Minas-Jerays

Minas-Jerays (port. Minas Gerais) — Braziliyanın şərqində yerləşən ştat. Şimaldan Baiya, şərqdən Espiritu-Santu və Rio-de-Janeyro, cənubdan San-Paulu, qərbdən isə Qoyas və Matu-Qrosu-du-Sul ştatları ilə sərhədə malikdir. Üstəlik Federal dairə ilə şimal-qərbdən kiçik sərhədi vardır^[4]. İnzibati mərkəzi Belu-Orizonti şəhəridir.

Minas-Jerays
Estat de Minas Gerais
Bayraq[d] Gerb[d]
18°57′ c. e. 44°34′ q. u.HGYO
Ölkə	Braziliya[1]
İnzibati mərkəz	Belu-Orizonti
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1889
Sahəsi	586.514 km² (2020)[2]
Hündürlük	1.193 m
Saat qurşağı	UTC−03:00
Əhalisi
Əhalisi	20.539.989 nəf. (2022)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	BR-MG
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Minas-Jerays əhalisinin sayına görə ikinci, sahəsinə görə isə Braziliyanın dördücü ştatıdır. Portuqalcadan tərcümədə «əsas yataq (mədən)»^[5] anlamını verir.

Ştat Braziliya öndağlığının şərqində, ən yüksək ərazisində yerləşir. Atlantik okeana çıxışı yoxdur. Ştat ərazisinin 90 % 300 metrdən yüksək, 25 % 600-1500 arası ərasiləri əhatə edir. Bu isə onun Braziliyanın ən hündür ərazilərdə yerləşən ştatı olmasınl deməyə əsas verir^[6].

Şərq hissəsini Atlantik meşələr örtür. Nisbətən quru iqlimə malikdir. Digər ərazilərdə alcaq kollar yayılmışdır.

Minas-Jerays ərazisi insanları özünə əsasən XVIII əsrdən cəlb etmişdir. Bu ərəfələr bölgədə Qızıl, Almas və digər qiymətli daş-qaşlar aşkarlanmışdır.

Ştatın iık paytaxtı Mariana şəhəri olmuşdur. Sonradan paytaxt Oru-Pretuya köçürülür. Şəhər Cənubi Amerikanın ən iri şəhərlərindən birinə çevrilmişdir. Artıq XIX əsrin sonlarından ehtiyatların tükənməsi ilə şəhər öz əhəmiyyətini itirmişdir. Yeşi paytaxt isə qısa müddətə inşa edilən Belu-Orizonti olmuşdur.

Əhalisi rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu qarışıqlığın əhalinin tərbikində görünüşü belədir:

• Avropoidlər (portuqallar, italyanlar, almanlar, ispanlar, yəhudilər və ərəblər)) — 53,6 %;
• Metislər və mulatlar — 37,6 %;
• Neqroidlər — 7,8 %;
• Hindular — 0,3 %;
• Yaponlar — 0,1 %.

İnzibati cəhətdən 12 mezoregiona və 66 mikroregiona bölünür.

Minas-Jerays Braziliyanın əsas dağ-mədən sənayesinə malik ştatıdır. Burada qızıl, almaz, boksid, qrafit, nikel, dəmir filizi, uran və marqans kimi faydalı qazıntılar çıxarılır^[5][7].

Ştatda əkinçilik və maldarlıq belə inkişaf etdirilir. Kofe, şəkər qamışı, sitrus meyvələri, tütün və dənli bitkilər əkilir. Hazlrda ştat Braziliyanın ən inkişaf etmiş bölgələrindən biridir.

Minas-Jerays ştatının bayrağı ölkədə olan ştatlar arasında ən qədimidir. Bu bayraq braziliyalılar tərəfindən yaradılarkən ölkənin bayrağı kimi nəzərdə tutulmuşdur. Ancaq 1963-cü ildən yalnız ştat bayrağı kimi təstiqlənmişdir.

Bayraqda təsvir olunan kəlmə («Libertas quæ sera tamen») latıncadan tərcümədə «Azadlıq, hətta tezliklə olmasa belə»^[8] anlamını verir.

Minas-Jeraysda məşhur futbolçu Pele ananadan olmuşdur. O, 14 yaşında Santosa köçmüşdür. Ən iri stadionu Mineyraodur. Kruzeyru və Atletiko Mineyro əsas futbol klublarıdır.

• Ştatın rəsmi saytı