Qəm pəncərəsi (film, 1986)

Qəm pəncərəsi — 1986-cı ildə Anarın yazıçı Cəlil Məmmədquluzadənin 1894-cü ildə yazdığı "Danabaş kəndinin əhvalatları" və 1921-ci ildə yazdığı "Danabaş kəndinin müəllimi" əsərləri əsasında yazdığı ssenariyə uyğun olaraq çəkilmiş Azərbaycan sovet filmi. Filmin rejissoru da Anardır. Filmdə Həsən Turabov Cəlil Məmmədquluzadənin qocalıq dövrünü, Elmira Şabanova isə onun həyat yoldaşı Həmidə Məmmədquluzadəni canlandırır.

Qəm pəncərəsi
Janr	dram faciəvi komediya bioqrafik
Rejissor	Anar
Əsərin müəllifi	Cəlil Məmmədquluzadə
Ssenari müəllifi	Anar
Baş rollarda	Həsənağa Turabov Elmira Şabanova İlham Səfərov Ruslan Nəsirov Həsən Məmmədov Şükufə Yusifova
Operator	Hüseyn Mehdiyev
Rəssamlar	Elbəy Rzaquliyev Rafiq Nəsirov
İstehsalçı	"Azərbaycanfilm" Kinostudiyası
İlk baxış tarixi	26 iyun 1986
Filmin digər adı	Danabaş kəndinin əhvalatları
Filmin növü	tammetrajlı bədii film
Müddət	127 dəq.
Ölkələr	SSRİ
Dil	azərbaycanca
İl	1986
Rəng	rəngli
IMDb	ID0300291

Filmdə yazıçı, dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin uşaqlıq dövrü ilə bağlı hadisələr öz əksini tapmışdır.

"Qəm pəncərəsi" filmi Cəlil Məmmədquluzadənin xatirəsinə ithaf edilib. Filmin ssenarisi Anar tərəfindən Cəlil Məmmədquluzadənin 1894-cü ildə yazdığı "Danabaş kəndinin əhvalatları" və 1921-ci ildə yazdığı "Danabaş kəndinin müəllimi" əsasında yazılıb. Filmdə Cəlil Məmmədquluzadənin uşaqlıq dövründə baş verən hadisələr təsvir edilir. Filmin digər adı "Danabaş kəndinin əhvalatları"dır. Bu film rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun ilk aktyor işidir. Filmdə "Molla Nəsrəddin" jurnalının karikaturalarından istifadə edilib.^[1]

Film bir il müddətinə hazırlanıb, çəkilişlər isə 3.5 ay ərzində — 1985-ci ilin iyul ayından oktyabr ayına qədər davam edib. Əsər əvvəl teatr tamaşası kimi oynanıldığına görə Həsənağa Turabov, Həsən Məmmədov, Nəsibə Zeynalova, Yaşar Nuri, Siyavuş Aslan, Arif Quliyev kimi aktyorların filmdə oynayacağı əvvəlcədən bəlli idi. Həsən Məmmədov ilk dəfə kəndli rolunu ifa edirdi. Filmin səsləndirilməsində İlham Namiq Kamal (Həsənov (Mərahim Fərzəlibəyov)), Pərviz Bağırov (Vəliqulu (Natiq Abdullayev)), Sadıq Hüseynov (Rəşid bəy (Məmməd Bürcəliyev)) iştirak edib.^[1]

Filmin istehsalı zamanı çətin məsələlərdən biri də uşaqların seçimi idi. Filmə çəkilməsi üçün 5-15 yaş arasında 10-13 uşaq lazım idi. Yanvar ayından başlayaraq 6 ay ərzində uşaqların seçimi edilib. Filmə çəkilməsi üçün 1000-dən çox uşaqdan sınaqdan keçirilib. Filmdə iştirak edən uşaqlardan yalnız Əhməd rolunu oynayan Ruslan Nəsirov daha sonra karyerasını davam etdirib.^[1]

Filmin çəkiliş yerlərinə Cəfər Cabbarlı adına kinostudiyanın pavilyonu, Bakının Digah kəndi, İçərişəhər, təbiət səhnələrinin çəkildiyi yerlərə Şamaxının Zarat kəndi, Qobustan, Qaraçı karvansarası, Lahıc daxildir.^[1] Cəfər Cabbarlı adına kinostudiyanın pavilyonunda Cəlil Məmmədquluzadənin qocalıq dövründə qaldığı otaq tikilmişdi. Evin mebeli Azərbaycan Tarixi Muzeyindən gətirilmişdi. Danabaş kəndinin məktəbindəki dərs otağı da bu pavilyonda inşa edilmişdi.^[2]

Nadir Bədəlov "Qəm pəncərəsi" fimini belə qiymətləndirmişdir: "Bu filmdə Xudayar bəy obrazının Vaqif İbrahimoğluna həvalə olunması Anarın tapıntısı idi. Mən heç gözləməzdim. Amma kinoşünas olaraq "Qəm pəncərəsi"nə uğurlu film kimi baxmıram. Mirzə Cəlil ensiklopediyası burda alınmadı. Məncə Anar çox gözəl yazıçıdır, amma rejissor deyil."^[3]

Filmdə Kefli İsgəndər rolunu oynayan Fəxrəddin Manafov filmi və öz rolunu belə qiymətləndirir: "İndi mən desəm ki, “mən Kefli İsgəndəri oynamışam”, mənim üçün ayıb olar. Siz “Qəm pəncərəsi” filmini nəzərdə tutursunuzsa, mən orda Anar müəllimin yazdığı ssenari əsasında olan filmdə “İsgəndər” rolunu oynamışam. Ümumiyyətlə, Anar müəllimin bütün filmləri maarifçilik xarakteri daşıyır. Əgər fikir vermisinizsə, onun filmlərində aktyorlarla yanaşı qeyri peşə sahibləri də çəkiliblər – bəstəkarlar, rejissorlar, hətta jurnalistlər də. Anar müəllim bir dövrün, bir epoxanın parıldayan insanlarını yığıb film çəkir və bir müddət sonra bu film çox qiymətli olur. Hələ onun təkcə bədii tərəfini demirəm, Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq simaları olan şəxsiyyətlərin xatırlanması baxımından deyirəm. Hər əsərdən parçalar verərək nə demək istədiyini çatdırır. Ona görə də Mən “Kefli İsgəndər”i oynamışam” deyə bilmərəm."^[4]

Əsərin müəllifi: Cəlil Məmmədquluzadə

Ssenari müəllifi: Anar

Quruluşçu rejissor: Anar

Quruluşçu operator: Hüseyn Mehdiyev

Quruluşçu rəssam: Elbəy Rzaquliyev, Rafiq Nəsirov

Bəstəkar: Cavanşir Quliyev

Səs operatoru: Tatyana Kərimova

Rejissor: Rafiq Dadaşov

Operator: Sərvər Rəşidoğlu (Sərvər Quliyev kimi), İsrafil Ağazadə (İsrafil Ağayev kimi)

Geyim rəssamı: Tatyana Əmirova

Qrim rəssamı: Firuzə İsmayılova, Namiq Manafov

Montaj edən: Nelli Dadaşova

Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Vaqif Bağırov

Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev

Dekor rəssamı: Nazim Hacıyev

Rejissor assistenti: Elman Şeydayev, Yavər Rzayev

Operator assistenti: Həsən Yaqubov

Rəssam assistenti: X.Əminağayeva

İşıq ustası: Məhəmməd Hacıyev

Redaktor: Əhmədağa Qurbanov

Məsləhətçi: M.Cəfərov (akademik), A.Zamanov (akademiyanın müxbir üzvü)

Çalır: Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Komitəsinin Simfonik Orkestri

Dirijor: R.Məlikaslanov

İnzibatçı: Azər Quliyev

Filmin direktoru: Rimma Abdullayeva

Əsərlərindən istifadə edilən rəssam: Əzim Əzimzadə (titrlərdə yoxdur)

Sadıq Hüseynov — Rəşid bəy (Məmməd Bürcəliyev) (titrlərdə yoxdur)

İlham Namiq Kamal — Müəllim Həsənov (Mərahim Fərzəlibəyov) (titrlərdə yoxdur)

Pərviz Bağırov — Vəliqulu (Natiq Abdullayev) (titrlərdə yoxdur)

• Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 305-307.
• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 816.

• Filmi izlə
• Qəm pəncərəsi — Internet Movie Database saytında.

• "QƏM PƏNCƏRƏSİ (THE WINDOW OF THE SADNESS)". azerbaijanfilm.az. İstifadə tarixi: 2017-01-22.