Aleksandr Devid Törner (ing.Alexander David Turner; 6 yanvar1986, Şeffild, Yorkşir və Hamber[d]) — ingilis musiqiçi, müğənni, bəstəkar və prodüser. Yeddi albom buraxdığı Arctic Monkeys rok qrupunun solisti və əsas mahnı müəllifi kimi tanınır. O həmçinin The Last Shadow Puppets adlı digər layihəsinin qurucusudur.
Törnerin söz yazarlığı mətbəx dramaturgiyasından tutmuş sürrealizmə qədər geniş şəkildə təriflənmişdir. Onun səkkiz studiya albomunun hər biri Birləşmiş Krallığın Albomlar hit-paradında birinci yerə yüksəlib. O, yeddi "Brit Mükafatı", "Ayvor Novello" Mükafatı və "Merkuri Mükafatı" qazanıb (həmçinin altı dəfə namizəd olub).
Aleksandr Devid Törner 6 yanvar 1986-cı ildə[1][2] Şeffilddə orta məktəb müəllimləri Penni[2][3] və Devid Törnerin yeganə övladı olaraq anadan olub, Şeffildin High Green ətrafında boya başa çatıb.[4] O, valideynlərinin "çox fərqli köklərdən" gəldiyini söylədi; anası Amerşamlı[5] alman dili müəllimi, Şeffilddən olan atası isə musiqi və fizika dərsi deyirdi.[5][6][7] Törnerin valideynləri The Beatles və The Beach Boys qruplarının pərəstişkarı idilər.[8][9][10] Avtomobil səyahətləri zamanı anası Led Zeppelin,[11]Devid Boui[12][13]Eagles musiqilərini dinləyirdi. Atası caz, svinq musiqisinin xüsusilə Frenk Sinatranın pərəstişkarı idi[8][12] və böyük qruplarda saksafon, truba və pianoda ifa edirdi.[9][14] Törner evində atası tərəfindən səkkiz yaşına qədər peşəkar fortepiano dərsləri alıb.[8][15]
Törner beş yaşından etibarən qonşusu Mett Helderslə birlikdə böyüdü, ibtidai məktəbdə, orta məktəbdə və kollecdə birlikdə oxudular.[16][17] İbtidai məktəbi bitirmə mərasimində Törner və Helders digər dostlarına qoşularaq Oasis-in "Morning Glory" ifasının təqlidində iştirak etdilər — Helders Liam Qallaher rolunu oynadı, Törner isə tennis çubuğunu bas-gitara ifa edirmiş kimi davrandı.[13][18] İkisi Endi Nikolsonla orta məktəbdə tanış oldular[19] və üç dost vaxtını Dr. Dre,[20]Wu-Tang Clan,[13] Outkast[13] və Roots Manuva[13] dinləyərək keçirdi. Onlar həmçinin vaxtlarını basketbol, skeytbord, BMX[21] sürmək və Törnerin atasının Cubase sistemindən istifadə edərək "lazımsız hip-hop" ritmləri yaratmaqla keçirdilər.[9][22] Törner və dostları 2001-ci ildə[23]The Strokes qrupunun irəliləyişindən sonra rok musiqisi ilə maraqlanmağa başladılar. Atası Törner 15 yaşında[9] olarkən "bir neçə akkord" öyrənsin deyə məktəbdən gitara götürməsinə icazə verdi və həmin il valideynləri ona Milad bayramında elektrikli gitara hədiyyə etdi.[24]
Törner 1997–2002-ci illərdə Stocksbridge Liseyində təhsil aldı. Onun fənn müəllimi Mark Kolman, onu musiqidən çox idmanda fərqlənən "parlaq" və "populyar" tələbə kimi xarakterizə etdi.[25] İngilis dili və dram müəllimi Saymon Baker onu "utancaq" və "bir az fərqli" olan ağıllı bir şagird kimi xatırlayırdı. Törner 2002–2004-cü illərdə Barnsley Kollecində oxudu. O, musiqi texnologiyası və media tədqiqatlarından A səviyyələri, həmçinin ingilis dili, fotoqrafiya və psixologiya üzrə AS səviyyələri üzrə təhsil alıb.[26]
Törnerin 15 yaşı olarkən həftə sonları, qızlarla və dostları ilə bərabər alma şərabı içərək keçirdi.[27] Məktəb dostu Co Karnall, Törnerin onların sosial dairələrində "həmişə sakit biri" olduğunu söylədi.[28] Dostlar qruplar yaratmağa və canlı ifa etməyə başladıqdan[29] sonra Törner, Helders və Nikolson 2002-ci ilin ortalarında Arctic Monkeys-i başlatmaq qərarına gəldilər.[21][27][30] Helders baraban dəsti aldı,[31] Törner Nikolsona bas gitara öyrənməyi məsləhət gördü və başqa bir məktəbdə oxuyan qonşuları Ceymi Kuku dəvət etdi.[21][32] Əvvəlcə Törner qrupda gitara çalırdı; digər iki məktəb dostu oxumaqdan imtina etdikdə o, solist olmağa qərar verdi. Helders Törneri söz yazarı üçün bariz namizəd hesab edirdi. Canlı şou göstərməzdən əvvəl qrup bir il Törnerin qarajında[31] və daha sonra Wath-da istifadə olunmayan anbarda məşq etdi.[17] Yeniyetmə uşaqları həftədə üç dəfə məşq yerlərinə aparıb-gətirən Heldersin anası idi.[17] Onların ilk konserti 13 iyun 2003-cü il cümə günü, The Grapes adlı yerli pubda The Sound-u dəstəkləmək üçün idi.[33] Qismən qeydə alınan set[34]The Beatles, The White Stripes, The Undertones və The Datsuns mahnılarının dörd orijinal mahnısı və dörd kover versiyasından ibarət idi.[35][36]
2003-cü ilin yayında Törner avtobusda müğənni Con Makklur ilə tanış olduqdan sonra fank qrupu Judan Suki üçün ritm gitaraçısı kimi York və Liverpulda yeddi konsert verdi.[37][38] Həmin ilin avqustunda Şeffilddə yerləşən 2fly Studios-da Judan Suki ilə demo yazarkən Alan Smitdən Arctic Monkeys demosu üçün prodüserlik edib-etməyəcəyini soruşdu.[39] Smit buna məcbur oldu və "onlarda mütləq xüsusi bir şey olduğunu düşündüm. Mən Aleksi ilk seansda amerikan səsi ilə oxuduğuna görə rədd etdim." dedi.[40] Smitin təqdimatı qrupun idarə heyətini, Geoff Barradeyl və Yan MakEndrünü əldə etməsinə səbəb oldu.[40][41] Törner studiya seansları zamanı sakit və müşahidəçi idi, Smit bunu belə xatırladı: "Kim studiyaya girsə, heç nə deməzdən əvvəl oturub onlara qulaq asardı." Yellow Arch Studios-da məşq otağında Arctic Monkeys xüsusilə zəhmətkeş kimi şöhrət qazandı; oranın sahibi qrupa qastrol avadanlığı verdi, sahibinin arvadı isə Törnerə oxumasında kömək etdi.[42] Barradeyl canlı qrup kimi reputasiyasını yaratmaq üçün qrupu Şotlandiya, Midlands və İngiltərənin şimalındakı məkanları gəzdirdi.[19][43][44] Qrup hər şoudan sonra demo CD-lərin pulsuz nüsxələrini payladı və pərəstişkarları qeyri-rəsmi olaraq demoları Beneath the Boardwalk adı altında MySpace-də paylaşmağa başladılar.[45] 2004-cü ilin ortalarında kolleci bitirdikdən sonra Törner diqqətini qrupa vermək üçün bir il vaxt ayırdı və Mançesterdəki universitetə daxil olmaq üçün qeyri-müəyyən planlarını təxirə saldı.[9][26][46] O, Şeffild musiqi məkanı The Boardwalk-da barmen kimi part-taym işləməyə başladı. Orada o, musiqiçi Riçard Houli və şair Con Kuper Klark da daxil olmaqla tanınmış simalarla tanış oldu.[47][48]
Arctic Monkeys 2005-ci ilin əvvəlində ölkənin diqqətini çəkdi. Onlar aprel ayında bir milli qəzetdə ilk qeydlərini aldılar, Daily Star müxbiri onları "bu il ortaya çıxan ən həyəcanlı qrup" kimi təsvir etdi.[49] Onlar may ayında "Fake Tales of San Francisco" sinqlının yer aldığı Five Minutes with Arctic Monkeys mini albomunu buraxdılar, qısa müddət sonra ilk ümummilli turnelərinə başladılar.[50][51] İyun ayında, tender müharibəsinin ortasında Arctic Monkeys müstəqil leybl Domino Recording Company ilə müqavilə imzaladı.[52] Ceyms Ford və Mayk Krossi[53] ilə ilk seanslardan sonra onlar prodüser Cim Abbis ilə kənd Linkolnşirdə albom yazdırdılar.[52] Törner Londonda yaşayan tələbə Cohanna Bennett ilə bu vaxtlarda tanış olmağa başladı.[54] Oktyabr ayında "I Bet You Look Good on the Dancefloor" sinqlı Birləşmiş Krallıq Sinql Qrafikində bir nömrədə yekunlaşdı.[55] Arctic Monkeys-in debüt albomu olan Whatever People Say I Am, That's What I'm Not 2006-cı ilin yanvarında buraxıldı və Birləşmiş Krallığın Albomlar Qrafikində bir nömrə oldu.[56] Törnerin Şeffilddə yeniyetmə gecə həyatını əks etdirən sözləri geniş şəkildə tərifləndi. The New York Times-dan Kelefa Sanneh qeyd etdi: "Cənab Törnerin sözləri gözləməyə dəyər və çox vaxt əzbərləməyə dəyər… O, Şimali İngilis gənclik mədəniyyətini xatırlatmaq üçün qeyri-adi bir üsula malikdir, lakin onu nə romantikləşdirir, nə də ona istehza edir."[57][58]
Bu, Britaniya musiqi tarixində ən tez satılan debüt albomu idi və tezliklə kultural fenomenə çevrildi.[59] Törner Britaniya mətbuat orqanları tərəfindən "bir nəslin səsi"[57] kimi qarşılandı. Müsahibə profillərində isə o, sakit və diqqətdən narahat biri kimi təsvir edilirdi.[60] Qrup ajiotajı rədd etdi və Kuk dedi ki, onların məqsədi "The Clash kimi inkişaf edə bilməkdir. İstədyimiz budur. Onlar başlayanda bu, çox sadə, pank rekordu idi. Sonra onlar yüksəlməyə və bir çox istiqamətlərdə hərəkət etməyə başladılar.[61] Albomun buraxılışından iki ay keçməmiş Törner Şeffilddən ilham alan mahnıların "qapalı kitab" olduğunu bəyan etdi: Törner dedi ki, bu müddət ərzində diqqət onu "bir az qorxdu və ya əsəbiləşdirdi": "Biz bir növ nəzarəti saxlamağa çalışmaq üçün bir çox insanı kənarda qoyduq."[62] Qrup bir çox tanıtım imkanlarından imtina etdi[63] və tez bir zamanda yeni material buraxdı[64][65] – beş treklik mini albom Who the Fuck Are Arctic Monkeys? apreldə və müstəqil bir sinql olan "Leave Before the Lights Come On" isə avqustda buraxıldı. Həmin yay qrup "yorğunluq" səbəbindən qastrol fasiləsi vermiş Nikolsonu başqa uşaqlıq dostu Nik O'Melli ilə daimi olaraq əvəz etmək qərarına gəldi.[66][67][68][69] Nikolsona, "Aleksin danışığı" qrupunun iclasında məlumat verildi.[70] Törner və Nikolson iki il küsülü qaldılar,[71] lakin sonradan dostluqlarını bərpa etdilər.[72][73]
Arctic Monkeys-in ikinci albomu olan Favourite Worst Nightmare 2007-ci ilin aprelində, debütlərindən bir il sonra buraxıldı.[74] Albomun prodüserliyini Londonda Mayk Krossi və Ceyms Ford etmişdir.[75] Ford 2020-ci ilə kimi, Törnerin hər bir layihəsinin prodüserliyini etmişdir.[76] Lirik olaraq albom şöhrət, sevgi və ürək ağrısına toxunur.[77] Törner və Bennett münasibətlərini yanvarda bitirdilər. Bennet həmçinin "Fluorescent Adolescent" mahnısının müəlliflərindən biri idi.[78][79] Şöhrətə aid mahnılarla maraqlanmasa da, Pitchforkdan olan Mark Hoqanalbomun Törnerin "canlı təsvirlər üçün adi hədiyyəsini" nümayiş etdirdiyini və "yeni emosional dərinliyi" araşdırdığını söylədi.[80] Albom kommersiya uğuru qazandı, Birləşmiş Krallıqda bir nömrə oldu.[81] Arctic Monkeys 2007-ci ilin yayında Qlastonberi Festivalına başçılıq etdi.[82] Törner həmin il bəzi sənətçilərlə əməkdaşlıq etdi. O, Arctic Monkeys-in b-tərəfi "Temptation"-da reper Dizzi Raskal ilə işbirliyi etdi. Ardınca o, solist Con Makklur ilə Şeffilddəki mənzili qısa müddətə paylaşdıqdan sonra Reverend and The Makers-in debüt albomu The State Of Things[83] üçün üç mahnı bəstələdi.[84] Şeffilddən olan digər müğənni Riçard Hauli Arctic Monkeys-in b-tərəfi "Bad Woman"-da əməkdaşlıq etdi.[85] Törner eləcə də Ford və 2005-ci ilin ortalarında qastrol səfəri zamanı dostluq etdiyi Mayls Keyn ilə birlikdə The Last Shadow Puppets adlı yan layihə qrupu yaratmaq planları olduğunu açıqladı.[86][87]
Törner 2005–2007-ci illər arasında britaniyalı musiqiçi Johanna Bennett ilə münasibət qurub, o, "Fluorescent Adolescent" mahnısının həmmüəllifi idi.[88][89][90] 2007-ci illərdə o britaniyalı aparıcı və model Aleksa Çanq ilə birlikdə olub, Çanq "My Mistakes Made For You" mahnısının klipində çəkilib.[91]Onlar 2011-ci ildə ayrıldılar.[92] Törner 2011-ci ildən 2014-cü ilin əvvəlinə kimi amerikalı aktrisa və model Arielle Vandenberg ilə münasibət qurdu. Vandenberg "R U Mine?" mahnısının klipinə çəkilmişdi.[93][94] Törner 2015-ci ilin martında amerikalı model Taylor Bagley ilə münasibətdə oldu, onların münasibəti 2018-ci ilə qədər davam etdi.[95][96] Törner onun üçün "Sweet Dreams, TN" mahnısını yazmışdı. O, 2018-ci ilin ortalarından etibarən fransız müğənni Louise Verneuil ilə birlikdədir.[97]
2015 – Aleksandra Savior – Birlikdə müəllifi olduğu "Risk" mahnısı, True Detective serialının ikinci mövsümünün soundtrekinə daxil edilmişdir.[111][112][113]