PRAVOSLAV

[ rus. православие]
1. Xristianlığın mühüm bir qolu olub Bizansda təşəkkül tapan dini məzhəb. Pravoslav məzhəbinin nümayəndələri.
2. Bu məzhəbə etiqad edən (adam). Pravoslav xalqlar. Pravoslav missionerlər.
PRÁPORŞİK
PRAVOSLAVLIQ
OBASTAN VİKİ
Pravoslav
Şərqi Ortodoks Kilsəsi — xristianlığın üç əsas cərəyanından (katolisizm və protestantlıq ilə yanaşı) biri. 988-ci ildən Kiyev Rus dövlətinin rəsmi dini olmuşdur. Bizans İmperiyası dağıldıqdan (1453) sonra onun ərazisində və qonşu dövlətlərdə hər biri öz hökmdarına tabe olan avtokefal pravoslavlıq kilsələri yaranmışdır. Ona görə də pravoslavlıqda Vatikan kimi vahid ümumdünya mərkəzi yoxdur. Şərqi pravoslav kilsəsi mömin müqəddəs üç üqnumun vəhdətində təzahür edən vahid tanrıya etiqad etməlidir. == Azərbaycanda pravoslav kilsələri == 1991-ci ildə Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralıının (1907-ci ildə inşa edilmişdir) binası Rus pravoslav kilsəsinə verilmişdir. 2001-ci ilin may ayında Azərbaycanda səfərdə olan bütün Rusiyanın Patriarxı II Aleksi bu məbədə baş kafedral kilsə statusu vermişdir. Hazırda Bakıda 3, Gəncədə və Xaçmazda 1 rus pravoslav kilsəsi fəaliyyət göstərir.
Pravoslav azərbaycanlılar
Pravoslavlıq — xristianlığın üç əsas cərəyanından (katolisizm və protestantlıq ilə yanaşı) biri. 988-ci ildən Kiyev Rus dövlətinin rəsmi dini olmuşdur. Bizans İmperiyası dağıldıqdan (1453) sonra onun ərazisində və qonşu dövlətlərdə hər biri öz hökmdarına tabe olan müstəqil (avtokefal) pravoslavlıq kilsələri yaranmışdır. Ona görə də pravoslavlıqda Vatikan kimi vahid ümumdünya mərkəzi yoxdur. Şərqi pravoslav kilsəsi mömin müqəddəs üç üqnumun vəhdətində təzahür edən vahid tanrıya etiqad etməlidir. Mənbə: Şərqi pravoslav kilsəsi Pravoslav azərbaycanlılar pravoslavlığı qəbul edən və eyni zamanda keçmiş etnik köklərini qoruyan azərbaycanlılar və onlara yaxın olan xalqlar arasındakı etno-dini qrupdur . == Tarixi == Kilsə ənənəsinə görə, müasir Azərbaycan ərazisində ilk missioner və təbliğçi həvari Varfolomey idi . == Məşhur nümayəndələr == Məşhur pravoslav azərbaycanlılar arasında Mirzə Kazım bəy (1802 - 1870 ) rus şərqşünas alim, Sankt-Peterburq Universitetinin (indi Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsi) Şərq Dilləri fakültəsinin ilk dekanı, hərbi xadimlər Mirzə-bek (Nikolay) Qayıbov, İbrahim bəy Aslanbəyov , rəssam Ucal (Peter) Haqverdiyev , yazıçı Fasil (Basil) Irzabekov və söz yazarı Onegin Hacıqasımov da yer almışlar. Onegin Hacıqasımov pravoslavlığı1985-ci ildə qəbul etmişdir. 1988-ci ildə Optina Çöl Monastırının rahibi oldu.
Pravoslav kilsəsi
Şərqi Ortodoks Kilsəsi — xristianlığın üç əsas cərəyanından (katolisizm və protestantlıq ilə yanaşı) biri. 988-ci ildən Kiyev Rus dövlətinin rəsmi dini olmuşdur. Bizans İmperiyası dağıldıqdan (1453) sonra onun ərazisində və qonşu dövlətlərdə hər biri öz hökmdarına tabe olan avtokefal pravoslavlıq kilsələri yaranmışdır. Ona görə də pravoslavlıqda Vatikan kimi vahid ümumdünya mərkəzi yoxdur. Şərqi pravoslav kilsəsi mömin müqəddəs üç üqnumun vəhdətində təzahür edən vahid tanrıya etiqad etməlidir. == Azərbaycanda pravoslav kilsələri == 1991-ci ildə Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralıının (1907-ci ildə inşa edilmişdir) binası Rus pravoslav kilsəsinə verilmişdir. 2001-ci ilin may ayında Azərbaycanda səfərdə olan bütün Rusiyanın Patriarxı II Aleksi bu məbədə baş kafedral kilsə statusu vermişdir. Hazırda Bakıda 3, Gəncədə və Xaçmazda 1 rus pravoslav kilsəsi fəaliyyət göstərir.
Albaniya Pravoslav Kilsəsi
Albaniya Pravoslav Kilsəsi (albanca: Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë) baş yepiskopluğu idarəsi Tirana və Durres bölgələri ilə bərabər ümumilikdə Albaniyanın bütün cənub ərazilərini əhatə edir. Ayinlər alban dilində həyata keçirilir. Üzvlərinin sayı təqribən 0.5 milyon nəfərdir. Anastas kilsənin indiki baş yepiskopdur. == Tarixi == Xristianlığın Albaniyada yayılması çox qədim zamanlarda başlanmışdır. Durres şəhəri dünyadakı ən qədim yepiskopluq mərkəzlərindən biridir. Əziz Paulus artıq I yüzillikdə İlliryada xristianlığı yaymışdı. 325-ci ildə keçirilən Birinci Nikeya Kilsə Məclisində bütün İlliriya Roma idarəsinə verilmişdi. 731-ci ildə isə Bizans imperatoru III Leo Durres ərazisini Bizansa birləşdirdi. 927-ci ildə Bizans bulqar patriarxlığını qəbul etməyə məcbur qaldıqdan sonra alban kilsəsi də müstəqil Ohri yepiskopluğuna birləşdirildi.
Aleksandriya Pravoslav Kilsəsi
Aleksandriya Pravoslav Kilsəsi — Misirdə yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Kilsə Afrikanı əhatə edir. II Feodor kilsənin indiki patriarxıdır. == Tarixi == İsgəndəriyyə Patriarxlığının tarixinə Kilsənin ən böyük və ən tanınmış atalarından bəziləri, xüsusən də müvafiq olaraq Nikea və Efes ekumenik şuralarında İsgəndəriyyə patriarxları olan Afanasius və Kirilin tarixləri daxildir. 451-ci ildə Xalkedon Şurasında siyasi və Xristoloji mübahisələr nəticəsində yaranan parçalanmada İsgəndəriyyə Kilsəsi iki yerə bölündü. Yerli (yəni Kopt) əhalinin əksəriyyəti Şərq Pravoslav Birliyinin Miafizit Xristologiyasına sadiq qalaraq Xalsedon Şurasına qoşulmadı və Kopt Pravoslav Kilsəsi kimi tanındı. İsgəndəriyyə Kilsəsinin kiçik bir hissəsi Kalsedon Xristologiyasını izlədi və bu, Yunanıstanı liturgik dil olaraq istifadə etdiyi üçün İsgəndəriyyə Yunan Pravoslav Kilsəsi adlanır. Bu Yunan Kalsedon möminləri Şərqi Roma İmperatoruna sadiq idilər. Bölgəni Bizans İmperiyasından daimi olaraq ayıran VII əsrdə ərəblərin Misiri zəbt etməsindən sonra Yunan Kalsedonları hətta xristianlar arasında da bölgədə təcrid olunmuş azlığa çevrildilər və kilsə əsrlər boyu kiçik olaraq qaldı. Bu İskəndəriyyə Xristianları adlarını diptiklərində qeyd edən Konstantinopol Patriarxı ilə, həm də Roma Papası ilə kilsə birliyində qaldılar.
Amerikada Pravoslav Kilsəsi
Amerikada Pravoslav Kilsəsi (ing. Orthodox Church in America) — hamı tərəfindən tanınmayan avtokefal pravoslav kilsəsi. Tixon kilsənin indiki metropolitdir. Amerikadakı Pravoslav Kilsəsi, qısaldılmış OCA, eng. OCA; qeyri-rəsmi olaraq həm də Amerika Ortodoks Kilsəsi) yerli pravoslav kilsəsidir və bütün Yerli Kilsələr tərəfindən kanonik kimi tanınmışdır. 1970-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsi tərəfindən ona verilən avtokefaliya sonuncu, eləcə də Gürcüstan, Bolqar, Polşa, Çexiya və Slovakiya pravoslav kilsələri tərəfindən tanınır. Yerli kilsələrin qalan hissəsi OCA-nı Moaskv Patriarxlığının bir hissəsi hesab edir. OCA-nın həll olunmamış statusu onun Amerikadakı digər kilsə yurisdiksiyaları ilə əlaqə saxlamasına mane olmur. Onun yepiskopluğu Amerikanın Kanonik Pravoslav Yepiskoplarının Daimi Konfransının fəaliyyətində iştirak edir. 1 iyul 2009-cu ildən kilsənin primatı "Vaşinqton arxiyepiskopu, bütün Amerika və Kanadanın Metropoliti" titulunu daşıyır.
Antiox Pravoslav Kilsəsi
Antioxiya pravoslav kilsəsi və ya rəsmi adı ilə Əntakiyə və bütün Şərq yunan pravoslav patriarxlığı (ərəb. بطريركيّة أنطاكية وسائر المشرق للرّوم الأرثوذكس‎‎) — Dəməşqdə yerləşən avtokefal kilsə. Kilsə Suriya, Livan, Türkiyənin bir hissəsi, İraq, İran, Küveyt, Bəhreyn, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Oman, Yəmən və Səudiyyə Ərəbistanını əhatə edir. Patriarx 2013-cü ildən X Yuhənnadır.
Antioxiya Pravoslav Kilsəsi
Antioxiya pravoslav kilsəsi və ya rəsmi adı ilə Əntakiyə və bütün Şərq yunan pravoslav patriarxlığı (ərəb. بطريركيّة أنطاكية وسائر المشرق للرّوم الأرثوذكس‎‎) — Dəməşqdə yerləşən avtokefal kilsə. Kilsə Suriya, Livan, Türkiyənin bir hissəsi, İraq, İran, Küveyt, Bəhreyn, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Oman, Yəmən və Səudiyyə Ərəbistanını əhatə edir. Patriarx 2013-cü ildən X Yuhənnadır.
Bolqar Pravoslav Kilsəsi
Bolqar Pravoslav Kilsəsi (bolq. Българска православна църква) — Bolqarıstanda yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Sofiya şəhərindədir. Neofit kilsənin indiki patriarxıdır.
Gürcü Pravoslav Kilsəsi
Gürcü Pravoslav Kilsəsi (rəsmi adı: Gürcü Həvari Avtokefal Pravoslav Kilsəsi, gürc. საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესია) yaxud GPK — Gürcüstanın rəsmi kilsəsi. Dünyanın ən qədim xristian kilsələrindən biri . 1995-ci ildən etibarən GPK Nizamnaməsinə əsasən, GPK-nin yurisdiksiyası (nominal olaraq) qismən tanınmış Abxaziya və Cənubi Osetiya daxil olmaqla Gürcüstanın bütün ərazisini, Ermənistanda yaşayan pravoslav xristianları, habelə Gürcüstan xaricində yaşayan və başqa bir yerli Pravoslav Kilsəsinin yurisdiksiyasına tabe olmayan və ya GPK-nin yurisdiksiyasında olmaq istəyən pravoslav gürcüləri əhatə edir. Rəvayətə görə, İberiya Tanrı Anasının həvari partiyasıdır. 337-ci ildə İberiyanı vəftiz edən Həvarilərə bərabər olan Müqəddəs Ninonın missionerlik fəaliyyəti sayəsində xristianlıq Gürcüstanın dövlət dini oldu. Kilsə təşkilatı Antakya Kilsəsinin daxilində idi . Gürcü Kilsəsinin avtokefal statusu alması tarixi məlum deyil. 5-ci əsrin sonlarında İberiya kralı Vaxtanq Qorqasali dövründə kilsə müəyyən dərəcədə müstəqillik (qeyri-rəsmi muxtariyyət) əldə edir. Dolayı dəlillər əsasında birləşmiş GPK-nin ilk katolikos-patriarxı İoann Okropiri (980–1001) hesab edilir.
Kipr Pravoslav Kilsəsi
Kipr Kilsəsi (yun. Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, türk. Kıbrıs Kilisesi) — Kiprdə yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Nikosiya şəhərindədir. II Xrizostom kilsənin indiki baş yepiskopdur.
Konstantinopol Pravoslav Kilsəsi
Konstantinopol Pravoslav Kilsəsi (yun. Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως, Patriarhion Konstandinupoleos, türk. Rum Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul Ekümenik Patrikhanesi) — VI əsrdən etibarən Xristianlıq dünyasında mühüm rol oynamağa başlamış dini mərkəz. Konstantinopol Ortodoks Kilsəsi Şərq Ortodoks Kilsəsi məzhəbinin əsas mərkəzlərindən biri hesab olunur. 1453-cü ildə İstanbul şəhərinin fəth olunmasından sonra sultan II Mehmed şəhərdə yaşayan qeyri-müsəlman əhalinin toxunulmazlığı haqqında fərman vermişdir. Bununla da Konstantinopol Ortodoks Kilsəsi Osmanlı imperiyasının vaxtında belə rəsmi şəkildə fəaliyyət göstərmişdir. II Gennadiosun patriarx seçilməsindən sonra Kilsənin idarə mərkəzi şəhərdə ikinci böyük kilsə olsan Həvari kilsəsinə köçürülmüşdür. Həmin dövrdə Həvari kilsəsi şəhərdə olan ən qədim kilsələrdən hesab olunurdu. Min il əvvəl inşa olunmuş kilsənin bağçasında, Bizans İmperiyası imperatorlarının məzarları da vardı. Şəhərdə xristian əhalinin sayı azaldığından və təhlükəsizlik səbəbindən Konstantinopol Pravoslav Kilsəsinin idarə mərkəzi 1455-ci ildə yenidən köçürülmüşdür.
Kopt Pravoslav Kilsəsi
Qibti Pravoslav Kilsəsi (qibt. Ϯⲉⲕ̀ⲕⲗⲏⲥⲓⲁ ⲛⲣⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ ⲛⲟⲣⲑⲟⲇⲟⲝⲟⲥ) — Misirdə avtokefal antixalkidon kilsə. Kilsə təxminən 400 icmadan ibarətdir. Onların əksəriyyəti Misirdə, qalanı isə Misir diasporundadır.
Lukian (pravoslav kilsəsi)
Lukian (gürc. ლუკიანე) — Gürcü Ortodoks Kilsəsi xadimi, David Qarecinin ən yaxın tələbələrindən biri. Keşikçidağ monastır kompleksi ərazisində Müqəddəs İohann monastırının əsasını qoymuşdur. Monastırın inşaat kitabəsində qeyd edilir: Lukianın həyatı və fəaliyyəti haqqında məlumatlar "David Qarecinin həyatı" adlı aqioqrafik əsərdə saxlanmışdır. Həmçinin Lukianın həyatınn müxtəlif səhnələri Gürcü ikonoqrafiyasında geniş yayılmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == ლომინაძე ბ., ქართული ფეოდალური ურთიერთობის ისტორიიდან (სენიორიები), ტ. 1, თბ., 1966; ზ.
Polşa Pravoslav Kilsəsi
Polşa Pravoslav Kilsəsi( Polşa : Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny ; rus : Польская православная церковь ), ümumiyyətlə Polşa Pravoslav Kilsəsi və ya Polşanın (Pravoslav) Kilsəsi Şərqi Ortdakı avtokefal kilsələrindən biridir. Kilsə 1924-cü ildə Polşa Birinci Dünya Müharibəsindən sonra müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ölkənin şərq hissəsində polyak mənşəli pravoslav xristianları yerləşdirmək üçün yaradılmışdır . Ümumilikdə onun təxminən 500.000 tərəfdarı var (2016). 2011 -ci il Polşa siyahıyaalmasında 156.000 vətəndaş özünü üzv elan etdi. == Tarix == Kilsənin yaradılması Polşa 1918-ci ildə I Dünya Müharibəsindən sonra İkinci Polşa Respublikası kimi müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra həyata keçirilmişdir. Polşa-Sovet Müharibəsindən və 1921-ci il Riqa müqaviləsindən sonra Polşa əvvəllər keçmiş şərq ərazilərinin əhəmiyyətli bir hissəsinə nəzarəti təmin etmişdir. 18-ci əsrin sonlarında Polşanın Rusiya İmperiyasına bölünməsində itirildi . Şərq pravoslavlığı müharibələrarası Polşanın şərq əyalətlərində geniş yayılmışdı. Sovet İttifaqında Rus Pravoslav Kilsəsinin təqibləri səbəbindən kilsə əlaqəsinin itirilməsi bölgə ruhanilərini böhran vəziyyətinə saldı və 1924-cü ildəEkumenik Patriarxlıq əvvəllər tamamilə və ya qismən Rusiya İmperiyasının tərkibində olan yeni dövlətlərin ( Finlandiya , Baltikyanı ölkələr və Polşa) ərazilərində bir neçə muxtar kilsənin yaradılmasını öz üzərinə götürdü. Bundan əvvəl, 1922-ci ilin yanvarında Polşa hökuməti pravoslav kilsəsinin tanınması və dövlətin tabeliyinə verilməsi haqqında sərəncam vermişdi.
Rus Pravoslav Kilsəsi
Rus Pravoslav kilsəsi — pravoslav kilsələri arasında ən böyüyü. Onun tarixi rusların xristianlığı qəbul etdikləri IX əsrdən başlayır. Tarixi qaynaqlardan məlum olduğuna əsasən, bu əsrin ikinci yarısında Kiyev şəhərində xristian icması mövcud olmuşdur. Rusların xristianlığı qəbul etməsində onların qonşusu olan Bizans İmperiyasının böyük rolu olmuşdur. == Tarixi == Knyaz Vladimir 988-ci ildən xristianlığı rəsmən qəbul etmiş, bu tarixdən rus kilsəsinin hakimiyyəti başlanmışdır. Rus kilsəsi mövcudluğunun ilk beş əsrində Konstantinopol Patriarxlığının tabeçiliyində olmuşdur. Kilsənin başçısı olan mitropoliti Konstantinopol patriarxı təyin edirdi. Mitropolit əsasən yunanlardan olurdu. Lakin 1051-ci ildə knyaz Müdrik Yaroslav mitropolit vəzifəsinə dövrünün ən bilikli adamlarından olan İllarionu təyin etdirməyə nail olmuşdur. Kiyev şəhəri monqollar tərəfindən darmadağın edildikdən sonra mitropolit Maksim öz iqamətgahını Vladimirə köçürmüşdür.
Pravoslav ensiklopediyası
Pravoslav ensiklopediyası (ing. Orthodox Encyclopedia, rus. Православная энциклопедия) — 2000-ci ildən Moskva və Bütün Rusiya Patriarxının baş redaktorluğu ilə "Pravoslav Ensiklopediyası" Kilsəsi Araşdırma Mərkəzi tərəfindən nəşr olunan xüsusi ensiklopediyadır. Yarandığı gündən Pravoslav Ensiklopediya Mərkəzinin rəhbəri Sergey Kravetsdir.
Qibti Pravoslav Kilsəsi
Qibti Pravoslav Kilsəsi (qibt. Ϯⲉⲕ̀ⲕⲗⲏⲥⲓⲁ ⲛⲣⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ ⲛⲟⲣⲑⲟⲇⲟⲝⲟⲥ) — Misirdə avtokefal antixalkidon kilsə. Kilsə təxminən 400 icmadan ibarətdir. Onların əksəriyyəti Misirdə, qalanı isə Misir diasporundadır.
Qüds Pravoslav Kilsəsi
Yerusəlim Pravoslav Kilsəsi — Qüdsdə yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Kilsə İsrail, Fələstin Dövləti və İordaniyanı əhatə edir. III Feofil kilsənin indiki patriarxıdır.
Rumın Pravoslav Kilsəsi
Rumın Pravoslav Kilsəsi (rum. Biserica Ortodoxă Română) — Rumıniyada avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Buxarest şəhərindədir.
Rumıniya Pravoslav Kilsəsi
Rumın Pravoslav Kilsəsi (rum. Biserica Ortodoxă Română) — Rumıniyada avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Buxarest şəhərindədir.
Serb Pravoslav Kilsəsi
Serb Pravoslav Kilsəsi (serb. Српска православна црква) — Serbiyada yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Belqrad şəhərindədir. İriney kilsənin indiki patriarxıdır. Serb Pravoslav Kilsəsi öz köklərini 9-cu əsrə qədər izləyən avtokefal Şərqi Pravoslav Kilsəsidir. Serbiyanın milli kilsəsidir və Monteneqro, Bosniya və Herseqovina, Xorvatiya və Şimali Makedoniya kimi digər Balkan ölkələrində xeyli sayda ardıcılları var. Serb Pravoslav Kilsəsi də ABŞ, Kanada, Avstraliya və Qərbi Avropada əhəmiyyətli icmaları olan diaspora içərisindədir.Kilsəyə yepiskopların müqəddəs məclisi tərəfindən seçilən patriarx rəhbərlik edir. Hazırkı patriarx 2021-ci ilin fevralında seçilən Porfirijedir. Yepiskopların Müqəddəs Məclisi kilsənin ən yüksək idarəetmə orqanıdır və doktrina, liturgiya və nizam-intizam məsələlərində qərarların qəbuluna cavabdehdir. Serb Pravoslav Kilsəsi zəngin liturgiya ənənəsinə malikdir, xidmətlər orta əsrlər slavyan xalqlarının dili olan Köhnə Kilsə slavyan dilində aparılır.
Suriya Pravoslav Kilsəsi
Süryani Pravoslav Kilsəsi (klass. süry. ܥܕܬܐ ܣܘܪܝܝܬܐ ܬܪܝܨܬ ܫܘܒܚܐ), bəzən Suriya Kilsəsi — avtokefal antixalkidon kilsə. Assuriya köklərindən gəlir, kilsə dili Süryani dilinin qərb dialektidir. 37-ci ildə Həvari Pyotr tərəfindən təsis olunduğu qəbul edilir. Mərkəzi Dəməşqdədir.
Süryani Pravoslav Kilsəsi
Süryani Pravoslav Kilsəsi (klass. süry. ܥܕܬܐ ܣܘܪܝܝܬܐ ܬܪܝܨܬ ܫܘܒܚܐ), bəzən Suriya Kilsəsi — avtokefal antixalkidon kilsə. Assuriya köklərindən gəlir, kilsə dili Süryani dilinin qərb dialektidir. 37-ci ildə Həvari Pyotr tərəfindən təsis olunduğu qəbul edilir. Mərkəzi Dəməşqdədir.
Ukrayna Pravoslav Kilsəsi
Ukrayna Pravoslav Kilsəsi (ukr. Православна церква України) — Ukraynada yerləşən şərqi pravoslav kilsəsi. Kilsənin avtokefallığı hamı tərəfindən tanınmır.
Azərbaycan yepiskopluğu (Süryani Pravoslav Kilsəsi)
Azərbaycan yepiskopluğu — Süryani Pravoslav kilsəsinin Atropatenadakı tarixi inzibati ərazisi. Azərbaycan yepiskopluğu ilə qarışdırılmamalıdır. Mərkəzi Təbriz idi. == Bilinən yepiskopları == Filoksen — 962-ci ildə bir müsəlman qızla yatdığı üçün xristianlar tərəfindən məcbur edilərək kəlmeyi şəhadət dedizdirilmişdi və müsəlman olmuşdu. Qriqori Yohannan (ö. 1269) — o da Bartella qəsəbəsində doğulmuşdu. Basil (1264-1272) — 1272-ci ildə Təbriz kafedral kilsəsini təmir etdirmişdi. Mar Severus Yaqub bar Şakko (1272-1277) — bundan əvvəl 1232-1241-ci illərdə Mor Mattay kilsəsində rahib idi, Bartella qəsəbəsində doğulmuşdu. Yozef-Denis (1277-?) — öncələr sadə rahib olmuş, Mar Severusun qardaşıoğlu idi. Fransiskanlarla arası yaxşı idi.
Azərbaycanda pravoslavlıq
Azərbaycanda pravoslavlıq — Azərbaycanda İslam dinindən sonra ikinci ən böyük dini qrup. Statistikaya görə, Azərbaycanda pravoslavlar əhalinin 2,3% (209,7 min) təşkil edir. Azərbaycan ərazisi Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı-Azərbaycan Yeparxiyasının ixtiyarındadır . == Tarix == 1815-ci ildə Bakıda ilk Rus Pravoslav Kilsəsi meydana gəldi, daha sonra Gəncə və Şamaxıda kilsələr tikildi. 1905-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı Yeparxiyası yarandı. Sovet dövründə hakimiyyət Bakı yeparxiyasının ruhanilərini repressiya etdi, lakin artıq 1944-cü ildə iki kilsə fəaliyyətini bərpa etdi. 1998-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı-Xəzər Yeparxiyası yarandı. 22 Mart 2011-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsinin Müqəddəs Sinodunun qərarı ilə Bakı-Xəzər Yeparxiyası Bakı-Azərbaycan Yeparxiyası adlandırıldı . 2011-ci ildə ölkədə altı xristian pravoslav kilsəsi var idi. Bunlardan beşi Rus Pravoslav Kilsəsinə aiddir: üçü Bakıda ., hər biri Gəncə və Xaçmazda .
Azərbaycanda pravoslavlıq (film, 2004)
Azərbaycanda pravoslavlıq qısametrajlı sənədli filmi rejissor Faiq Hüsiyev tərəfindən 2004-cü ildə çəkilmişdir. AMM-nin istehsalıdır. Film xristianlığın üç əsas cərəyanından biri olan pravoslavlığın Azərbaycanda təşəkkül tapması tarixindən və bu günündən bəhs edir. == Məzmun == Film xristianlığın üç əsas cərəyanından biri olan pravoslavlığın Azərbaycanda təşəkkül tapması tarixindən və bu günündən bəhs edir.
Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi (Bakı, pravoslav)
Müqəddəs Məryəm Ananın Miladı kilsəsi (rus. Собор Рождества Пресвятой Богородицы) — Bakı yeparxiyası tabeliyində kilsə. Kilsə baş rahibi yerey Oleq Kosolapovdur, 3 rahib və 2 dyakon fəaliyyət göstərir. == Tarixi == Bazilika formasında olan kilsə 1896-cı ildə ianələr hesabına inşa edilmişdir. Kilsədə prixod məktəbi fəaliyyət göstərmişdir. Oktyabr inqilabından sonra məbəd bağlanmış və hərbi kazarmaya çevrilmişdir. 1944-cü ildə bu ibadət ocağı yenidən Rus Pravoslav Kilsəsinə qaytarılmış və ona Stavropol-Bakı yeparxiyasının Kafedral Kilsəsi statusu verilmişdir. 1946-cı ildə Azərbaycandakı pravoslav kilsələrinin blaqoçini protoyereyi Sergey Kazanskinin təşəbbüsü ilə kilsədə əlavə mehrab quraşdırılmışdır. == Hazırda == Kilsədə 1999-cu ildən 2001-ci ilə kimi Bakı və Xəzəryanı Yeparxiyanın yepiskopu Aleksandr İşeinin qayğısı ilə yenidənqurma işləri aparılmışdır. 26 may 2001-ci ildə Moskva və Ümumrusiya Patriarxı II Aleksi Müqəddəs Məryəm kilsəsinə baş çəkmiş və burada dua mərasimini həyata keçirmişdir.
Bosniya və Herseqovinada pravoslavlıq
Bosniya və Herseqovinada pravoslavlıq mürəkkəb və mübahisəli bir tarixə malikdir. Elə Roma İlliriyasının özündə xristianlıq hələ son antiklik dövründə yayılmışdır ki, ona romanlaşmış valaxlar inanırdılar. Bu dağlıq təpəli ərazinin slavyanlar tərəfindən kütləvi şəkildə məskunlaşması 7-9-cu əsrlərdə başlamışdır. Slavyan istilalarının səbəb olduğu müvəqqəti qarışıqlıqdan sonra Bizans İmperiyası, XI-XII əsrlərin pravoslav yunan-slavyan dövlətinə çevirilərək Balkan bölgələri üzərində nəzarəti yenidən qazandı. Ancaq Bosniya və Herseqovinanın cənub slavyanları imperiyanın kənarında, Qərb (katolik) dünyası ilə sərhəddə yerləşirdi. 1054-cü ildə Qərb və Şərqi Pravoslav kilsələri bir-birlərini lənətliyəndən sonra daim davam edən dinlərarası ziddiyyətlər səbəbindən, təcrid olunmuş dağlıq bölgələrdə yaşayan Bosniya və Herseqovinanın slavyanları da müəyyən oriyentir itirdilər. Boqomilçilik adlanan sekta yayılmağa başlayır. 1220-ci ildə Müqəddəs Sava Bosniya ərazisində Dabar Yeparxiyasını qurdu. Dini çəkişmələrdən bezən boqomillər, XV-XVIII əsrlərdə, Osmanlı hakimiyyəti dövründə fəal şəkildə İslamı qəbul etdilər. Bosniya və Herseqovinanın qərb bölgələri katolikliyə keçdi.
Pravoslavlıq
Şərqi Ortodoks Kilsəsi — xristianlığın üç əsas cərəyanından (katolisizm və protestantlıq ilə yanaşı) biri. 988-ci ildən Kiyev Rus dövlətinin rəsmi dini olmuşdur. Bizans İmperiyası dağıldıqdan (1453) sonra onun ərazisində və qonşu dövlətlərdə hər biri öz hökmdarına tabe olan avtokefal pravoslavlıq kilsələri yaranmışdır. Ona görə də pravoslavlıqda Vatikan kimi vahid ümumdünya mərkəzi yoxdur. Şərqi pravoslav kilsəsi mömin müqəddəs üç üqnumun vəhdətində təzahür edən vahid tanrıya etiqad etməlidir. == Azərbaycanda pravoslav kilsələri == 1991-ci ildə Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralıının (1907-ci ildə inşa edilmişdir) binası Rus pravoslav kilsəsinə verilmişdir. 2001-ci ilin may ayında Azərbaycanda səfərdə olan bütün Rusiyanın Patriarxı II Aleksi bu məbədə baş kafedral kilsə statusu vermişdir. Hazırda Bakıda 3, Gəncədə və Xaçmazda 1 rus pravoslav kilsəsi fəaliyyət göstərir.
Rus Pravoslav Kilsəsi (dəqiqləşdirmə)
=== Azərbaycan ===
Rus Pravoslav Kilsəsi Bakı yeparxiyası
Bakı yeparxiyası, Bakı və Xəzəryanı yeparxiya, yaxud Bakı-Azərbaycan yeparxiyası — Rus Pravoslav Kilsəsi tabeliyində dairə, sayca 128-ci yeparxiya. Bakının mərkəzində yerləşən, gözəl memarlıq üslubu ilə seçilən Jen Mironosets Baş Kafedral kilsəsi Bakı və Xəzəryanı yeparxiyanın baş məbədi sayılır. Son arxiyerey Aleksandr İşein idi. == Tarixi == XX əsrin əvvəllərində Azərbaycana böyük sayda rus mənşəli insanların gəlməsi və onların dini həyatlarının tənzimlənməsi ilə əlaqədar 1905-ci ildə yaradılan bu idarə ilk vaxtlar Bakı arxiyerey kafedrası adını daşımış, daha sonra ona "Bakı və Xəzəryanı" statusu verilmişdir. Çar Rusiyası dövründə Bakı və Xəzəryanı Yeparxiyanın səlahiyyəti Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşmiş pravoslav təsisatları ilə məhdudlaşırdı. Bu idarənin ilk yepiskopu Nikandr Fenomenov təyin edilmişdir. Qısa müddət yeparxiyaya rəhbərlik etmiş bu din xadimi ilahiyyat və xristianlıq sahəsində dərin biliyi ilə seçilmiş, yüksək idarəçilik qabiliyyətinə və natiqliq məharətinə malik olmuşdur. Bu yepiskoplar arasında Mitrofan Polikarpov yeparxiyanın tarixində xüsusi rol oynamışdır. Repressiya illərində idarəyə başçılıq etmiş həmin şəxs çətin dövrdə yeparxiyanın fəaliyyətini istiqamətləndirmi, bu işdə bir çox çətinliklərlə üzləşmişdir. Sovet hakimiyyəti tərəfindən bir neçə dəfə həbs edilmiş, təqiblərə məruz qalmış yepiskop Mitrofan 1931-ci ildə Bakıya gələrək, Bakı və Xəzəryanı yeparxiyanın rəhbərliyini öz üzərinə götürmüş və patriarx Tixonun tutduğu yolu davam etdirmişdir.
Rus Pravoslav kilsəsi (Gəncə)
Aleksandr Nevski Kilsəsi — Gəncə şəhərində 1887-ci ildə tikilmiş pravoslav kilsəsidir. Kilsə Bakı yeparxiyası tabeliyindədir. Kilsənin baş rahibi yerey Andrey Bezatosnıydır. Kilsə Gəncə şəhərinin Nizami rayonunda yerləşir. Azərbaycandakı mövcud pravoslav kilsələri arasında ən qədimlərindən biridir (Bakıdakı Mixaylo-Arxangelsk kilsəsindən sonra ikinci). Azərbaycan Respublikası Tarixi Abidələrinin Milli Reyestrinə daxil edilmişdir. == Tarix == Məbəd 1887-ci ildə köhnə qəbirstanlığın yerində həm yerli pravoslavların, həm də müsəlmanların xeyriyyə vəsaiti hesabına ucaldılmışdır. Mənbələrə görə 1916-cı ildə, bu məbəd bir kafedral statusuna sahib idi. Bina Bizans üslubunda plint kərpicdən tikilmişdir.Kilsə 1931-ci ildə Sovet höküməti tərəfindən bağlanmışdır. 1935-1938-ci illərdə bina muzey binası kimi istifadə edilmişdir.

Значение слова в других словарях

ди́лер добронра́вно небо необори́мо обжира́ться проща́юще раку́шка в шагу́ испили́ть кабине́тный многоле́тний около... пластма́ссовый подша́ркивать самосозна́ние шов пропилеи belongings Blue Nile Floy glossator gowned hemming machine передоверить поутру