E-qanun.az
e-qanun.az — Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi normativ hüquqi və normativ xarakterli aktlarının rəsmi mətnini özündə əks etdirən elektron məlumat bazası. www.e-qanun.az ünvanında yerləşir.
Elektron baza ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAID) və onun icraçısı — Ştat Məhkəmələri üzrə Milli Mərkəz (NCSC Inc.) tərəfindən Azərbaycan hökumətinin əməkdaşlığı ilə 2004–2005-ci illərdə işlənib hazırlanmış və 2006-cı ilin mart ayından Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin sərəncamına verilmişdir. 2009-cu ildə saytda axtarış sistemi yaradılmış və proqram təminatında zəruri işlər görülmüşdür.
Elektron məlumat bazasında Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi elan edildikdən sonra, yəni 1991-ci ildən başlayaraq bu günə kimi qəbul edilmiş 21 mindən artıq normativ-hüquqi aktlar və normativ xarakterli aktlar (Azərbaycan Respublikasının qanunları, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarları, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarları, təlimatları və izahları, yerli icra hakimiyyəti orqanlarının, yerli özünüidarə orqanlarının, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının normativ xarakterli aktları, Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarları, Tarif (qiymət) Şurasının qərarları, 17 məcəllə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair qətnamələri, İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarları yerləşdirilmişdir və bazanın yenilənməsi daim təmin edilir.
Həmçinin, Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin kitabxanasına daxil olan sənədlər xüsusi kompüter proqramı vasitəsilə elektron variantda www.e-qanun.az saytında yerləşdirilir.
Sayt 2013-cü ilin oktyabr ayında qeyri-müəyyən səbəblərdən fəaliyyətini dayandırsa da, noyabr ayında yenidən fəaliyyətini bərpa etmişdir.
Kor qanun (film, 1983)
Kor qanun — hind filmi.
== Haqqında ==
Vicay Kumar faciəli keçmişlə yaşayan cavan insandır. Uşaqlıqda o bacısının üzərində zorakılığın və öz atasının qətlinin şahidi olub. Ona görə Vicay üç quldurdan qisasını alır. Onun ikinci bacısı Durqa polisdə xidmət edir və Vicaya ədaləti öz əlləriylə bərpa etməsinə icazə vermək istəmir.
Yan Nissar qaçaqmalçının qətli üçün müddəti gedib həbsxanadan çıxır. O aşkar edir ki, insan, hansının ki, qətli üçün o ittiham edilmişdi, əslində sağdır. Ədalətin axtarışları Yanın Vicaya və Durqanın talelərini itələyir. Sonda Vicay düşmənlərindan ata və bacısının qisasını alır.
Qanun
Qanun — hüquq normalarının sistemli toplusu olub, cəmiyyətdə yaranan ictimai münasibətləri tənzimləyir və insanları hüquq pozuntusundan qoruyur həmçinin, qoyulan qadağalara əməl etməyən şəxslərin cəzalandırılmasını müəyyən edir.
Qanunlar qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul olunur. Vaciblik dərəcəsinə və tənzimlənən ictimai münasibətlərin xarakterinə görə qanunlar konstitusiya qanunlarına, məcəllələrə və adi qanunlara bölünür.
Konstitusiya qanunları ali hüquqi qüvvəyə malikdir. Onların içərisində ilk növbədə əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını təsbit edən, ictimai quruluşun əsaslarını, dövlətin formasını tənzimləyən, dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyətinin prinsiplərini müəyyən edən konstitusiya adlananları qeyd etmək lazımdır. Bəzən onu əsas qanun adlandırırlar.
Konstitusiya qanunları konstitusiyanın ayrılmaz tərkib hissəsi sayılır və hüquqi qüvvəsinə görə adi qanunlardan üstündür.
Məcəllə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən vahid sistemləşdirilmiş qanunvericilik aktıdır. Məcəllələşdirmə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən qanunların sistemləşdirilməsi formasıdır. Məcəllələrin hüquqi qüvvəsi adi qanunlardan üstündür.
Bill (qanun)
Bill (ing. "qanun") — Böyük Britaniya, ABŞ və bir sıra digər ölkələrin qanunverici orqanlarına hökumət və ya parlament üzvünün baxılmaq üçün təqdim etdiyi qanun layihəsi. Billin və ona edilən düzəlişlərin taleyi parlamentdə çoxluğa malik olan partiyaların mövqeyindən asılı olur. Parlament tərəfindən qəbul edilmiş və dövlət başçısı tərəfindən təsdiqlənmiş bill qanun qüvvəsinə malik olur.
Biogenetik qanun
Biogenetik qanun – orqanizmlərin fərdi inkişafı (ontogenez) və növlərin təkamül tarixinin (filogenez) qarşılıqlı münasibətlərini izah edən konsepsiya.
Biogenetik qanunun E. Hekkel (Haeckel) orqanizmlərin fərdi və tarixi inkişafı arasındakı asılılığı belə ifadə etmişdir: hər bir orqanizmin ontogenezi onun əcdadının filogenezinin qısa və yığcam təkrarını (rekapitulyasiya) təmsil edir. Hekkelə görə, təkamül prosesində yeni əlamətlərin yaranması orqanizmlərin fərdi inkişafının sonunda yeni mərhələlərin əlavə olunması yolu ilə baş verir, əvvəlki yaşlı vəziyyət isə ondan (sonuncudan) əvvəlki embrional mərhələyə çevrilir. Ontogenezdə əcdad əlamətlərinin təkrarlanması bununla əlaqədardır. Beləliklə, ontogenezin formalaşmasının səbəbi filogenezdir. Fərdi inkişaf sonsuz uzana bilməz, buna görə də filogenetik mərhələlərin embriogenezdə təkrarlanması tədricən qısalmış olur. Ç. Darvin (1859) göstərmişdir ki, təbii seçmə orqanizmlərin ontogenezinin bütün mərhələlərinə təsir edərək onların hər birinin xarici şəraitin xüsusiyyətlərinə uyğunlaşmasına səbəb olur. E. Hekkel rüşeym və sürfələrin spesifik uyğunlaşmasını senogenez adlandırmış, bunların arasında embrional rüşeymlərin formalaşma yerinin dəyişilməsini (heterotopiya), onların inkişafının müddət və templərini (heteroxroniya) ayırd etmişdir. Fərdi inkişafda senogenezin yaranması sayəsində konservativ əlamət və proseslərin təkrarlanma qaydası pozulur. E. Hekkel güman edirdi ki, bütöv filogenetik mərhələlər ontogenezdə ardıcıl təkrarlanır və bunun sayəsində növün tarixi inkişafının gedişini yenidən yaratmaq olar.
Dövri qanun
Dövri qanun — 1869-cu ildə Dmitri Mendeleyev tərəfindən o dövrdə məlum olan kimyəvi elementlərin xassələri və onların atom kütlələrinin qiymətləri müqayisə edilərkən kəşf edilmiş əsas təbiət qanunu.
== Təriflər ==
Dövri qanunun kəşfindən sonra Dmitri Mendeleyev iki il onun tərtibini təkmilləşdirdi və nəhayət, aşağıdakı formada rəsmiləşdirdi (1871):
Atom fizikası və kvant kimyasının inkişafı ilə Dövri Qanun ciddi nəzəri əsas əldə etdi. C.Rıdberqin (1897), A.Van den Brukun (1913), Q.Mozelinin (1913) klassik əsərləri sayəsində elementin sıra (atom) nömrəsinin fiziki mənası açılmışdır. Daha sonra kimyəvi elementlərin atomlarının nüvələrinin yükləri artdıqca elektron strukturunun dövri dəyişməsi üçün kvant mexaniki modeli yaradılmışdır. Hal-hazırda D. I. Mendeleyevin Dövri Qanunu aşağıdakı formadadır:
Dövri qanunun digər fundamental qanunlar arasında özəlliyi ondan ibarətdir ki, onun riyazi tənlik şəklində ifadəsi yoxdur. Dövri qanun Kainat üçün universaldır: məşhur rus kimyaçısı N.D.Zelinskinin obrazlı şəkildə qeyd etdiyi kimi, dövri qanun “kainatdakı bütün atomların qarşılıqlı əlaqəsinin kəşfi” idi. Qanunun qrafik (cədvəl) ifadəsi Mendeleyev tərəfindən işlənmiş kimyəvi elementlərin dövri sistemidir. Ümumilikdə dövri sistemin təsvirinin bir neçə yüzvariantı (analitik əyrilər, cədvəllər, həndəsi fiqurlar və s.) təklif edilmişdir.
== Tarixi ==
Kimyəvi elementlərin təbii təsnifatı və sistemləşdirilməsi üçün əsasların axtarışı Dövri Qanunun kəşfindən çox əvvəl başlamışdır. Bu sahədə ilk dəfə işləyən təbiət alimlərinin qarşılaşdıqları çətinliklər eksperimental məlumatların olmaması ilə əlaqədar idi: XIX əsrin əvvəllərində məlum kimyəvi elementlərin sayı az idi və atomun qəbul edilən dəyərləri çoxlu elementlərin kütlələri yanlışdır.
Qanun (hüquq)
Qanun — hüquq normalarının sistemli toplusu olub, cəmiyyətdə yaranan ictimai münasibətləri tənzimləyir və insanları hüquq pozuntusundan qoruyur həmçinin, qoyulan qadağalara əməl etməyən şəxslərin cəzalandırılmasını müəyyən edir.
Qanunlar qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul olunur. Vaciblik dərəcəsinə və tənzimlənən ictimai münasibətlərin xarakterinə görə qanunlar konstitusiya qanunlarına, məcəllələrə və adi qanunlara bölünür.
Konstitusiya qanunları ali hüquqi qüvvəyə malikdir. Onların içərisində ilk növbədə əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını təsbit edən, ictimai quruluşun əsaslarını, dövlətin formasını tənzimləyən, dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyətinin prinsiplərini müəyyən edən konstitusiya adlananları qeyd etmək lazımdır. Bəzən onu əsas qanun adlandırırlar.
Konstitusiya qanunları konstitusiyanın ayrılmaz tərkib hissəsi sayılır və hüquqi qüvvəsinə görə adi qanunlardan üstündür.
Məcəllə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən vahid sistemləşdirilmiş qanunvericilik aktıdır. Məcəllələşdirmə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən qanunların sistemləşdirilməsi formasıdır. Məcəllələrin hüquqi qüvvəsi adi qanunlardan üstündür.
Qanun (nəşriyyat)
Qanun nəşriyyatı – 1995-ci il 6 oktyabr tarixindən fəaliyyət göstərir, hal-hazırda Tbilisi prospekti 76 ünvanında yerləşir. Nəşriyyat ilk illərdə, əsasən, hüquq ədəbiyyatı nəşr edirdi. Sonralar isə bədii və tərcümə ədəbiyyatının nəşrinə üstünlük vermişdir.
“Qanun” nəşriyyatı bütün sahələrdə: bədii ədəbiyyat, fəlsəfə, tarix, iqtisadiyyat, tibb, coğrafiya, elmi-fantastika, uşaq ədəbiyyatı, din, mətbəx və sağlamlıqla bağlı kitablar nəşr etməklə fəaliyyətini ilbəil genişləndirir. “Qanun” nəşriyyatının gənclərlə bağlı başladığı “birinci kitab” və “ən yeni ədəbiyyat” seriyası cəmiyyətdə populyarlıq qazanmışdır.
“Qanun” nəşriyyatı bir çox Nobel mükafatı laureatının: Gabriel Garcia Marquez, Orhan Pamuk, Herta Müller, J.M.G. Le Clezio, Jose Saramago, Albert Camus və s. ilə yanaşı, Bernhard Schlink, George Orwell, Marc Levy, Paulo Coelho, Dan Brown, Richard Branson, David Eagleman, Yuval Noah Harari, Eckhart Tolle, Salman Rushdie, J.R.R.Tolkien, Rhonda Berne, Stephen Hawking, Franz Kafka kimi dünyaca oxunan yazarların əsərlərini türk, rus, ingilis, alman, fransız dillərindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.
“Qanun” nəşriyyatı “Dünya klassikləri” seriyasında Fyodor Dostoyevski, Lev Tolstoy, Toni Morrison, Anton Çexov, Victor Hugo, Theodore Dreiser, Jane Austen, John Steinbeck, Jack London, İvan Turgenev, Thomas Mann, Aleksandr Puşkin, Charles Dickens, “Azərbaycan klassikləri” seriyasında isə Məmməd Səid Ordubadi, Mikayıl Müşfiq, Cəfər Cabbarlı, İlyas Əfəndiyev, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, İsmayıl Şıxlı və digərlərinin əsərləri çap olunmuşdur.
Kitab satışı, əsasən, nəşriyyatın özündə yerləşən “Qanun” mağazada həyata keçirilir. Həmçinin nəşriyyat məşhur kitab mağazaları ilə – “Əli və Nino” kitab şəbəkələri, “Baku Book Center”, “Kitabevim.az”, “Kitabxana Kollektoru” və s.
Qanun Nəşriyyatı
Qanun nəşriyyatı – 1995-ci il 6 oktyabr tarixindən fəaliyyət göstərir, hal-hazırda Tbilisi prospekti 76 ünvanında yerləşir. Nəşriyyat ilk illərdə, əsasən, hüquq ədəbiyyatı nəşr edirdi. Sonralar isə bədii və tərcümə ədəbiyyatının nəşrinə üstünlük vermişdir.
“Qanun” nəşriyyatı bütün sahələrdə: bədii ədəbiyyat, fəlsəfə, tarix, iqtisadiyyat, tibb, coğrafiya, elmi-fantastika, uşaq ədəbiyyatı, din, mətbəx və sağlamlıqla bağlı kitablar nəşr etməklə fəaliyyətini ilbəil genişləndirir. “Qanun” nəşriyyatının gənclərlə bağlı başladığı “birinci kitab” və “ən yeni ədəbiyyat” seriyası cəmiyyətdə populyarlıq qazanmışdır.
“Qanun” nəşriyyatı bir çox Nobel mükafatı laureatının: Gabriel Garcia Marquez, Orhan Pamuk, Herta Müller, J.M.G. Le Clezio, Jose Saramago, Albert Camus və s. ilə yanaşı, Bernhard Schlink, George Orwell, Marc Levy, Paulo Coelho, Dan Brown, Richard Branson, David Eagleman, Yuval Noah Harari, Eckhart Tolle, Salman Rushdie, J.R.R.Tolkien, Rhonda Berne, Stephen Hawking, Franz Kafka kimi dünyaca oxunan yazarların əsərlərini türk, rus, ingilis, alman, fransız dillərindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.
“Qanun” nəşriyyatı “Dünya klassikləri” seriyasında Fyodor Dostoyevski, Lev Tolstoy, Toni Morrison, Anton Çexov, Victor Hugo, Theodore Dreiser, Jane Austen, John Steinbeck, Jack London, İvan Turgenev, Thomas Mann, Aleksandr Puşkin, Charles Dickens, “Azərbaycan klassikləri” seriyasında isə Məmməd Səid Ordubadi, Mikayıl Müşfiq, Cəfər Cabbarlı, İlyas Əfəndiyev, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, İsmayıl Şıxlı və digərlərinin əsərləri çap olunmuşdur.
Kitab satışı, əsasən, nəşriyyatın özündə yerləşən “Qanun” mağazada həyata keçirilir. Həmçinin nəşriyyat məşhur kitab mağazaları ilə – “Əli və Nino” kitab şəbəkələri, “Baku Book Center”, “Kitabevim.az”, “Kitabxana Kollektoru” və s.
Qanun naminə
Qanun naminə (film, 1968) — kinorejissor Muxtar Dadaşovun lentə aldığı Azərbaycan filmi.
Qanun naminə (teleserial, 2013) — rejissor Xanlar Ağayevin lentə aldığı Azərbaycan teleserialı.
Kor qanun
Kor qanun — hind filmi.
== Haqqında ==
Vicay Kumar faciəli keçmişlə yaşayan cavan insandır. Uşaqlıqda o bacısının üzərində zorakılığın və öz atasının qətlinin şahidi olub. Ona görə Vicay üç quldurdan qisasını alır. Onun ikinci bacısı Durqa polisdə xidmət edir və Vicaya ədaləti öz əlləriylə bərpa etməsinə icazə vermək istəmir.
Yan Nissar qaçaqmalçının qətli üçün müddəti gedib həbsxanadan çıxır. O aşkar edir ki, insan, hansının ki, qətli üçün o ittiham edilmişdi, əslində sağdır. Ədalətin axtarışları Yanın Vicaya və Durqanın talelərini itələyir. Sonda Vicay düşmənlərindan ata və bacısının qisasını alır.
Qanun layihəsi
Qanun layihəsi — qanunverici orqan tərəfindən qəbul edilmək və ya referendum üçün təklif olunan qanunun mətni olan sənəd.
Pozitiv qanun
Pozitiv qanun, pozitiv hüquq ,müsbət qanun, müsbət hüquq (lat. ius positivum) — dövlət tərəfindən rəsmiləşdirilən, suverenin (onun rolu xalq və ya monarx ola bilər) iradəsini ifadə edən və ya bu qanuna zidd olmayan, müəyyən bir ərazidə hüquq subyektlərinin həyatının tənzimləndiyi ümumi məcburi normalar sistemi; ictimai münasibətlərin tənzimləyicisi olan və dövlətin məcburiyyət gücü ilə dəstəklənən. “İnsan hüquqları” adlı əxlaqi anlayış mövqeyindən insanın mənəvi hüquqlarına həm hörmət edə, həm də onları poza bilər (təbii hüquq), belə hallarda insanın mənəvi hüquqlarına zidd olan hüquq normaları qeyri-qanuni və ya antiqanuni adlanır.
== Konsepsiyanın mənşəyi ==
Müsbət hüquq anlayışı təbii hüquq doktrinasının inkişafı sayəsində meydana çıxdı, o, əbədi və dəyişməz, bütün xalqlar üçün ümumi olan, insan təbiətinin özü tərəfindən təyin olunan və ya yuxarıdan verilən təbii hüququn süni qüvvədən fərqləndirilməsindən irəli gəlirdi. hər bir ölkədə təkcə fərqli deyil, həm də cəmiyyətin həyatında baş verən dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq qanunvericinin istəyi ilə daim dəyişən qanun.
== Hüquqi pozitivizm ==
Təbii hüquq insana anadan olduğu andan onun iradəsindən asılı olmayaraq verilir, pozitiv hüquq isə dövlət qanunvericilik hakimiyyəti institutları tərəfindən normativ hüquqi aktlarla təsbit edilir.
Pozitivistlər və neopozitivistlər hüquqi anlayışın leqalist tipinə riayət edirdilər.
Hüququn hüquqi anlayışında pozitiv hüquq dövlətin normativ hüquqi aktlarının məcmusu kimi şərh olunur. Iering həmçinin hüququ “dövlətdə qüvvədə olan məcburiyyət normalarının məcmusu” kimi tərif etmişdir. Bununla belə, E. N. Trubetskoyun qeydinə görə, “dövlət, ilk növbədə, hüquqi təşkilatdır, ümumi hüquq prinsipləri ilə bağlı olan insanların birliyidir; Ona görə də aydındır ki, dövlət anlayışı artıq hüquq anlayışını nəzərdə tutur.
Qanun (musiqi aləti)
Qanun (Kanon) — yatıq sazlar ailəsinə mənsub olub, dartımlı-simli musiqi alətidir.
Bəzi müasir musiqiçilər orqanı ərğənunla eyniləşdirirlər. Halbuki, orqan sıxılmış hava ilə işləyir, ərğənun isə Nizami Gəncəvinin dövründə simli alət idi. Məlum olduğu kimi, hazırda Azərbaycan xalq çalğı alətləri ansamblları tərkibində, eləcə də solo ifaçılığında istifadə olunan kanon, əslində elə ərğənundur. Ərğənun müxtəlif dövrlərdə bir neçə formada hazırlanmış və onlardan birinə qanun deyilmişdir. Təəssüf ki, qanun musiqi aləti rus ədəbiyyatlarında əvvəlcə qanon, sonra isə kanon kimi işlədilməyə başlamışdır. Hazırda kanon kimi istifadə etdiyimiz ərğənun simli alətinin telləri Nizaminin göstərdiyi kimi, cənglə dilləndirilirdi. Deməli, cəng bir neçə rola malik idi. Yəni həm ritmik ahəngi nizamlayır, həm də ərğənunu tellərinin dilləndirilməsində təzanə rolunu oynayırdı. Təəssüf hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, bu gün nəinki cəngdən istifadə olunmur, hətta ərğənunu əvəz edən kanonu dilləndirən və təzanə rolunu oynayan bu musiqi alətinin adı belə çəkilmir.
Qanun Naminə (1968)
Qanun naminə — Yazıçı Süleyman Rəhimov "Mehman" əsəri əsasında Rejissor Muxtar Dadaşovun çəkdiyi film.
Kinolentdəki hadisələr 1930-cu illərdə Azərbaycan rayonlarının birində cərəyan edir, o dövrün hüquq-mühafizə orqanlarının gərgin fəaliyyətindən danışır. Rayonların birinə işləməyə gəlmiş prokuror(Bimbolat Vatayev) qatı cinayətlər törədənlərə qarşı mübarizədə öz həyatını qurban verməli olur.
Film rejissor Muxtar Dadaşovun bədii kinoda ilk müstəqil işidir.
Film yazıçı Süleyman Rəhimovun "Mehman" povestinin motivləri əsasında ekranlaşdırılmışdır.
Əsərin müəllifi: Süleyman Rəhimov
Ssenari müəllifi: Muxtar Dadaşov
Quruluşçu rejissor: Muxtar Dadaşov
Quruluşçu operator: Əlihüseyn Hüseynov
Quruluşçu rəssam: Cəbrayıl Əzimov
Bəstəkar: Fərəc Qarayev
Səs operatoru: Əziz Şeyxov
Geyim rəssamı: Kazım Kazımzadə
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Mirzə Mustafayev
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev
Qrim rəssamı: Telman Yunusov
Montaj edən: Yevgeniya Abdirkina
Operator: Fəraməz Məmmədov
Rejissor assistenti: Rauf Nağıyev, T.Məmmədov, Xamis Muradov, A.Süleymanov
Operator assistenti: R. Əmirov, Həmzə Əhmədoğlu
Redaktor: Y.Vəkilov, N.İbrahimova
Çalır: Kinematoqrafiyanın Dövlət Simfonik Orkestri
Dirijor: A.Roytman
Filmin direktoru: A.Dudiyev, Daniil Yevdayev
Bimbolat Vatayev — Mehman
Rza Təhmasib — Qaloş
Adil İsgəndərov — Kamilov
Mustafa Mərdanov — Murtuzov
Flora Kərimova — Züleyxa
Nəcibə Məlikova — Zərrintac
Rza Əfqanlı — Vahidov
Nəsibə Zeynalova — Şəhla xanım; Qarı nənə
Hacıbaba Bağırov — Arif
Əliağa Ağayev — Məmmədxan
Sədayə Mustafayeva — Xatun
Məmmədsadıq Nuriyev — Sərrafzadə
Rauf Qəniyev — Altay
Hökümə Qasımova — Yavər
Muxtar Maniyev — dustaq; Cəbirov
Tələt Rəhmanov — həkim
Janna Smelyanskaya - Balış
Ələkbər Seyfi — qoca
Sadıq Həsənzadə — Mirzə
Məryəm Seyidbəyli — Solmaz
Ceyhun Mirzəyev — Absalam
N.Məmmədov — Salamatov
Almaz Əsgərova (Almaz Ələsgərova kimi) — Salamatovun arvadı
Məmməd Sadıqov — dustaq
Ramiz Məlikov — gənc prokuror
Hacıməmməd Qafqazlı — kəndli
Abbas Rzayev — kəndli
Habil Əliyev — kamançaçı
Mustafa Süleymanov — kəndli
Xamiz Muradov — banda başçısı
Arzu Hüseynov - kəndli uşaq (titrlərdə yoxdur)
Bikəxanım Rzazadə - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Muxtar Maniyev - məhbus (titrlərdə yoxdur)
Nadir Əsgərov (aktyor) - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Məcid Abdullayev - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Arif Həbibi - teatr işçisi (titrlərdə yoxdur)
Əminə Yusifqızı — Züleyxa (Flora Kərimova) (titrlərdə yoxdur)
Şahmar Ələkbərov — Mehman (Bimbolat Vatayev) (titrlərdə yoxdur)
Əli Zeynalov — Vahidov (Rza Əfqanlı) (titrlərdə yoxdur)
Dadaş Kazımov — qoca;məhbus (Ələkbər Seyfi) (titrlərdə yoxdur)
Amaliya Pənahova — Balış (Janna Smelyanskaya) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — Salamatov (N.Məmmədov) (titrlərdə yoxdur)
Ətayə Əliyeva — Xatun (Sədayə Mustafayeva) (titrlərdə yoxdur)
Sadıq Hüseynov — Mirzə (Sadıq Həsənzadə) (titrlərdə yoxdur)
Əzizağa Qasımov — banda başçısı (Xamiz Muradov) (titrlərdə yoxdur)
А. Минский. "Призыв на подвиг". Газета "Советская Татария", 1 июня 1969 г.
М. Бельявский. "Именем закона".
Ailə və qanun (dəqiqləşdirmə)
Ailə və qanun (film, 1995) — rejissoru və ssenari müəllifi Anees Bazmi olan 1995-ci ildə hind dilində çəkilmiş döyüş dram filmidir.
Ailə və qanun (film, 2004) — Priyadarşanın rejissorluğu ilə 2004-cü ildə hind dilində çəkilmiş romantik komediya dram filmidir.
Qanun naminə (film, 1968)
Qanun naminə — Yazıçı Süleyman Rəhimov "Mehman" əsəri əsasında Rejissor Muxtar Dadaşovun çəkdiyi film.
Kinolentdəki hadisələr 1930-cu illərdə Azərbaycan rayonlarının birində cərəyan edir, o dövrün hüquq-mühafizə orqanlarının gərgin fəaliyyətindən danışır. Rayonların birinə işləməyə gəlmiş prokuror(Bimbolat Vatayev) qatı cinayətlər törədənlərə qarşı mübarizədə öz həyatını qurban verməli olur.
Film rejissor Muxtar Dadaşovun bədii kinoda ilk müstəqil işidir.
Film yazıçı Süleyman Rəhimovun "Mehman" povestinin motivləri əsasında ekranlaşdırılmışdır.
Əsərin müəllifi: Süleyman Rəhimov
Ssenari müəllifi: Muxtar Dadaşov
Quruluşçu rejissor: Muxtar Dadaşov
Quruluşçu operator: Əlihüseyn Hüseynov
Quruluşçu rəssam: Cəbrayıl Əzimov
Bəstəkar: Fərəc Qarayev
Səs operatoru: Əziz Şeyxov
Geyim rəssamı: Kazım Kazımzadə
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Mirzə Mustafayev
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev
Qrim rəssamı: Telman Yunusov
Montaj edən: Yevgeniya Abdirkina
Operator: Fəraməz Məmmədov
Rejissor assistenti: Rauf Nağıyev, T.Məmmədov, Xamis Muradov, A.Süleymanov
Operator assistenti: R. Əmirov, Həmzə Əhmədoğlu
Redaktor: Y.Vəkilov, N.İbrahimova
Çalır: Kinematoqrafiyanın Dövlət Simfonik Orkestri
Dirijor: A.Roytman
Filmin direktoru: A.Dudiyev, Daniil Yevdayev
Bimbolat Vatayev — Mehman
Rza Təhmasib — Qaloş
Adil İsgəndərov — Kamilov
Mustafa Mərdanov — Murtuzov
Flora Kərimova — Züleyxa
Nəcibə Məlikova — Zərrintac
Rza Əfqanlı — Vahidov
Nəsibə Zeynalova — Şəhla xanım; Qarı nənə
Hacıbaba Bağırov — Arif
Əliağa Ağayev — Məmmədxan
Sədayə Mustafayeva — Xatun
Məmmədsadıq Nuriyev — Sərrafzadə
Rauf Qəniyev — Altay
Hökümə Qasımova — Yavər
Muxtar Maniyev — dustaq; Cəbirov
Tələt Rəhmanov — həkim
Janna Smelyanskaya - Balış
Ələkbər Seyfi — qoca
Sadıq Həsənzadə — Mirzə
Məryəm Seyidbəyli — Solmaz
Ceyhun Mirzəyev — Absalam
N.Məmmədov — Salamatov
Almaz Əsgərova (Almaz Ələsgərova kimi) — Salamatovun arvadı
Məmməd Sadıqov — dustaq
Ramiz Məlikov — gənc prokuror
Hacıməmməd Qafqazlı — kəndli
Abbas Rzayev — kəndli
Habil Əliyev — kamançaçı
Mustafa Süleymanov — kəndli
Xamiz Muradov — banda başçısı
Arzu Hüseynov - kəndli uşaq (titrlərdə yoxdur)
Bikəxanım Rzazadə - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Muxtar Maniyev - məhbus (titrlərdə yoxdur)
Nadir Əsgərov (aktyor) - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Məcid Abdullayev - kənd sakini (titrlərdə yoxdur)
Arif Həbibi - teatr işçisi (titrlərdə yoxdur)
Əminə Yusifqızı — Züleyxa (Flora Kərimova) (titrlərdə yoxdur)
Şahmar Ələkbərov — Mehman (Bimbolat Vatayev) (titrlərdə yoxdur)
Əli Zeynalov — Vahidov (Rza Əfqanlı) (titrlərdə yoxdur)
Dadaş Kazımov — qoca;məhbus (Ələkbər Seyfi) (titrlərdə yoxdur)
Amaliya Pənahova — Balış (Janna Smelyanskaya) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — Salamatov (N.Məmmədov) (titrlərdə yoxdur)
Ətayə Əliyeva — Xatun (Sədayə Mustafayeva) (titrlərdə yoxdur)
Sadıq Hüseynov — Mirzə (Sadıq Həsənzadə) (titrlərdə yoxdur)
Əzizağa Qasımov — banda başçısı (Xamiz Muradov) (titrlərdə yoxdur)
А. Минский. "Призыв на подвиг". Газета "Советская Татария", 1 июня 1969 г.
М. Бельявский. "Именем закона".
Qanun naminə (teleserial, 2013)
"Qanun naminə" — Lider televiziya və radiosunun sifarişi ilə "ProMix Production" şirkəti tərəfindən lentə alınan teleserial.
"Qanun naminə" teleserialının məqsədi tamaşaçıları XX əsrdə törədilmiş və Azərbaycanın Dövlət Təhlükəsizlik orqanları əməkdaşlarının peşəkarlığı sayəsində açılmış cinayətlərin tarixi ilə tanış etməkdir.
Teleserialın ilk 8 seriyası XX əsrin 30-60-cı illərində baş verən hadisələrə həsr edilib. Bu teleserial tamaşaçıya keçən əsrin atmosferini dərindən dərk etməyə və həmin dövrdə baş verən hadisələri hiss etməyə kömək edəcək. Tamaşaçı həmçinin bu telerserial sayəsində iki müxtəlif dövrü müqayisə edə biləcək.
Teleserialda tarixi xronika və sənədlərdən, həmçinin arxiv materiallarından istifadə olunub. Teleserial stereomusiqidən istifadə etməklə HD formatında çəkilib.
Qanun xırdalıqlarla məşğul olmur
lat. De minimis non curat lex – (Qanun xırdalıqlarla məşğul olmur) – Hüquqi prinsip.
Çoxmilyonlu müqavilədə 10 manatın ödənməməsi müqavilə şərtlərinin pozulması deyil.
Böyük bir kitabdan bir cümlənin istifadə olunması müəlliflik hüquqlarını pozmur.
Əl-qanun fit-tibb
“əl-Qanun fit-Tibb (ərəb. القانون في الطب) — tibb tarixi ilə bağlı ən məşhur əsərlərdən biri. Əbu Əli İbn Sinanın kitabı.
Şərqin böyük alimi Əbu Əli İbn Sinanın “Əl-Qanun fit-tibb” (“Tibb qanunları”) əsərinin II cildinin əlyazması qədimliyi, mükəmməlliyi ilə diqqəti cəlb edir.
Əsər hicri 537, miladi 1143-cü ildə müəllifin ölümündən 6 il sonra köçürülmüşdür. Bu mənada, əlyazmanın bu nüsxəsi ən etibarlı nüsxələrdəndir. İslam Şərqinin elm tarixinin qədimliyini sübut edən bu əlyazma YUNESKO-nun təsis etdiyi “Dünyanın yaddaşı” Proqramının siyahısına daxil edilmişdir. “Tibb qanunları” Orta əsrlərdə həm Qərb, həm də Şərqdə tibb sahəsində yazılmış ən mükəmməl, tayı-bərabərı olmayan ensiklopedik əsər sayılırdı. XII əsrdə Kremonalı Gerard (1140-1187) bu kitabı ərəb dilindən latın dilinə çevirəndən sonra, o, yüzilliklər boyu Avropa Universitetlərində tibb üzrə ən mükəmməl dərs vəsaiti sayılmışdır. Kitab o qədər böyük şohrət qazanmışdı kı, dahi rəssam və heykəltaraş Mikelancelo onun haqqında bunları demişdi: “İbn Sinanın ardınca gedib yanılmaq, başqalarının ardınca gedib uğur qazanmaqdan daha yaxşıdır”.
Qisas və qanun (film, 1975)
Qisas və qanun (digər adı: Qığılcım) (hind. शोले ; ing. Sholay) — rejissor Rameş Sippinin 1975-ci ildə çəkdiyi film.
Bir gün inspektor Thakur Sinqx (Sanciv Kumar) qatarla Viru (Dharmendra) və Cay (Amitabh Baççan) adlı 2 cinayətkarı apararkən Qabbar Sinqxin (Amcad Xan) quldur dəstəsi qatara hücum edir. Bu zaman Viru və Cay Thakura quldurları öldürməkdə kömək edirlər. Quldurların hamısı öldürülür. Lakin, quldurların atdığı güllələrdən biri Thakura dəyir və o yaralanır. Bu zaman Viru və Cay qaçmaq istəyirlər. Cay Viruya təklif edir ki, püşk atsınlar. Və onlar Thakkkuru xəstəxanaya aparırlar.
Qiymətli kağızların ticarəti haqqında qanun
Qiymətli kağızların ticarəti haqqında qanun (USA, 1934), (ing. The Securities Exchange Act of 1934) — qiymətli kağızların (səhmlərin və istiqrazların) ticarətini tənzimləyən qanun.
Qiymətli Kağızlar Ticarət Komissiyası 1934-cü il tarixli Qiymətli Kağızlar Ticarət Qanununa əsasən yaradılmışdır.Şirkətlər ilkin bazar kimi tanınan qiymətli kağızlar buraxaraq milyardlarla dollar qazandırırlar. Bu orijinal məsələləri tənzimləyən 1933-cü il Qiymətli Kağızlar Aktı ilə müqayisədə, 1934-cü il Qiymətli Kağızlar Mübadiləsi Qanunu həmin qiymətli kağızların emitentlə əlaqəsi olmayan şəxslər arasında tez-tez brokerlər və ya dilerlər vasitəsilə təkrar ticarətini tənzimləyir. Təkrar bazarda ticarət vasitəsilə hər il trilyonlarla dollar qazanılır və itirilir.
1934-cü il Qanunu qiymətli kağızlarla ticarət statusu olmayan broker-dilerləri də tənzimləyir. Telekommunikasiya infrastrukturu fiziki məkan olmadan ticarəti təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Əvvəllər bu maklerlər səhmlərin qiymətlərini qəzetlərdən alır, telefonla şifahi sövdələşmələr aparırdılar. Bu gün rəqəmsal informasiya şəbəkəsi bu brokerləri birləşdirir. Bu sistem Qiymətli Kağızlar Satıcılarının Milli Assosiasiyasının Avtomatlaşdırılmış Kotirovka Sistemini ifadə edən NASDAQ adlanır.
Qanun naminə - Heydər Əliyev salnaməsi
Qanun naminə — Heydər Əliyev salnaməsi — Heydər Əliyevin anadan olmasının 99-cu ildönümü münasibətilə Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru Kamran Əliyevin ideya müəllifliyi əsasında hazırlanmış sənədli film.
Filmdə Heydər Əliyevin prokurorluğa yüksək diqqət və qayğısı, mütəmadi dəstəyi, onun rəhbərliyi ilə həyata keçirilmiş islahatlardan söhbət açılır, həmçinin görkəmli dövlət xadiminin müəyyənləşdirdiyi siyasi kursu uğurla davam etdirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin prokurorluq orqanlarına diqqət və qayğısı barədə məlumatlar, o cümlədən prokurorluğun veteran əməkdaşlarının xatirələri yer alıb.
Film Heydər Əliyevin anadan olmasının 99-cu ildönümü münasibətilə Baş Prokurorluqda "Azərbaycan Prokurorluğunun tarixində Heydər Əliyevin rolu" mövzusunda keçirilən tədbirdə təqdim edilib.
Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru Kamran Əliyev- İdeya müəllifi
Baş prokurorun müavini Heydər Məmmədov- Məsul redaktor
Baş Prokurorluğun Mətbuat xidmətinin böyük prokuroru Kənan Zeynalov- Redaktor
Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Nürəddin Mehdixanlı– Aparıcı
Bəhruz Əliyev- Quruluşcu rejissor
Şəbnəm Xeyrulla– Ssenari müəllifi
Sərxan Mədətli- Operator
Royal quluzadə- Quruluşcu operator
Emin Mahmudov- Səs rejisoru
Məhəmməd Hətəmov- Rəng korreksiyası və montaj
"Azərbaycan naminə!"
"Azərbaycan naminə!"
"Dahi azərbaycanlı"
"Dahi qurucu"
"Əliyevin əli"
"Heydər Əliyev"
"Heydər Əliyev. Dünyaya pəncərə"
"Heydər Əliyev.
Dözümlülük və ya Şelford qanunu
Tolerantlıq qanunu — Orqanizmin hər-hansı ekoloji amilin dəyişkənliyinə münasibətdə dözümlülüyüdür.
== Ümumi məlumat ==
Mühitin limitləşdirici amilləri növün arealını müəyyən edir. Əgər qarşılıqlı təsirdə olan amillər məcmusundan ibarət mühitdə kəmiyyətcə müəyyən minimumdan az və ya maksimumdan çox olan ekoloji amil varsa belə mühitdə orqanizmin fəal həyat fəaliyyəti mümkün deyil. Bu amilin minimal və maksimal qiymətləri məhdudlaşdırıcı (limitləyici) rol oynayır. İki pessimum arasındakı məsafə-tolerantlıq zonası adlanır. Orqanizmin hər-hansı ekoloji amilin dəyişkənliyinə münasibətdə dözümlülüyü tolerantlıq adlandırılır. Əlverişsiz mühit şəraitinə dayanıqlı olan növlər tolerant növlərdir. Növün verilmiş coğrafi ərazidə mövcud olma imkanını müəyyən etmək üçün mühit amillərinin hər-hansı birinin ekoloji valentlik həddini aşıb-aşmamasını öyrənmək çox vacibdir. İlk dəfə bu qanunauyğunluğu amerikan alimi V. E. Şelford irəli sürmüşdür. 1913-cü ildə V. E. Şelford "tolerantlıq qanununu" formalaşdırmışdır.
Enerjinin saxlanması qanunu
Enerjinin saxlanması qanunu – təbiətdə ümumi qanunlarından biri (saxlanma prinsipləri).
Qanuna görə enerji bir formadan digər formaya çevrilərkən itmir və yenidən yaradılmır. Maddi sistem bir haldan digər hala keçdikdə onun enerjisinin dəyişməsi sistem ilə qarşılıqlı təsirdə olan cisimlərin enerjisinin artmasına və ya azalmasına ciddi uyğun gəlir. Enerjinin bir formadan digər formaya çevrilməsi prosesləri müəyyən miqdari ekvivalentlər ilə tənzimlənir.
Enerjinin saxlanması qanunu XX əsrin ortalarında R. Mayer, C. Coul, Helmholts və başqalarının səyi ilə kəşf edilmişdir. Bu kəşfə qədər materiya və hərəkətin saxlanması haqqında Dekart, Leybnits, Lomonosov tərəfindən söylənilmiş ideyalar mövcud olmuşdur.
Bu qanunda maddi dünyanın vəhdəti özünü göstərir. Onun kəşfi ilə təbiətdə bütün fəaliyyətin vəhdəti mülahizəsi fəlsəfi mühakimədən çıxaraq elmi fakta çevrilmişdir.
Fateh Qanunnaməsi
Fateh Qanunnaməsi — İstanbulun fəthindən sonra, dövlət təşkilatına imperiyanın böyüklüyünə və coğrafi vəziyyətinə yaraşan bir xarakter vermək, müxtəlif müəssisələrin vəzifələrini müəyyən etməyə ehtiyac duyulduğundan, Fateh Sultan Mehmet tərəfindən tətbiq olunan qanunlar toplusudur.
Fateh Sultan Mehmet dövlət təşkilatında yeni tənzimləmələrə olan ehtiyacın təsiri ilə, qanunlar tətbiq etdi və bu arada calaqlara aid bir çox məqamı da yenidən tənzim edib. Fatehin bu yolda ilk etdiyi iş paytaxtdakı məişət dəftərlərinə təkcə sipahi adını qeydə almayıb, bu dəftərlərə məişət gəlirlərinin və patentlərinin surətini həkk etdirmək olmuşdur.
Fateh Qanunnaməsi üç hissədən ibarətdir.
Birinci hissədə, dövlət başbilənlərinin etiketdəki yerlərinə, padşaha kimlərin ərzdə olacaqlarına, qazilərin mərtəbələrinə.
İkinci hissədə, səltənət işlərinin tərtibinə, yəni divan, has otaq təşkilatına və saray xidmətçilərinin bayramlaşma mərasimlərinə.
Üçüncü hissə isə, cinayətlər və qarşılıqları ilə mənsəb sahiblərinin gəlirlərinə dair məlumatları ehtiva edirdi. Son hissədə həmçinin qeyri-müsəlman dövlətlərin verəcəkləri illik vergilər ilə dövlət vəzifəliləri və xanədan mənsublarına dair ləqəb örnəkləri yer alır.
Fatih qanunlar toplusunda "Nizami Aləm" üçün qardaş qətli məsələsi ilə bağlı maddə:
"Və hər kəsə uşağımdan səltənət mümkün ola, qarındaşların Nizami Aləm üçün qətl eləmək münasibdir. Əksər üləma belə tecviz etmişdir.
Fotoeffekt qanunları
Fotoeffekt — işığın təsiri nəticəsində cismlərin özündən elektron verməsi. Bu hadisəni ilk dəfə dahi alman alimi Albert Eynşteyn kəşf etmiş və bu kəşfinə görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
Fotoeffekt qanunları fotoeffekt haqqında daha tam təsəvvür əldə etmək üçün qanunauyğunluqlardır.
Fotoeffekt işığın təsiri ilə metalın səthindən elektronların buraxilması hadisəsidir. Bu hadisə xarici fotoeffekt də adlandırılır. Daxili fotoeffekt — işığın təsiri ilə maddədə bağlı elektronların atomdan ayrılaraq sərbəst yükdaşıyıcıya çevrilməsidir.
Stoletov təcrübələri əsasında (xarici fotoeffekt üçün) müəyyənləşdirdiyi qanunauyğunluqlar bunlardır:
Vahid zamanda katodun səthindən çıxan fotoelektronların sayı onun üzərinə düşən işıq seli ilə düz mütənasibdir.
Katoddan qopan elektronların kinetik enerjisi düşən işığın tezliyi ilə düz mütənasib olub, işığın selindən asılı deyil.
Hər bir maddəyə uyğun fotoeffektin qırmızı sərhədi mövcuddur.Fotoeffektin qırmızı sərhədi fotoeffekt yarada bilən minimal tezlikdir,
ν
q
s
{\displaystyle \nu _{qs}}
kimi işarə olunur və
h
ν
q
s
=
A
{\displaystyle h\nu _{qs}=A}
şərtindən təyin olunur. Burada
h
=
6
,
63
⋅
10
−
34
C
⋅
s
a
n
{\displaystyle h=6,63\cdot 10^{-34}C\cdot san}
olub, Plank sabiti,
A
{\displaystyle A}
isə elektronun metaldan çxması üçün lazım olan enerjiyə bərabər olan çıxış işidir.
Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilər haqqında qanunu
Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilər haqqında qanunu» (gürc. საქართველოს კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ) — Gürcüstanın Abxaziya, Cənubi Osetiya ərazilərində Abxaziya Muxtar Respublikası və Tsxinvali bölgəsi, habelə bitişik bölgələr olaraq görünən xüsusi bir hüquq rejimi quran qanunvericilik aktı.
== Qanunun qəbul tarixi ==
SSRİ-nin dağılmasından və Gürcüstan SSR-nin müasir Gürcüstana çevrilməsindən sonra bir sıra silahlı qarşıdurmalar nəticəsində (Cənubi Osetiya müharibəsi (1991-1992), Abxaziya müharibəsi (1992-1993)) iki tanınmamış Tiflis hökumətinin nəzarətində olmayan dövlətlər quruldu — əraziləri müvafiq olaraq keçmiş Abxaz Muxtar Sovet Sosialist Respublikası və Cənubi Osetiya Muxtar Dairəsi olan Abxaziya və Cənubi Osetiya. Gürcüstan 1992-ci ildə dünyanın əksər ölkələrindən beynəlxalq hüquqi tanınma aldı, Abxaziya və Cənubi Osetiya uzun müddət tanınmadı. 2008-ci ildə Gürcüstanla Cənubi Osetiya arasında silahlı qarşıdurmadan sonra (Abxaziya və Rusiya da Cənubi Osetiyanın tərəfində idi) Rusiya və bir sıra digər ölkələr Abxaziya və Cənubi Osetiyanı suveren müstəqil dövlətlər kimi tanıdılar. Gürcüstan baxımından, hökuməti tərəfindən nəzarət edilməyən ərazilər Rusiya tərəfindən işğal edilir.
23 oktyabr 2008-ci ildə Gürcüstan Parlamenti 3-cü oxunuşda "İşğal olunmuş ərazilər haqqında" qanunu qəbul etdi. 31 oktyabr 2008-ci ildə qanun Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvili tərəfindən imzalanmışdır.
2009-cu ilin avqustunda Gürcüstanda siyasi sığınacaq istəyən şəxslər üçün Abxaziya və Cənubi Osetiya üzərindən tranzit daşımalarına icazə vermək üçün qanuna dəyişiklik ediləcəyi elan edildi.
2013-cü ilin fevral ayında Gürcüstan hökuməti bu qanunu yumşaltmaq üçün parlamentə dəyişikliklər etdi.
Habbl qanunu
Habbl qanunu — qalaktikaların bir-birindən uzaqlaşma sürətini ifadə edir. ABŞ astronomu Edvin Habbl tərəfindən kəşf edilmiş bu qanun alimin şərəfinə adlandırılmışdır və astronomiyanın fundamental qanunlarından biridir.
== Qanun ==
İstənilən iki qalaktikanın bir-birinə nəzərən uzaqlaşmasının nisbi sürəti, aralarındakı məsafə ilə düz mütənasibdir.
υ
=
H
⋅
D
{\displaystyle \upsilon =H\cdot D}
Burada
D
{\displaystyle D}
- qalaktikalar arasındakı məsafə,
υ
{\displaystyle \upsilon }
- qalaktikanın birinin digərinə nəzərən hərəkət sürəti,
H
{\displaystyle H}
- Habbl sabiti olub, sürət artmasının məsafə artmasına nisbətini ifadə edir.
== İsbatı ==
Kainatın quruluşunu təsəvvür etmək üçün aşağıdakı müşahidə faktlarından istifadə edilmişdir:
mikrodalğalı diapazonda Kainatın relikt şüalanma fonunun kəşfi;
qalaktikaların bir-birinə nəzərən böyük sürətlə uzaqlaşmaları;
Kainatda əsas kimyəvi elementlər olan hidrogen və helium elementlərinin nisbəti.
Kainat quruluşunun müasir modelinə verilən əsas tələb ondan ibarətdir ki, həmin model bu müşahidə faktları ilə ziddiyyət təşkil etməsin.
1923-cü ildə Habbl Andromeda dumanlığının spiralşəkilli qollarında bir neçə parlaq dəyişən ulduz müəyyən etmişdir. Bu ulduzların parlaqlıq əyriləri (parlaqlığın zamandan asılılıq funksiyası) bizim Qalaktikada Sefeidlər adlanan dəyişən ulduzların parlaqlıq əyrilərinə bənzəyir.
Habbl, ulduzların spektr xətlərinin spektrin qırmızı ucuna tərəf sürüşməsinə və Andromeda dumanlığındakı ən parlaq ulduzların görünən parlaqlığına əsasən, həmin qalaktikalara qədər məsafələri qiymətləndirmişdir. Nəticədə müəyyən edilmişdir ki, spektrdə xətlərin qırmızı tərəfə sürüşməsi qalaktikaya qədər olan məsafə ilə mütənasib olaraq artır.
Hakimiyyətin 48 Qanunu (kitab)
"Hakimiyyətin 48 Qanunu"- Robert Qrin tərəfindən yazılmış biznes, özünüinkişaf kitabı. Kitab lətafətləndirmək və insanlar üzərində hökmranlıq etmək, özünə sevgi cəlb etmək və başqalarının düşüncələrini və əhvaliruhiyyəsini məharətlə idarə etmək sənətindən bəhs edir.
== Haqqında ==
Bu kitabda əhəmiyyətli rol oynayan çox sayda fransız personajlar var. Hakimiyyətin 48 Qanunu kitabına yazıçı ilə birgə Yoost Elffers və Yoosta Makiavellin , Les, Sumiko, Anna Billerlər və Mixael Şvarsta, Makia Velli, və Anri Le Qubenənın təcrübələri əsasında yazılmışdır.
İnsanlara lətafətləndirmək və insanlar üzərində hökmranlıq etmək, özünə sevgi cəlb etmək və başqalarının düşüncələrini və əhvaliruhiyyəsini məharətlə idarə etmək sənətini mənimsəməkdə kömək edir.
Hammurapi qanunları
Hammurapi qanunları - Eşnunna şəhər dövlətinin qanunları, akkad dilində yazılmış ilk sənəddir. Eşnunna (indiki Tel abu-Harmal) Diyala çayı hövzəsində yerləşirdi. Bu irihəcmli qanunlar külliyyatı qədim Babilistanda yaradılmışdı. Bu məşhur qanunlar hökmdar Hammurapiyə məxsusdur.
== Tarixi ==
Qanunlar 2,25 metr hündürlüyündə qara bazalt daş üzərinə mixi yazılar ilə həkk olunmuşdu. E.ə. XII əsrdə Elam hökmdarı I Şutruk-Nahhunti həmin qara daşı qənimət kimi paytaxt Suz şəhərinə gətirmişdi. Daşın bir hissəsi Elam hökmdarının göstərişi ilə qaşınmışdı. O, əməllərini buraya yazdırıb öz adını əbədiləşdirmək istəyirdi. Lakin bizə məlum olmayan səbəbdən bu, baş tutmamışdı.
Hays Qanunu
Film İstehsalı Aktı, Hays Qanunu, Hays kodeksi və ya Hays Qaydaları Hollivudda 1924-1966-cı illər arasında qüvvədə olmuş özünüsenzura tətbiqi idi.
Filmlərin gənclərə əxlaqsızlıq aşıladığı ilə bağlı mühafizəkar dairələrin illərdir apardığı qarayaxma kampaniyası nəhayət Hollivudu ehtiyat tədbirləri görməyə vadar etmişdir. 1922-ci ildə MPPDA (Motion Picture Producers and Distributors of America/Amerika Kino Filmləri İstehsalçıları və Distribyutorları) yaradılmışdır. Təşkilatı yaradanlar kino aləmindən kənar bir adamı təşkilatın rəhbərliyinə gətirmək qərarına gəlirlər. Bu şəxs dindar, vətənini sevən, siyasətçilərlə yaxşı münasibətlərdə olan biri olmalı idi. William Harrison Hays ildə 150 min dollar kimi çox yüksək bir maaşla bu vəzifəyə təyin edilir. Ştatdan ştata dəyişən və bir çox filmin qadağan edilməsinə səbəb olan senzuradan qaçmaq üçün o, “özünüsenzura”ya əl atdı.
1924-cü ildə kinoprodüserlər çəkəcəkləri filmlərin mövzu xülasəsini Haysın Ofisinə (Hays Office) göndərmək məcburiyyətində buraxıldılar. İki ildən sonra isə Studiya ilə əlaqələr departamenti (Studio Relations Department) yaradılmışdır. Bu departamentdə studiyaların nələrə diqqət etməli olduğuna dair əsasnamə hazırlanmışdır.
Hess qanunu
Hess qanunu — 1836-cı ildə Hess tərəfindən təcrübi nəticələrə əsasən termokimyanın əsas qanunu kəşf edilmişdir. Hess qanunu həmçinin reaksiya istilikləri cəminin sabitliyi qanunu da adlanır və aşağıdakı kimi istifadə olunur:
— reaksiyanın istilik effekti prosesin yolundan (aralıq mərhələlərdən) asılı olmayıb, yalnız sistemin başlanğıc maddələr və reaksiya məhsullarının təbiətindən və halından asılıdır.
Hess qanunu izoxor-izotermik və izobar-izotermik şəraitdə gedən reaksiyalar üçün doğrudur. Bu qanun termodinamikanın birinci qanunundan əvvəl kəşf edilməsinə baxmayaraq onun riyazi nəticəsi olub, termokimyanın nəzəri əsasını təşkil edir.
CH
4
(
q
)
⟶
C
(
q
)
+
4
H
(
q
)
{\displaystyle {\ce {CH4 (q) -> C (q) + 4H (q)}}}
; △H= 1664 kC/mol
Bu qanundan müxtəlif termokimyəvi hesablamalardan istifadə olunur. Hess qanunu proseslərin istilik effektlərini təcrübi nəticələr olmadıqda və hətda onların ölçülməsi mümkün olmayan şəraitlərdə hesablamağa imkan verir. bu nəyinki kimyəvi proseslər, həm də həllolma, buxarlanma, sublimasiya, kristallaşma və s. proseslərədə aiddir. Bu qanunun tətbiqi istilik effektinə qoyulan tələblərin dəqiq ödənilməsini tələb edir.
Termokimyəvi hesablamalar termokimyəvi tənliklərin köməyi ilə aparılır.
Honkonqda ekstradisiya qanun layihəsi əleyhinə etirazlar (2019)
2019-cu ildə Honkonqda ekstradisiya qanun layihəsi əleyhinə etirazlar — Çinə ekstradisiyanı nəzərdə tutan mübahisəli qanun layihəsinin parlamentə təqdim olunmasından sonra başlayıb. Nümayişlər başlayandan sonra mübahisəli sənədin təsdiqi təxirə salınıb.
Etirazlar 1997-ci ildən bəri Honkonqda ən izdihamlı kütləvi aksiya sayılır.
Huk qanunu
Huk qanunu — cismin deformasiyası zamanı yaranan elastiklik qüvvəsi, bu deformasiyanın ölçüsü ilə düz mütənasibdir. Huk qanunu 1660-cl ildə ingilis alimi Robert Huk tərəfindən kəşf olunmuşdur. F= -kx
Huk qanunu ancaq kiçik deformasiyalarda doğrudur mütənasiblik həddini aşdıqda, gərginliklə deformasiya arasındakı asılılıq qeyri xətti olur.
== Nazik çubuqlar üçün Huk qanunu ==
Nazik çubuğun dartılmasında Hüq qanunu aşağıdakı kimi yazılır:
F
=
k
Δ
l
.
{\displaystyle F=k\Delta l.}
Burada
F
{\displaystyle F}
— qüvvə ,
Δ
l
{\displaystyle \Delta l}
— mütləq uzanma я, а
k
{\displaystyle k}
— elastiki modul .
Elastikiyyət əmsalı materialın xassəsindən və ölçülərindən asılıdır. Aşkar şəkildə çubuğun ölçülərini istifadə edərək elastikiyyət əmsalını aşağıdakı kimi yazmaq olar. (kəsiyinin en sahəsi
S
{\displaystyle S}
və uzunluq
L
{\displaystyle L}
)
k
=
E
S
L
.
{\displaystyle k={\frac {ES}{L}}.}
E
{\displaystyle E}
birinci növ elastiklik modulu və ya Yunq modulu və materialın mexaniki xarakterikdir.
ε
=
Δ
l
L
{\displaystyle \varepsilon ={\frac {\Delta l}{L}}}
en kəsiyindəki normal gərginlik
σ
=
F
S
,
{\displaystyle \sigma ={\frac {F}{S}},}
σ
=
E
ε
.
Həndəsi nisbətlər qanunu
Həndəsi nisbətlər qanunu Bu qanun David Dalton (1803) tərəfindən kəşf olunmuşdur: Əgər iki element bir-birilə bir neçə birləşmə əmələ gətirirsə,
bunlardan birinin eyni kütləsinə düşən digər elementin kütlələri nisbəti sadə tam ədədlərin nisbəti kimidir. Məsələn, CO2 ilə CO birləşmələrində karbonla oksigenin kütlələri nisbəti 12:32 və 12:16 nisbəti kimidir. Deməli, karbonun oksigenin sabit kütləsi ilə birləşən kütlələri nisbəti 2:1-ə
nisbəti kimidir. Bu qanun əsasında Dalton hidrogenin kütləsini şərti olaraq vahid qəbul edərək elmə nisbi atom kütləsi anlayışını
daxil etmişdir. Hal-hazırda isə göstərdiyimiz kimi nisbi atom kütlə vahidi olaraq karbon-12 izotopunun molyar kütləsinin 1/12 qəbul edilmişdir.
Ingiltərə Parlamentində qanunvericilik prosesi
Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının monarxı - Böyük Britaniyanın dövlət başçısı.
Monarx dövlət başçısı olaraq icra hakimiyyətinə malik deyildir. Hökumət Britaniyanın 2 partiyalı sistemi hesabina parlamentə də xeyli dərəcədə təsir edir. Monarx millətin birliyinin və dövlətin varisliyinin simvoludur. O, cəmiyyətdə sabitliyin təminatçısıdır. Monarxın ənənə və konstitusiya adətləri ilə müəyyən olunmuş, bəzən məhkəmə presedentləri ilə müəyyən olunmuş, bəzən presedentləri ilə təsbit edilmiş və parlamentin iradəsindən asılı olaraq olmayan müstəsna hüquqları var. O, qanunları imzalayır və veto hüquqlarına malikdir (1707-ci ildən istifadə etmir). O, paralament iclaslarına xüsusi dəvətlə gələ bilər. O, parlamentin illik sessiyasını nitq söyləyərək açır. Monarx baş nazirin hazırladığı nitqi oxuduğundan heç nə dəyişə bilməz.
Kepler qanunları
Kepler qanunları (Planetlərin hərəkət qanunları) — planetlərin hərkətlərinə dair İohan Kepler tərəfindən tapılmış üç qanun.
Kepler Brahenin 1580–1600-cü illərdə apardığı 20 illik planet müşahidələrinin və Mars üzərində şəxsən özünün apardığı müşahidələrin təhlilindən qərara gəldi ki, Mars üçün dairəvi orbit seçmək mümkün deyil. O, qəti qərara gəldi ki, planetlərin orbitləri dairədən fərqlidir. Uzun illərin müşahidələri əsasında o, planetlərin 3 emprik hərəkət qanunıarını verdi.
== Qanunlar ==
Bütün Planetlər Günəş ətrafında fokuslarının birində Günəş yerləşən elliptik orbitlər boyunca dövr edirlər.
Planetlərin radius-vektorları bərabər zaman fasiləsində bərabər sahələr cızır.
Planetlərin Günəş ətrafında siderik dolanma dövrlərinin kvadratı onların böyük yarımoxlarının kubları ilə mütənasibdir.Düsturla bu qanunu belə ifadə etmək olar:
T
1
2
(
m
0
+
m
1
)
T
2
2
(
m
0
+
m
2
)
=
a
1
3
a
2
3
{\displaystyle {\frac {T_{1}^{2}(m_{0}+m_{1})}{T_{2}^{2}(m_{0}+m_{2})}}={\frac {a_{1}^{3}}{a_{2}^{3}}}}
-burada T1 və T2-iki planetin siderik periodları, m1 və m2-onların kütlələri, m0-mərkəzi nöqtənin kütləsi, a1 və a2 orbitlərin böyük yarımoxlarıdır.
III qanun elliptik orbitlər üçündür. I və II qanunlar 1609-cu ildə, III qanun isə 1619-cu ildə kəşf edilmişdir. Kepler qanunlarının doğruluğun şübhə Keplerin özündə də vardı.
Kirchhoff qanunları
Kirxhofun iki qanunu var. Gərginlik qanunu və Carəyan qanunu. Bu iki qanun dövrələrin bütün gərginliklərini və cərəyanlarını təyin etmək üçün istifadə edilə bilər.
== Kirxhofun cərəyan qanunu ==
Bu qanuna birinci qanun və düyün qanunu da deyilir. Bu qanuna görə, hər hansı bir düyünə gələn cərəyanların cəmi çıxan cərəyanların cəminə bərabərdir.
Daha texniki dillə desək, Kirxof-un cari qanunu Amper qanunu ilə Gauss qanununun fərqliliyini aşağıdakı kimi birləşdirərək əldə edilir:
Bu qanun yükün qorunmasının ifadəsidir. Bir nöqtəyə nə qədər çox cərəyan daxil olarsa, bir o qədər çox çıxmalıdır.
== Kirxhofun gərginlik qanunu ==
!!! Qapalı dövrədə ümumi gərginlik düşməsi sıfırdır. Yaxud qapalı dövrədə yayılan gərginliklərin cəmi verilən gərginliklərin cəminə bərabərdir.
Kirxhoff qanunları
Kirxhofun iki qanunu var. Gərginlik qanunu və Carəyan qanunu. Bu iki qanun dövrələrin bütün gərginliklərini və cərəyanlarını təyin etmək üçün istifadə edilə bilər.
== Kirxhofun cərəyan qanunu ==
Bu qanuna birinci qanun və düyün qanunu da deyilir. Bu qanuna görə, hər hansı bir düyünə gələn cərəyanların cəmi çıxan cərəyanların cəminə bərabərdir.
Daha texniki dillə desək, Kirxof-un cari qanunu Amper qanunu ilə Gauss qanununun fərqliliyini aşağıdakı kimi birləşdirərək əldə edilir:
Bu qanun yükün qorunmasının ifadəsidir. Bir nöqtəyə nə qədər çox cərəyan daxil olarsa, bir o qədər çox çıxmalıdır.
== Kirxhofun gərginlik qanunu ==
!!! Qapalı dövrədə ümumi gərginlik düşməsi sıfırdır. Yaxud qapalı dövrədə yayılan gərginliklərin cəmi verilən gərginliklərin cəminə bərabərdir.
Kopernik — Qreşem qanunu
Qreşem qanunu (Kopernik — Qreşem qanunu kimi də tanınır) — iqtisadi qanun, əsas fikri odur ki: "Ən pis pullar ən yaxşı pulları dövriyyədən çıxardılar".
Qanun 1526-cı ildə Polşa astronomu, iqtisadçısı və riyaziyyatçısı Nikolay Kopernik (1473—1543) tərəfindən "Monetae cudendae ratio" (Sikkələrin zərb edilməsi haqqında) traktatında təsvir olunmuşdur və 1560-cı ildə İngiltərə maliyyəçisi Tomas Qreşem (1519—1579) tərəfindən tamamlanmışdır.
== Digər fikirlər ==
"Dövlət tərəfindən süni şəkildə yüksək qiymətləndirilən pullar onun tərəfindən süni şəkildə aşağı qiymətləndirilən pulları dövriyyədən çıxardılar".
"Ucuz pullar bahalı pulları dövriyyədən çıxardacaqlar".
"Mübadilə məzənnəsi qanun tərəfindən quraşdırılanda, ən pis pullar ən yaxşı pulları dövriyyədən çıxardılar".
== Tarixi ==
Bir çox ölkə hökümətləri sikkələri korlayırdılar. Korlama sikkənin nominal dəyərini dəyişmədən onun tərkibindəki qızıl və ya gümüş miqdarının azaldılmasından ibarət idi. Pulları "korlayaraq" dövlət tez-tez ortaya çıxan maliyyə çətinlikləri həll etməyə çalışırdı. Bu cür hərəkətlərin nəticələri bahalaşma və əhalidə "tam çəkili pulların" toplanması idi. Gündəlik həyatdan "tam çəkili pulların" yox olmas; və onların "qeyri-tam çəkili pullar" ilə əvəzlənməsi faktını erkən merkantilistlərdən biri və İngiltərə kraliçası I Elizabetin maliyyə müşaviri Tomas Qreşem qeyd etmişdir.
Kulon qanunu
Kulon qanunu – sükunətdə olan yüklü iki nöqtəvi cismin vakuumda qarşılıqlı təsir qüvvəsi onların yüklərinin modulları hasili ilə düz, aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir. Bu qanunu 1785-ci ildə fransız alimi Şarl Kulon kəşf etmişdir. Şarl Kulon ilk dəfə bu qanunu burulma tərəzisinin köməyi ilə tapmışdır.
== Düstur ==
F
=
k
C
|
q
1
|
|
q
2
|
r
2
{\displaystyle F=k_{C}{\frac {|q_{1}||q_{2}|}{r^{2}}}}
Burada:
F
{\displaystyle F\ }
qüvvət,
q
1
{\displaystyle q_{1}\ }
birinci kütlənin yükü,
q
2
{\displaystyle q_{2}\ }
ikinci kütlənin yükü,
r
{\displaystyle r\ }
aralarındaki məsafə,
k
{\displaystyle k\ }
tərs mütənasiblik əmsalıdır.