Mobil applikasiya

Mobil proqram — telefon, planşet və ya saat kimi mobil cihazda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş kompüter proqramı və ya proqram təminatı. Mobil proqramlar, tez-tez masaüstü kompüterlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş masaüstü proqramlardan və birbaşa mobil cihazda deyil, mobil veb brauzerlərdə işləyən veb proqramlardan fərqlidir.

Proqramlar əvvəlcə e-poçt, təqvim və kontakt siyahısı kimi məhsuldarlıq yardımı üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin proqramlara olan ictimai tələbat mobil oyunlar, avtomatlaşdırılma, GPS və məkana əsaslanan xidmətlər, sifariş izləmə və bilet kimi digər sahələrə doğru sürətlə genişlənməsinə səbəb oldu. Əksər proqramlar internetə çıxış tələb edir. Proqramlar ümumiyyətlə rəqəmsal paylama platformasının bir növü olan proqram mağazalarından endirilir.

Proqramlar üç növə bölünür: doğma (native) proqramlar, hibrid proqramlar və veb proqramlar. Doğma proqramlar xüsusi olaraq mobil əməliyyat sistemi, adətən iOS və ya Android üçün nəzərdə tutulub. Veb proqramlar HTML5 və ya CSS-də yazılır və adətən brauzer vasitəsilə işləyir. Hibrid proqramlar JavaScript, CSS və HTML5 kimi veb texnologiyalarından istifadə etməklə qurulur və yerli konteynerdə gizlənmiş veb proqramlar kimi fəaliyyət göstərir.^[1]

Əksər mobil cihazlar veb-brauzer, e-poçt, təqvim, xəritə və musiqi, digər media və ya daha çox proqram satın almaq üçün mağaza kimi əvvəlcədən quraşdırılmış proqram təminatı kimi yığılmış bir neçə proqramla birlikdə satılır. Əvvəlcədən quraşdırılmış bəzi proqramlar adi bir silmə prosesi ilə silinə bilər, beləliklə, istədiyiniz proqramlar üçün daha çox yaddaş yeri qalar. Proqram təminatı buna imkan vermədikdə, arzuolunmaz proqramları aradan qaldırmaq üçün bəzi cihazlar rutinq edilə bilər.

Əvvəlcədən quraşdırılmayan proqramlar adətən proqram mağazaları adlanan paylama platformaları vasitəsilə əldə edilir. Bunlar cihazın mobil əməliyyat sisteminin sahibi tərəfindən idarə olunan App Store və ya Google Play Store, cihazın istehsalçıları tərəfindən idarə olunan Galaxy Store və Huawei AppGallery və ya üçüncü tərəflər tərəfindən idarə olunan, Amazon Appstore və F-Droid ola bilər.

Adətən, onlar platformadan cihaza endirilir, lakin bəzən notbuklara və ya masaüstü kompüterlərə də endirilə bilər. Tətbiqlər əl ilə də, məsələn, Android cihazlarında Android proqram paketini çalışdırmaqla quraşdırıla bilər.

Bəzi proqramlar havayıdır, digərləri isə əvvəlcədən və ya abunə əsaslı qiymətə malikdir. Bəzi proqramlara mikrotransaksiyalar və ya reklam da daxildir. İstənilən halda, gəlir adətən proqramın yaradıcısı və proqram mağazası arasında bölünür.^[2] Buna görə də eyni proqram platformadan asılı olaraq fərqli qiymətə başa gələ bilər.