Kraliça Yelezaveta adaları

Kraliça Yelezaveta adaları (ing. Queen Elizabeth Islands, fr. Îles de la Reine-Élisabeth - əvvələr Perri adalaarı və ya Parri arxiipelaqı) — Kanada Arktik arxipelaqının şimalında yerləşir. Kanadanın Nunavut və Şimal-Qərb əraziləri vilayətlərinə daxildir.

Kraliça Yelezaveta adaları
ing. Queen Elizabeth Islands, fr. Îles de la Reine-Élisabeth
Ümumi məlumatlar
Adaların sayı 2126
Ən böyük adası [[Aksel-Heyberq
Ellef-Rinqnes
Amund-Rinqnes]]
Ümumi sahəsi
  • 419.061 km²
Hündür nöqtəsi 2616 m
Yerləşməsi
78°00′00″ şm. e. 100°00′00″ q. u.HGYO
Ölkə  Kanada
Arxipelaq
Akvatoriya
Kraliça Yelezaveta adaları xəritədə
Kraliça Yelezaveta adaları
Kraliça Yelezaveta adaları
Kraliça Yelezaveta adaları (Kanada)
Kraliça Yelezaveta adaları
Kraliça Yelezaveta adaları, Kanada
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Borbo zirvəsi (2616 metr) — Elsmir adasının və Nunavut vilayətinin ən hündür zirvəsi

Adalar Şimal Buzlu okean akvatoriyasına daxildir. Ərazidən ardıcıllıq təşkil edən boğazlar sistemi keçir. Mak-Klur boğazı, Vaykaunt-Melvill boğazı, Barrou boğazı, Lankaster boğazı (hamısı birlikdə Parri boğazlar sistemini əmələ gətirir). Boğazlar boyunca Elsmir, Melvill, Devon, Kornuollis adaları yerləşir[1].

Kraliça Yelezaveta adaları, Şimali Kanada.

Arxipelaqın adının Kraliça Yelezaveta adaları olduqdan sonra cənub qərb adaları Şahzadə Ptrik, Melvill, Baterst, Borden, Makkenzi-Kral və Kornuollis Kraliça Yelezaveta adaları[2], digər adalar Kornuol Amund-Rinqnes, Aksel-Heyberq və Ellef-Rinqnes adaları Sverdrup adaları adlandırılır.

Ərazidə yerləşən adalarda hündürlük heçdə yüksək deyil əsasən 300–600 m, devon adasında hündürlüyü 1921 metrə çatan yaylalar vardır. Ən hündür yeri Babo pikidir (2616 m) və Elsmir adasında yerləşir. Adaların iqlimi çox sərtdir. Əsasən Arktik səhralarla örtülüdür.

Adaların ümumi sahəsi 419 061 km² təşkil edir[3]. Adaların bir çoxu Adaların dünyada sahəsinə görə sıralamasına daxildir. Onlarda ən iriləri Elsmir (ada) və Devon (ada).

№ Ada daxil olduğu qrup Ərazilər Sahəsi,
km²		 Yeri
Kanada		 Yeri
Dünyada		 Kordinatlar
1 Aleksandr (ada)[4] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 484 66 75°52′ şm. e. 102°37′ q. u.HGYO
2 Amund-Rinqnes[5] Sverdrup adaları Nunavut 5255 25 111 77°53′ şm. e. 095°30′ q. u.HGYO
3 Aksel-Heyberq[6] Sverdrup adaları Nunavut 43178 7 32 79°26′ şm. e. 090°46′ q. u.HGYO
4 Beylli-Hamilton adası[7] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 290 91   75°53′ şm. e. 094°35′ q. u.HGYO
5 Baterst[8] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 16042 13 54 75°46′ şm. e. 099°47′ q. u.HGYO
6 Borden adası[9] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut/Şimal-Qərb əraziləri 2794 30 170 78°33′ şm. e. 111°10′ q. u.HGYO
7 Brok adası[10] Kraliça Yelezaveta adaları Şimal-Qərb əraziləri 764 58 383 77°51′ şm. e. 114°27′ q. u.HGYO
8 Bukinhem adası[11] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 137 137   77°12′ şm. e. 091°00′ q. u.HGYO
9 Bayam-Martin adası[12] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 1150 42 294 75°12′ şm. e. 104°17′ q. u.HGYO
10 Kameron adası[13] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 1059 46 312 77°48′ şm. e. 101°51′ q. u.HGYO
11 Koberq adası[14] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 411 83   75°57′ şm. e. 079°18′ q. u.HGYO
12 Kornuoll adası[15] Sverdrup adaları Nunavut 2358 31 184 77°37′ şm. e. 094°52′ q. u.HGYO
13 Kornuollis adası[16] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 6995 21 96 75°05′ şm. e. 095°00′ q. u.HGYO
14 Devon (ada)[17] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 55247 6 27 75°08′ şm. e. 087°51′ q. u.HGYO
15 Eqlinton adası[18] Kraliça Yelezaveta adaları Şimal-Qərb əraziləri 1541 36 249 75°46′ şm. e. 118°27′ q. u.HGYO
16 Ellef-Rinqnes[19] Sverdrup adaları Nunavut 11295 16 69 78°37′ şm. e. 101°56′ q. u.HGYO
17 Elsmir (ada)[20] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 196236 3 10 80°10′ şm. e. 079°05′ q. u.HGYO
18 Emerald (ada)[21] Kraliça Yelezaveta adaları Şimal-Qərb əraziləri 549 63 466 76°48′ şm. e. 114°07′ q. u.HGYO
19 Qrehem adası[22] Sverdrup adaları Nunavut 1378 38 265 77°26′ şm. e. 090°30′ q. u.HGYO
20 Qriffit adası[23] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 189 110   74°35′ şm. e. 095°30′ q. u.HGYO
21 Helena adası[24] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 327 85   76°40′ şm. e. 101°00′ q. u.HGYO
22 Houvd adası[25] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 158 125   77°32′ şm. e. 085°09′ q. u.HGYO
23 Vane[26] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 1126 44 298 76°10′ şm. e. 103°15′ q. u.HGYO
24 Kral-Kristian[27] Sverdrup adaları Nunavut 645 60 420 77°45′ şm. e. 102°00′ q. u.HGYO
25 Litl-Kornuollis adası[28] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 412 75   75°30′ şm. e. 096°30′ q. u.HGYO
26 Lohid adası[29] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 1308 41 273 77°24′ şm. e. 105°15′ q. u.HGYO
27 Louter (ada)[30] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 145 133   74°33′ şm. e. 097°30′ q. u.HGYO
28 Makkenzi-Kral[31] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut/Şimal-Qərb əraziləri 5048 26 115 77°43′ şm. e. 111°57′ q. u.HGYO
29 Messi (ada)[32] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 432 71   75°59′ şm. e. 102°58′ q. u.HGYO
30 Mien adası[33] Sverdrup adaları Nunavut 955 50 337 79°59′ şm. e. 099°30′ q. u.HGYO
31 Melvill (ada)[34] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut/Şimal-Qərb əraziləri 42149 8 33 75°30′ şm. e. 111°30′ q. u.HGYO
32 Nort-Kent adası[35] Kraliça Yelezaveta adaları Nunavut 590 62 453 76°40′ şm. e. 090°15′ q. u.HGYO
33 Şahzadə-Patrik adası[36] Kraliça Yelezaveta adaları Şimal-Qərb əraziləri 15848 14 55 76°45′ şm. e. 119°30′ q. u.HGYO
34 Stor (ada)[37] Sverdrup adaları Nunavut 313 87   78°59′ şm. e. 085°50′ q. u.HGYO
35 Digər kiçik adalar[3] (2 092 ədəd) Nunavut/Şimal-Qərb əraziləri 2321 … … …
Kraliça Yelezaveta adaları[3]   Nunavut/Şimal-Qərb əraziləri 419061 … … 78°05′ şm. e. 95°10′ q. u.HGYO

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1616 arxipelaqa ilk dəfə avropallılar ayaq basmışlar. Arxipelaq ilk dəfə Britaniya admiralı Vilyam Eduard Parrinin şərəfinə adlandırılır. O, adaları 1819-1820 ci illərdə kəşf edir. Sonradan adı II Yelezavetanın şərəfinə adlandırılır.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalisi — 375 nəfər (2006). Yaşayış məntəqələri Rezolyut qəsəbəsi, Kopnuollis (229 nəfər) və Qris-Ford, Elsmir (ada) (141 nəfər). Bunlardan əlavə Elsmir adasında Alert qəsəbəsi yerləşir ki, orada cəmi 5 nəfər yaşayır. Digər adalarda isə yaşayış yoxdur. Əsas gəlir mənbəyi neftdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Canadian Encyclopedia. The Queen Elizabeth Islands". 2011-11-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-09.
  2. ↑ "Parri arxipelaqı". 2019-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-09.
  3. ↑ 1 2 3 Sea islands: Arxivləşdirilib 2013-01-22 at the Wayback Machine Atlas of Canada; Natural Resources Canada
  4. ↑ "Alexander Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  5. ↑ "Amund Ringnes Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  6. ↑ "Axel Heiberg Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  7. ↑ "Baillie-Hamilton Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  8. ↑ Bathurst Island Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine at Bivouac.com
  9. ↑ "Borden Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  10. ↑ "Brock Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  11. ↑ Buckingham Island Arxivləşdirilib 2012-10-01 at the Wayback Machine at the Atlas of Canada
  12. ↑ "Byam Martin Island". 2010-12-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  13. ↑ "Cameron Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  14. ↑ "Coburg Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  15. ↑ "Cornwall Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  16. ↑ "Cornwallis Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  17. ↑ "Devon Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  18. ↑ "Eglinton Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  19. ↑ "Ellef Ringnes Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  20. ↑ "Ellesmere Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  21. ↑ "Emerald Isle". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  22. ↑ "Graham Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  23. ↑ Griffith Island Arxivləşdirilib 2012-10-01 at the Wayback Machine at the Atlas of Canada
  24. ↑ "Helena Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  25. ↑ Hoved Island Arxivləşdirilib 2012-10-01 at the Wayback Machine at the Atlas of Canada
  26. ↑ "Île Vanier". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  27. ↑ "King Christian Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  28. ↑ "Little Cornwallis Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  29. ↑ "Lougheed Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  30. ↑ Lowther Island Arxivləşdirilib 2012-10-01 at the Wayback Machine at the Atlas of Canada
  31. ↑ "Mackenzie King Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  32. ↑ "Massey Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  33. ↑ Meighen Island Arxivləşdirilib 2007-03-13 at the Wayback Machine at arctic.uoguelph.ca
  34. ↑ "Melville Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  35. ↑ "North Kent Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com
  36. ↑ Prince Patrick Island Arxivləşdirilib 2022-09-20 at the Wayback Machine at peakbagger.com
  37. ↑ "Stor Island". Archived from the original on 2010-12-23. İstifadə tarixi: 2015-07-09. at oceandots.com

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]