Kompüter məlumatlarının saxlanması

Kompüterdə quraşdırılmış 1 GiB SDRAM. Əsas saxlama nümunəsi.
1999-cu ildə buraxılmış 15 GB PATA Hard Disk Drive (HDD). Kompüterə qoşulduqda əlavə yaddaş kimi xidmət edir.

Kompüter məlumatlarının saxlanması (ing. Computer data storage or digital data storage) — müxtəlif məlumatların, faylların və proqramların sistemin yaddaşında mühafizəsi üçün müxtəlif texnologiya və metodlardan istifadəni əhatə edir. Bu proses, məlumatların uzunmüddətli və qısa müddətli saxlanması üçün fərqli yanaşmaları əhatə edir.[1]

Əsas anlayışlar və növlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saxlama növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qısa müddətli saxlama (RAM)

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Riyazi yaddaş (ing. Random Access Memory) — Kompüterin işləmə sürətini artırmaq üçün müvəqqəti məlumatları saxlayır. Bu yaddaş enerji ilə işləyir və kompüter bağlandıqda bütün məlumatlar silinir.[2]

Uzun müddətli saxlama

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Sərt Disk (HDD) — məlumatların maqnitli disklərdə saxlandığı ənənəvi bir saxlanma cihazıdır. Daha çox yer təklif edir, lakin daha yavaşdır.
  • Solid-State Drive (SSD) — daha sürətli məlumat oxuma və yazma sürətinə malik olan yarı keçirici yaddaşdır. SSD-lər daha sürətli, daha dayanıqlı, lakin adətən daha baha başa gəlir.
  • Optik Disklər — CD, DVD və Blu-ray kimi disk şəkillərində məlumatları saxlayır. Bu texnologiya adətən multimedia məlumatlarının, proqramların və arxivlərin saxlanması üçün istifadə olunur.
  • Flash Yaddaş — USB sürücülər və SD kartlar kimi daşınan cihazlarda istifadə edilir. Portativlik və sürət təklif edir.[3]

Məlumatların təşkili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məlumatların necə təşkil edildiyini və saxlandığını müəyyən edir.[4] NTFS, FAT32, ext4 və HFS+ kimi müxtəlif fayl sistemləri mövcuddur. Məlumatların strukturlaşdırılmış şəkildə saxlanması və idarə edilməsi üçün istifadə olunur. SQL, MySQL, Oracle və MongoDB kimi DBMS-lər məlumatların emalı və axtarışı üçün mükəmməl alətlərdir.[5] Məlumatların itirilməsi və ya zədələnməsi halında, onları bərpa etmək üçün müntəzəm yedəkləmələr aparılır. Yedəkləmə yerləri, yerli (sərt disk) və bulud (Google Drive, Dropbox) kimi ola bilər. Məlumatların qorunmasını artırmaq üçün şifrələmə metodlarından istifadə edilir.[6] Bu, məlumatların icazəsiz erişimə qarşı qorunmasına kömək edir. Məlumatların toplanması, saxlanması, emalı və idarə edilməsi prosesini əhatə edir. Məlumatların keyfiyyətini, uyğunluğunu və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün idarəetmə sistemləri tətbiq olunur.[7] Saxlanmış məlumatların analizi, biznes qərarlarının qəbul edilməsi, statistik təhlil və tədqiqat məqsədilə həyata keçirilir.

Kompüter məlumatlarının saxlanması müasir texnologiyaların inkişafı ilə daha da mükəmməlləşir və təşkilatların və fərdlərin məlumatlarını səmərəli və təhlükəsiz şəkildə idarə etməsinə imkan tanıyır.[8]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Patterson, David A.; Hennessy, John L. Computer organization and design: The hardware/software interface (3rd). Amsterdam: Morgan Kaufmann Publishers. 2005. ISBN 1-55860-604-1. OCLC 56213091.
  2. ↑ "Documentation for /proc/sys/vm/ — The Linux Kernel documentation". 2024-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-29.
  3. ↑ "Primary storage or storage hardware (shows usage of term "primary storage" meaning "hard disk storage")". searchstorage.techtarget.com. 10 September 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 June 2011.
  4. ↑ The Essentials of Computer Organization and Architecture. Jones & Bartlett Learning. 2006. ISBN 978-0-7637-3769-6.
  5. ↑ Pearson, Tony. "Correct use of the term nearline". IBM developer-works, inside system storage. 2010. 24 November 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 August 2015.
  6. ↑ "A thesis on tertiary storage" (PDF). 27 September 2007 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 June 2011.
  7. ↑ J. S. Vitter. Algorithms and data structures for external memory (PDF). Series on foundations and trends in theoretical computer science. Hanover, MA: now Publishers. 2008. ISBN 978-1-60198-106-6. 4 January 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  8. ↑ National Communications System. Federal Standard 1037C – Telecommunications: Glossary of Telecommunication Terms (Texniki hesabat). General Services Administration. August 7, 1996. FS-1037C. 2 March 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-10-08.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]