Elbəy Rzaquliyev
Elbəy Mirzə Həsən oğlu Rzaquliyev (17 iyun 1926, Bakı, Azərbaycan SSR – 15 sentyabr 2007, Bakı) — Azərbaycan rəssamı, Azərbaycan SSR xalq rəssamı (1977), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1986).
| Elbəy Rzaquliyev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, Zaqafqaziya SFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (81 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
| Fəaliyyəti | rəssam |
| Təhsili | |
| Mükafatları |
     |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Elbəy Rzaquliyev 17 iyun 1926-cı ildə Bakıda anadan olmuşdur. Hələ məktəbdə oxuyarkən Bakı Pionerlər evinin rəssamlıq studiyasında məşğul olub. Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbini bitirdikdən sonra, 1946-cı ildə ÜDKİ-nin rəssamlıq fakültəsinə daxil olmuşdur.[1]Burada rəssamlıq fakültəsində oxuyan gənc rəssam Q.Şeqal, Y.Pimenov, A.Dixtyar və M.Boqdanov kimi peşəkar rəssam-pedaqoqlardan dərs alıb.[2]
Təhsilini başa vurub, 1953-cü ildən "Azərbaycanfilm"[2] kinostudiyasında işləməyə başlamışdır. Bundan sonra onun yaradıcılığı iki əsas istiqamətdə inkişaf etmişdir: rəngkar və kino rəssamı.[3]
Rəssamın kinostudiyada ilk işi kinorejissor Hüseyn Seyidzadə və Yan Fridin 1954-cü ildə quruluş verdikləri “Doğma xalqımıza” bədii-sənədli filmidir. O, bu film üzərində rəssamlardan C.Əzimov və A.Freydlə birgə işləyib. Bu filmin ardınca 1955-ci ildə dostu C.Əzimovla birgə “Bəxtiyar” və “Görüş” kinokomediyalarına bədii tərtibat verib.[2]
1960-cı ildə Bakıda, 1960–1967-ci illərdə isə Moskvada və Kaunasda fərdi sərgiləri böyük müvəffəqiyyətlə nümayiş etdirilmiş və sənətsevərlərin diqqətini özünə cəlb etmişdir. 1977-ci ildə Azərbaycanın xalq rəssamı fəxri adına, 1986-cı ildə SSRİ Dövlət mükafatına, 1998-ci ildə "Şöhrət" ordeninə layiq görülmüşdür. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının katibi olmuşdur.[4]
Yaratdığı əsərlərdən "Daşkəsənin gənc inşaatçıları", "Əli Bayramlı DRES-i", "İnsanların torpağı", "Çiçəklər arasında", "Qırmızı və ağ qızıl güllər", "Xəncər və məişət əşyalarından ibarət natürmort", "Tac-Mahal", "Yaponiya silsiləsi", "Əmək adamları", "Ana", "Montajçılar", "Kənddə" və digərləri böyük maraqla qarşılanmışdır. "Sevil", "Arşın mal alan", "Görüş", "Ögey ana", "Onun böyük ürəyi", "Bir məhəlləli iki oğlan", "Telefonçu qız", "Uşaqlığın son gecəsi" və s. kinofilmlərin rəssamı olmuşdur.[5]
2007-ci il 15 sentyabrda 81 yaşında vəfat etmişdir.
Mükafatları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı — 5 dekabr 1977
- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 29 iyun 1964
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 26 aprel 1986 ("Azərbaycan Böyük Vətən müharibəsində" mövzusunda silsilə rəsmləri üçün)
- "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı — 9 iyun 1959
- "Şöhrət" ordeni — 19 iyun 1998
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 11 iyun 2002[6]
Filmoqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Araqarışdıran (film, 1987)
- Arşın mal alan (film, 1965)
- Arxadan vurulan zərbə (film, 1977)
- Arzularını çəkən rəssam (film, 2007)
- Bakıda küləklər əsir (film, 1974)
- Baladadaşın İlk Məhəbbəti (1974)
- Bəxtiyar (film, 1955)
- Bəyin oğurlanması (film, 1985)
- Bir məhəllədən iki nəfər (film, 1957)
- Dənizə çıxmaq qorxuludur (film, 1973)
- Dərviş Parisi partladır (film, 1976)
- Doğma xalqıma (film, 1954)
- Əsl dost (film, 1959)
- Əzablı yollar (film, 1982)
- Fitnə (film, 1970)
- Görüş (film, 1955)
- Gün keçdi (film, 1971)
- İstintaq davam edir (film, 1966)
- Qara daşlar (film, 1956)
- Qəm pəncərəsi (film, 1986)
- Qəzəlxan (film, 1991)
- Möcüzələr adası (film, 1963)
- Musiqi müəllimi (film, 1983)
- Ögey ana (film, 1958)
- Onun bəlalı sevgisi (film, 1980)
- Onun böyük ürəyi (film, 1958)
- Sahilsiz gecə (film, 1989)
- Səadət və əmək mahnıları (film, 1957)
- Səhər (film, 1960)
- Sevil (film, 1970)
- Şeytan göz qabağında (film, 1987)
- Skripkanın sərgüzəşti (film, 1972)
- Sözsüz mahnı (film, 1972)
- Telefonçu qız (film, 1962)
- Torpaq. Dəniz. Od. Səma (film, 1967)
- Tütək səsi (film, 1975)
- Uşaqlığın son gecəsi (film, 1968)
- Vulkana doğru (film, 1977)
- Xüsusi vəziyyət (film, 1986)
- Yarımçıq qalmış mahnı (film, 1979)
- Yeddi gözəl (film, 1982)
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13.
- ↑ 1 2 3 Məhərrəmov, Zaur. "Elbəy Rzaquliyev-95". Filmfond.az. 2021-06-17. 2024-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-16.
- ↑ "Elbəy Mirzə Həsən oğlu Rzaquliyev". anl.az. 2022-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-16.
- ↑ Audiovisual. "Elbəy Rzaquliyev". Audiovisual.org. 2024-10-16. 2024-07-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-16.
- ↑ Azertag. "Xalq Rəssamı Elbəy Rzaquliyevin xatirəsi anılıb". Azertag. 2016-12-14. 2017-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-16.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 07.09.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 05.10.2023.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tağızadə, Tofiq. İllər və arzular. Ədəbiyyat və incəsənət. 1964-01-25.
- Bolqar jurnalı yazır…. Ədəbiyyat və incəsənət. 1964.
- Əhədoğlu, Y. Belə bir ada da var. Ədəbiyyat və incəsənət. 1964-06-27.
- Muradov, Xamis. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası.
- Kazımzadə, Aydın. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim. 2004. səh. 5.
- Məmmədov, Ramiz. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi. 2007. səh. 814.