По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → İslam. Tarix, fəlsəfə və hüquq

MƏCAZ

hər hansı bir fikri başqa sözlərlə və mənalarla ifadə etmək, metafora və ya analogiyadır. İslamın ilk qaynaqları olan Quran və hədislərdə məcazların olub-olmamağı haqqında müxtəlif fikir ayrılığı olmuşdur. Bəzi ilahiyyatçılar məcazı qəbul etməmiş, müqəddəs mətnlərin hərfi mənalarına üstünlük vermişdirlər. Onlara görə məcazlar insan düşüncəsinə aid bir xüsusiyyətdir və Allahın məcazlardan istifadə etməsi imkansızdır, çünki ilahi əmrlər birmənalı və aydın olmalıdır. Davud Zahiri (270/883-cü ildə vəfat etmişdir), mütəzili Əbu Müslim Məhəmməd ibn Bəhr İsfahani (322/934-cü ildə vəfat etmişdir), şafii Əhməd ibn Əhməd Təbəri (355/946-cı ildə vəfat etmişdir), maliki İbn Hüveyzmənzəz (400/1009-cu ildə vəfat etmişdir) kimi ilahiyyatçılar bu mövqedən çıxış etmişdirlər. Ancaq İslam alimlərinin çoxu Quran və hədislərdə məcazların olduğunu qeyd etmiş və onların inkar edilməsini isə yolverilməz hesab etmişlər. Onlar məcazın varlığına dair Quranın 40: 36-37 ayələrini dəlil gətirirdilər. Bu İslam alimlərinə görə məcazlar Quranı zənginləşdirir, onlar olmasa müqəddəs mətnlər öz gözəlliyini itirərlər. Ancaq, məcazları Quranın açıq və aydın olan ayələrinə tətbiq etmək olmaz. Bu ilahiyyatçıların bir hissəsi hesab edirdilər ki, eyni ayədə həm hərfi, həm də məcazi mənalar ola bilməz. Digərləri isə hər bir ayənin həm zahiri, həm də məcazi mənasının olduğunu iddia etmişdirlər. Quranın məcazları haqqında çoxlu kitablar yazılmışdır. Buna misal kimi Əbu Übeyd Məmərə ibn Musənnənin (210/825-ci ildə vəfat etmişdir) “Məcazil-Quran” (Quranın məcazı) kitabı, Şərif Razinin (406/1015-ci ildə vəfat etmişdir) “Təfsirül- Bəyan fi Məcazil-Quran” (Quran məcazının aydın təfsiri) kitablarını göstərmək mümkündür.
#məcaz #epitet #məcazi #metafora #məclis #təşbeh #məzac #esse #vurma #mina #oxşatma #qədəm #kəsr #vəsf #məxrəc #müqəddimə #pərəstiş #şeir #ümdə #a-dan ze-yə
а a b c ç d e ə f g ğ h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
ma me mə mi mö mu mü
MƏBUD
MƏCUC
OBASTAN VİKİ
Məcaz
Metafora (q.yun. μεταφορά — «köçürmə») və ya məcaz — Metafor bir əşya, varlıq və hadisəyə məxsus əlamətə hadisə üzərinə köçürülməsi yolu ilə düzəlir. Metaforu təşbehlə (bənzətmə ilə) qarışdırmaq olmaz. Hər ikisi müqayisə, bənzətmə əsasında düzəldiyi üçün bəzən onları fərqləndirmək çətindir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, təşbehdən fərqli olaraq metaforda qarışdırılan tərəflərdən biri iştirak etmir. Cümlədəki şəxs sadəcə bir fikirlə ifadə olunur. Yəni, təşbehdə müqayisə olunan predmetlərdən (bənzəyən və bənzədilən) hər ikisinin adı çəkildiyi halda, metaforda yalnız birinin adı çəkilir. Məsələn, "Üzü günəş kimi işıq saçan qızım susmasın" cümləsində üzün günəşə bənzədilməsi ilə təşbeh düzəlmişdir. Həmin cümləni "Günəşim susmasın" şəklinə salsaq metafor düzələcək. "Günəş" sözü bütöv cümlədəki başlıca fikri ifadə etməklə metafor çevrilir.
Məcazlar
Metafora (q.yun. μεταφορά — «köçürmə») və ya məcaz — Metafor bir əşya, varlıq və hadisəyə məxsus əlamətə hadisə üzərinə köçürülməsi yolu ilə düzəlir. Metaforu təşbehlə (bənzətmə ilə) qarışdırmaq olmaz. Hər ikisi müqayisə, bənzətmə əsasında düzəldiyi üçün bəzən onları fərqləndirmək çətindir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, təşbehdən fərqli olaraq metaforda qarışdırılan tərəflərdən biri iştirak etmir. Cümlədəki şəxs sadəcə bir fikirlə ifadə olunur. Yəni, təşbehdə müqayisə olunan predmetlərdən (bənzəyən və bənzədilən) hər ikisinin adı çəkildiyi halda, metaforda yalnız birinin adı çəkilir. Məsələn, "Üzü günəş kimi işıq saçan qızım susmasın" cümləsində üzün günəşə bənzədilməsi ilə təşbeh düzəlmişdir. Həmin cümləni "Günəşim susmasın" şəklinə salsaq metafor düzələcək. "Günəş" sözü bütöv cümlədəki başlıca fikri ifadə etməklə metafor çevrilir.

Digər lüğətlərdə