Lüğətlərdə axtarış.

Donma — dəri, dərialtı və daha dərin toxumaların soyuğun təsirindən yerli zədələnməsi. Donmalar zamanı toxumaların nekrozu soyuğun bilavasitə təsiri ilə deyil, yerli qan dövranının və innervasiyanın pozulması ilə şərtlənir: reaktivliyə qədərki dövrdə kapilyarların və kiçik arteriyaların spazmı, reaktiv dövrdə isə onların parezi, yerli qan dövranının zəifləməsi, qan damarlarında staz, kiçik damarlarda tromboz proseslərinin inkişafı. Sonralar damar divarında morfoloji dəyişikliklər başlayır: endotelin şişməsi, endotelial hüceyrələrin plazmatik hüceyrələr tərəfindən hopulması, nekrozun əmələ gəlməsi və sonra həmin nahiyənin çapıqlaşması və daha sonra damarların tutulması.Beləliklə, donma zamanı toxumaların nekrozu ikincilidir və onun inkişafı donmanın reaktiv fazasında da davam edir. Keçirilmiş donma nəticəsində damarlarda baş verən dəyişikliklər sonralar damarların obliterasiyaedici xəstəlikləri və trofik dəyişikliklər üçün zəmin yaradır. == Donmaların klinik gedişində iki dövr ayırd edilir == Reaktivliyə qədərki (gizli yaxud hipotermiya) dövrü. Reaktivlik dövrü (toxumaların isidilməyə başladığı andan sonrakı dövr).Reaktivliyə qədərki (gizli) dövrdə toxumalar hipotermiya vəziyyətində olurlar, belə ki, hələ soyuğun təsiri davam edir. Bu dövrdə klinik əlamətlər nəzərəçarpacaq dərəcədə aydın olmur: dəri avazımış, yaxud sianotik olur, əllədikdə soyuqdur və hissiyyat ya azalıb, ya da itmişdir. Bəzi hallarda ilk saatlarda spesifık soyuqluq hissiyyatı, iynəbatırma, göynəmə və paresteziyalar (ağrı hissiyyatının təhrif olunmuş formaları) qeyd edilir. Bu dövrdə donmaların dərəcəsini və sahəsini düzgün təyin etmək qeyri-mümkündür. Gizli (reaktivliyə qədərki) dövr nə qədər çox davam edərsə, toxumalar bir o qədər daha çox zədələnirlər.

== Çayların quruması və donması == İqlim və hidrometeoroloji amillər kompleksinin müəyyən nisbətində çay məcrasının quruması və donması müşahidə olunur. === Çayların qurması səbəbləri === Çayda axımın olmaması sudan istifdəni məhdudlaşdırır və buna görə də bu hadisənin davamiyyəti haqqılarnda məlumatlar böyük əhəmiyyət kəsb edir.Çayların quruması və donması , müvafiq olaraq ilin isti və soyuq dövürlərində , epizodik (bəzi illərdə) və ya hər il baş verir.İsti dövürdə çayların quruması onları qidalandıran sulu horizontalların ehtiyatlarının tükənməsi nəticəsində baş verir.Bu isə yeraltı su ehtiyatlarının az olması ,onların yaz mövsümündə zəif qidalanması ilə əlaqədardır.Uzun müddət yağıntıların düşməməsi, havanın yüksək temperaturu, rütubət çatışmamazlığı və intensiv buxarlanma çayların qurumasına təsir göstərir. Payız mövsümündə axım əmələgətirən yağıntılar olmadıqda çayın quruması qışa qədər davam edir.Çaylarda quruma hadisəsi bilavasitə meteoroloji quraqlıqla bağlıdır. === Çayların donması səbəbləri === Qış mövsümündə havanın temperaturu uzun müddət çox aşağı olduqda çay su kütləsi kəskin soyuyur və hövzənin torpaq-süxur təbəqəsi böyük dərinlikdə donur.Bunun nəticəsində yeraltı axım kəskin azalır və tez tükənir.Çox şaxtalı illərdə donma hadisəsi çay boyu böyük məsafədə müşahidə olunur.Bu hadisə daimi donuşluq zonası çayları üçün daha səciyyəvidir. === Çayların quruması və donması hadisələrinin fərqli özəllikləri === Quruma və donma hadisələrinin orta cəhəti olaraq, hər iki halda çayda axımın olmaması ilə nəticələrin lakin mənşəcə fərqli özəllikləri mövcuddur.Quruma zamanı yeraltı su ehtiyatları tükənir.Donma zamanı isə onlar tükənmir və buzəmələgəlməyə sərf olunur. === Çayların epizodik quruması və donması === Bu hadisələr ən quraq və ən sərt şaxtalı illərdə müşahidə olunur.Çaylarda axımın epizodik olmaması davamiyyəti ilə müqayissədə qısa olur, lakin bəzən daha geniş ərazi əhatə edir.Sibirdə Şilka çayı hövzəsində sutoplayıcı sahəsi 5000 km² -dən az olan çaylar hər il donur, ancaq epizodik donma isə sutoplayıcı sahəsi 175000 km² olan çayda müşahidə edilmişdir.Daimi donuşluq zonasının şimal hissəsində çayların sutoplayıcı sahəsi 200.000 km² və daha çox olduğu halda belə epizodik donma qeydə alınır. === Azərbaycanda çayların donması və quruması === Azərbaycan çaylarından quruma hadisəsi Şərqi Azərbaycanın Abşeron-Qobustan ,Lənkəran təbii rayonlarında həmçinin Böyük və Kiçik Qafqaz çaylarının da bir hissəsində müşahidə edilir.Abşeron-Qobustan rayonu aid çaylar olan Sumqayıq və Ceyrankeçməz çaylarının axımın formalaşmasında 78–98% yağış suları təşkil edir.Qrunt sularının payı 2–10% dir.Çayların yer altı və qar suları ilə zəif qidalanması yüksək buxarlanma və zəif atmosfer yağıntıların müşahidə olunması ilə əlaqədardır.Sumqayıt və Çeyrankeçməz çaylarında il boyu az miqdarda qısamüddətli yağış daşqınları müşahidə olunur.Daşqından bir neçə gün sonra isə çay adətən quruyur. Abşeron-Qobustan rayonu çaylarında quruma hadisəsi ilin istənilən mövsümündə baş verir.Ataçay Altıağac məntəqəsində isə yalnız bəzi illərdə çayda quruma halları qeydə alınır. Lənkəran təbii vilayətində Burovar silsiləsində axan çaylar əsasən quruyur.Bunun əsas səbəbi isə həmin çayların qidalanmasında qar suların çox zəif iştirak etməsidir.Lənkəran vilayətinə aid olan çaylar iyul- avqust aylarında müşahidə edilir və soyuq aylara qədər davam edir. Qobustan-Abşeron çayları ilə müqayisədə Lənkəran çaylarında soyuq dövürdü güclü gur yağışlar yağdığı üçün quraqlıq dövrü daha qısadır.

Dolma və ya sarma — Geniş yayılmış xörək növlərindən biri olan dolmanın Azərbaycan mətbəxinə 30-dan çox növü məlumdur. == Dolmanın etimologiyası == Dolma sözü dilimizdə iki sözdən əmələ gəlib. Birinci dolmaq, doldurmaq felindəndir ki, bu da içərisi doldurulan pomidor, istiot, badımcan, heyva, soğan və s. dolmalardır ki, bu ad onların hazırlanma texnologiyaları ilə üst-üstə düşür. İkinci söz "dolamaq" felindəndir ki, bu da yarpağı içliyə dolamaqdan irəli gəlir. Bunlar kələm, üzüm yarpağı, fıstıq (pip) yarpağı, əvəlik yarpağı və s. bu kimi yarpaqlardan hazırlanan dolmalardır. Bu tip dolmalara Türkiyə türkcəsində "sarma" da deyirlər ki, bu da "dolmaq" feli ilə dilimizdə də eyni məna daşıyan "sarımaq", yəni bükmək felindədir. Qeyd edək ki, Azərbaycanın regionlarında eyni adlı dolmalar müxtəlif üsulla bişirilə bilir. Məsələn, kələm dolması Gəncədə sadə bişirilirsə, Şəkidə ona şəkər, Naxçıvanın bəzi kəndlərdə şabalıd qatılır .

Grindelia (lat. Grindelia) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid biki cinsi.

Doqma, və ya doqmat (q.yun. δόγμα, δόγματος "rəy, qərar, hökm") — kilsənin təsdiqlədiyi doktrinanın mövqeyi, tənqidə (şübhəyə) məruz qalmayan məcburi və dəyişməz bir həqiqəti elan etmə ifadəsi. == "Doqma", "doqmat" ifadələrinin istifadə tarixi == Tarixdə "doqma" ifadəsinin bu terminin müasir anlayışından fərqli olaraq müxtəlif mənalarda işlədildiyi dövrlər olmuşdur. Qədim ədəbiyyatda, Siseron tərəfindən, doqma sözü, ümumiyyətlə məlum olduğu üçün inkaredilməz bir həqiqət mənasına sahib olan belə təlimləri ifadə edirdi. Origen və St. Isidore, Sokratın bəzi nəticələrini adlandırdı. Platon və Stoiklərin təlimlərinə "dqma" da deyilirdi. Ksenofona görə, "doqma" həm komandirlərin, həm də adi əsgərlərin hamının mübahisəsiz itaət etməli olduğu bir əmrdir. Herodianın "doqma" sında Senatın tərifi yer alır və bütün Roma xalqı sorğu-sualsız itaət etməlidir.Bu məna 70 tərcüməçinin yunan dilində tərcüməsində bu mənanı qoruyub saxladı, burada Daniel peyğəmbər, Ester, Makkabi peyğəmbərinin kitablarında δόγμα kəlməsi dərhal icra edilməli olan bir kral fərmanından və hər mövzu üçün qeyd-şərtsiz məcburi olan bir kral və ya dövlət qanunundan bəhs edir.Yeni Əhdi-Cədiddə, Luka İncilində δόγμα, Sezarın Roma İmperiyası əhalisini siyahıya alma əmrini göstərir (Luka 2: 1) Müqəddəs Aktlarda Həvarilər "doqmalar" — kral qanunları. Kolosyalılara və Efeslilərə göndərilən məktublarda Musanın İlahi nüfuza sahib olan qanunları "doqmalar" dır.Nəhayət, Həvarilərin İşləri Kitabında (Həvarilərin İşləri 15: 20–28) ilk dəfə δόγμα sözü kilsənin üzvlərinin hər biri üçün mübahisəsiz səlahiyyət sahibi olmalı olan təriflərini ifadə edir.

Yonma — səthlərin, profillərin və kanovların emalı üçün tətbiq olunan mexaniki emal üsuludur. Proses iskənə adlanan alətin köməyi ilə aparılır. Burada alət iskənələmə dəzgahında sərt bərkidilir. Baş və köməkçi hərkətləri isə üzərində pəstah bərkidilmiş stol yerinə yetirir. Frezləmə üsulunun inkişaf etdirilib istehsalatda tətbiqindən sonra iskənələməni sıxışdımağa başlamışdır. Bu prosesin üstün cəhəti onun ucuz başa gəlməsi, kəsmədə tenperaturun aşağı olması və səthin keyfiyyətinin yüksək olmasıdır. Mənfi cəhəti isə emalın uzun çəkməsi və dəzgahın böyük qabariti və boş gedişlərin sayıdır. Yonma əməliyyatı yonma dəzgahlarında aparılır. Bu dəzgahlar Yönəldicilərdən, Dəzgahın gövdəsindən, Mühərrik və sürətlər qutusundan, Stol, Ayaqlarınan ibarətdr.

Donda — amerikalı repçi Kanye Vestin onuncu studiya albomu. 29 avqust 2021-ci ildə GOOD Music və Def Jam Recordings tərəfindən buraxılıb.

Dona (Дона) — Makedoniyanın 2016 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsindəki mahnısı.

Vieraea (lat. Vieraea) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid biki cinsi. == Növləri == Vieraea laevigata (Willd.) Webb ex Sch.Bip. === Sinonim === Buphthalmum coriaceum Hort. ex Loudon Buphthalmum laevigatum Brouss. ex Willd. Donia canariensis Less.

Donna Karan (ing. Donna Karan; d. 2 oktyabr 1948, Kuins, Nyu-York, ABŞ) — Amerikalı modelyer-dizayner və sahibkar. "Donna Karan" Amerika lüks brendinin və DKNY (Donna Karan New York) moda evinin yaradıcısı. == Həyatı == Atası dərzi, anası isə model olan Donna Faske (Karan) 2 oktyabr 1948-ci ildə Manhetten yaxınlığında anadan olub. Atası vəfat edəndə onun cəmi üç yaşı var idi. Dərzi qızının dəb nümayişlərinin sevilən modeli olan anası Helenlə dəfilələrə qatılması onu modaya həvəsləndirib. O, hələ kiçik yaşlarından kolleksiyaları üçün eskizlər çəkməyə başlayıb. Bu, onun sevimli oyunu idi. Belə ki, artıq yeniyetməlik yaşlarında böyük bir kolleksiya hazırlamışdı.

Donna Striklend (27 may 1959, Quelf[d], Ontario[…]) — lazer fizikası və xətti olmayan optik sahəsində çalışan bir Kanada fiziki. Mourou Gerard ilə birlikdə cingiltili nəbzləri gücləndirmək üçün bir metod icad etdi. Fizika üzrə Nobel Mükafatı 2018 London Kral Cəmiyyətinin üzvü (2020), ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının xarici üzvü (2020). == Həyatı == 1981-ci ildə McMaster Universitetini Mühəndis Fizikası ixtisası ilə bitirib. 1989-cu ildə professor Gerard Mourunun rəhbərlik etdiyi Rochester Universitetində fizika üzrə doktorluq dissertasiyasını almışdır. Donna Striklend, sonrakı sıxılma ilə cırıltılı impulsların gücləndirilməsini tədqiq etdi 6], bu da ultrashort nəbzləri görünməmiş bir səviyyəyə qaldırmağa imkan verdi. 1988-1991-ci illərdə Kanadanın Milli Tədqiqat Şurasının üzvü. Waterloo Universitetində işləyir (mükafat alarkən dossent idi). Xətti olmayan optiklərdə araşdırma üçün yüksək intensivlikli lazer sistemləri inkişaf etdirən Lazer Tədqiqat Qrupuna rəhbərlik edir. Sloane Bursu (1998).

Donqa departamenti — Beninin 12 departamentindən biri. == Ərazisi == Donqa departamentinin ərazisi 11 126 km2-dır. Donqa departamentinə 4 şəhər daxilidir. == Əhalisi == 2013-cü ilə olan məlumatlara əsasən Donqa departamentinin əhalisi 542 605 nəfərdir.

Nessun dorma — Cakomo Puççininin "Turandot" operasının sonuncu aktında ifa edilən ariya. Həmçinin, operada ən məşhur tenor ariyalarından biridir. Bu ariya şahzadə Turandota aşiq olan naməlum şahzadə (it. il principe ignoto) Kalaf tərəfindən ifa edilir. "Nessun dorma" italyan dilindən tərcümədə "Heç kim yatmasın" mənasını verir. == Ariyanın təsviri == "Turandot" operasının mövzusuna əsasən qədimdə Çin imperatorunun Turandot adlı çox gözəl bir qızı varmış. Lakin bu qız kişilərə nifrət edir və ərə getməmək üçün onu almaq istəyən oğlanlara cavab tapılması çətin olan 3 sual verir. Bu suallara cavab verə bilən şəxs şahzadə ilə evlənmək haqqı qazanır, cavab verə bilməyənlər isə boynu vurularaq edam edilir. Həmin 3 sual aşağıdakı kimidir: Gecə düşəndə ortaya çıxan, qanadlı qarabasmaya bənzəyən, günəşin doğması ilə yox olan şey nədir? - Ümid.

Pip dolması - Azərbaycan milli xörəyi. Pip yarpaq-vələs ağacının yarpağı olub müalicəvi, yumşaq və çox nazik qalınlığa malikdir. Pip yarpağı bahar fəslində ildə cəmi bir dəfə 2-4 gün ərzində yalnız nazik yarpaqları yığılır. Pip yarpağının üstünlüyü milli yeməyimiz olan dolmanı daha da dadlı və təkrarolunmaz etməsidir. Hazırlanmasında lazım olan ərzaqlar: Quzu əti – 108 q. Düyü – 30 q. Baş soğan – 20 q. Göyərti (keşniş, şüyüd və nanə) – 15 q. Pip-(vələs) yarpağı – 40 q. Qatıq – 20 q.

Yuliya Domna (ən tezi 158 və ən geci 170, Homs[…] – 217[…], Antioxiya[…]) — Roma imperatoru Septimi Severin həyat yoldaşı, Roma imperatorları Karakalla və Getanın anası. == Həyatı == === Mənşəyi === Yuliya Domna Emesa (indiki Homs, Suriya) şəhərində anadan olub və onun əcdadları, o cümlədən atası ellinləşmiş suriyalılardan olan Roma tələbəsi Yuli Bassian yerli ilah Elaqabala (tərcümədə “Dağın sahibi”) xidmət edən kahin idi. Bu ilaha qurbanlar onun bütü yanında deyil, göydən düşən meteorit olduğu ehtimal edilən konusvari qara daşın yanında gətirilirdi. Yulia Domna ailənin kiçiyi idi və onun Yulia Mesa adlı böyük bacısı da var idi. === Septimi Severlə evlilik === 182-ci ildən başlayaraq Septimi Sever Suriyada yerləşdirilmiş IV “Skif” Legionuna rəhbərlik edirdi. Çox güman ki, elə burada o gələcək həyat yoldaşı Yuliya ilə tanış olmuşdu. 185-ci ildə Septimi Sever Lunqdun (indiki Lion) Qalliyasına canişin təyin edildi. Elə bu illərdə, onun birinci həyat yoldaşı Pakkiya Marsiana vəfat etdi və o yeni evlilik haqqında düşünməyə başladı. 187-cı ildə o Yuliya Domna ilə evləndi. Müasirləri Septimi Severin seçimini təəccüblə qarşıladılar.

Sumqayıt dolması və ya ikiqat dolma — dolma növü; Azərbaycanın milli mətbəxinə aid olan xörək. == Tarixçə == İlk dəfə Sumqayıt şəhərində yaranmışdır. Dolmanın adı da elə bu şəhərin adı ilə bağlıdır. Sumqayıt dolmasının reseptinin ideya müəllifi sumqayıtlı sahibkar, həkim, Sumqayıt "Dostlar klubu"nun sədri Hümbət Quliyevdir. Bu dolma növünün təqdimat mərasimi 2012-ci ilin oktyabrında keçirilmişdir. == Xüsusiyyətləri == Bu dolmanın digərlərindən əsas fərqi odur ki, dolmaiçi inqrediyentlər əvvəl üzüm yarpağına, daha sonra isə ikinci qat olaraq kələm yarpağına bükülür. Bu ikiqat dolmada ayrı-ayrılıqda yarpaq və kələmdə olan çatışmazlıqlar aradan qaldırılır. Belə ki, ikiqat dolmada etibarlı hermetiklik təmin olunur; kələmə bükülmüş yarpaq özü də yaxşı bişir; kələm mədə-bağırsaqda üzüm yarpağının həzm olunmasına kömək edir.Bu dolmanı hazırlayarkən ölçüsü elə olmalıdır ki, bir dəfəyə tam şəkildə ağıza rahatlıqla yerləşə bilsin. Belə olarsa, ağızda dolma sıxılaraq "dad partlayışı" effekti yaradır ki, nəticədə də bütün dolmaiçi inqrediyentlərin, həm də yarpaq və kələmin təkrarolunmaz ləzzəti ortaya çıxır. == Süfrəyə verilməsi == Sumqayıt dolması süfrəyə ilıq şəkildə verilir.

Jan Doma (fr. Jean Domat; 30 noyabr 1625[…], Klermon-Feran – 14 mart 1696[…], Paris) — fransız hüquqşünası.

Doma (土間) – ənənəvi yapon evinin girişində yerləşən və torpaq döşəmədən ibarət olan yer. Çöllə evin içərisi arasında keçid rolunu oynayır. Domanı "içərini çöl kimi edən yer" adlandırırlar. == Rolu == Keçmişdə doma kamado adlı qızdırıcıları saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Lakin su çəkmək və yemək bişirmək kimi işlər evin çölündə görülməli olduğu üçün mətbəx rolunu da oynamışdır. Doma topraq döşəməyə malik olduğu üçün burada yemək bişirmək və ya qızdırıcı saxlamaq yanğın təhlükəsini minimuma endirirdi.Doma fermerlər, balıqçılar və dülgərlər tərəfindən emalatxana kimi istifadə olunurdu. Bu cür işləri evin içərisində görmək evi çirkləndirə bilərdi, amma çöldə də görmək çətin idi, çünki yağış yağa və ya işıq az ola bilərdi. Buna görə də doma bu cür işlər üçün çox uyğun yer idi. Bundan əlavə, doma çirklənəndə onu təmizləmək daha asan idi. == Müasir dövr == Müasir dövrdə Yaponiyadakı evlərin çoxu Qərb üslubundadır, ona görə də domaya çox nadir hallarda təsadüf olunur.

Adi xanımotu (lat. Atropa belladonna) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin xanımotu cinsinə aid bitki növü. Adi xanımotu yaxşı inkişaf etmiş yoğun və ətli köklərə, qısa çoxşaxəli kökümsova malik çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi silindrik formalı, yaşıl rəngli olub, hündürlüyü 100-180 sm-ə çatır. Yarpaqları tünd yaşıl rəngli, yumurtavari formalı, zirvəsi bir qədər sivri və tam kənarlıdırlar. Gövdənin aşağı yarpaqları tək-tək yerləşərək növbəli düzülürlər, yuxarı yarpaqları isə qoşa yerləşirlər. Qoşa yarpaqların biri böyük, digəri kiçik ölçülü olur. Çiçəkləri yarpaqların qoltuğunda tək-tək inkişaf edir. Çiçək saplağı tükcüklü olub, bir qədər sallaqdır. Çiçək saplağının ucunda bir, bəzən də iki çiçək yerləşir.

== Məzmunu == Film dünya şöhrətli bəstəkar Mstislav Rostropoviçə həsr olunmuşdur. == Filmin heyəti == === Film üzərində İşləyən === Rejissor: Ziya Şıxlinski == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 380.

== Məzmun == Film sərhədçilər, onların çətin və şərəfli əməyi haqqındadır. Sistemləri, ideologiyaları müxtəlif olan iki qonşu dövlət sərhəddə birgə iri su-elektrik stansiyası inşa etməyə hazırlaşır. Lakin bu əməkdaşlıq Qərb dairələrində müsbət qarşılanmır. Müxtəlif yollarla tikintini dayandırmağa çalışırlar. Sərhədçilərin təxribat törətməyə can atan düşmənlərlə mübarizəsi filmin əsas süjetini təşkil edir. Filmdə xalqımızın Cənubi Azərbaycanla bağlı dərdlərinə də toxunulmuşdur. Bu xətt Araz və Aşıq Həsrət obrazları vasitəsilə göstərilmişdir. == Film haqqında == Film ilk sərhədçi general Mustafa Nəsirova həsr olunub. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi : Əhmədağa Muğanlı Quruluşçu rejissor : Əbdül Mahmudov Quruluşçu operator : Kənan Məmmədov Quruluşçu rəssam : Kamil Nəcəfzadə Bəstəkar : Arif Məlikov Səs operatoru : Nataliya Nuriyeva (Natalya Nuriyeva kimi) Rejissor : Zəfər Murtuzov Operator : S. İsmayılov Montaj edən : Tamara Nərimanbəyova Geyim rəssamı : Tamilla Dağıstanlı Qrim edən rəssam : Firuzə İsmayılova Rejissor Assistentləri : Ə. Əhmədov, Xuraman Abbasova, R. Sadıqov Quraşdırılmış səhnələrin operatoru : Ramiz Babayev Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı : Eduard Abdullayev Operator Assistentləri : Ə. Məmmədov, T. Əlizadə Rəssam-fotoqraf : Fərhad Behbudov Rəssam assistenti : Elyaz Səfərov İnzibatçılar : Həsən Tağıyev, M. Səfərov, Ş. Balakişiyev İşıq ustası : Tahir Bağırov (T. Bağırov kimi) Redaktor : Aydın Dadaşov Çalır : İnstrumental Ansambl Oxuyan : Alim Qasımov Dirijor : Arif Məlikov Hərbi məsləhətçi : V. İ. Lilin (general mayor) Filmin direktorları : Akif Musayev, Aydın Hüseynov === Rollarda === Tariyel Qasımov-Polkovnik Musa Nəsibov Həmidə Ömərova-Zivər Rasim Balayev-Polkovnik Həbibi Lev Prıqunov-Podpolkovnik Nesterenko Həsən Məmmədov-Nuru Gündüz Abbasov-Bəndalı Gümrah Rəhimov-Yekəpər Ömür Nağıyev-Bağban oğlu Oleq Belov-Polkovnik Kondratyev Ənvər Həsənov-Kapitan Nəzərov Ruslan Firov-Leytenant Solovyov Eldəniz Rəsulov-Kapitan Rəsulov Nüsrət Kəsəmənli-İranlı general Zemfira Əliyeva-Nina Təvəkkül İsmayılov-Təvəkkül Muxtar Maniyev-Kərim Algimantas Masyulis-Yaşlı əcnəbi Radivadis Muzikyaviçus-Cavan əcnəbi Ənvər Əbluc Mayak Kərimov-İranlı polis işçisi N. Abramenko Fərhad İsrafilov-Sürücü Fikrət Məmmədov-Gənc oğlan M. Musayev Ötkəm İsgəndərov-əsgər Vaqif Səmədov Arzu Ocaqverdiyev Səməd Heydərov Zilli Namazov-Serjant Kərimov Xəyyam Aslan(Xəyyam Aslanov kimi)-əsgər Vidadi Əliyev-Ovçu Bədəl Sadıq Hüseynov-Qoca kişi Əhməd Əhmədov-İranlı Nəcibə Hüseynova-Xidmətçi İlham Əsgərov-Zabit H. Mahmudova Nəbi Qədirov-Milis işçisi Tofiq Mirzəyev-Nəsibovun tanışı İntiqam Soltan-Kamaz sürücüsü(titrlərdə yoxdur) Əli Məmmədov(titrlərdə yoxdur) === Filmi səsləndirənlər === Əliabbas Qədirov-Polkovnik Nəsibov (Tariyel Qasımov) (titrlərdə yoxdur) Ramiz Məlikov-Kapitan Nəzərov (Ənvər Həsənov) (titrlərdə yoxdur) Fəxrəddin Manafov-Podpolkovnik Nesterenko (Lev Prıqunov) (titrlərdə yoxdur) Həsənağa Turabov-Yaşlı əcnəbi (Algimantas Masyulis) (titrlərdə yoxdur) Pərviz Bağırov-Cavan əcnəbi (Radivadis Muzikyaviçus) (titrlərdə yoxdur) Həsən Əbluc-Polkovnik Kondratyev (A. Belov) (titrlərdə yoxdur) Hamlet Xanızadə-General (Nüsrət Kəsəmənli) (titrlərdə yoxdur) Nəcibə Hüseynova-Nina (Zemfira Əliyeva) (titrlərdə yoxdur) == Çəkilişə köməklik edən qurum == Zaqafqaziya Sərhəd Qoşunları Dairəsi == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası.

Doğma xalqıma (rus. Родному народу) — "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal olunmuş bədii-sənədli film. == Məzmun == Film-konsert janrında çəkilmiş film incəsənət ustalarının Azərbaycan Respublikası zəhmətkşlərinə yaradıcılıq hesabatıdır. Bəstəkarlardan Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayev, Qara Qarayev, Tofiq Quliyev, Soltan Hacıbəyov və Əfrasiyab Bədəlbəylinin əsərləri, "Koroğlu" və "Nərgiz" operalarından, "Yeddi gözəl", "Qız qalası", "Gülşən" baletlərindən fraqmentlər, xalq yaradıcılığı nümunələri filmə daxil edilmişdir. == Film haqqında == "Doğma xalqıma" ilk rəngli Azərbaycan bədii-sənədli filmidir. Filmin bəzi səhnələri tamamilə ağ-qara çəkilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi: Həsən Seyidbəyli Quruluşçu rejissor: Yan Frid, Hüseyn Seyidzadə Baş operator: Əlisəttar Atakişiyev Operator: Xan Babayev, Teyyub Axundov Rəssam: Cəbrayıl Əzimov, Elbəy Rzaquliyev, A.Freyd Səs operatoru: Ağahüseyn Kərimov Bəstəkar: Niyazi Dirijor: Niyazi Musiqi redaktoru: Niyazi Baletmeyster: Qəmər Almaszadə Rejissor: Şua Şeyxov Rejissor assistenti: Məmməd Əlili, Əlisəttar Məlikov Filmin direktoru: Bəşir Quliyev Əsərlərindən istifadə edilən bəstəkar: Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayev, Qara Qarayev, Tofiq Quliyev, Soltan Hacıbəyov, Əfrasiyab Bədəlbəyli == Rollarda == Bülbül — özü; Koroğlu Rəşid Behbudov — özü Qəmər Almaszadə Ağababa Bünyadzadə — Həsən xan Leyla Vəkilova Rəfiqə Axundova — gözəl Maqsud Məmmədov — özü Sona Aslanova — Nigar Azad Əliyev Nəcibə Məlikova — gəlin Əfrasiyab Məmmədov — təzəbəy Həsənağa Salayev — Koroğlunun dəlisi Əli Qurbanov — dənizçi Kazım Həsənov — vəzir Şövkət Ələkbərova — özü Məmmədsadıq Nuriyev — vəzir Kamil Qubuşov — ccəllad == Mənbə == Şəmsəddin Abbasov. “Sovet Azərbaycanının kinosu” //Kommunist.- 1958.- 29 avqust. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası.

La donna gravida (it. La Gravida) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin 1504-1506-ci illərdə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Əsər Rafael Santinin Florensiya dövrünə aid edilir. "La donna gravida" əsəri hal-hazırda İtaliyada Florensiya şəhərində saxlanılır.

== Məzmun == Televiziya sənədli filmi Cəlilabad rayonunda yaşayan adlı-sanlı mexanizator, 16 övlad atası Nüsrət Məmmədovun həyat və fəaliyyətindən bəhs edir.

== Məzmun == Film Sovet hakimiyyətinin 40 ili ərzində Azərbaycanın iqtisadiyyat sahəsində və mədəni həyatda qazandığı nailiyyətlər haqqındadır. Filmdə Şərqin azad olunmuş qadını mövzusuna üstünlük verilmişdir. Burada biz Natəvanın heykəl portretini, rəssam Əzim Əzimzadənin rəsmlərini, xoreoqrafiya məktəbinin gənc balerinalarını, "Sevil" operasından bir səhnəni, "Çinar" rəqs ansamblını, professor Umnisə Musabəyovanı, məşhur pambıqçı Şamama Həsənovanı, şairə Mirvarid Dilbazini görürük. Neft Daşlarında yanğının söndürülməsi epizodu da filmə daxil edilmişdir. Xalqlar dostluğu mövzusu filmin ana xəttini təşkil edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Muxtar Dadaşov Ssenari müəllifi: Muxtar Dadaşov Operator: Muxtar Dadaşov, Əlibala Ələkbərov, Vladimir Zbudski Səs operatoru: Əziz Şeyxov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər.

== Məzmunu == Film dünya şöhrətli bəstəkar Mstislav Rostropoviçə həsr olunmuşdur. == Filmin heyəti == === Film üzərində İşləyən === Rejissor: Ziya Şıxlinski == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 380.

== Təbii yayılması == Cənubi Avropa, cənubi Asiya, Şimali Afrikanın tropik və subtropiklərində geniş yayilmışdir. == Botaniki təsviri == Boyu 8 m-ə çatan, gövdəsi dik duran, yarpaqları növbəli düzülüşlü bitkidir.Hündür gövdələri çoxsaylı buğumludur.Yarpaq ayaları xətvarı-lansetvari, eni 2,5-6 sm-dir, enli yarpaqları və gözəl süpürgəvari çiçək qrupu olan dekorativ koldur.Çiçəkləri zoğun ucunda süpürgəvari çiçək qrupunda yerləşir.Süpürgələrinin uzunluğu 20-70 sm, çox sıxdır.Çiçəkləmədən sonra uzun tükləri gümüşü rəngdə olur.Sünbüllərin uzunluğu 0,8-1,2 sm, 3-5 çiçəklidir.Payızda çiçəkləyir.Çoxaldılması kükumsovların bölünməsi ilə və zoğlarla olur. == Ekologiyası == Küləkdə hamar, cod yarpaqları əyilir.Yumşaq qumlu və ya torflu torpaqda, günəşli yerdə bitir. == Azərbaycanda yayılması == Azərbaycanın aran rayonlarında su hövzələrinin kənarında, çay vadilərində yayılmışdır. == İstifadəsi == Göllərin sahilyanı zonasının bəzədilməsi üçün məsləhət görülür.Xalq arasında dam örtüyü, çəpərçəkmə və s.istifadə edilir. == Sinonim == Aira bengalensis (Retz.) J.F.Gmel. Amphidonax bengalensis (Retz.) Steud. Amphidonax bengalensis Roxb. ex Nees Amphidonax bifaria (Retz.) Steud. [Invalid] Arundo aegyptia Delile [Invalid] Arundo aegyptiaca E.Vilm.

Conka — malaya dilində djong; təhrif olunmuş Çin dilində çuan - gəmi) - yastıdibli yelkənli yük gəmisi; burun və arxa tərəfi enli, bir qədər yuxarı qalxmış olur. Dəniz sahilinə yaxın və çayda hərəkət üçün ənənəvi Çin və Yapon yelkənli gəmisidir.. Müasir conkalarda dor ağaclarının sayı 3-ədəddir. Üfuqi tamaşalarla əlaqələndirilmiş çiləkəndən olan yelkənləri dördbucaq formasındadır. Conkanın uzunluğu 55 m-ə, eni 9 m-ə, yükgötürmə (yükqaldırma) qabiliyyəti 600 tona qədərdir. Hazırda Cənub-Şərqi Asiya və Uzaq Şərq ölkələrində geniş istifadə edilir. == Mənbə == Milli Azərbaycan Ensiklopediyası. V cild. Bakı,2014, səh,383.

Daxma — Azərbaycanda qədim xalq yaşayış evi. Həmçinin daxmalar digər ərazilərdə də istifadə edilir. == Tərtibatı == Birgözlü, divarları çiy kərpic və möhrəpalçıqdan hörülən daxmanın memarlıq tərtibatı çox sadə idi. Daxma evlərə işıq divarda açılmış dəlikdən, yaxud damdakı bacadan düşürdü. Qapısı təktaylı, damı balıq-beli formasında olurdu. == Yaşayış == Bu cür evləri keçmişdə əsasən, yoxsul kəndlilər tikirdilər. == Mənbə == Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Denia (isp. Denia) — İspaniyada yerləşən bələdiyyə və şəhər. Bələdiyyə Marina-Alta ərazisinin 66.2 km² hissəsini əhatə edir. 2010-cu ildə hesablamalara görə əhali 42704 nəfərə çatmışdır. Əyalət paytaxt şəhərindən 100 km uzaqlıqda yerləşir. == Qalereya == == Həmçinin bax == Marina-Alta Xavea Kalpe == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Rəsmi səhifə Ayuntamiento de Denia Portal Turístico de Denia Índice Estadístico Municipal de Denia.

Dodoma (suah. Dodoma, ing. Dodoma) — Tanzaniyanın paytaxtı və Dodoma vilayətinin inzibati mərkəzi. Əhalisi 2002-ci ilin siyahıyaalmasına görə 324 347 nəfərdir. 1973-cü ildə paytaxtın Dar-əs-Salam şəhərindən Dodomaya köçürülməsi planı hazırlandı. 1996-cı ilin fevralında Tanzaniya Milli Məclisi bura köçürüldü. Lakin bir çox dövlət idarələri hələ də keçmiş paytaxtda qalmaqdadır.

Dolama — Azərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə əsasən uşaq və gənclər arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlarından biridir. == Ümumi məlumat == Bu oyunu əsas hallarda uşaqlar dəstələrə bölünərək oynayırlar. Bəzən bu oyunu iki uşaq arasında da keçirilir. Hətta kiçik yaşlı uşaqlar bir-birini dolamaq (sataşmaq və cırnatmaq) məqsədilə bu oyunun sözlərindən (dolamadan) istifadə edirlər. == Oyunun qaydaları == Əvvəlcə dəstəbaşılar seçilir. Dəstəbaşı iki cür təyin olunur: ya onları oyunçular özləri seçirlər, ya da ümumin razılığı ilə (oyunda və uşaqlar arasında müəyyən keyfiyyətləri fərqlənənləri), çox hallarda isə (əgər oyunçular bir-birini tanımırlarsa) püşk yolu ilə seçirlər. Dəstələrə bölünərək oynanılan bu oyunu başlamaq üçün halay yolu ilə uşaqlar dəstələrə bölünürlər. Dəstələr bir-birindən bir neçə addım aralı dayanır. Dəstələrdən biri sanama üsulu ilə oyuna başlayır. Növbə ilə bir-birinə dolama söyləməklə oyun aşağıdakı kimi davam edir: Hansı dəstə dolama tapıb deyə bilməsə həmin dəstə oyunda uduzmuş olur.

Domra (rus. До́мра) — Belarus, Ukrayna və Rusiya xalq simli musiqi aləti. Domranın yarımdairəvi bir bədəni var. Musiqi alətinin simlərindən səslər mizrab vasitəsilə çıxardırılır. Musiqi alətindən səs çıxarmaq üçün istifadə olunan xarakteristik texnika tremolodur. Domranın iki növü var – ənənəvi şəkildə Rusiyada istifadə olunan üçsimli domra və əsasən Belarus və Ukraynada istifadə olunan dördsimli domra. Domra fərdi çıxışlar üçün, eləcə də Rusiya xalq çalğı alətləri ansambllarında və orkestrlarında istifadə olunur. Domra XVI–XVII əsrlərdə Rusiya skomoroxları tərəfindən fərdi və ya ansambl çıxışlarında istifadə olunurdu, ancaq XVII əsrdə kilsə və dövlət tərəfindən bir sıra qanunlar qəbul edilmişdir ki, bu qanunlar skomoroxların fəaliyyətini qadağan edirdi. Skomoroxların dövrünün sona çatması ilə domradan da istifadə sona çatmışdır. Domranın müasir xarici görünşü 1896-cı ildə Vasili Vasiliyeviç Andreyevin balalayka musiqi aləti üzərində apardığı bərpa fəaliyyəti nəticəsində formalaşmışdır.

Donanma — mülki və hərbi məqsədlər üçün, çoxlu müxtəlif üzən (Dəniz donanması) və uçan (Hava donanması) obyektdən təşkil olunaraq, suda (dənizdə və ya çayda) yaxud havada istifadə olunmaq üçün nəzərdə tutulur. == Tarixçə == Azərbaycan donanma tarixi çox qədim çağlara gedib çıxır. Buna sübut olaraq Qobustandakı qayaüstü rəsmləri göstərmək olar. Orta Çağlarda Azərbaycanda feodal xanlıqlarının yaranması, eləcə də IX–X əsrlərdə vikinqlərin və rusların dəniz tərəfdən hücumları ilə gəmi tikintisi yeni inkişaf qazanır. Özəlliklə Şirvanşahlar dövlətinin güclənməsi ilə Bakının önəmi bir liman şəhəri kimi artır. 1175-ci ildə I Axsitan Bakı yaxınlığında 73 rəqib gəmisini qıraraq rus donanmasını məğlub edir. Bu fakt XII əsrdə Şirvan donanmasının yüksək keyfiyyətindən xəbər verir. 1172-ci ildəki Şamaxı zəlzələsindən sonra paytaxtın köçürülməsi Bakının önəmin daha da artırır. Saray şairi Xaqani Şirvaninin yazdığına görə, Bakı böyük limana və Xəzərdə uluslararası ticarətin mərkəzinə çevrilir. Şirvanşah III Fəribürzun vaxtında Bakı adaların birində hərbi baza kimi istifadə edilən Səbayıl qalası tikilir.Orta Çağ səyyahlarının qeydlərindən Şirvan gəmilərinin görünüşü haqqda əldə etmək olur: "görkəmcə qaleraya oxşayırlar, amma ölçüləri tartanınkı kimidir".