Bazar riski

Bazar riski (ing. Market risk) — maliyyə bazarlarında fəaliyyət göstərən şirkətlərin, investorların və maliyyə qurumlarının qiymətlərin dəyişkənliyindən irəli gələn potensial zərərə məruz qalma ehtimalını ifadə edir.[1] Bu risk, əsasən, maliyyə alətlərinin (aksiyalar, istiqrazlar, valyutalar və s.) bazar dəyərinin dəyişməsi ilə əlaqədardır.[2]

Əsas növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Faiz dərəcələrinin dəyişməsi səbəbindən maliyyə alətlərinin dəyərinin azalması riski. Məsələn, faiz dərəcələri artarsa, istiqrazların bazar qiyməti azalır. Valyuta məzənnələrindəki dəyişikliklərdən irəli gələn risk. Xüsusilə beynəlxalq ticarətlə məşğul olan şirkətlər və ya valyutada borc götürənlər bu riski yaşayır.[3] Səhmlərin bazar qiymətlərinin dəyişməsi nəticəsində yaranan riskdir. Bu risk, aksiyaların alınıb-satılması zamanı kapital itkisinə səbəb ola bilər.[4] Əsas malların (neft, qızıl, qaz və s.) qiymətindəki dəyişikliklərdən irəli gələn riskdir. Bu, xammal idxal-ixrac edən şirkətlərə və ya investorlara təsir edə bilər.[5]

Səbəbləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İqtisadi böhran, resessiya və ya inflyasiya kimi hadisələr bazar qiymətlərinə təsir göstərir.[6] Müharibələr, dövlət çevrilişləri, beynəlxalq sanksiyalar və ya ticarət müharibələri bazarlarda qeyri-sabitliyə səbəb ola bilər. Xüsusilə mallar və valyutalar üçün təklif və tələbatın dəyişməsi qiymətlərin dalğalanmasına gətirib çıxarır.[7] Zəlzələ, daşqın və digər təbii hadisələr müəyyən aktivlərin dəyərində ani dəyişikliklər yarada bilər.[8]

Əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bazar riski, xüsusilə maliyyə qurumları və böyük investisiya portfelləri üçün çox əhəmiyyətlidir.[9] Bu riskin effektiv idarə edilməsi, maliyyə sabitliyini qorumaq və potensial itkiləri minimuma endirmək üçün vacibdir. Bu səbəbdən, müasir maliyyə institutları bazar riskini azaltmaq üçün qabaqcıl analitik alətlər və texnologiyalardan istifadə edirlər.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bank for International Settlements: A glossary of terms used in payments and settlement systems [1]
  2. ↑ Artzner, P.; Delbaen, F.; Eber, J.; Heath, D. "Coherent measure of risk". Mathematical Finance. 9 (3). July 1999: 203–228. doi:10.1111/1467-9965.00068.
  3. ↑ Rockafellar, R.; Uryasev, S. "Conditional value-at-risk for general loss distributions". Journal of Banking & Finance. 26 (7). July 2002: 1443–1471. doi:10.1016/S0378-4266(02)00271-6. hdl:10338.dmlcz/140763.
  4. ↑ Tuominen, P., Seppänen, T. (2017): Estimating the Value of Price Risk Reduction in Energy Efficiency Investments in Buildings Arxiv surəti 3 iyun 2018 tarixindən Wayback Machine saytında. Energies. Vol. 10, p. 1545.
  5. ↑ Low, R.K.Y.; Faff, R.; Aas, K. "Enhancing mean-variance portfolio selection by modeling distributional asymmetries" (PDF). Journal of Economics and Business. 85. 2016: 49–72. doi:10.1016/j.jeconbus.2016.01.003.
  6. ↑ Fantazzinni, D. "The effects of misspecified marginals and copulas on computing the value at risk: A Monte Carlo study". Computational Statistics & Data Analysis. 53 (6). 2009: 2168–2188. doi:10.1016/j.csda.2008.02.002.
  7. ↑ B Baatz, J Barrett, B Stickles: Estimating the Value of Energy Efficiency to Reduce Wholesale Energy Price Volatility Arxiv surəti 2 mart 2020 tarixindən Wayback Machine saytında. ACEEE, Washington D.C., 2018.
  8. ↑ Low, R.K.Y.; Alcock, J.; Faff, R.; Brailsford, T. "Canonical vine copulas in the context of modern portfolio management: Are they worth it?". Journal of Banking & Finance. 37 (8). 2013: 3085. doi:10.1016/j.jbankfin.2013.02.036.
  9. ↑ "Minimum capital requirements for market risk". 2016-01-14. 2024-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-19.
  10. ↑ FAQ on the United States SEC Market Disclosure Rules Arxiv surəti 26 noyabr 2023 tarixindən Wayback Machine saytında

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]