Lüğətlər → İnzibati hüquq və terminlər

SESESSİYA

(rus analoqu сeцeссия; latın secessio-bölünmə, ayrılma, çıxıb getmə sözündən) - dövlətin hər hansısa bir hissənin-həmin dövlətin tərkibindən çıxması, ayrılması prosesi, separatizmin analoqu. Əgər separatizm ayrılmağa cəhdirsə, ayrılma fəaliyyətidirsə; S.-artıq ayrılmanın siyasi, iqtisadi, hüquqi, hətta hərbi və s. prosesdir. Əgər separatizm müstəqil dövlət və, yaxud müxtariyyət uğrunda fəaliyyətidirsə; S.-yalnız və yalnız müstəqil dövlətin yaradılması (başqa dövlətin tərkibindən çıxmaqla) fəaliyyətidir. Lakin, hər iki halda eyni üsul və vasitələr (yəni sivil (sülh) və ya aqressiv (hərb) üsul və vasitələri) istifadə edilə bilər. Misal üçün: 1973-cü ildə Müasir Banqladeş dövlətinin əraziləri (sakinləri) Pakistan dövlətinin ərazisi tərkibindən (hərbi yol ilə) çıxaraq müstəqil dövlət yaratmışdırlar. Keçmiş Sovet İttifaqı və Yuqaslaviya Federasiyası parçalanmaları (dağılmaları) ilə paralel olaraq yeni müstəqil dövlətlərin yaranması prosesi baş verdi.

a “a b c ç d e ə f g h x i k q “q l “l m n o ö p “p r s ş t u ü v y

sa se sə si so st su

SEPARATİZM
SESSİYA

OBASTAN VİKİ

Sesessiya

Sesessiya (lat. secessio secedo - “gedirəm”), ayrılma — dövlətdən (adətən federativ) onun hər hansı bir hissəsinin (adətən federasiya subyektinin) ayrılması. Həmçinin "separatizm" də adlanır. Bu mənada termin Amerika istiqlal müharibəsi zamanı meydana gəlmişdi. Sesessiya termini latınca cedo felindən gəlir, müəyyən bir hərəkət, yerdəyişmə (hərfi və məcazi mənada) deməkdir. Sonradan, cedo sözünün mənası hüquqların ötürülməsi, yenidən tabeçilik və təyinat (yəni bir şey verməyə yönəlmiş hərəkət) kimi anlayışlarla da tamamlandı. Cedo felindən cessio (tapşırıq, cession) və retrocessio (əks hərəkət) isimləri əmələ gəlmişdir. Cedo felinə se-(ayırmaq) prefiksini əlavə etməklə ayırmaq, qopmaq (yəni ayırmağa yönəlmiş hərəkət) mənasında olan secedo feli, ondan isə secessio (ayrılmaq) isimi əmələ gəlmişdir. Bu əsasda hər üç ingilis termini: cession, retrocession və secession hüquqi və tarixən bir-biri ilə bağlıdır. Sesessiyanın iki əsas nəzəriyyəsi var: hər hansı bir səbəbdən ayrılmanın ümumi qanunu (Seçim nəzəriyyəsi) və kobud ədalətsizliyi düzəltmək üçün ayrılma (Just Cause Theory).