəlməsinə səbəb olan, sürəti denudasiya, yaxud akkumulyasiya proseslərindən üstün olan, nisbətən qısa mü
yer qabığının müəyyən həcmini tutan, üç ölçülü kütlə. Onlar relyefin iki ölçülü elementləri və ya tərəfləri /yamaclarla, üfqi və üfqiyə yaxın səthlərl
qurunun, dəniz dibinin və ya başqa fəza cismləri səthinin relyefini əks etdirir. Hipsometrik, batimetrik, geomorfoloji, morfometrik, fizioqrafik xərit
yer səthinin müəyyən sahəsində oxşar görünüşə, quruluşa, mənşəyə malik və qanunauyğun təkrarlanan relyef formalarının məcmu
/Ampferer, 1928/ erozion səthin üstəgəlməsi /Obuen, 1967/. Erozion üstəgəlmənin sin. надвигание рельефа erosion thrust, over thrusting of relief
topoqrafik xəritələrdə qonşu horizontallar arasındakı hündürlük fərqi. высота сечения contour interval
yer səthi əyriliklərinin, daha doğrusu relyefin üçüncü ölçüsünün xəritədə göstərilməsi üsulu. способы изображения рельефа relief reflecting methods
relyefin geoloji strukturaya uyğunlaşması, adaptasiyası. адаптация рельефа adaptation relief