Solyaris (film, 1972)
Solyaris (rus. Солярис) — Stanislav Lemin 1961-ci ildə nəşr olunmuş eyniadlı romanı əsasında 1972-ci ildə çəkilmiş Sovet fantastika bədii filmidir. Rejissor — Andrey Tarkovski; baş rollar — Donatas Banionis və Natalya Bondarchuk; Elektron musiqi — Eduard Artemyev. Həmçinin, İohann Sebastyan Baxın bəstəsindən də istifadə olunmuşdur.
| Solyaris | |
|---|---|
| rus. Солярис | |
| Janr | elmi-fantastika filmi, macəra filmi, Art haus, dram filmi, roman ekranlaşdırması[d] |
| Əsas mövzu | yerdən kənar həyat[d][1], Kosmik uçuş[1], İnsan[1], sevgi[1], ölüm[1], əzab[2], şəxsiyyət[3], Şəxsiyyətin eyniliyi[3], Gerçəklik[1], Şüursuzluq[3], epistemologiya[3], Dərketmə[3], Borc[3] |
| Rejissor | |
| Ssenari müəllifləri | |
| Baş rollarda |
|
| Bəstəkarlar |
|
| İstehsalçı | Mosfilm |
| Distribütor | MOKEP[d], Netflix |
| İlk baxış tarixi | 1972, 5 fevral 1972[5], 13 may 1972[5], 5 fevral 1973[5] |
| Müddət | 160 dəq. |
| Büdcə | 1.000.000 SSRİ rublu |
| Ölkə | |
| Dil | rus dili |
| Rəng | rəngli, ağ-qara[d] |
| Çəkiliş yeri | Moskva, Yaponiya, Rusiya |
| IMDb | ID0069293 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Süjet, üç alimin emosional böhrana düşdüyü üçün bir elmi missiyanın dayandığı xəyali Solaris planetini orbit edən bir kosmik stansiyada mərkəzləşmişdir. Psixoloq Kris Kelvin (Banionis) vəziyyəti öyrənmək üçün stansiyaya gedir, lakin o da digərləri ilə eyni sirli hadisələrə rast gəlir. Film Tarkovskinin elmi fantastika janrına yeni bir emosional və intellektual bir dərinlik gətirmək cəhdi idi; janrdakı əksər Qərb əsərlərini texnoloji ixtiraya yönəltdiklərinə görə dayaz kimi görürdü.[6] Solaris 1972-ci il Cannes Film Festivalında Grand Prix Spécial du Jury( Juri xüsusi mükafatı) və FIPRESCI mükafatlarına layiq görüldü və Qızıl Palma (Palme de'Or) mükafatına namizəd oldu. Solaris çox zaman kino tarixindəki ən böyük elmi fantastika filmlərindən biri kimi nümunə göstərilir. Film çox vaxt Stanley Kubrickin 2001:A space odyssey filmi ilə müqayisə olunur. Ancaq çox açıq şəkildə hər iki filmin altmətni fərqlidir. Tarkovskinin bu filmdə ifadə etdiyi bəzi fikirlər onun Stalker(1979) filmində daha da inkişaf etmiş halda öz əksini tapmışdır.
Süjet
[redaktə | mənbəni redaktə et]Psixoloq Kris Kelvin, okean planeti olan Solarisdə onilliklər boyu davam edən araşdırmanın davam edib etməməsini qiymətləndirmək üçün ulduzlararası səyahətə göndərilir. Dünyadakı son gününü yaşlı atası və təqaüdçü pilot Berton ilə keçirir. İllər əvvəl Berton Solarisdə kəşfiyyat qrupunun bir hissəsi idi, ancaq suyun səthində dörd metr hündürlüyündə bir uşaq gördüyünü təsvir etdiyinə görə bu, bir çox elm adamı tərəfindən bir halüsinasiya olaraq qəbul edildi, amma indiki heyətin üzvləri də buna bənzər qəribə hesabatlar verdikləri üçün Kris'in bacarıqlarına ehtiyac duyulduğu qənaətinə gəldilər. Solaris Stansiyasına, elmi tədqiqat stansiyasına gəldikdə, heyəti təşkil edən üç elm adamının heç biri Kelvinlə salamlaşmaq gərəyi duymadılar və Kelvin kosmik stansiyanın təhlükəli vəziyyətdə olduğu qənaətinə gəlir. Tezliklə o, elm adamları arasındakı dostu doktor Gibarianın özünü öldürdüyünü öyrənir. Sağ qalan iki ekipaj üzvü — Snaut və Sartorius isə heç əməkdaşlıq etməzdilər və qaçardılar. Kelvin, stansiyada orijinal heyətin üzvü olmayan insanlar olduğunun fərqinə varır. Ayrıca, Gibarian'ın stansiya haqqında xəbərdarlıq etdiyi və vidalaşdığı video mesajı buraxdığını görür. Yuxudan sonra Kelvin, mərhum həyat yoldaşı Harini yataq otağında gördüyü üçün şoka düşür. Hari oraya necə gəldiyindən xəbərsizdir. Varlığından dəhşətə gələn Kelvin, həyat yoldaşının replikasını kosmosa uçurur. Snaut izah etdi ki, "ziyarətçilər" elm adamları ümidsizcə, çıxılmaz vəziyyətdə planetin təbiətini anlamaq üçün rentgen şüalarından istifadə edərək radiasiya təcrübələri keçirdikdən sonra görünməyə başladılar.
Həmin axşam Hari Kelvinin yataq otağında yenidən görünür. Bu dəfə Kelvin onu sakitcə qəbul edir və onlar birlikdə qucaqlaşaraq yuxuya gedirlər. Kelvin qısa müddətliyinə onu otaqda tək qoyub gedəndə Hari təşvişə düşür və özünə xəsarət yetirir. Kelvin ilk yardım göstərmədən əvvəl, Harinin zədələri gözləri qarşısında kortəbii şəkildə sağalır. Sartorius və Snaut Kelvinə Solarisin Harini onun xatirələrindən yaratdığını izah edir. Aralarında mövcud olan Hari, insan olmasa da, sanki düşünür və hiss edir. Sartorius, ziyarətçilərin "neytrino sistemlərindən" ibarət olduğunu irəli sürür, lakin "anhilator" kimi tanınan bir cihazdan istifadə etməklə onları məhv etmək hələ də mümkün ola bilərmiş. Daha sonra Snaut, Kelvin'in beyin dalğaları nümunələrini Solarisdə anlayacaqlarını və narahat edici hadisələri dayandıracağını ümid edərək təklif edir.
Vaxt keçdikcə Hari müstəqil olur və Kelvinin yanında olmadan da mövcud olmağı bacarır. Sartoriusdan əsl Harinin on il əvvəl intihar etdiyini öyrənir. Sartorius, Snaut, Kelvin və Hari bir fəlsəfi bir mübahisəyə çevrilən bir doğum günü ziyafəti üçün bir araya gəlirlər, bu müddətdə Sartorius Hari'nin gerçək olmadığını xatırladır. Narahat olan Hari, maye oksigen içərək yenidən özünü öldürür, yalnız bir neçə dəqiqədən sonra acı içində yenidən yaraları sağalır. Solaris səthində okean daha sürətli axmağa başlayaraq burulğan yaradır.
Kelvin xəstələnir və yuxuya gedir. Qolundan kir və ya qoxu yuyan anasını gənc bir qadın kimi xəyal edir. Oyandıqda isə Harinin getdiyini görür; Snaut vida məktubunu oxudu, burada iki alimin onu məhv etməsinə necə razılıq verdiyini təsvir edirdi. Bundan sonra Snaut Kelvinə Kelvinin beyin dalğalarını Solarisə yaydıqları üçün ziyarətçilərin artıq gəlmədiyini və planet səthində adalar meydana gəlməyə başladığını söylədi. Kelvin, Yerə qayıtmaq yoxsa Solarisdə qalmaq fikirləri arasında qalır. Kelvin atası ilə kottecində görüşür. Daha sonra Solaris okeanında bir adada olduğu ortaya çıxır.
Rollarda
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Donatas Banionis Kris Kelvin rolunda
- Vladimir Zamansky Kelvinin səsinin ifasında
- Raimundas Banionis Kelvinin uşaqlığı rolunda
- Natalya Bondarçuk Hari rolunda
- Jüri Järvet Dr. Snaut rolunda
- Vladimir Tatosov Snautun səsinin səsləndirilməsində
- Vladislav Dvorzhetsky Henri Berton rolunda
- Nikolay Qrinko Kelvinin atası rolunda
- Olqa Barnet Kelvinin anası rolunda
- Anatoli Solonitsyan Dr. Sartorius rolunda
- Sos Sarksyan Dr. Gibarian rolunda
- Aleksandr Mişarin Komissar Şanahan rolunda
- Baqrat Oqanesyan Professor Tarkhe rolunda
- Tamara Oqorodnikova Anna, Kelvinin xalası rolunda
- Tatyana Malik Kelvinin bacısı qızı rolunda
- Vitalik Kerdimun Bertonun oğlu rolunda
- Yulian Semyonov Konfrans sədri rolunda
- Georgi Teykh Professorun elçisi rolunda
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 6 https://www.criterion.com/films/553-solaris.
- ↑ Tumanov V. Philosophy of Mind and Body in Andrei Tarkovsky's Solaris (ing.). // Film-Philosophy EUP, 2016. Vol. 20, Iss. 2-3. P. 357–375. ISSN 1466-4615 doi:10.3366/FILM.2016.0020
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Metzler Film Lexikon (alm.). / Hrsg.: M. Töteberg Springer Science+Business Media, 2005. S. 595. ISBN 978-3-476-02068-0 doi:10.1007/978-3-476-05260-5
- ↑ 1 2 3 4 IMDb (ing.). 1990.
- ↑ 1 2 3 IMDb (ing.). 1990.
- ↑ "Why Solaris is the greatest science fiction film ever made" (ing. ). lwlies.com. 4 fevral 2017. 2017-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 mart 2020.