Bakı şəhərinin xronologiyası

20-ci əsrdən əvvəl[redaktə | mənbəni redaktə et]

• 12-ci əsr – Qız qalası tikildi.
• 1169 – Ləzgi məscidi tikildi.^{[mənbə göstərin]}
• 1378 – Cümə məscidi tikildi.^[1]
• 1442 – Şirvanşahlar sarayında Şah məscidi tikildi.
• 1509 – Farslar ələ keçirdi.^[2]
• 1578 – Osmanlılar ələ keçirdi.^[3]
• 1603 – Farslar yenidən ələ keçirdi.^[4]
• 1723 – Ruslar tərəfindən alındı.^[2]
• 1732 – Neft emalı zavodu fəaliyyətdədir.^[5]
• 1735 – Farslar yenidən ələ keçirdi.^[4][2]
• 1747 – Bakı xanlığı quruldu.^{[mənbə göstərin]}
• 1806 – Rus qüvvələri tərəfindən alındı.^[2]
• 1813 – Gülüstan müqaviləsi ilə Rusiya imperiyasının tərkibinə qatıldı.^[6]
• 1817 – Vəba epidemiyası.^[4]
• 1823 – Parafin fabriki fəaliyyətə başladı.^[4]
• 1832 – "İlk dünyəvi rus məktəbi" açıldı.^[3]
• 1846 – Şamaxı quberniyasının tərkibinə qatıldı.^[3]
• 1859
  • Neft emalı zavodları şəhər kənarında fəaliyyətə başladı.^[4]
  • Yeni yaradılmış Bakı quberniyasının paytaxtı oldu.^[3]
• 1860 – Əhali: 13 381.^[2]
• 1868
  • Tbilisi-Bakı teleqraf xətti fəaliyyətə başladı.^[4]
  • Fəvvarələr meydanı tikildi.
• 1875 – "Əkinçi" qəzeti nəşr olunmağa başladı.^[7]
• 1878 – İosif Cakerli icra başçısı oldu.
• 1883 – Bakı-Batum dəmir yolu tikildi.^[8]
• 1884
  • Bakı Dəmir Yolu Vağzalı tikildi.^{[mənbə göstərin]}
  • Neft Çıxarma Konqres Şurası yaradıldı.^[4]
• 1886 – Əhali: 45 679.^[9]
• 1887
  • Bakı Politexnik Məktəbi yaradıldı.
  • Erməni Müqəddəs Qriqori kilsəsi tikildi.
• 1897 – Əhali: 112 253.^[2]
• 1900 – Əhali: 179 133.^[2]

20-ci əsr[redaktə | mənbəni redaktə et]

• 1901 – Sinaqoq tikildi.^[10]
• 1902 – Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı açıldı.
• 1903 – iyul: Fəhlə tətili.^[11][12]
• 1904
  • "Balaxanı və Bibiheybət fəhlələrinin təşkilatı" quruldu.^[13]
  • İcra Hakimiyyəti tikildi.^{[mənbə göstərin]}
• 1905
  • Erməni-azərbaycanlı qırğınları.^[2]
  • "İrşad" qəzeti nəşr olunmağa başladı.^[14]
• 1907 – Bakı-Batum neft kəməri tikildi.^[4][15]
• 1909 – Bakı bulvarı tikildi.
• 1910 – Kukla Teatrı tikildi.
• 1912 – Filarmoniya Sarayı tikildi.
• 1913
  • İsmailiyyə Sarayı tikildi.
  • Əhali: 237 000.^[16]
• 1914 – Təzəpir məscidi tikildi.
• 1917 – İran Kommunist Ədalət Partiyası quruldu.^[17]
• 1918
  • Mart soyqırımı.
  • Sentyabr hadisələri.
  • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin paytaxtı oldu.^[18]
• 1919
  • Bakı Dövlət Universiteti quruldu^[19]
  • "Azərbaycan gəncləri" qəzeti nəşr olunmağa başladı.^[19]
• 1920
  • 28 aprel: 11-ci ordu şəhəri ələ keçirdi.
  • Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı oldu.^[20]
  • Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri və Bakı Politexnik İnstitutu quruldu.
  • Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı bərpa edildi.^[21]
  • Kirov rayonu yaradıldı.^{[mənbə göstərin]}
• 1922 – Dövlət Dram Teatrı açıldı.^[21]
• 1923
  • Tarqovıda Azərbaycan Milli Kitabxanası açıldı.
  • Bakı Teatr Texnikumu quruldu.^[21]
• 1925 – Bakı Fəhlə və Kəndli Teatrı açıldı.^[21]
• 1928 – Gənc Tamaşaçılar Teatrı quruldu.^[21]
• 1931 – Bakı Kukla Teatrı quruldu.^[21]
• 1939 – Əhali: 809 347.^[22]
• 1940 – Bakı Təhsil Muzeyi quruldu.^[19]
• 1941 – Keşlə rayonu yaradıldı.^{[mənbə göstərin]}
• 1945 – Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutu bərpa edildi.^[21]
• 1949 – Şəhər yaxınlığında Sumqayıt şəhəri inkişaf etdi.^[22]
• 1951 – Stalin Stadionu açıldı.
• 1952 – Hökümət Evi tikildi.
• 1965 – Əhali: 737 000 şəhər; 1 137 000 aqlomerasiya regionu.^[23]
• 1967
  • Bakı metrosu fəaliyyətə başladı.
  • Azərbaycan Xalça Muzeyi quruldu.
• 1979 – Əhali: 1 046 000.^[24]
• 1985 – Əhali: 1 693 000 (təxmini).^[25]
• 1989
  • "Azadlıq" qəzeti nəşr olunmağa başladı.^[19]
  • Bakı İslam Mədrəsəsi quruldu.^[26][27]
• 1990
  • yanvar: Qara Yanvar.^[28]
  • Sənan Əlizadə icra başçısı oldu.
• 1991
  • Azərbaycan Respublikasının paytaxtı oldu.^[6]
• 1993
  • Rafael Allahverdiyev icra başçısı oldu.
• 1994
  • Bakı metrosunda partlayışlar.
  • Azərbaycan Dövlət Pantomima Teatrı quruldu.
• 1995
  • oktyabr: Bakı metrosunda yanğın.
• 2000 – 25 noyabr: 6,8 M_w gücündə Bakı zəlzələsi oldu.

21-ci əsr[redaktə | mənbəni redaktə et]

• 2001 – Hacıbaba Abutalıbov icra başçısı oldu.
• 2005 – İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi quruldu.^[29]
• 2006
  • Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri fəaliyyətə başladı.^[30]
  • Dövlət Dəniz və Liman Agentliyinin baş ofisi şəhərdə yerləşir.
• 2008
  • dekabr: Beynəlxalq Muğam Mərkəzi açıldı.
• 2009 – Üzeyir Hacıbəyov Beynəlxalq musiqi festivalı başladı.
• 2010
  • Bayılda Dövlət Bayrağı Meydanı açıldı.
  • SOCAR Tower-in tikintisinə başlanıldı.
• 2012
  • Bakı Kristal Zalı tikildi.
  • Heydər Əliyev Mərkəzi açıldı.
  • may 2012 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi keçirildi.
  • Əhali: 2 122 300.
• 2013
  • Alov qüllələri açıldı.
• 2014
  • Bakı Fransız Liseyi açıldı. Açılış mərasimində Prezident İlham Əliyev və xanmı Mehriban Əliyeva da iştirak etdilər.^[31]
• 2015
  • mart: Bakı Olimpiya Stadionu açıldı.
  • iyun: 2015 Avropa Oyunları keçirildi.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Bakı şəhərinin tarixi

1. ↑ ArchNet. "Baku". October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
2. ↑ ^{1 2 3 4 5 6 7 8} Britannica, 1910
3. ↑ ^{1 2 3 4} S. Soucek; R. G. Suny. Baku // Encyclopædia Iranica. New York: Columbia University, Center for Iranian Studies. 23 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 March 2015.
4. ↑ ^{1 2 3 4 5 6 7 8} Dumper and Stanley, 2008
5. ↑ M. S. Vassiliou. Chronology // Historical Dictionary of the Petroleum Industry. Scarecrow Press. 2009. ISBN 978-0-8108-6288-3. 2022-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
6. ↑ ^{1 2} Bosworth, 2007
7. ↑ Shirin Akiner. Islamic Peoples Of The Soviet Union. Routledge. 2010. ISBN 978-1-136-14274-1.
8. ↑ Thomas de Waal. Chronology // The Caucasus: An Introduction. Oxford University Press. 2010. səh. 229+. ISBN 978-0-19-974620-0. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
9. ↑ Russia: Principal Towns // Statesman's Year-Book. London: Macmillan and Co. 1890. hdl:2027/nyp.33433081590527.
10. ↑ Jewish Encyclopedia, 1907
11. ↑ Firouzeh Mostashari. On the Religious Frontier: Tsarist Russia and Islam in the Caucasus. I.B.Tauris. 2006. ISBN 978-1-85043-771-0. 2016-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
12. ↑ Chris Cook; John Stevenson. Russian Revolution (chronology) // Longman Handbook of Twentieth Century Europe. Routledge. 2003. ISBN 978-1-317-89224-3. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
13. ↑ Tadeusz Swietochowski. Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press. 2004. ISBN 978-0-521-52245-8. 2016-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
14. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; Akiner20102 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
15. ↑ "A Russian Petroleum Pipe Line Carrying Oil from Baku to Batoum", Cassier's Magazine, New York, 19, November 1900, hdl:2027/uiug.30112073488907
16. ↑ Russia: Principal Towns: Caucasia // Statesman's Year-Book. London: Macmillan and Co. 1921. hdl:2027/njp.32101072368440.
17. ↑ Touraj Atabaki. Comintern, the Soviet Union and Labour Militancy in Interwar Iran // Stephanie Cronin (redaktor). Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800. Routledge. 2013. ISBN 978-0-415-62433-6. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
18. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; iranica2 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
19. ↑ ^{1 2 3 4} Azerbaijan: Directory // Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003. Europa Publications. 2002. səh. 121+. ISBN 978-1-85743-137-7. 2022-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
20. ↑ Igor S. Zonn; və b., redaktorlarCaspian Sea Encyclopedia. Springer. 2010. ISBN 978-3-642-11524-0. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
21. ↑ ^{1 2 3 4 5 6 7} Ron Rubin, redaktorAzerbaijan // World Encyclopedia of Contemporary Theatre. Routledge. 1994. səh. 80. ISBN 978-1-136-11804-3. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
22. ↑ ^{1 2} Leon E. Seltzer, redaktorBaku // Columbia Lippincott Gazetteer of the World, New York: Columbia University Press, 1952, səh. 146, OL 6112221M
23. ↑ Population of capital cities and cities of 100,000 and more inhabitants // Demographic Yearbook 1965. New York: Statistical Office of the United Nations. 1966. 2018-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
24. ↑ Henry W. Morton and Robert C. Stuart, redaktorThe Contemporary Soviet City. New York: M.E. Sharpe. 1984. səh. 4. ISBN 978-0-87332-248-5.
25. ↑ United Nations Department of Economic and Social Affairs, Statistical Office. Population of capital cities and cities of 100,000 and more inhabitants // 1985 Demographic Yearbook. New York. 1987. 247–289. 2018-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
26. ↑ Azerbaijan // Yearbook of Muslims in Europe. Brill. 2014. səh. 67. ISBN 978-90-04-28305-3. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
27. ↑ Michael Kemper; və b., redaktorlarIslamic Education in the Soviet Union and Its Successor States. Routledge. 2010. ISBN 978-1-134-20731-2. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-06.
28. ↑ "Azerbaijan Profile: Timeline". BBC News. 6 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 March 2015.
29. ↑ "Organizations". International Relations and Security Network. Switzerland: Eidgenössische Technische Hochschule Zürich. 20 January 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 March 2015.
30. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; bbc-timeline2 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
31. ↑ "Ilham Aliyev attended the opening of the French Lyceum of Baku". en.president.az (ingilis). 2016-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-19.