SPARTAK

Spartak (lat. Spartacus; e.ə. 103, Trakiya – aprel e.ə. 71) — Qədim Romada qulların ən böyük üsyanının (e.ə. 73 və ya 74-71) başçısı. Mənşəcə frakiyalı idi. Romalılar Spartakı əsir almış və qladiator məktəbinə vermişdilər. E.ə. 74 ildə Kapuya şəhərində qladiator məktəbində Spartakın rəhbərliyi ilə başlanmış üsyana bir çox qaçqın qullar, icarədar kəndlilər də qoşulmuşdu. O, e.ə 109-cu ildə doğulmuşdur.

Spartak — ad.

Futbol klubları

Spartak Seyranoviç Məlikyan (erm. Սպարտակ Մելիքյան; 2 yanvar 1968, Çovdar, Daşkəsən rayonu) — Ermənistan Milli Məclisinin deputatı. Spartak Seyranoviç Məlikyan 2-ci illərdə yanvar 1968-ci ildə, Azərbaycan SSR-nin Daşkəsən rayonunun Çovdar kəndində anadan olmuşdur. Məlikyan 1986–1988-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrində xidmət etmişdir. O, 1991–1996-cı illərdə Primorski Dövlət Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında baytar mühəndisi kimi təhsil almışdır. Məlikyan 1992–1997-ci illərdə həmin Akademiyanın İqtisadiyyat fakültəsində iqtisadçı olaraq təhsil almış, iqtisad elmləri namizədi olmuşdur. Bundan sonra o, 2003-2006-cı illərdə Moskva Ən Yeni Hüquq İnstitutunda hüquqşünas kimi təhsil almışdır. Məlikyan 1992–1994-cü illərdə "Ararat" özəl müəssisəsində baş mühasib işləmişdir. O, 1994–1995-ci illərdə "Spartak" MMC-nin (Ussuriysk) baş direktoru olmuşdur. Bundan sonra Məlikyan 1995–1996-cı illərdə "Antares" ASC-nin baş direktoru (Ussuriysk) kimi çalışmışdır.

Otkrıtiye Arena (rus. "Открытие Арена") — Rusiyanın paytaxtı Moskvada yerləşən stadiondur. Spartak Moskva öz ev oyunlarını bu stadionda keçirir. Rusiya millisi də bəzən oyunlarını burada keçirir. Stadion Spartak Stadionu adı ilə də tanınır. Tamaşaçı tutumu 45360 nəfərdir. Stadion öz adını Spartakın baş kommersiyaçısı olan Otkrıtie Holdinqdən götürüb. Stadionun təməlqoyma mərasimi 2 iyul 2007-ci ilə salınmışdı, lakin bu mərasim müxtəlif səbəblərdən dəfələrlə ertələndi. İlk əvvəl stadionun inşasının 2009 ilə 2010-cu illərin arasında tamamlanması planlaşdırılmışdı. Lakin həmin vaxt stadion dizayn mərhələsindəydi.

Spartak buxtası — Taymır yarımadasının sahilində yerləşən buxta. Avrasiya materikinin materik hissəsində yerləşən ən ucqar körfəzdir. İnzibari cəhətdən Krasnoyarsk diyarı ərazisinə daxildir. Buxta Sakko burnu ilə Çelyuskin burnu arasında yerləşir. Dərinliyi 10-20 metr arasında dəyişir. Qərb sahilində bir necə ev vardır. Cənub hissədən körfəzə çaylar axır. Şərq sahilində isə Çelyuskin qütb stansiyası yerləmir. Buxta 1937-ci ildə stansiya əməkdaşları tərəfinfən stabsiyaya ləvazimatlar daşıyan gəminin şərəfinə adlandırmışlar.

Spartak üsyanı (lat. Bellum Spartacium) — e.ə. 74-71-ci illərdə Spartakın başçılığı ilə baş vermiş qul üsyanı. Üsyan haqqında onun iştirakçılarından alınan heç bir məlumat yoxdur. Buna görə də üsyançıların bir çox planları və onların həyat təfsilatları hələ də naməlum olaraq qalır. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə İtaliyaya qulların axını davam edirdi. Qulların vəziyyəti əvvələrdə olduğu kimi çox ağır idi. Bu, qulların öz zülmkarlarına qarşı mübarizəsinin daha da güclənməsinə gətirib çıxarırdı. Kapuya şəhərində qladiatorların böyük həbsxana məktəbi var idi. B.e.-dan əvvəl 74-cü ildə qullar gizlincə qaçmağa hazırlaşırdılar.

Spartak Əliyev(tam adı: Spartak Əsgər oğlu Əliyev; d. 14 may 1930, Türkmənistan SSR, Bayraməli şəh.) — aqrar elmlər üzrə elmlər doktoru. Spartak Əliyev 1930-cu il may ayının 14-də Türkmənistan SSR-nin Bayraməli şəhərində anadan olmuşdur. Spartak Əliyev 1954-cü ildə K. A. Timiryazev adına Lenin ordenli Kənd Təsərrüfatı Akademiyasını bitirmişdir. Alimin torpaqşünaslıq, torpaq biologiyası və torpağın üzvü hissəsinin öyrənilməsində xidmətləri olmuşdur. S. Ə. Əliyev 1964-cü ildə kənd təsərrüfatı elmləri doktoru (aqrar elmlər üzrə elmlər doktoru) elmi dərəcəsi almışdır. 1976-cı ildə isə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü seçilmişdir. 1967-ci ildə Azərbaycan SSR EA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunda Torpağın biokimyası və humus əmələgəlmənin ekologiyası laboratoriyasının müdiri olmuş, daha sonra 1979-cu ildən 1983-cü ilə kimi həmin institutun direktoru vəzifəsində işləmişdir. Əsas tədqiqatları torpaqda üzvi maddələrin ekologiyası, energetikası, torpağın paramaqnit xassələri, torpağın münbitliyinin və kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığının artırılmasında bunlardan səmərəli istifadə yolları, torpaqda fermentativ proseslərin termodinamikasının öyrənilməsinə həsr olunmuşdur. Torpaqşünasların Adelaidada (1968) və Moskvada (1974) keçirilən Beynəlxalq konqreslərində məruzələrlə çıxış etmişdir.

Spartak (ing. Spartacus) — Stenli Kubrikin rejissoru olduğu 1960-cı illərin tarixi dram filmi. Dalton Trambo tərəfindən filmin ssenarisi yazılıb. Film Hovard Fast tərəfindən yazılan "Spartak" hekayəsi əsasında çəkilib. Film "Üçüncü qoşun döyüşü" hadisələrindən bəhs edir. Kirk Duqlas Spartak, Lourens Olivye general və siyasətçi Markus Likiniyus Krassus, Peter Ustinov Lentalus Batiyatus, Con Qovin Yulius Sezar Hentşe, Cin Simmons Variniya, Çarlz Lafton Semproniyus Qrakçus, Toni Körtis Antoniyus rolunu canlandırıb. Film dörd dəfə Akademiya mükafatını qazanıb. Film Bryna Prodakşn və Universal Studios istehsalıdır. Çəkilişin ilk həftəsindən sonra rejissor Antoni Mann rejissorluqdan imtina etdi. Daha sonra filmin prodüseri və aktyoru Kirk Duqlas daha əvvəl işlədiyi Stenli Kubriki filmə rəhbərlik etməyə dəvət etdi.

Spartak Moskva — Rusiyanın paytaxtını təmsil edən futbol klubu və ölkənin ən məşhur klublarından biri. 12 dəfə SSRİ, 9 dəfə Rusiya çempionu, SSRİ Kubokunun 10 qat və Rusiya Kubokunun 3 qat qalibidir. Sovet dövründə "Xalq komandası" ləqəbinə sahib idi. 18 aprel 1922-ci ildə "Spartak"ın sələfi hesab edilən MKS klubu yaradılmışdır. 19 aprel 1935-ci il tarixində Ümumittifaq bədən tərbiyəsi soveti tərəfindən "Spartak" könüllü bədən tərbiyəsi cəmiyyətinin nizamnaməsi təsdiq edilmişdir. Həmin tarix klubun rəsmi yaranma tarixi hesab edilir. Klubun adı italyan yazıçısı Rafaello Covanyolinin Qədim Romada qullar üsyanından və onun rəhbərindən bəhs edən "Spartak" romanının adından götürülmüşdür.

"Spartak Plovdiv FK" — Bolqarıstannın futbol klubu. 15 noyabr 1947-ci ildə yaranıb. 2 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib.

"Şahdağ Quba" — Azərbaycanın Quba rayonunda futbol klubu. Ümumiyyətlə Qubada futbolun tarixi ötən əsrin 20-ci illərinə gedib çıxır. Məsələn, 1928-ci ildə 8 komandanın iştirakı ilə keçirilən Azərbaycan çempionatında Quba komandası da iştirak edib. Buna əsasən demək olar ki, rayonun futbolunun 100 ilə yaxın yaşı var. 1936-cı ildə keçirilən Azərbaycan kuboku uğurunda yarışda da Qubanın komandası olub. Bu komanda Böyük Vətən müharibəsinin başlamasına qədər fəaliyyət göstərib və yalnız müharibə başladıqdan sonra fəaliyyətinə ara verib. Müharibədən sonra isə rayonda yenidən futbolun bərpası bir qədər uzun sürüb. Belə ki, müharibə 1945-ci ildə başa çatsa da Qubada futbolun yenidən bərpası 60-cı illərdən başlayıb. 1961-ci ildə rayonda “Şahdağ”ın sələfi hesab olunan “Spartak” komandası yarandı. Komandanın adını “Spartak” olması o dövr üçün normal qarşılandı.

Spartak Zlatibor Voda FK (serb-kiril. Фудбалски клуб Спартак Суботица) və ya Spartak Subotiça FK (serb-kiril. ФК Спартак Суботица), — Serbiyanın ən üst səviyyəli futbol liqası olan Serbiya Super Liqasında iştirak edən bir futbol klubu. 1945-ci ildə qurulan Spartak Subotiça FK, Voyvodina FK-dan sonra Serbiyanın şimalındakı ən müvəffəqiyyətli futbol klubu olmuşdur. İlk müharibə sonrası futbol çempionatına 1946-1947 illər arasında Yuqoslaviya Birinci Liqasında qatılmış və bundan sonra həmişa birinci və ikinci milli liqalar arasında oynamışdır. Klubun ən böyük müvəffəqiyyəti, 1993-1994 illəri arasında Yuqoslaviya FR Kuboku finalında Partizan Belqrad FK-a qarşı (1-6 məğlub) oynadığında əldə edilmişdir. 1945-ci ilə qədər fəaliyyətdə olan JAK Subotiça FK-nun dağılmasından sonra, yeni qurulan iki klubda (Radniki ya da Qraqilanski) oynamaq istəməyən oyunçular, Spartak Subotiça FK-u qurdular. Yeni qurulan futbol klubunu, əfsanəvi bir Subotiça atleti və ikinci dünya müharibəsi komandiri olan Yovan Mikiçin ləqəbi (Spartak) ilə adlandırıldı. Klub ilk illərində çox fəal olaraq, Subotiça futbol ənənəsini davam etdirirdi. Klubun bir çox oyunçusu daha sonra ölkənin və ya dünyanın ən böyük futbol klublarında oynamağa başladılar.

Spartak Zlatibor Voda FK (serb-kiril. Фудбалски клуб Спартак Суботица) və ya Spartak Subotiça FK (serb-kiril. ФК Спартак Суботица), — Serbiyanın ən üst səviyyəli futbol liqası olan Serbiya Super Liqasında iştirak edən bir futbol klubu. 1945-ci ildə qurulan Spartak Subotiça FK, Voyvodina FK-dan sonra Serbiyanın şimalındakı ən müvəffəqiyyətli futbol klubu olmuşdur. İlk müharibə sonrası futbol çempionatına 1946-1947 illər arasında Yuqoslaviya Birinci Liqasında qatılmış və bundan sonra həmişa birinci və ikinci milli liqalar arasında oynamışdır. Klubun ən böyük müvəffəqiyyəti, 1993-1994 illəri arasında Yuqoslaviya FR Kuboku finalında Partizan Belqrad FK-a qarşı (1-6 məğlub) oynadığında əldə edilmişdir. 1945-ci ilə qədər fəaliyyətdə olan JAK Subotiça FK-nun dağılmasından sonra, yeni qurulan iki klubda (Radniki ya da Qraqilanski) oynamaq istəməyən oyunçular, Spartak Subotiça FK-u qurdular. Yeni qurulan futbol klubunu, əfsanəvi bir Subotiça atleti və ikinci dünya müharibəsi komandiri olan Yovan Mikiçin ləqəbi (Spartak) ilə adlandırıldı. Klub ilk illərində çox fəal olaraq, Subotiça futbol ənənəsini davam etdirirdi. Klubun bir çox oyunçusu daha sonra ölkənin və ya dünyanın ən böyük futbol klublarında oynamağa başladılar.

Spartak Trnava FK — Slovakiyanın futbol klubu. Trnava şəhərində yerləşir. 30 may 1923-cü ildə Sk Çcechie və CsSK klublarının birləşməsindən yaranıb. “Spartak”in tarixinin qızıl dövrü ötən əsrin 70-ci illəri ilə bağlıdır. 1968/1969 mövsümündə Çempionlar Liqasının yarımfinalınadək yüksəlib gələcək qalib “Ayaks”a uduzan “Spartak” 1972/1973 və 1973/1974 mövsümlərində avrokubokların 1/4 finalınadək irəliləyib. Lakin müstəqillik illəri komanda üçün uğursuz olub. Ölkə çempionatlarında 434 oyun keçirib, 208 qələbə qazanıb, 104 heç-heçə edib, 122 dəfə uduzan Trnava təmsilçisi 651 qol vurub 478-ni buraxıb. Slovakiya çempionatında ən yaxşı nəticəni 1997/1998 mövsümündə əldə edən trnavalılar çempionluğu son turlarda əldən verib. Slovakiyanın son çempionatında “Spartak” 33 oyuna 55 xal toplayaraq çempiondan 15 xal geri qalıb. Həmin çempionatın bürünc mükafatçısı ev oyunlarını Anton Malatinski adına stadionda keçirir.

Spartak stadionu — Vladiqafqazdakı futbol stadionu, "Alania Vladikavkaz" futbol klubunun ev stadionu. Tutumu 32464 tamaşaçıdır. 1962-ci ildə inşa edilmişdir. Stadionun sahəsi təbii ot örtüyünə malikdir, sonuncu təmir 2004-cü ilin iyun ayında həyata keçirilmişdir. Burada "Alaniya" 1995-ci ildə çempionluq, 1992 və 1996-cı illərdə gümüş medal qazanmışdır. Stadion 1960–1962-ci illərdə memar Tamara Butaevanın layihəsi əsasında tikilmişdir. 1962–1991-ci illərdə daha sonra "Alaniya" olan "Spartak" (Ordjonikidze) klubu SSRİ çempionatının oyunlarını stadionda keçirir. 1970-ci ildə Spartak (Ordjonikidze) komandası SSRİ çempionatının yüksək liqasına daxil olduqdan sonra ilk yenidənqurma işləri aparılır: Şərq stendinin yuxarı pilləsi tamamlanır. 1991–1993-cü illərdə. Spartak (Vladikavkaz) klubu SSRİ/Rusiya çempionatının yüksək liqasına daxil olduqdan sonra ikinci bir yenidənqurma işləri aparılmışdır.

Spartak: İntiqam (ing. Spartacus: Vengeance) — Starz kanalının Spartak: Qan və Qum serialının davamı və Spartak serialının ikinci sezonu. Spartak: Qan və Qum-da Spartak rolunu canladıran aktyor Andy Whitfield-in xərçəng xəstəliyindən ölümündən sonra,bu rola Liam McIntyre dəvət edilir.İntiqam sezonun da artıq Spartak öz dəstəsini qurur və Romaya qarşı vuruşur.Və bundan narahat olan Roma hakimiyyəti Spartak və onun döyüşçülərini yox etmək üçün Romanın komandiri Qay Klavdiy Qlaberi Spartak və onun döyüşçüləri ilə vuruşmaq üçün Kapuaya gəlir.

"Spartak: Qan və Qum" (ing. Spartacus: Blood and Sand) — tarixi bir hadisəni mövzu edən serial. Nümayişi Amerikan Starz kanalında 2010-ci il yanvarın 22-dən başlayıb. İlk bölüm 22 yanvar 2010 tarixində verilmişdir. İlk mövsüm 13 bölüm ilə tamamlanmışdır. Serialın əsas mövzusu Spartakın tarixi dövründə qulların öz başçılarına və Roma Respublikasına qarşı ən böyük üsyanları barədədir. Trakyalı bir əsgər olan Spartak davamlı təzyiqi altında qaldıqları Roma Respublikası ilə birlikdə Getaelar-a qarşı döyüşmək üçün Roma ordusuna qatılır. Daha sonra Spartak şöhrətpərəstliklə övünən Roma canişi Qay Klavdi Qlaberin əmrdindən dönərək evinə qayıdan Spartak və ordusu, Qlaberin qəzəbinə tuş gəlir. Spartak geri döndük də Getae qəbiləsinin onların kəndinə hücum edərək kəndliləri öldürmüş və ordan yalnız Spartak-ın həyat yoldaşı sağ qalaraq kənddən uzaqlaşaraq bir mağara sığınaraq gecəni orda keçirtdilər. Lakin səhər Qlaberin özü və ordusu gələrək Spartakın həyat yoldaşını əsir alaraq Suriyalı bir tacirə satır və Spartak və onun döyüş dostlarını əsir tutur və özləri ilə Kapuaya götürür.

Bakı Hava Hücumundan Müdafiə Dairəsində spartakiada qısametrajlı sənədli filmi 1961-ci ildə "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film Bakı Hava Hücumundan Müdafiə zabitlərinin idman yarışları haqqındadır. == Məzmun == Film Bakı Hava Hücumundan Müdafiə zabitlərinin idman yarışları haqqındadır.

Kinolent 1966-cı ildə keçirilmiş SSRİ Xalqlarının Spartakiadası haqqındadır. Film Azərbaycan Bədən Tərbiyəsi və İdman Komitəsinin sifarişi ilə çəkilmişdir.

SSRİ Xalqlarının Spartakiadasında futbol — Milli futbol yığmalarının SSRİ Xalqlarının Spartakiadasında qarşılaşdığı turnir. Aşağıdakı cədvəldə SSRİ Xalqlarının Spartakiadasının futbol turnirlərinin qalibləri haqqında ümumi məlumat qeyd olunmuşdur.

Film Moskvada keçirilən və Azərbaycan idmançılarının iştirak etdiyi SSRİ xalqlarının VIII yay Spartakiadasına həsr olunmuşdur.

VI SSRİ yay Xalqlar Spartakiyadasında qadın voleybolu 19 — 29 iyun 1975-ci il tarixlərində Bakıda keçirilmişdir. Turnirdə 15 müttəfiq ölkə ilə yanaşı Moskva və Leninqrad da iştirak etmişdir 17 komanda 3 yarımqrupda mübarizə aparmalı idi. Yarımqrupun 2 ən yaxşı komandası final mərhələsində dairəvi sistem üzrə 6 komanda arasında ən yaxşısı uğrunda mübarizə aparmalı idi. Ukrayna SSR: Olqa Kozakova, L. Ninenko, Lubov Rudovskaya, Q.Xomenko (Medin Odessa klubu), Nataliya Yeryomina, Larisa İvanova, L.Meleşko, Yevgeniya Nazarenko (İskra), T.Belous, Liliya Osadçaya, Anna Rostova, N.Stesiva (Buverestnik), . Məşqçi — Yuri Kurilski. RSFSR: B. Anufrieva, O.Juravlyova, Nadejda Zezulya, Qalina Karpol, Lidiya Loqinova, Olqa solovova (Uraloçka), A.Kosiçkina, Q.Prokonina, L.Kudravçeva, Q.Ozerova (Omiçka), Tatayana Popova (Kiroves), Lyudmila çetinina (Dinamo). Məşqçi — Nikolay Karpol. Moskva: İrina Bespolova, Olqa Leşenko, M.Milovidova, Olqa Xoxlova, Lyudmila Çernışyova (ÇSKA), Larisa Andropova, Larisa Berqen, Roza Sahilova, Nina Smoleeva (Dinamo), Nalaliya Kuşnir, Valentina Petrova, Tatyana Sarıçeva (Lokomativ). Məşqçi — Miron Viner. Волейбол: Справочник / Сост.