Harri Potter və Azkaban Məhbusu (film)

Harri Potter və Azkaban Məhbusu (ing. Harry Potter and the Prisoner of Azkaban) — 2004-cü ildə Alfonso Kuaronun rejissorluğu ilə çəkilmiş və Warner Bros.-in distribütorluğu ilə çıxarılmış ABŞ fentezi filmidir. Film Coan Roulinqin eyni adlı romanı əsasında çəkilmişdir. Harri Potter filmlər seriyasından üçüncü film olan "Azkaban Məhbusu"nun ssenarisi Stiv Klovz tərəfindən yazılmış, prodüserliyini isə Kristofer Kolumbus (ilk iki filmin rejissoru), Devid Heyman və Mark Redkliff etmişdir. Filmdə Harri Potterin Hoqvartsda üçüncü tədris ili, təhlükəli cinayətkar Sirius Blekin Azkabandan qaçmasından sonra baş verən hadisələr təsvir olunur. Filmdə Deniel Redkliff Harri Potter, Rupert Qrint və Emma Uotson isə Harrinin ən yaxın dostları olan Ron Uizli və Hermiona Qreynceri canlandırırlar. Filmdə ikinci dərəcəli rollarda Qari Oldmen, Devid Tülis, Maykl Qembon (Albus Dambldor rolunda debütü), Emma Tomson və Timoti Spoll kimi ulduz aktyorlar da rol almışlar. "Harri Potter və Sirlər Otağı" filminin sikveli olan filmdəki hadisələr "Harri Potter və Alov Kuboku" filmində davam etdirilir.

Harri Potter-3 və Azkaban Məhbusu
ing. Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
Janr fentezi
Əsas mövzu Zamanda səyahət, magiya
Rejissor Alfonso Kuaron
Prodüserlər Kristofer Kolumbus
Devid Heyman
Mark Redkliff
Əsərin müəllifləri Coan Roulinqin "Harri Potter və Azkaban Məhbusu" romanı əsasında.
Ssenari müəllifi Stiven Klovz
Baş rollarda Deniel Redkliff
Rupert Qrint
Emma Uotson
Operator Maykl Seresin
Bəstəkar Con Vilyams
İstehsalçılar Heyday Films, Warner Bros.
Distribütor Warner Bros.
İlk baxış tarixi 23 may 2005
(Nyu-York premyerası)
30 may 2005
(London premyerası)
31 may 2005
(Birləşmiş Krallıq)
4 iyun 2004
(ABŞ)
Müddət 142 dəq.
Büdcə $130 milyon
Gəlir $796.7 milyon[1]
Ölkələr

ABŞ ABŞ
{{ {{{1}}} | alias = Böyük Britaniya | flag alias = Flag of the United Kingdom.svg | flag alias-1707 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-1658 = Flag of the Commonwealth (1658-1660).svg | flag alias-1651 = Flag of The Commonwealth.svg | flag alias-1649 = Flag of the Commonwealth (1649-1651).svg | flag alias-1606 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-HDQ = Naval Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ticarət = Civil Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-HHQ = Air Force Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-diplomatik = Government Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ordu = Flag of the British Army.svg | variant = | altlink = | miqyas =

}}
Dil İngilis
İl 2005
Əvvəlki film Harri Potter və Sirlər Otağı
Sonrakı film Harri Potter və Alov Kuboku
Rəng rəngli
IMDb ID0304141
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Film, 31 may 2004-cü ildə Birləşmiş Krallıqda, 4 iyun 2004-cü ildə isə Şimali Amerikada çıxarılmışdır. "Azkaban Məhbusu" Harri Potter filmlər seriyasından IMAX texnologiyası ilə çəkilmiş və IMAX kinoteatrlarında çıxarılmış ilk filmdir. Bu film həm də VHS formatında çıxarılmış son Harri Potter filmidir. 2005-ci ildə 77-ci Oskar mükafatlarının təqdim edilməsi mərasimində film iki nominasiyada – Ən Yaxşı Orijinal Film Musiqisi və Ən Yaxşı Vizual Effektlər – mükafata namizəd göstərilmişdir.

"Azkaban Məhbusu" bütün dünyadan $796.6 milyon gəlir əldə etmiş və bu nəticə ilə filmlər seriyasının ən az gəlirli filmi olmuşdur. Bununla belə, "Azkaban Məhbusu", seriyanın ən yaxşı rəylər almış filmidir. Həm tənqidçilər, həm də fanatlar tərəfindən film əsasən françayzın ən yaxşı filmi kimi qəbul edilir.

Məzmunu

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Harri Potter və Azkaban Məhbusu (roman)

Març xalanın Durslilərə qonaq gəlməsi ilə evdə Harrinin vəziyyəti daha da gərginləşir, Harri valideynlərinin təhqir edilməsindən sonra sehrdən istifadə edir və evdən qaçır. Hara gedəcəyini bilmədiyi halda qəfildən Cəngavər Avtobus onun yanına gəlir. Harri Çəp Xiyabana gəlir, burada Sehr Naziri Kornellius Facla qarşılaşır və nazir dərslərin açılmasına kimi qalmış üç həftəni burada keçirməyi təklif edir.

Hoqvartsa getməmişdən bir gün əvvəl Harri öyrənir ki, qaçmış məhbus Sirius Blek təhlükəli qatildir və hər kəs onun Harrini öldürmək istədiyini düşünür. Hoqvarts qatarına dementor giri və bu Harriyə pis təsir edir, lakin yeni qara qüvvələrdən müdafiə müəllimi Professor Lüpin uşaqların köməyinə çatır, Ron, Hermiona və Harri, Sehr Nazirliyinin qərarı ilə bu il dementorların Hoqvartsı qoruyacağını öyrənirlər. Hoqvartsda, Qviddiç zamanı baş verən qəza da daxil olmaqla, bir neçə xoşagəlməz hal baş verir, Harri 50 fit yüksəklikdən yıxılaraq uçan süpürgəsini sındırır, bu hadisədən sonra Professor Lüpin dərsdən kənar Harriyə dementorları uzaqlaşdırmaq üçün Patronus tilsimindən istifadə etməyi öyrədir.

Harri icazəsiz halda (Gözəgörünməzlik paltosu və Corc və Fred Uizlilər tərəfindən hədiyyə edilmiş Morderlərin xəritəsi sayəsində) Hoksmit kəndinə gələn Harri burada müəllimlərindən bir neçəsinin söhbətini eşidir və öyrənir ki, Sirius Blek əslində Harrinin valideynlərinin dostu olub, daha sonra isə onları Lord Voldemorta sataraq ölümlərinə səbəb olub, daha sonra isə 13 maqlı və köhnə dostu Piter Pettiqryunu öldürüb, buna görə də sehrbazlar üçün nəzərdə tutulmuş Azkaban həbsxanasına salınıb. Ron Hermionanın pişiyi Kurkşenksin siçovul skabbersi yediyinə inanır və onların dostluğu soyuyur. Milad bayramına harri sirli şəkildə ən son model uçan süpürgə — "İldırım" hədiyyə alır. Hermiona süpürgənin sehrlənmiş ola biləcəyindən və Harriyə zərər vurmasından ehtiyat edərək hədiyyə barəsində professor MakQonoqala xəbər verir, bu isə dostların arasında münasibətin daha da pisləşməsinə gətirib çıxarır.

Haqridin tədris etdiyi sehrli canlılara qulluq dərsində Malfoy hippoqriflərdən birini təhrik edir və heyvan öz zərbəsi ilə onu yaralayır. Ron, Hermiona və Harri Haqridin bu hərəkətə görə ölüm cəzasına məhkum edilmiş hippoqriffi Bakbeki xilas etməyə çalışırlar. Onların cəhdləri boşa çıxır və hippoqrif edam edilir. Dostlar Haqridin evindən qayıdarkən qara nəhəng it onlara hücum edir və Ronu sürüyərək ağacın altındakı dəlikdən içəri dartır. Dostlar da onun ardınca dəliyə girirlər və bu dəliyin əslində Sızıldayan daxmaya aparan yolun başlanğıcı olduğunu öyrənirlər. Daxmada dostlar qara köpəyin əslində Sirius Blek olduğunu öyrənirlər. Bir müddət sonra Professor Lüpin və Severus Sneyp də daxmaya gəlir. Harri slində Blekin yox Piter Pettiqryunun valideynlərini satdığını və uzun illərdir siçovul cildində Ron Uizlinin yanında gizləndiyini öyrənirlər. Həmçinin tələbəlik illərində dostları Lüpinin canavar adam olduğunu öyrənmələrindən sonra, Ceyms Potter, Sirius Blek və Piter Pettiqryunun animaqlığı (heyvan cildinə girmə bacarığı) öyrəndiyikləri və bu bacarıqlarını gizli saxladıqları üçün nazirliyin qeydiyyatına düşmədikləri aydın olur.

Hoqvartsa qayıdarkən ayın bədrləndiyini görən Professor Lüpin canavar adama dönərək meşəyə qaçır, Blek onun ardınca müşəyə gedir və bu zaman fürsətdən istifadə edən Piter Pettiqryu siçovula çevrilərək qaçır. Dementorlar axtarışda olan Bleki tutmağa çalışırlar. Bu zaman Potterin patronusu dementorları qovur.

Harri ayıldıqda xəstəxanada olduğunu və bir neçə dəqiqə sonra Blekin "dementor öpüşü" ilə cəzalandırılacağını öyrənir. Dambldor Harri və Hermionaya zaman çevirədən istifadə etməyə icazə verir, dostlar üç saat geri qayıdaraq hippaqriffi xilas edirlər və Sirius Blekin qaçmasına şərait yaradırlar. Qriffindor fakültəsi Qviddiç kubokunu qazanır və bal sıralamasında birinci olur. Harri Durslilərin yanına qayıdır.

Rollarda

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Deniel Redkliff – Harri Potter.
  • Rupert Qrint – Ron Uizli, Harrinin ən yaxşı dostu.
  • Emma Uotson – Hermiona Qreyncer, Harrinin digər ən yaxşı dostu.
  • Robbi Koltreyn – Rubeus Haqrid, Hoqvartsın açarsaxlayanı və Sehrli heyvanlara qulluq müəllimi.
  • Maykl Qembon – Albus Dambldor, Hoqvartsın rəhbəri. 25 oktyabr 2002-ci ildə ilk iki filmdə Dambldor rolunu canlandırmış aktyor Riçard Harrisin vəfatından sonra Qembona bu rolu canlandırmaq təklif edilmişdi.[2] Xəstəliyinə baxmayaraq, Harris filmdə sevdiyi obrazı canlandırmaqda iddialı idi və buna görə də Devid Heymanı ziyarət edərək rol üçün yeni aktyor axtarmağa ehtiyac olmadığını bildirmişdi.[3] Harrisin vəfatından sonra Kuaron Qembonu rol üçün seçmişdi.[3][4] Qembon Haarisin performansını təkrarlamaq və ya yaxşılaşdırmaq məsələsində qərarsız idi, öz interpretasiyasını vermək yerinə, o, rola yüngül irland ləhcəsi verərək[5] obrazın yer aldığı səhnələr üzrə çəkilişləri üç həftəyə tamamlamışdır.[6] Yan MakKellenin Dambldor obrazını canlandıracağı haqqında şaiələr yayılsa da, o, açıqlama verərək məlumatların yalan olduğunu, lakin özünün "Üzüklərin hökmdarı" trilogiyasında Dambldora oxşar Gendalf rolunu canlandırdığını bildirdi. O, həmçinin qeyd etmişdi ki, vəfat etmiş Harrid vaxtilə onu "pis aktyor" adlandırdığından onun rolunu qəbul etmək düzgün olmazdı.[7][8] Harrisin ailəsi onun yaxın dostu olmuş Piter O'Tulinin bu rol üçün seçilməsində maraqlı idi.[9]
  • Riçard Qriffits – Vernon Dursli, Harrinin xalasının əri.
  • Qari Oldmen – Sirius Blek, Sehrbazlar üçün nəzərdə tutulmuş həbsxana olan Azkabandan qaçmış dustaq və Harrinin xaç atası. Uzun illər bir çox filmlərdə baş rolllardan imtina edərək vaxtını ailəsinə sərf edən Oldman maddi ehtiyacı olduğu üçün bu rolu canlandırmağa razılaşmışdı.[10] O, "həyat entuziazmı və əyləncəsi"[11] olan Kuarondan ilahmlanmış, Sirius obrazını isə Con Lennona bənzətmişdi.[10] O, obrazını Şekspirsayağı dialoqlarla müqayisə edərək, "rolun mürəkkəbliyindən təəccüb keçirmə"sini bildirmişdi.[10] Oldman Siriusun saç düzümünü təklif etmiş, Kuaron isə tatuajları üzərində işləmişdi. O, romanlar seriyasına daxil olan kitablardan birincisini oxumuş, uşaqları isə seriyanın fanatı olmuşdur. Film Oldmanı övladları və onların sinif yoldaşları arasında qəhrəmana çevirmişdi.[5]
  • Alan Rikman – Severus Sneyp, Hoqvartsın Sehrli iksirlər müəllimi.
  • Fiona Şou – Petunya Dursli, Harrinin maql xalası.
  • Meqqi Smit – Minevra MakQonoqal, Hoqvartsın Transfiqurasiya müəllimi.
  • Timoti Spoll – Piter Pettiqryu, Harrrinin valideynlərinin Sirius tərəfindən öldürülməsinə inanılan dostu.
  • Devid Tülis – Professor Lüpin, Hoqvartsın yeni Qara qüvvələrdən müdafiə müəllimi. Əvvəlcə "Harri Potter və Fəlsəfə Daşı" filmində Professor Kvirel rolunu canlandırmaq üçün sınaqdan keçirilmiş Tülis, Kuaronun Lüpin rolu üçün ilk seçimi olmuşdur. O, rolu Qvirel rolunu canlandırmış və Professor Lüpin obrazının "kitabda ən yaxşı obraz" olduğunu qeyd edən Yan Hartın məsləhəti ilə qəbul etmişdi.[12] Kuaron Tülisə Lüpinin gay olduğunu bildirərək "gay narkoman" ifadəsi işlətmiş, lakin onun fikri doğru çıxmamışdır.[13] Tülis ilk iki filmə baxmış, üçüncü filmdə rol aldıqdan sonra isə birinci kitabın yarısını oxumuşdu. O, uşaq filmi istehsalına görə narahat olmuş və film çəkilişlərindən zövq almışdı.[5]
  • Emma Tomson – Sibil Trilivni, Hoqvartsın Falabaxma müəllimi.
  • Cüli Volter – Molli Uizli, Uizlilər ailəsinin anası.

İstehsal

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnkişaf

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Filmin rejissoru Alfonso Kuaron.

"Azkaban Məhbusu" filmi ilə Harri Potter filmlərinin on səkkiz aylıq tsikli başlamışdır və prodüser Devid Heyman bunu "hər filmlə lazım olan qədər vaxt vermək"lə əlaqələndirir.[3] İlk iki filmin rejissoru olan Kristofer Kolumbus bu filmi öhdəsinə götürməkdən imtina etmişdir, çünki, "əvvəlki filmlərin istehsalına görə iki il yarım öz övladlarını şam yeməyində görə bilməmişdir."[14] Bununla belə, o, Devid Heymanla birlikdə filmə prodüserlik etmişdir.[15] Giliermo del Toroya filmə rejissorluq etmək təklif edilsə də, o, "filmin parlaq, xoşbəxt və işıqla dolu olması"nı əsas gətirərək filmdən imtina etmişdir.[16] Mark Foster də filmi öhdəsinə götürməkdən imtina etmişdir, çünki, "Sehrli ölkə" filmindən sonra o bir daha uşaq aktyorlarla işləmək istəmirdi. Bundan sonra "Warner Bros." Kolumbusu əvəz edə biləcək rejissorların qısa siyahısını tərtib etmişdir ki, bu siyahıya da Kelli Xouri, Kennet Brana ("Sirlər Otağı" filmində Zlatapust Lokans rolunu canlandırmışdır) və Alfonso Kuaron daxil idi. Son qərar olaraq kompaniya Kuaronun namizədliyi üzərində dayanmışdı.[17] Kuaron əvvəlcə bu təklifdən narahat olmuşdu, çünki, romanlardan heç birini oxumamış və filmləri izləməmişdi. Romanları oxuduqdan sonra, o fikrini dəyişmiş və rejissorluq haqqında müqavilə imzalamışdır[18], çünki, hekayələrə bağlanmışdı.[15] Kuaronun seçilməsi Coan Roulinqi də sevindirmişdi, çünki, o, rejissorun "Sənin ananı da həmçinin" filmini bəyənirdi və "Balaca şahzadə" adaptasiyasını uğurlu hesab edirdi.[19] Heyman düşünürdü ki, "[Kuaron] tonal və stilistika baxımından filmə ideal yaraşır."[3] Filmdə əsas üçlüyü canlandıran aktyorlara (Redkliff, Qrint və Qreyncer) Kuaronun ilk tapşırığı canlandırdıqları personaj haqqında avtobioqrafik esse yazmaq olmuşdur. Rupert Qrintin essesindən Kuaron anlamışdı ki, aktyor işi sonacan görməyib. "Mən ondan soruşduqda ki, nəyə görə o, bunu edib, cavab verdi ki, 'Mən Ronam; Ron bunu etməzdi.' O zaman mən dedim ki, 'Ok, sən personajını başa düşmüsən'". Bu yoxlama "Azkaban Məhbusu" filmində aktyor işinin ən vacib hissəsi idi, çünki onlar esselərdə gələcək iş prosesində nələr edə biləcəklərini göstərmişdilər."[5][20]

Dementorların Harriyə hücum səhnəsinin çəkildiyi Şotlandiyada Lox-Şil gölü.

Çəkilişlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hoqvarts Ekspress qatarının Dementorların yoxlaması üçün dayanma səhnəsinin çəkildiyi Glenfinnan dəmir yolu körpüsü, Şotlandiya.

Filmin əsas çəkilişləri 24 fevral 2003-cü ildə "Leavesden" Film Studiyalarında başlamış[4] və 2003-cü ilin oktyabrında tamamlanmışdır.[21] Filmin bəzi səhnələri, Qlenko, Şotlandiyada, "Clachaig Inn" oteli yaxınlığında çəkilmişdir. Qapalı məkan çəkilişləri üçün əsasən ilk iki film üçün qurulmuş dekorasiyalardan istifadə olunmuşdur. Hoqvarts gölü səhnələri Şotland dağlarındakı Lox-Şil, Lox-Eilt və Lox-Morar göllərində çəkilmişdir. Lox-Şil gölü yaxınlığında yerləşən və "Sirlər Otağı" filmində istifadə olunan qatar körpüsü Dementorların qatara hücumu səhnəsində də istifadə olunmuşdur. Üçmərtəbəli avtobus səhnələrinin bəzi hissəlləri Şimali Londonun Palmers Qrin ərazisində çəkilmişdir. Bəzi səhnələr isə Londonda Boro bazarı və Lambert körpüsündə çəkilmişdir.

Hanidyuks səhnələri "Sirlər Otağı" filmində istifadə edilmiş Flariş & Blotts səhnələrinin dekorasiyasının yenilənməsi ilə çəkilmişdir. Flariş & Blotts dekorasiyası isə öz növbəsində birinci filmdəki Ollivanders dekorasiyası əsasında hazırlanmışdı.

Roulinq, kitabın ruhunun saxlanacağı təqdirdə Kuarona kitabda bəzi dəyişikliklər etməyə icazə vermişdi. O, Hoqvartsda günəş saatı yerləşdirilməsinə icazə versə də, o zaman hələ nəşr edilməmiş olan yeddinci kitabda böyük rol oynayacaq qəbirsanlığın göstərilməsinə razı olmamışdı.[18] Roulinq qeyd edir ki, "filmdə bəzi səhnələri görərkən tüklərim biz-biz olmuşdu, çünki, bu səhnələr bir başa yeddinci kitaba istinad edirdi və son filmdə xatirə olaraq canlandırılmalı idi."[19] Çəkilişlər tamamlandıqda Kuaron "həyatının iki ən şirin ili"ni yaşadığını və filmin sikvellərindən birini ekranlaşdırmağa maraqlı olduğunu anlamışdı.[18]

Xüsusi effektlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Harrinin Patronus tilsimi

Kuaron əslində CGI oyuncaq təqdimatından uzalqşmağa çalışmışdır. O, Dementorların hərəkətini işləmək üçün oyuncaqçı Bazil Tvistin köməyindən istifadə etmişdir.[3] Oyuncaqlaşdırmanın çox bahalı olması və Dementorların spesifik elementlərini əks etdirə bilməməsinin müəyyən olmasından sonra Kuaron CGI-a müraciət etməyə məcbur olmuşdur, lakin onun işçiləri Dementorların hərəkətlərini kompyuterdə işləmək üçün oyuncaq dementorların su altında hərəkətlərinin şəkillərini çəkmişlər.

Harrini Sızıldayan qazan pabına aparan Cəngavər avtobus səhnələrinin çəkilməsi zamanı, Matritsa filmlər seriyasından sonra məşhurlaşmış "bullet time" texnolofiyasından istifadə olunmuşdur. Bu seqmentdə Harrinin dünyasındakı magiyanın maqlların dünyasındakı forması yumoristik formada göstərilir, belə ki, avtobus maqlların dünyasında güllə surəti ilə hərəkət etdiyi halda, avtobusun içərisində harri, Stan Şunpik və Erni Pranq real zaman sürətində hərəkət edirlər.

Film musiqisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Harri Potter və Azkaban Məhbusu (film musiqisi)
"Double Trouble"
Media kömək

Film musiqisi Oskar mükafatına namizəd göstərilmişdir. "Azkaban Məhbusu", Harri Potter filmlər seriyasında musiqisi Con Vilyams tərəfindən bəstələnmiş və drijorluq edilmiş üçüncü və son filmdir. Film musiqisi 25 may 2004-cü ildə CD formatında satışa çıxarılmışdır. Ümumilikdə bu filmin musiqisi əvvəlkilər qədər parlaq deyildir və instrumentasiyada orta əsrlər musiqisinin təsiri hiss olunmaqdadır. Film musiqisinin yeni mövzularından biri olan "Double Trouble" istehsal ərəfəsində yazılmış də filmin əvvəllərində Hoqvartın Böyük Zalında uşaq xoru tərəfindən ifa edilmişdir. "Double Trouble" mövzusunun mətni Şekspirin "Maqbet"inin IV pərdəsinin I səhnəsində ifa edilən ritualdan götürülmüşdür.[22] Filmin treylerində "Brand X Music" treyler musiqisi qrupunun "Anticipation" və "Progeny" musiqilərindən istifadə olunmuşdur.

Romanla film arasında fərqlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Azkaban Məhbusu" romanı nəşri zamanı Harri Potter romanlar seriyasına daxil olan romanlar arasında ən uzun mətnə malik olan kitab idi. Süjet xəttinin mürəkkəbliyi və obrazların bir çoxunun keçmişi ilə bağlı hekayələrin təsvir olunması ssenarinin yazılması üçün kitaba daha müstəqil yanaşmanı tələb edirdi. Film Harrinin sehrli çubuq vasitəsiylə qaranlığı işıqlandırması ilə başlayır, lakin kitabda bu səhnədə Harri fənərdən istifadə edir, çünki on yeddi yaşlı sehrbaza Hoqvartsdan kənarda shrdən istifadə etmək qadağan idi. Kitabda Cəngavər Avtobusun başı yoxdur, lakin filmdə Cəngavər Avtobusun silkələnən başı var. Harrinin valideynləri və Maradyorlar xəritəsi arasında əlaqə[23] yalnız Remus Lüpinin həm Maradyorlar xəritəsi, həm də Ceyms Potterlə tanış olması ilə qurulur.[24] Həmçinin Maradyorların kim olması və ləqəblərin (Muni, Qılquyruq, Keçiayaq və Sivridiş) kimə aid olması da qeyd edilmir. Dramatik effekt üçün bəzi detallar ixtisar edilmişdir: həm Uğuldayan daxma, həm də siçovul Skabbers filmdə qısa təsvir edilsələr də, romanda onların göstərilməsinə geniş yer verilir.[24] Sirius Blekin keçmişi ilə bağlı hadisələr də ixtisar edilmiş və onun Azkabandan necə qaçmasına işarə belə edilməmişdir.[23]

Temp və zaman təsvirində, magiya dərslərinin göstərilməsində filmdə detallara diqqət yetirilmişdir. Filmdə yalnız bir hippoqrif – Bakbek görünür, yalnız Malfoy və Harri ona yaxınlaşırlar, digər dərs səhnələri, o cümlədən Severus Sneypin çoxsaylı İksir dərsi səhnələri filmdə ixtisar edilmişdir.[24] Fidelius Şarmın mürəkkəb təsviri tamamilə ixtisar edilmiş və Blekin məhz necə Potterlərə xəyanət etməsi göstərilməmişdir. Bu səhnələrdə əksər xəttlər Kornelius Fac və Minevra MakQonoqal arasında bölünmüşdür.[24]

Filmdə Harri və Hermionanın zaman çevirici ilə keçmişə gedərək Haqridin evinin yanında gizləndikləri səhnədə mümkün qədər Dambldorun uşaqların orda olmasından xəbərdar olması və onların hippoqrifi azad etmələri üçün vaxt qazanmaq məqsədilə Faşı söhbətə tutaraq edamı yubandırır. Romanda isə Dambldor bildirir ki, evdən çıxmamış edamda iştirak edənlər hamısı sənədləri imzalamalıdır.

Ron və Hermiona arasında embrionik romantik münasibətlər filmdə kitabla müqayisədə daha geniş göstərilmişdir; ilk iki filmdə sirli mühit və macəra naminə personajların inkişafının qurban verilməsinin tənqid olunmasından nəticə çıxarılaraq üçüncü filmdə üç əsas personajın şəxsi inkişafına ciddi fikir verilmişdir, lakin bəzi tənqidçilər və fanatlar süjet xəttinin çox qarışıq olduğunu bildirmişdilər. Bununla belə, Harri və Ço Çanq arasında münasibətlərin başlanmasına dair qeydlər ixtisar edilmişdir.[25] Harinin qaranlıq tərəfi ilk dəfə bu filmdə göstərilir, Harri Siriusun qaçmasını öyrəndikdə "İstəyirəm o məni tapsın! Çünki o zaman mən artıq hazır olacam. O zaman mən onu öldürəcəm!" deyir.[24] Filmin sonunda Harri "Şimşək" markalı uçan süpürgə alır, lakin kitabda Harri həmin hədiyyəni romanın əvvəlində, anonim şəxsdən Milad hədiyyəsi olaraq alır.

Çıxarılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Filmin Nyu-York premyerası "Radio City Music Hall"da baş tutmuşdur

Marketinq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əvvəlki iki film kimi, "Azkaban Məhbusu" filminin də geniş təbliğat kompaniyası aparılmışdır.[26] "EA UK" tərəfindən dizayn edilmiş videooyun versiyası 25 may 2004-cü ildə Şimali Amerikada, 29 may 2004-cü ildə isə Avropada çıxarılmışdır. "Mattel" oyuncaq şirkəti film personajlarının iştirakı ilə "Harry Potter Championship Quidditch" adlı oyun çıxarmışdır.[27] "Lego" da həmçinin əvvəlki iki fildə olduğu kimi, bu filmlə də bağlı oyun istehsal etmişdir.[28]

Kinoteatr çıxışı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Harri Potter və Azkaban Məhbusu"nun Nyu-York premyerası 23 may 2004-cü ildə "Radio City Music Hall"da baş tutmuş[29], bundan sonra 30 may 2004-cü ildə Leyçester meydanında filmin London premyerası keçirilmişdir.[30] 31 may 2004-cü ildə film Birləşmiş Krallıqda, 4 iyun 2004-cü ildə isə ABŞ-də açılmışdır. Bu film, Harri Potter filmlər seriyasından həm də IMAX kinoteatrlarında çıxarılan ilk filmdir.[31]

Qəbulu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gəlirləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çıxarılması günü (bazar ertəsi) film £5.3 milyon gəlir gətirərək Birləşmiş Krallıq kassa tarixinin ən böyük tək gün açılışı olmuşdur.[32] Həm əvvəldən sifarişlə (£9.3 milyon)[33], həm də əvvəldən sifariş olmadan (£23.9 milyon) gəlirlərinə görə film rekord qırmışdır.[34] "Azkaban Məhbusu" hələ də Birləşmiş Krallıq kassa tarixində ən böyük həftəsonu açılışı olaraq qalmaqdadır. Birləşmiş Krallıqda film ümumilikdə £45.6 milyon gəlir əldə etmişdir.[35] ABŞ və Kanadada 3855 kinoteatrda açılış edən film ilk həftəsonunda $93.7 milyon gəlir əldə etmiş və bütün zamanların üçüncü ən böyük açılış həftəsonu olmuşdur.[36] Bu göstərici ilə film iyulda çıxarılmış filmlərin ən böyük açılış həftəsonuna görə "Halk" filminin rekordunu ($62.1 milyon) qırmışdır.[36] "Transformerlər: Məğlubların qisası" filmi 2009-cu ildə $108.9 milyon gəlir əldə edənə kimi "Azkaban Məhbusu" beş il müddətində bu rekordunu saxlaya bilmişdir.[37] İki ardıcıl həftə ərzində film Şimali Amerika kassalarında birinci olmuşdur.[38]

"Azkaban Məhbusu" ümumilikdə bütün dünyadan $796.6 milyon gəlir əldə etmişdir[1][1] ki, bu da həmin filmi "Şrek 2" filmindən sonra 2004-cü ilin ikinci ən gəlirli filmi etmişdir.[39] ABŞ və Kanadada $249.5 milyon gəlir əldə edən film ilin ən gəlirli filmləri sırasında yalnız yeddinci yeri tuta bilmişdir.[40] Digər ərazilərdə isə $547 milyon gəlirlə $478.6 milyon gəliri olan "Şrek 2" filmini geridə qoymaqla "Azkaban Məhbusu" ən gəlirli film olmuşdur.[41] Uğurlu kassa göstəricilərinə baxmayaraq, "Azkaban Məhbusu" Harri Potter filmləri arasında ən aşağı gəlirli (digər filmlərin hər biri $875 milyondan çox gəlir gətirmişdi) film olaraq qalmaqdadır. Buna baxmayaraq, film ən gəlirli filmlərin siyahısında 45-ci yeri tutmaqdadır.

Tənqidçilərin mövqeyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxsaylı tənqidçi rəyi alan "Azkaban Məhbusu" filmi "Rotten Tomatoes" aqqreqatorunda 91% "təzə rəy"lə qiymətləndirilir, tənqidçilərin ortaq fikrində isə qeyd edilir ki, "Alfonso Kuaronun qarantiyalı rejissorluğu altında çəkilmiş "Harri Potter və Azkaban Məhbusu" filmi texniki ustalıq və mürəkkəb süjet arasında qurulmuş incə balans ilə insanı heyran edir."[42] "Metacritic" aqqreqatorunda 100 baldan 82 balla qiymətləndirilən filmin "ümumi bəyənilmə" qazandığı göstərilir.[43]

"San Francisco Chronicle"dan Mik LaSalli filmin daya yetkin tonunu bəyənir və deyir ki, "bu film qaranlıq, daha mürəkkəb və xarakterlərə köklənmişdir."[44] "The Hollywood Reporter" filmi "dərin, qaranlıq, vizual olaraq insanı özünə bağlayan Coan Roulinqin ədəbi fenominin əvvəlki iki filmlə müqayisədə daha emosional adaptasiyası" adlandırır.[45] "Rolling Stone"dan Piter Travers qeyd edir ki, "Bu film yalnız əyləncə deyil, şübhəsiz bu vaxta kimi təqdim edilmiş üç Harri Potter filmindən ən həyəcanlı və heyranedici olanıdır, əgər siz gənc yazıçı Coan Roulinq və onun azyaşlı qəhrəmanı haqqında eşitməmiş olsanız belə film sizin ürəyinizi fəth edəcək."[46] "Salon.com"dan Stefani Zaxarek qeyd edir ki, bu film "bütün zamanların ən yaxşı fentezi filmlərindən biridir."[47] "The Washington Post"dan Nikole Artur filmi "kompleks, qorxulu və detallı" adlandırır.[48] Film tənqidçisi Rocer Ebert filmi dörd ulduzdan üç ulduz yarımla qiymətləndirərək deyir ki, film əvvəlki iki film qədər yaxşı olmasa da "heyranedici, maraqlı və mürəkkəbdir."[49] "USA Today"dən Klaudiya Pyuiq filmin "vizual olaraq incə" işləndiyini bildirir və əlavə edir ki, "Kuaron qaranlıq film istehsal etməkdən çəkinmir və ağrılı hisslərə də toxunur."[50] Riçard Ruper filmi "yaradıcı triumf" adlandırır.[51] "Newsweek"dən Şon Smit deyir ki, "Yeni rejissora malik olan Azkaban Məhbusu tamamilə yeni görünüş təqdim edir." Redkliff və Uotsonun rollarını qiymətləndirən Smit, filmi "hərəkətli" adlandırır.[52] "Entertainment Weekly" filmin sələflərindən daha yetkin olmasını qiymətləndirir.[53]

Mükafatlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2005-ci ildə "Harri Potter və Azkaban Məhbusu" iki nominasiyada – Ən Yaxşı Orijinal Film Musiqisi (Con Vilyams) və Ən Yaxşı Vizual Effektlər – Oskar mükafatına namizəd göstərilmişdir.[54] Bu film Harri Potter filmləri arasında Oskara namizəd göstərilmiş ikinci film olmuşdur.

"Empire" jurnalının 2008-ci ildə nəşr etdiyi bütün zamanların 500 ən böyük filmi sırasında "Azkaban Məhbusu" 471-ci yerdə qərarlaşdırılmışdır.[55] "IGN" Azkaban Məhbusunun beşinci ən yaxşı fentezi filmi olmasını açıqlamışdır.[56] "Moviefone" filmin onilliyin onuncu ən yaxşı filmi olduöunu açıqlamışdı. 2011-ci ildə 5–15 yaşlı uşaqlar arasında keçirilmiş sorğuda film onilliyin ən yaxşı filmi kimi "İlk İşıq Mükafatı"na layiq görülmüşdür.[57]

Amerika Film İnstitutu dəyərləndirməsi
  • AFİ-nin 100 il…100 Film siyahısı – nominasiya.[58]
  • AFİ-nin 10 Top 10 – nominasiya, fentezi filmi.[59]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)". Box Office Mojo. 2009-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  2. ↑ "Actor Richard Harris dies". BBC News. 25 October 2002. 6 December 2002 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 Jensen, Jeff. "A Look Back". Entertainment Weekly. 28 October 2005. 14 October 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  4. ↑ 1 2 "Dumbledore and Sirius cast for Azkaban". Newsround. 21 February 2003. 3 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  5. ↑ 1 2 3 4 Vaughan, Johnny; Henry, Lenny. Head to Shrunken Head (DVD). Warner Bros. Pictures. 2004.
  6. ↑ Synnot, Siobhan. "Olivier, Dumbledore and two broken ribs". The Scotsman. 30 May 2004. 25 May 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  7. ↑ "Mckellen NOT offered Dumbledore". 2010-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-09.
  8. ↑ "MuggleNet – Mckellen on Harris". 2011-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-09.
  9. ↑ "Harris' Family Calling for O'Toole To Take on Harry Potter Role". Internet Movie Database. 9 January 2003. 2016-01-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  10. ↑ 1 2 3 "Coventry Evening Telegraph: GO: CINEMA: I CASHED IN ON HARRY POTTER!". Coventry Evening Telegraph. 28 May 2004.
  11. ↑ "Gary Oldman: Seriously Sirius". Newsround. 28 May 2004. 21 December 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 November 2007.
  12. ↑ Morris, Clint. "Interview: David Thewlis". Movie Hole. 9 June 2004. 26 September 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  13. ↑ "David Thewlis on Professor Lupin: I Always Thought He Was The Gay Character". City News. 24 October 2007. 25 October 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2015.
  14. ↑ "Chris Columbus COS: full interview". Newsround. 13 November 2002. 29 January 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  15. ↑ 1 2 Dickey, Lucinda. "The creators of Harry Potter break out of character to discuss The Prisoner of Azkaban". Science Fiction Weekly. 19 August 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  16. ↑ Carroll, Larry. "Guillermo Game For Harry Potter". MTV. 26 October 2007. 27 October 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  17. ↑ Susman, Gary. "Great Expectations". Entertainment Weekly. 19 July 2002. 23 August 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  18. ↑ 1 2 3 "Alfonso Cuaron: the man behind the magic". Newsround. 24 May 2004. 7 November 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  19. ↑ 1 2 Puig, Claudia. "New Potter movie sneaks in spoilers for upcoming books". USA Today. 27 May 2004. 2007-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  20. ↑ McCabe, Bob. Harry Potter Page to Screen: The Complete Filmmaking Journey. 2011. Harper Design. Page 102.
  21. ↑ Schmitz, Greg Dean. "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)". Yahoo! Movies. 2008-01-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2015.
  22. ↑ Shakespeare, William. Macbeth. 4.1.10–45: Simon & Schuster Paperbacks. 2009. 119–121. ISBN 978-0-7434-7710-9.
  23. ↑ 1 2 "Movie Rant". CanMag Magazine. 28 November 2004. 12 October 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  24. ↑ 1 2 3 4 5 Dadds, Kimberly; Miriam Zendle. "Harry Potter: books vs. films". Digital Spy. 9 July 2007. 25 May 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  25. ↑ "Harry Situation". Entertainment Weekly. 17 June 2004. 12 October 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  26. ↑ Watson, Julie. "J.K. Rowling And Her Magical Cash Cow". Frobes. 3 June 2004. 3 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  27. ↑ Bhatnagar, Parija. "Hot in 2004: Movie toys & singing Barbie". CNN Money. 10 February 2004. 2 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  28. ↑ "Toy Fair 2004: Harry Potter – LEGO®". Row M Enterprises, Inc. 2004. 2013-03-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  29. ↑ "Potter star mobbed at US premiere". BBC News. 24 May 2004. 8 October 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  30. ↑ "Wizard turn out for Harry Potter premiere". Daily Mail. 31 May 2004. 7 February 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  31. ↑ "Potter 3 will be screened on IMAX". CBBC Newsround. 19 December 2003. 3 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  32. ↑ "Azkaban breaks box office record". BBC News. 2 June 2004. 9 March 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  33. ↑ "All time box office openings no previews". Sky is Falling. 2007-08-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  34. ↑ "Highest UK box office opening weekends". 25th Frame. 2011-02-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  35. ↑ "Harry Potter and The Prisoner of Azkaban UK box office". 25th Frame. 2012-05-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  36. ↑ 1 2 Gray, Brandon. "Hotter Potter: Summer Bow Yields Franchise High". Box Office Mojo. 7 June 2004. 3 October 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  37. ↑ Gray, Brandon. "Weekend Report: 'Revenge of the Fallen' Rises with Optimal Debut". Box Office Mojo. 29 June 2009. 5 June 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  38. ↑ "June 11-13, 2004 Weekend". Box Office Mojo. 2013-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2015.
  39. ↑ "2004 WORLDWIDE GROSSES". Box Office Mojo. 2009-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  40. ↑ "2004 DOMESTIC GROSSES". Box Office Mojo. 2013-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  41. ↑ "OVERSEAS TOTAL YEARLY BOX OFFICE". Box Office Mojo. 2007-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  42. ↑ "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)". Rotten Tomatoes. 2013-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  43. ↑ "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Metacritic. 2007-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  44. ↑ LaSalle, Mick. "It had to happen. Harry Potter's growing up". San Francisco Chronicle. 4 June 2004. 22 June 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 aprel 2015.
  45. ↑ "Harry Potter: Prisoner of Azkaban". Hollywood Reporter. 28 May 2004. 17 April 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 aprel 2015.
  46. ↑ "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Newsround. 27 May 2004. 26 September 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  47. ↑ Zacharek, Stephanie. "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Salon.com. 3 June 2004. 2 August 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  48. ↑ Arthur, Nicole. "Cuaron's Magic Touch". The Washington Post. 4 June 2004. 11 November 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  49. ↑ Ebert, Roger. "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Chicago Sun Times. 3 June 2004. 26 September 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  50. ↑ Puig, Claudia. "Azkaban wizard Cuaron casts an artful spell". USA Today. 3 June 2004. 2008-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  51. ↑ Roeper, Richard. "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Ebert & Roeper. 3 June 2004. 7 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  52. ↑ Smith, Sean. "The Harry Potter books have finally gotten the wondrous movie they deserve. The Prisoner of Azkaban boasts a brand-new director and a bold new vision". Newsweek. 31 May 2004. 5 November 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  53. ↑ Gleiberman, Owen. "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban". Entertainment Weekly. 3 June 2004. 12 October 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  54. ↑ 1 2 "The 77th Academy Awards (2005) Nominees and Winners". Academy of Motion Picture Arts and Sciences. 2014-06-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  55. ↑ "Empire's Greatest Movies of all Time". Empire. 2009-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  56. ↑ Pirrello, Phil. "IGN's Top 25 Fantasy Films". IGN. 4 April 2011. 7 April 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  57. ↑ "Prisoner of Azkaban named film of the decade". BBC. 16 March 2011. 18 March 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 aprel 2015.
  58. ↑ "AFI's 100 Years...100 Movies (10th Anniversary Edition) Ballot" (PDF). 2020-11-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-14.
  59. ↑ "AFI's 10 Top 10 Ballot" (PDF). 2017-03-26 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-14.
  60. ↑ "Amanda Awards for 2005". Internet Movie Database. 18 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 October 2012.
  61. ↑ "Bafta Film Awards 2005: The nominations". BBC News. 17 January 2005. 14 December 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  62. ↑ "Broadcast Film Critics Association Awards". Internet Movie Database. 2017-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 aprel 2015.
  63. ↑ "Nominee list for the 47th Annual Grammy Awards". Sound Spike. 7 December 2004. 3 May 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  64. ↑ "2005 Hugo Award Nominations". AwardWeb. 2012-05-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  65. ↑ "2005 Host/Nominee Release – Knickelodeon Kids Choice Awards". Nickelodeon. 8 February 2005. 5 September 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  66. ↑ "MTV Movie Awards for 2002". Internet Movie Database. 2016-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  67. ↑ "2004 PHOENIX FILM CRITICS SOCIETY AWARD WINNERS". Internet Movie Database. 2015-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  68. ↑ "Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films (2005)". Internet Movie Database. 2017-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.
  69. ↑ "Teen Choice Awards for 2005". Internet Movie Database. 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2015.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
П: "Harri Potter" portalı

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]