Maliyyə müşaviri

Maliyyə müşaviri və ya maliyyə məsləhətçisi — maliyyə sahəsində vəzifələrinin siyahısı qeyri-məhdud olan peşələrdən biridir. Maliyyə məsləhətçiləri kateqoriyasına brokerlər, investisiya məsləhətçiləri, maliyyə mühasibləri, maliyyə hüquqşünasları, maliyyə sığorta agentləri, maliyyə analitikləri və maliyyə planlaşdırması ilə bağlı məsləhətlər verən (ödənişli və ya pulsuz) hər kəs daxildir^[1].

Tipik olaraq, maliyyə məsləhətçisi dedikdə həm korporativ, həm də fərdi olaraq maliyyə planlaşdırması sahəsində məsləhət xidmətləri göstərən şəxs başa düşülür. Maliyyə məsləhəti müştərinin riskə dözümlülük səviyyəsinə və investisiyasının ölçüsünə əsaslanan qiymətləndirmə, maliyyə, investisiya və idarəetmə məsləhətlərini əhatə edə bilər. Məsləhətçi, bir qayda olaraq, uzunmüddətli maliyyə planlaşdırmasına yönəlmiş müştəriləri ilə sabit əlaqələr qurmağa çalışır^[2].

Qərb ölkələrində fərdi maliyyə xidmətləri sektorunda maliyyə məsləhətçilərinin xidmətləri, adətən, qocalıqda və ya sonra layiqli həyatı təmin etmək üçün əvvəlcədən kifayət qədər vəsait toplamaq məqsədilə milli orta göstəricidən bir qədər yuxarı və ya əhəmiyyətli dərəcədə yüksək gəlirə malik olanlar arasında populyardır^[3].

Dünyanın bir çox ölkələrində maliyyə məsləhətçisi peşəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri var (məsələn, Böyük Britaniyada və Britaniya Birliyinin digər ölkələrində müstəqil maliyyə məsləhətçisi və ya (İFA)) və onun fəaliyyəti qanunla tənzimlənir. Daha yüksək iş səmərəliliyinə nail olmaq üçün maliyyə məsləhətçiləri nadir hallarda təkbaşına fəaliyyət göstərir və adətən böyük maliyyə firmaları (Morgan Stanley, Janney Montgomery) olan gildiyalarda birləşirlər, tez-tez banklara bağlıdırlar^[4].

Müştəri ilə münasibətlərin qurulmasının ilkin mərhələsində maliyyə analitiki fərdi vəziyyətləri, profilini, portfelini, cari vəziyyətini, ilkin maliyyə vəziyyətini, prioritetlərini və həm qısa, həm də uzunmüddətli perspektivdə məqsəd və istəklərini hərtərəfli öyrənməlidir. Maliyyə analitikinin kontekstə çıxışı nə qədər geniş olarsa, onun məsləhətinin yüksək keyfiyyətli və faydalı olma ehtimalı bir o qədər yüksək olar. Çox vaxt konsultasiya zamanı insan müxtəlif alternativ imkanlardan xəbərdar olur. Bununla belə, müştərilər həmişə məsləhətçi ilə cari və ya arzuladıqları maliyyə vəziyyəti haqqında tam açıq olmaq istəmirlər^[5].

Məsləhətçi tez-tez maliyyə gələcəyini və ya cari müştərini kredit, investisiya və sığorta baxımından optimallaşdırmaq üçün müəyyən maliyyə məhsullarının alınması və ya satışı ilə bağlı tövsiyələr verir. Müştərinin maliyyə kontekstini və onun portfelindəki məhsulların qarışığını anlamaq bu işdə əsas rol oynayır. O, həmçinin manevr üçün mövcud məkanı və kursdan mümkün sapmaların şiddətini qiymətləndirir. Məsləhətçi eyni zamanda, həm bazarın özündən, həm də müxtəlif mediadan məlumatların müasir həddən artıq bolluğu şəraitində çox çətin olan cari qiymətli kağızlar bazarı ilə bağlı bütün şərtləri və məlumat axınını eyni vaxtda izləməlidir. Üçüncüsü, o, həm də müştərini maraqlandıran müxtəlif ölkələrin kredit və sığorta siyasətinin xüsusiyyətləri ilə, eləcə də çox vaxt konkret maliyyə institutları ilə tanış olmalıdır. Məsələn, Avropa və Amerikada A sinfi borcalanlar üçün faiz dərəcəsində endirim 4%-ə çata bilər^[6].

Həmçinin, maliyyə məsləhətçisi tez-tez ona verilən tövsiyələrin icrası və maliyyə institutları və üçüncü şəxslərlə qarşılıqlı əlaqənin təşkili prosesində təşkilati məsələlərlə məşğul olmalıdır.

Maliyyə analitiki post-sənaye adlanan peşələrdən biridir. O, adətən aşağıdakı yollardan biri ilə qurulmuş bir ödəniş və ya komissiya üçün xidmətlərini təqdim edir:

• saatlıq əmək haqqı;
• fərdi portfelə xidmətin illik dərəcəsi;
• hər əməliyyat üçün komissiya;
• depozitin, əməliyyatın və ya portfelin məbləği üzrə faiz komissiyası;
• müxtəlif növ işarələmələr