Vizualizasiya

Vizualizasiya (ing. Visualization) — məlumatların və konseptlərin vizual formatda təqdim edilməsi prosesidir. Bu, mürəkkəb məlumatların daha asan başa düşülməsi və analiz edilməsi üçün istifadə olunan bir yanaşmadır. Vizualizasiya, riyaziyyat, statistik, elm, mühəndislik, biznes və sosial elmlərdə geniş tətbiq sahəsinə malikdir. Vizualizasiya ilə bağlı əsas anlayışlar, metodlar və tətbiq sahələri mövcuddur.[1]

Vizualizasiya növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Qrafiklər — məlumatların qrafik formatda (xət, sütun, dairə, histogram və s.) təqdim edilməsi. Bu qrafiklər məlumatların tendensiyalarını, müqayisələrini və dağılımlarını göstərir.
  2. Cədvəllər — məlumatların sistematik şəkildə, satır və sütunlar şəklində təqdim edilməsi. Cədvəllər məlumatların dəqiq və nizamlı görünməsi üçün istifadə olunur.[2]
  3. İnfoqrafiklər — məlumatların və konseptlərin bir araya gətirildiyi vizual təqdimatlar. İnfografiklər məlumatların daha əyləncəli və başa düşülən formatda təqdim edilməsinə kömək edir.
  4. İnteraktiv vizualizasiya — istifadəçilərin məlumatlarla aktiv şəkildə qarşılıqlı əlaqə yaratmasına imkan verən vizualizasiya forması. Bu, məlumatların manipulyasiyası və müxtəlif görünüşlərin təqdim edilməsinə imkan tanıyır.
  5. Xəritələr — coğrafi məlumatların vizual təqdimatı. Məsələn, istilik xəritələri, coğrafi məlumat sistemləri (GIS) və s.

Vizualizasiya alətləri və proqramları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Tableau — məlumatları vizual şəkildə təqdim etmək üçün geniş istifadə olunan bir proqramdır. İstifadəçilərə interaktiv qrafiklər və infoqrafiklər yaratmağa imkan tanıyır.[3]
  2. Power BI — Microsoft-un təqdim etdiyi analitik və vizualizasiya aləti. Məlumatları təhlil etməyə və vizual təqdim etməyə kömək edir.
  3. D3.js — veb əsaslı interaktiv qrafiklər yaratmaq üçün istifadə olunan JavaScript kitabxanasıdır.
  4. Matplotlib — Python proqramlaşdırma dilində qrafiklər və vizualizasiya yaratmaq üçün geniş istifadə olunan bir kitabxanadır.
  5. R (ggplot2) — R proqramlaşdırma dilində verilənlərin vizualizasiyası üçün güclü bir alətdir.[4]

Tətbiq sahələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Biznes və iqtisadiyyat: məlumatların analizi və vizualizası, müştəri davranışını anlamaq, satışları izləmək və strateji qərarlar qəbul etmək üçün istifadə olunur.[5]
  2. Elm və tədqiqat: məlumatların analizi və nəticələrin təqdimatı üçün geniş istifadə olunur. Məsələn, biologiya, fizik və sosial elmlərdə məlumatların vizualizasiyası.
  3. Təhsil: müxtəlif fənlərdə məlumatların vizual təqdimatı, tələbələrin öyrənmə prosesini asanlaşdırır. İnteraktiv vizualizasiya vasitələri tələbələrə məlumatları anlamaqda kömək edir.
  4. İctimai səhiyyə: epidemiyaların yayılması, xəstəliklərin təsiri və sağlamlıq göstəricilərinin vizualizasiyası üçün istifadə olunur.[6]

Faydaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Anlayışın artırılması — vizualizasiya, mürəkkəb məlumatların daha asan başa düşülməsini təmin edir.[7]
  • Tendensiyaların aşkar edilməsi — məlumatların vizual təqdimatı, tendensiyaların və nümunələrin daha asan aşkar edilməsinə kömək edir.
  • Qərar verməyə dəstək — məlumatların vizualizəsi, daha sürətli və dəqiq qərarların qəbuluna kömək edir.
  • İnsanların marağını cəlb etmək — vizual məzmun, daha çox diqqət çəkir və məlumatların paylaşımını asanlaşdırır.

Vizualizasiya, məlumatların effektiv təhlilini və təqdimatını mümkün edir, bu da qərar vermə prosesini sürətləndirir və məlumatların daha yaxşı anlaşılmasına səbəb olur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Corbett, John. "Charles Joseph Minard: Mapping Napoleon's March, 1861". Center for Spatially Integrated Social Science. 19 June 2003 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. (CSISS website has moved Arxiv surəti 22 iyun 2023 tarixindən Wayback Machine saytında; use archive link for article)
  2. ↑ Shewan, Dan. "Data is Beautiful: 7 Data Visualization Tools for Digital Marketers". Business2Community. 5 October 2016. 12 November 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ Nussbaumer Knaflic, Cole. Storytelling with Data: A Data Visualization Guide for Business Professionals. John Wiley & Sons. 2 November 2015. ISBN 978-1-119-00225-3.
  4. ↑ Ananda Mitra, Managing and Visualizing Unstructured Big Data // Encyclopedia of Information Science and Technology (4th), IGI Global, 2018
  5. ↑ Bhuvanendra Putchala; Lasya Sreevidya Kanala; Devi Prasanna Donepudi; Hari Kishan Kondaveeti, Applications of Big Data Analytics in Healthcare Informatics // Narasimha Rao Vajjhala; Philip Eappen (redaktorlar ), Health Informatics and Patient Safety in Times of Crisis, IGI Global, 2023, 175–194
  6. ↑ Olshannikova, Ekaterina; Ometov, Aleksandr; Koucheryavy, Yevgeny; Ollson, Thomas, "Visualizing Big Data with augmented and virtual reality: challenges and research agenda.", Journal of Big Data, 2 (22), 2015, doi:10.1186/s40537-015-0031-2
  7. ↑ "What is data visualization?". IBM. 27 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 March 2023.