Monteneqro

Monteneqro (mont. Црна Гора/Crna Gora), Çernoqoriya ya da Qaradağ — cənub-şərqi Avropada dövlət. Monteneqro Balkan yarımadasında yerləşir. Qərbdə Xorvatiya, şimal-qərbdə Bosniya və Herseqovina, şimal-şərqdə Serbiya, şərqdə Kosovo (qismən tanınan), cənub-şərqdə Albaniya ilə həmsərhəddir. Cənub-qərbdə isə Adriatik dənizinə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Podqoritsa, köhnə kral paytaxtı Çetinye şəhəridir. Ölkənin ümumi sahəsi 13,812 kvadrat kilometr, əhalisinin ümumi sayı 630,000 (2018) nəfərdir. Monteneqronun dövlət quruluşu parlamentli respublikadır. Ölkə inzibati cəhətdən 21 bələdiyyədən ibarətdir. Turizm ölkə iqtisadiyyatının 20%-ni təmin edir.

Bar (mont. Бар/Bar, it. Antivari, alb. Tivari, yun. Θηβάριον, Thivárion) — Monteneqroya aid Adriatik dənizi sahilində şəhər. Eyni adlı bələdiyyənin inzibati mərkəzidir. Bələdiyyənin sahəsi 67 km²-dir. Ölkənin əsas dəniz limanıdır. == Coğrafiya == Şəhər Monteneqronun cənub hissəsində, Adriatik dənizi və Şkoder gölü arasında, 42 ° 6 'enlik və 19 ° 6' uzunluqdadır. Barda il ərzində 270-dən çox günəşli gün müşahidə edilir.

Demonratik Monteneqro (serb. Демократска Црна Гора / Demokratska Crna Gora) — mərkəzçi və Monteneqroda universal partiya. Hazırda partiyanın 2016-cı ildə seçilmiş 8 millət vəkili var. İndiki lideri və qurucusu Alexa Beçiçdir. == Tarix == Demonratik Monteneqro 2015-ci ildə Sosialist Xalq Partiyası fraksiyasının bölünməsi və Monteneqro Parlamentində iki millət vəkili ilə təmsil olunan yeni bir siyasi partiyanın qurulması ilə formalaşır. 2016-cı ilin oktyabr ayında keçirilən parlament seçkilərində Demokratlar millət vəkil sayını 2-dən 8-ə qaldırır və həmin il keçirilən yerli seçkilərdən sonra partiya Budva və Kotor bələdiyyələrinin bələdiyyə başçıları vəzifələrini ələ keçirməyi bacarır. 2017-ci ilin may ayında Hersev Novi şəhərində keçirilmiş yerli seçkilərdə partiya 34 yerdən 9-u qazanır və yerli hökuməti quran müxalifət koalisiyasına rəhbərlik edir. 2018-ci ilin martında demokratlar, Demokratik Cəbhə, Sosialist Xalq Partiyası, Birləşmiş Reformasiya Fəaliyyəti kimi müstəqil namizəd Mladen Bojanicin 2018-ci ilin aprel ayında keçirilən prezident seçkilərində Monteneqro prezidentliyinə namizədliyini dəstəkləməyə qərar verir. Seçkilərdə Bojaniç səslərin 33,40 % -i toplayaraq Mila Cukanoviçdən sonra ikinci yeri tutur. 2018-ci il yerli seçkilərində demokratlar bir sıra bələdiyyələrdə Birləşmiş Fəaliyyət Reformu ilə seçki koalisiyası qurur.

Demonratik Monteneqro (serb. Демократска Црна Гора / Demokratska Crna Gora) — mərkəzçi və Monteneqroda universal partiya. Hazırda partiyanın 2016-cı ildə seçilmiş 8 millət vəkili var. İndiki lideri və qurucusu Alexa Beçiçdir. == Tarix == Demonratik Monteneqro 2015-ci ildə Sosialist Xalq Partiyası fraksiyasının bölünməsi və Monteneqro Parlamentində iki millət vəkili ilə təmsil olunan yeni bir siyasi partiyanın qurulması ilə formalaşır. 2016-cı ilin oktyabr ayında keçirilən parlament seçkilərində Demokratlar millət vəkil sayını 2-dən 8-ə qaldırır və həmin il keçirilən yerli seçkilərdən sonra partiya Budva və Kotor bələdiyyələrinin bələdiyyə başçıları vəzifələrini ələ keçirməyi bacarır. 2017-ci ilin may ayında Hersev Novi şəhərində keçirilmiş yerli seçkilərdə partiya 34 yerdən 9-u qazanır və yerli hökuməti quran müxalifət koalisiyasına rəhbərlik edir. 2018-ci ilin martında demokratlar, Demokratik Cəbhə, Sosialist Xalq Partiyası, Birləşmiş Reformasiya Fəaliyyəti kimi müstəqil namizəd Mladen Bojanicin 2018-ci ilin aprel ayında keçirilən prezident seçkilərində Monteneqro prezidentliyinə namizədliyini dəstəkləməyə qərar verir. Seçkilərdə Bojaniç səslərin 33,40 % -i toplayaraq Mila Cukanoviçdən sonra ikinci yeri tutur. 2018-ci il yerli seçkilərində demokratlar bir sıra bələdiyyələrdə Birləşmiş Fəaliyyət Reformu ilə seçki koalisiyası qurur.

Monteneqro Knyazlığı (serb. Књажевина Црна Гора / Knjaževina Crna Gora) — Monteneqro kralı olmuş knyaz Nikola tərəfindən səltənət elan edildiyi 13 mart 1852 - 28 avqust 1910-cu il arasında Balkan yarımadasında mövcud olan dövlət. Knyazlığın paytaxtı Çetinye şəhəri olur. Dövlətin pul vahidi, 1909-cu ildə dövriyyəyə buraxılan Monteneqro perperi olmuşdur. Knyazlığın ərazisi müasir Monteneqronun mərkəzi hissəsində yerləşirdi. == Tarixi == === I Danilo hakimiyyəti === Knyazlıq Danilo (II Vladıka Danilo kimi də tanınır) lord (yepiskop) olaraq istefa etmək və evlənmək qərarına gəldikdə 13 mart 1852-ci ildə meydana gəlir. Beləliklə Monteneqro teokratik bir dövlətdən dünyəvi dövlətə çevrilir. Osmanlı imperiyası Monteneqroda yeni bir idarəetmə formasının elan edilməsinin elehinə idi. Buna görə də Danilonun hakimiyyətə gəlməsi ilə dövlət Hersoqovalılara türklərə qarşı azadlıq mübarizəsində dəstək olmağa başlayır. 1 may 1858-ci ildə Monteneqro və Osmanlı arasında Qraxov döyüşü baş verir.

Monteneqro Krallığı (serb. Краљевина Црна Гора / Kraljevina Crna Gora) — 1910-1918-ci illərdə (de-fakto 1916) Balkan yarımadasında mövcud olmuş dövlət . Krallığın paytaxtı Çetinye şəhəri idi. Dövlət pul vahidi Monteneqro perperi idi. == Tarixi == Monteneqro Krallığı, 28 Avqust 1910-cu ildə Çetinye şəhərində Monteneqro knyazı I Nikolay Petroviç tərəfindən elan edildi, eyni zamanda o, Monteneqro kralı I Nikolay titulunu aldı. 1912-1913-cü illərdəki Balkan müharibəsi kralın aktiv fəaliyyəti ilə əlamətdar qaldı, eyni zamanda krallığın dağılma səbəblərindən biri oldu. Belə ki, Monteneqro serb qüvvələri ilə birlikdə, 30 may 1913-cü ildə Sancak bölgəsi də daxil olmaqla, bir sıra ərazini əldə etməyi bacardı. Yeni hökümdarlarını heç bir şəkildə dəstəkləməyən əhalisi olan əhəmiyyətli bir ərazinin Monteneqronun tərkibinə daxil olması böhrana doğru ciddi bir addım oldu. Bundan əlavə, Böyük güclər yenicə müstəqillik qazanan Albaniyanın Şkoder şəhərinin azad etməsini tələb etdi, Monteneqro isə bu şəhər uğrunda Osmanlı İmperiyası ilə döyüş zamanı təxminən 10000 nəfər qədər itki vermişdir. Birinci Dünya Müharibəsi dövründə (1914-1918) Monteneqro, Antantanın müttəfiqi idi.

Monteneqro Prezidenti (mont. və serb. Предсједник Црне Горе, Predsjednik Crne Gore) — Monteneqroda dövlət və icra hakimiyyəti başçısı. Prezidentin səlahiyyət müddəti 5 ildir və yalnız bir dəfə təkrar seçilə bilər. Prezident birbaşa seçkilərdə ümumdünya seçki hüququ ilə seçilir. Müharibə vəziyyəti elan olunarsa, prezidentin mandatı müvəqqəti uzadıla bilər. Prezidentin mandatı bitərsə, ləğv edilərsə və ya prezident istefa edərsə dayandırılır. Prezident məclis tərəfindən də geri çağırıla bilər, bundan sonra Konstitusiya Məhkəməsi prezidentin konstitusiyanı pozduğuna dair qərar verməlidir. == Qısa tarixi == 2006-cı il mayın 20-də Monteneqronun, Serbiya və Monteneqro dövlət ittifaqından dövlət müstəqilliyini elan etməsi üçün referendum (ümumxalq səsverməsi) baş tutdu. Referendumda səs verən seçicilərin 55.50 faizin Monteneqronun dövlət müstəqilliyinin leyihə səs verdi.

Monteneqro (mont. Црна Гора/Crna Gora), Çernoqoriya ya da Qaradağ — cənub-şərqi Avropada dövlət. Monteneqro Balkan yarımadasında yerləşir. Qərbdə Xorvatiya, şimal-qərbdə Bosniya və Herseqovina, şimal-şərqdə Serbiya, şərqdə Kosovo (qismən tanınan), cənub-şərqdə Albaniya ilə həmsərhəddir. Cənub-qərbdə isə Adriatik dənizinə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Podqoritsa, köhnə kral paytaxtı Çetinye şəhəridir. Ölkənin ümumi sahəsi 13,812 kvadrat kilometr, əhalisinin ümumi sayı 630,000 (2018) nəfərdir. Monteneqronun dövlət quruluşu parlamentli respublikadır. Ölkə inzibati cəhətdən 21 bələdiyyədən ibarətdir. Turizm ölkə iqtisadiyyatının 20%-ni təmin edir.

Azərbaycan–Monteneqro münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Monteneqro Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Moldova parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Bu işçi qrupu 31 oktyabr 2008-ci il tarixində "Azərbaycan-Çernoqoriya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu" adı ilə yaradılmış və ilk rəhbəri Novruzəli Aslanov olmuşdur. 4 mart 2016-cı il tarixindən İqbal Məmmədov işçi qrupunun rəhbəridir.

Monteneqro–Serbiya (və ya Çernoqoriya–Serbiya) əlaqələri — Monteneqro ilə Serbiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələrə deyilir. 1918-ci ildən 2006-cı ilə qədər iki ölkə Yuqoslaviya Krallığı, Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası və Serbiya və Monteneqro dövlətlərində birləşmişdilər. Bölgədəki son siyasi inkişaflara bağlı olaraq, Çernoqoriyalılar və Serblər arasındakı etnik əlaqənin dərəcəsi tez-tez tarixçilər tərəfindən müzakirə edilir. Ancaq, əlaqələri səmimi olaraq xarakterizə olunur və keçmişdə iki ölkə arasında böyük bir müharibə yoxdur. == Tarixi == === Yuqoslaviyadan Əvvəl === Yuqoslaviyanın varlığından əvvəl, Serb Ortodoks Kilsəsinə asılı olduğu üçün Serblər və Çernoqoriyalılar arasında çox az fərq var idi, bu da 1697-ci ildə Monteneqro Şahzadə-Yepiskopluğu tərəfindən birbaşa təsir edilmişdi. Pitr II Pitroviç-Nyeqoş, ən çox teokratik Monteneqro Şahzadə-Yepiskopluğunun tarixi idarəçilərindən biri idi, daha sonra Serb ədəbiyyatının tarixinin bel sümüyünü meydana gətirəcək əsərləri hazırladı. === Birinci Dünya Müharibəsi Və Monteneqronun Yuqoslaviya Tərəfindən İhlaqı === Berlin Konqresi hərəkəti suveren dövlətlərin müstəqilliyini rəsmi olaraq tanıdığında, 1897-ci ildə rəsmi olaraq qurulana qədər iki ölkənin əlaq Monteneqro Krallığı, 1916-cı ildə Avstriya-Macarıstana təslim olana qədər Serbiyanın Birinci Dünya Müharibəsində ən yaxın müttəfiqi oldu. Monteneqro ilhaq edildi və daha sonra Yuqoslaviya Krallığı rəhbərliyində 1918-ci ilin Dekabr ayının 20-də elan edildi. Həftələr sonra, Kristo Zrinov Popoviç'ə rəhbərliyindəki separatist Çernoqoriyalı Yaşıllar, 1919-cu ilin Yanvar ayının 7-də Milad Üsyanı olaraq bilinən Yuqoslaviya tərəfdarı olan ittifaqcıların əleyhinə şiddətli bir qiyam başlatdı. === İkinci Dünya Müharibəsində === Yuqoslaviyanın işğalından sonra Serbiyanın kiçik bir hissəsində və Monteneqro torpaqlarında iki çətin müqavimət qrupu təsirli oldu.

Monteneqro bayrağı — Monteneqro Respublikasının dövlət bayrağı.

Monteneqro Milli muzeyi (mont. Narodni muzej Crne Gore) Monteneqronun tarixi paytaxtı Çetinyedə yerləşir və müxtəlif mövzularda bir neçə muzeyi özündə birləşdirir. Ekskursiyalar monteneqro, ingilis, fransız, alman, italyan və rus dillərində təşkil edilir. == Bölmələri == === Monteneqronun tarix muzeyi === İncəsənət Muzeyi ilə birlikdə keçmiş hökumət binasında yerləşir. Monteneqronun slavyanlaşamaya qədərki, orta əsrlər, Monteneqronun təşkili (1796-1878), son dövrlər (1878-1916), Monteneqronun Yuqoslaviyanın tərkibində olduğu (1918-ci ildən) dövrləri əhatə edir. === Monteneqro etnoqrafiya muzeyi === Muzey 1951-ci ildə təşkil edilmişdir. Serbiyanın keçmiş səfirliyində yerləşir. Onun kolleksiyasına ərzaq, toxuculuq, geyim, silah, musiqi alətləri, eləcə də milli incəsənət nümunələri daxildir. === Monteneqro İncəsənət Muzeyi === Muzey 1850-ci ildə qurulmuşdur. İlkin olaraq Monteneqro şəkil qaleyası olaraq adlandırılırdı.

Monteneqro Sosialist Respublikası (serb. Socijalistička Republika Crna Gora; 1963-cü ilə qədər Monteneqro Xalq respublikası, 1991-ci ildən Monteneqro Respublikası) — Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasını təşkil edən sosialist respublikalarından biri. İndiki Monteneqro. Təşkil olunmasına Yuqoslaviya Krallığının Zeta banovinasının inzibati hissəsinin bir parçası olmuşdur. == Tarixi == 7 iyul 1963-cü ildə Monteneqro Xalq Respublikası "Monteneqro Sosialist Respublikası" adını aldı (Federal Konstitusiya və yeni təstiqlənən Monteneqro Konstitusiyasına edilən dəyişiklikdən sonra 1963). Rəsmi dil olaraq Serbo-Xorvat dili təstiqləndi. 1991-ci ildə Monteneqro Kommunistlər Birliyi ilk çoxpartiyalı seçkilərdən sonra sonra adını Monteneqronun Sosialistlər Demokratik Partiyası olaraq dəyişdirdikdə "Sosialist" sifəti respublika adından silindi (1992-ci il Konstitusiyasında təsdiq edildi). == Siyasi quruluş == Qanunverici orqan olan məclis - Birləşmiş Əmək Şurası, İctimai-Siyasi Şura və İcmalar Şurasından ibarət idi. == İqtisadiyyat == 1947-1990-cı illərdə respublika mütəmadi olaraq inkişaf etməmiş bir ərazi hesab edildi və federal hökumətdən (iqtisadi cəhətdən inkişaf etməmiş respublikalara və bölgələrə kredit vermək üçün xüsusi Federasiya Fondundan) subsidiyalar və güzəştli kreditlər aldı. Məsələn: 1976-1980-ci illərdə Monteneqro bu Fonddan 831.5 min dinar pul almışdır.

Monteneqro Universiteti (mont. Univerzitet Crne Gore, serb. Универзитет Црне Горе, UCG) — Monteneqroda olan yeganə dövlət universiteti. Universitetin əsas korpusu və ən qədim fakultəsi Podqoritsada yerləşir. == Tarixi == Universitet 29 aprel 1974-cü ildə təşkil edilmişdir. O zaman təşkil olunanlar: üç fakultə: iqtisad, şəhərsalma və hüquq (Podqoritsada); iki kollec: pedaqoji (Nikşiç) və dənizçilik (Kotor); universitetlərlə assosasiyalaşmış üç elmi-araşdırma institut: tarix, aqrar və biologiya, tibb araşdırmaları (Podqoritsada).Universitet təşki edildikdən bir il sonra Velko Vlaxoviçin şərəfinə adlandırılır. Ancaq 1992-ci ildə əvvəlki adı bərpa edilmişdir. == Struktur == Universitet digər Avropa universitetləri kimi təşkil olunmuşdu. İdarə Şurası, başda rektor olmaqla Universiteti idarə edir. Ali universitet oranı Uniiversitet senatıdır.

Monteneqro albanları — Monteneqro Respublikasının ən böyük qeyri-slavyan milli azlığıdır. Dil baxımından serbxorvat dilindən çox fərqli olan alban dilində danışırlar. Albanlar ənənəvi olaraq ölkənin cənubunda, Albaniya Respublikası ilə sərhəd boyunca yaşayırlar. Monteneqro albanları arasında müsəlmanlar üstünlük təşkil edir (74%). Bununla belə xeyli sayda katolik (26%) və pravoslavlar da vardır. Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası dövründə Monteneqro albanları özlərini Alban xalqının bir hissəsi kimi hiss etdirdilər. Məsələn: 1969-cu ildə alban bayraqları və İskəndər bəyin portretləri ilə alban məktəblilərinin çıxışı Monteneqronun Ulsin şəhərində müəllimlərin rəhbərliyi altında baş tutur. Sonradan bəlli olur ki, Ulsindəki bu yürüşə rəhbərlik edənlər Kosovonın Qloqovac cəmiyyətindən olan məktəb müəllimləri olmuşdur. 2003-cü il siyahıyaalınmasına əsasən, Monteneqroda 31.163 alban (5.03%) yaşayırdı. Şimali Makedoniya Respublikasında olduğu kimi, Monteneqro albanları da əsasən İslamı dinində etiqat edir (73.37%), lakin makedoniyalı albanlardan fərqli olaraq, Monteneqronun təbii hərəkəti göstəriciləri AB və Şimali Amerikanın daha inkişaf etmiş ölkələrinə daha fəal mühacirət etmələri səbəbindən mənfi dinamika göstərir: 2011-ci il siyahıyaalınmasına görə yalnız 30.439 ölkə vətəndaşı, ya da 4,91%, artıq özlərini alban adlandırdı.

Monteneqro bayrağı — Monteneqro Respublikasının dövlət bayrağı.

Monteneqro coğrafiyası (mont. Црна Гора, Crna Gora) — Avropanın cənub-şərqində, Balkan yarımadasının Adriatik dənizi sahilində yerləşir. Ölkə öz adını ölkənin tarixi mərkəzi olan, Kotor körfəzinin sahilində yerləşən Lovçen dağlarından almışdır (1749 m) == Sərhədləri, sahil xətti == Ölkənin quru sərhədlərinin uzunluğu 625 km-dir. Monteneqro qərbdən Xorvatiya (25 km), şimal-qərbdən Bosniya və Herseqovina (225 km), şimal-şərqdən Serbiya (124 km), şərqdən Kosovo (79 km), cənub-şərqdən Albaniya (172 km) ilə həmsərhəddir. ilə sərhəddir. Adriatik dənizində 293,5 km məsafədə sahil xəttinə sahibdir. Sahildən 12 dəniz mili isə onun ərazi sularıdır. Dənizdə 14 adaya sahibdir ki, onlarında ümumi sahəsi 15,6 km-dir. Ölkənin şimal-qərbində 87,3 km² sahəyə malik olan və qurunun 29,6&nbspkm daxilinə uzanan Kotor körfəzi vardır. Ölkənin cənubunda Traşte və Jukovas-Luka körfəzləri, həmcinin Trestena-Luka, Yazi-Luka və Mala-Luka körfəzləri vardır.

Monteneqro dili (Venetçə: łéngoa montenegrina) ya da Qaradağ dili(Qaradağca: crnogorski jezik) — Qərb yarımqrupuna daxil olan cənubi slavyan dili. Monteneqro dili Monteneqroda (Qaradağda) istifadə olunan serb-xorvat dil sisteminin iyekav-ştokav dialekti bazasında qurulub. Müqayisəli dilçilik nöqteyi-nəzərindən bu dil sisteminin serb, xorvat və bosniya dilləri ilə yanaşı standartlaşdırılmış qarşılıqlı anlaşılan variantlarından biridir. Konstitusiyaya görə 1992-ci ilə qədər Monteneqronın dövlət dili serb-xorvat dili, 2007-ci ilə qədər serb dilinin iyekav forması (serb. српски језик ијекавског изговора), 2007-ci ildən isə monteneqro dilidir.

Monteneqro iqtisadiyyatı - keçid dövründə olan iqtisadiyyatdır. Slobodan Miloşeviçin hakimiyyəti dövründən başlayaraq Monteneqro öz iqtisadiyyatını Serbiyanın federal nəzarətindən azad etmiş və Monteneqro mərkəzi bankı yaradılmışdır. Ölkə valyutası ilk olaraq “Yuqoslav dinarı” , daha sonra alman markası, daha sonra isə avro olaraq müəyyən edilmiş, avroya keçid gömrük tariflərinin yığılması və büdcənin idarə olunmasına müsbət təsir göstərmişdir. Serbiya və Monteneqro ittifaqının 2006-cı ildə dağılması bu iki ölkənin Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və s. beynəlxalq maliyyə təşkilatlardakı üzvlüklərinin də bölünməsinə və ayrılmasına səbəb olmuşdur. Monteneqro 18 Yanvar 2007-ci ildə Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Dünya Bankının üzvünə çevrilmişdir. 2007-ci ilin oktyabr ayında Avropa Birliyi ilə imzalanmış “Sabitləşdirmə və Birləşmə” sazişi (Stabilization and Association Agreement) nəticəsində Monteneqro 15 dekabr 2008 tarixində Avropa Birliyinə üzvlük üçün müraciət etmişdir. Hal-hazırda Monteneqro Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzv olması üzrə fəaliyyətini davam etdirir. Monteneqronun siyasi və iqtisadi cəhətdən başlıca problemləri işsizlik və regionların qeyri-bərabər inkişafıdır. Monteneqroda alüminium sənayesinin inkişafı böyük alüminium kompleksinin yaradılmasına imkan yaratmışdır.

Monteneqro perperi (serb. Црногорски перпер) — Monteneqro knyazlığı və sonradan krallığın dövlət valyutası. Adı Serbiya perperindən gəlir, hansı ki Serbiya çarlığının pul vahidi idi, Monteneqro dövlət olaraq özünü bu çarlığın varisi hesab edirdi. Perper 100 paradan ibarət idi. == Tarixi == Perperin tətbiqindən əvvəl, Monteneqroda avstriya-macar kronu, türk lirəsi, fransız frankı və digər valyutalar dövriyyədə idilər. 1851-ci ildə perun adlı öz valyutanın tətbiqi təklif edildi, lakin II Pyotrun ölümü səbəbiylə istək yerinə yetirilmədi. 1906-cı ildə 1, 2, 10 və 20 para dəyərində sikkələr buraxıldı. 1 və 2 para sikkələri tunc, 10 və 20 para isə nikeldən hazırlanırdı. 4 may 1909-cu ildə şahzadə I Nikolanın fərmanı ilə perper adlı milli pulun tətbiq olunduğu elan edildi. Elə həmin ildə 1 və 5 perper sikkələri zərb olundu.

Monteneqro türkləri (türk. Karadağ türkleri) — Monteneqroda yaşayan, Osmanlı imperiyası dövründə əraziyə yerləşən türk mənşəli insanları ifadə etmək üçün istifadə edilir. 2011 rəsmi siyahıyaalmada türk əhali, Bar qəsəbəsində, Podqoritsa və Biyelo Polye şəhərlərində yaşayır. Hal hazırda Monteneqroda 104 türk yaşayır. Monteneqro türkləri, ölkə əhalisinin 0,02%-ni təşkil edir. == Demoqrafiyası == == Tarixi == 1496-ci ildə Osmanlı İmperiyası ərazini işğal etdikdən sonra türklər Monteneqroya köçməyə başladılar. Monteneqro, balkan müharibələrinə qədər Osmanlı hakimiyyəti altında qalmışdır. Monteneqro Osmanlı hakimiyətindən çıxdıqdan sonra regionda yaşayan türklər və müsəlmanlar anadoluya köçməyə başladılar. Regiondakı türklərin az bir hissəsi isə Monteneqroda qaldılar. == Mədəniyyəti == Dini olaraq assimilyasiya olmayan Monteneqro türkləri, dilləri haqqında isə eyni müvəffəqiyyəti göstərməmişdirlər.

Monteneqro şəhərlərində ümumi olaraq 369 min nəfər yaşayır. Şəhər əhalisi ölkə əhalisinin 55%-ni təşkil edir. Aşağıdakı cədvəldə Monteneqronun əsas şəhərləri göstərilib.

Monteneqro əhalisi — Montenqero statistika komitəsinin məlumatına görə 31 dekabr 2015-ci ildə ölkənin əhalisi 622 218 nəfərdir; Eurostatın 1 yanvar 2016-cı il məlumatında isə 622 218 nəfər göstərilir. == Əhali == === Təbii artım === 20015-ci ildə əhalinin təbii artımı (1000 nəfər) == 2011-ci il siyahıya alınması == === Əhalinin milli tərkibi === 2011-ci il əhalinin siyahıyaalınmasına görə: Bəzi tarixçilərə görə, Monteneqronlar müstəqil bir etnik qrupdur və digərlərinə görə, Monteneqrinlər serblərlə bir etnik qrup təşkil edirlər. Bu və ya digər şəkildə, ikisi də tarix boyu bir-biri ilə sıx bağlıdır.. === Ana dili === 2011-ci il siyahıya alınmasına görə: === Din === 2011-ci il siyahıya alınmasına görə: === İcmalara görə etnik tərkib === İcmaların ümumi əhalisinin əsas millətlərinin sayı və nisbəti: İcmalarda milliyyətini göstərən ümumi əhalinin əsas etnik qruplarının sayı və nisbəti: === İcamalara görə ana dili === İcmalarda ana dilini göstərən ümumi əhalinin əsas dil qruplarının sayı və nisbəti:: == 2003-cü il siyahıya alınması == Siyahıyaalma Serbiya və Monteneqro vahid bir dövlət olan zaman aparılmışdır. 2006-cı ildə əhalinin artımı 3.50 %. olmuşdur İrlandiya, Monteneqro və Çexiya müharibədən əvvəlki 1913-cü ilə nisbətən əhalisinin azaldığı yeganə müasir ölkələrdir. 2004-cü ilin hesablamalarına görə, Monteneqroda 630.548 nəfər yaşayırdı. Monteneqro Statistika İdarəsinin məlumatına görə, 2005-ci il üçün ölkədə 623,000 nəfər yaşayırdı. Monteneqro Statistika İdarəsinin məlumatına görə, 2006-cı il üçün ölkədə 624,000 nəfər yaşayırdı. 2007-ci ilin hesablamalarına görə, Monteneqroda 684 736 nəfər yaşayırdı.

Primore — Monteneqronun bütün Adriatik sahili boyunca uzanan tarixi ərazi. Tarixi vilayət şimal-qərbdəki Kotor körfəzindən cənub-şərqdə Boyana çayının mənsəbinə qədər 230 km məsafədə uzanırdı. Çimərlik tətili üçün bir yer olmuşdur. Bardakı dəniz limanı, Bar - Belqrad dəmir yolu xətti, Tivat beynəlxalq hava limanı əsas nəqliyyat qovşağlarından biri idi. Orta əsr şəhərləri: Kotor, Budva və s. Yuqoslaviyanın yaranmasından əvvəl Monteneqro Primoresi, Monteneqro Krallığının bir hissəsi deyildi, əksinə Avstriya-Macarıstan İmperiyasının sərhədyanı bir bölgəsi olmuşdur. Sonda Sloven, Xorvat və Serb Dövlətinin bir hissəsi idi. == Tarixi == Orta əsrlərdə Monteneqro sahilləri Serbiya torpaqlarının bir hissəsi idi. XV əsrdə Albaniya Venetası adı altında Venesiyanın bir hissəsi olur. XVI əsrin sonlarında Venesiya Primorye ərazisinin çox hissəsini Osmanlı İmperiyasına verməyə məcbur olur.

Monteneqro–Serbiya (və ya Çernoqoriya–Serbiya) əlaqələri — Monteneqro ilə Serbiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələrə deyilir. 1918-ci ildən 2006-cı ilə qədər iki ölkə Yuqoslaviya Krallığı, Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası və Serbiya və Monteneqro dövlətlərində birləşmişdilər. Bölgədəki son siyasi inkişaflara bağlı olaraq, Çernoqoriyalılar və Serblər arasındakı etnik əlaqənin dərəcəsi tez-tez tarixçilər tərəfindən müzakirə edilir. Ancaq, əlaqələri səmimi olaraq xarakterizə olunur və keçmişdə iki ölkə arasında böyük bir müharibə yoxdur. == Tarixi == === Yuqoslaviyadan Əvvəl === Yuqoslaviyanın varlığından əvvəl, Serb Ortodoks Kilsəsinə asılı olduğu üçün Serblər və Çernoqoriyalılar arasında çox az fərq var idi, bu da 1697-ci ildə Monteneqro Şahzadə-Yepiskopluğu tərəfindən birbaşa təsir edilmişdi. Pitr II Pitroviç-Nyeqoş, ən çox teokratik Monteneqro Şahzadə-Yepiskopluğunun tarixi idarəçilərindən biri idi, daha sonra Serb ədəbiyyatının tarixinin bel sümüyünü meydana gətirəcək əsərləri hazırladı. === Birinci Dünya Müharibəsi Və Monteneqronun Yuqoslaviya Tərəfindən İhlaqı === Berlin Konqresi hərəkəti suveren dövlətlərin müstəqilliyini rəsmi olaraq tanıdığında, 1897-ci ildə rəsmi olaraq qurulana qədər iki ölkənin əlaq Monteneqro Krallığı, 1916-cı ildə Avstriya-Macarıstana təslim olana qədər Serbiyanın Birinci Dünya Müharibəsində ən yaxın müttəfiqi oldu. Monteneqro ilhaq edildi və daha sonra Yuqoslaviya Krallığı rəhbərliyində 1918-ci ilin Dekabr ayının 20-də elan edildi. Həftələr sonra, Kristo Zrinov Popoviç'ə rəhbərliyindəki separatist Çernoqoriyalı Yaşıllar, 1919-cu ilin Yanvar ayının 7-də Milad Üsyanı olaraq bilinən Yuqoslaviya tərəfdarı olan ittifaqcıların əleyhinə şiddətli bir qiyam başlatdı. === İkinci Dünya Müharibəsində === Yuqoslaviyanın işğalından sonra Serbiyanın kiçik bir hissəsində və Monteneqro torpaqlarında iki çətin müqavimət qrupu təsirli oldu.

== Kişilər ==

Manuel Adalberto Karlos Monteneqro Lopes da Kruz — Braziliyanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri (2018-ci ildən)

2012 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi (ing. Eurovision Song Contest 2012; fr. Concours Eurovision de la chanson 2012) — sayca 57-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsidir. Eldar Qasımov və Nigar Camalın ifa etdikləri "Running Scared" mahnısı ilə 2011 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində qələbə qazanmasının ardınca 2012-ci ildə Azərbaycan ilk dəfə Avroviziyaya ev sahibliyi etmək hüququ qazanmışdı. Müsabiqə paytaxt Bakı şəhərində, Bakı Kristal Zalında keçirilmişdir. Müsabiqənin yarımfinalları 2012-ci ilin 22 və 24 may, final isə 26 may tarixində baş tutmuşdur. 2012-ci ildə iki illik fasilədən sonra Monteneqro Avroviziyaya geri dönmüşdür. Polşanın dövlət kanalı TVP teleefirin digər vacib proqramlarla yüklənməsini səbəb göstərərək müsabiqədə iştirakdan imtina etmişdir. Ermənistan isə ilk öncə Bakıda keçiriləcək müsabiqədə iştirak edəcəyini elan etsə də, daha sonra ölkənin dövlət televiziyası Avroviziya 2012-də iştirak etməyəcəklərini bəyan etmişdir. Ümumilikdə 42 ölkənin iştirak etdiyi Avroviziya 2012-də İsveç təmsilçisi Lorin ifa etdiyi "Euphoria" adlı mahnı ilə 372 xal toplayaraq qalib gəlmişdirlər.

Monteneqro — 2012-ci ildə Avstriyada baş tutan Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında. Monteneqro Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında 1 idmançı ilə 1 idman növündə təmsil olundu.

Monteneqro — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir. Monteneqro ümumilikdə 55 idmançı ilə təmsil olunur.

Monteneqro 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi və xizəklə yürüş olmaqla 2 idman növündə 3 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. Artıq bu Monteneqronun 3-cü ardıcıl Qış Olimpiya yarışmasıdır. == Millinin tərkibi == == Yarışmanın nəticələri == === Xizək idmanı növləri === ==== Dağ xizəyi idmanı ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər. Nəticələrə əsasən Monteneqro «B» kateqoriyası üzrə 2 idmançı ilə təmsil olunacaqdır məxsusdur. KişilərQadınlar ==== Xizək yürüşü ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər. Təsnifata əasən Monteneqro «B» kateqoriyası üzrə 10 km-lik yürüşdə iştirak hüququ əldə etmişdir.

Monteneqro 2019-cu il iyunun 20-dən 30-na qədər Belarusda baş tutmuş II Avropa Oyunlarında 5 idman növündə 10 idmançı ilə təmsil olunub. 1 bürünc medal qazanıb.

Monteneqro Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinə ilk dəfə 2007-ci ildə qoşulmuş və ümumilikdə 11 dəfə müsabiqədə iştirak etmişdir. Ölkə daha öncə 1961-ci ildən 1991-ci ilə kimi Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasının tərkibində, 2004-cü ildən 2006-cı ilə kimi isə Serbiya və Monteneqronun tərkibində Avroviziyada iştirak etmişdir. 2007-ci ildə müsabiqədə müstəqil respublika kimi qoşulan Monteneqro Avroviziyanın ən az uğur qazanan ölkələrindən biri hesab olunur. Belə ki, ölkə müsabiqədə iştirak etdiyi illər ərzində heç vaxt ilk onluğa daxil ola bilməmişdir və 11 iştirakdan yalnız 2-də müsabiqənin final mərhələsinə yüksələ bilmişdir. Monteneqronun indiyədək Avroviziyada əldə etdiyi ən yaxşı nəticə 2015-ci ildə Knezin ifa etdiyi "Adio" mahnısı ilə finalda 13-cü yeri qazanmaqları olmuşdur. Maliyyə çətinlikləri və eyni zamanda müsabiqədə göstərilən məyusedici nəticələr səbəbindən Monteneqro 2010 və 2011-ci illərdə müsabiqədə iştirakdan imtina etmiş və 2012-ci ildə müsabiqəyə geri dönmüşdür. == Təmsilçilər == == Səsvermə tarixçəsi == QEYD:Yuxarıdakı xallar yalnız finalda verilən xallardır.

== Təmsilçilər ==

Monteneqro krallığı (it. Regno del Montenegro) — 1941–1943-cü illərdə İtaliyanın protektoratı olaraq mövcud olan dövlət. Bu dövrdə artıq o monarxiya deyilsi. Monteneqro Böyük İtaliyanın irredentizm ideologiyasının bir parçası idi. Benito Mussolini rejimi Monteneqronu bütün Adriatik sahillərini və Yunanıstanın bəzi hissələrini əhatə edəcək gələcək bir imperiyanın bir hissəsi olaraq görürdü və bununla da əvvəllər Venesiyaya aid olan torpaqları geri qaytarmaq istəyində idi. Yerli əhali italyan millətinin bir hissəsi olmaq üçün milli kimliyini itirməli idi. Monteneqronun italiyalılar tərəfindən məskunlaşmasına başlamağı planlaşdırılırdı (Albaniya nümunəsi ilə). Hədəf isə sonradan yerli əhalinin sıxışdırılması idi. == Tarixi == 6 aprel 1941-ci ildə Yuqoslaviyanın Almaniya və İtaliya tərəfindən işğal edilməsindən və 17 aprel 1941-ci ildə Yuqoslaviya Krallığının qoşunlarının təslim olmasından sonra Monteneqro separatçılarının lideri Sekula Drleviç, Faşist İtaliyasının kollaborsionizm siyasətinə xidmət edən Monteneqro Müvəqqəti İdarə Komitəsini təsis edir. Komitə 5 may 1941-ci ildə dağılır.

Monteneqro Respublikası (serb. Република Црна Гора / Republika Crna Gora) — 1992-2006-cı illərdə mövcud olan Yuqoslaviya Federal Respublikasının və Serbiya və Monteneqro Dövlət Birliyinin üzvü. 3 iyun 2006-cı ildə Monteneqro rəhbərliyi, referendumun nəticələrinə əsasən müstəqilliyini elan edir. Monteneqronun federasiyadan ayrılmasının əleyhinə əhalinin yarıdan bir qədər az (44.5%) hissəsi səs verir. Yuqoslaviyanın parçalanması başlandıqdan sonra iki respublika, Serbiya və Monteneqro Yuqoslaviya Federal Respublikasını qurmağa razılıq verirlər. 2003-cü ildə Yuqoslaviya Federativ Respublikası Serbiya və Monteneqro Dövlət Birliyinə çevrilir. 2006-cı ilin mayında Monteneqro referendumdan sonra müstəqil dövlət elan edilir. == Yuqoslaviya Federativ Respublikası == Yuqoslaviya Federativ Respublikası qurulduqdan Serbiyadakı hakimiyyət Slobodan Miloşeviçin əlində idi. Monteneqroda onun ortağı Momir Bulatoviç prezident olur. Lakin, sonra Bulatoviç Monteneqronun ayrılması və müstəqillik elanına yoluna başlayır.

Monteneqro Sosial-Demokrat Partiyası (alb. Социјалдемократска партија Црне Горе, Socijaldemokratska Partija Crne Gore) — Monteneqrodakı siyasi partiyalardan biri. Monteneqro Sosial-Demokrat Partiyası 1993-cü ildə təsis edilmişdir. Müharibə əleyhinə mövqeyi ilə seçilən partiya Slobodan Miloşeviç siyasətinə qarşı çıxması ilə seçilirdi. 1997-ci ildən Monteneqro Sosial-Demokrat Partiyası Monteneqro Sosialist-Demokrat Partiyasının müttəfiqi olur və qurulan bütün hökumətlərdə iştirak edir. Hər iki tərəf 2006-cı ildə keçirilən referendumda Monteneqronun müstəqilliyini dəstəkləmək, Kosovanın müstəqilliyini tanımaq və Monteneqronun Avropa Birliyi və Şimali Atlantika Müqaviləsinə qoşulma ehtiyacı da daxil olmaqla bir çox məsələlərdə razılığa gəlirlər. 2012-ci il parlament seçkilərində Monteneqro Sosial-Demokrat Partiyası, Baş nazir Milo Cukanoviçin başçılıq etdiyi Avropa Monteneqro Koalisiyasının tərkibində Sosialist-Demokratik Partiyası ilə ittifaqda iştirak etdi. Koalisiya Monteneqro Məclisindəki 81 yerdən 39-nu alır, onlardan 6 yer Sosial-Demokrat Partiyasına məxsus idi. 19 dekabr 2015-ci ildə Milo Cukanoviç deputatları 2016-cı ilin yanvarında hökumətə etimad səs verməsinə çağırdı. Hökümətə etimad səsverməsi, məclisindəki müzakirə 2016-cı il yanvarın 27-dək üç gün davam etdi.