Xətib minbərdən yerə düşməmiş, əhali hakimi və xətibi gözləməyərək məsciddən çıxdı.
// köhn. Gözəl natiq.
XƏTİB
is. [ ər. ] Məsciddə xütbə oxuyan din xadimi.
// köhn. Gözəl natiq.
// köhn. Gözəl natiq.
Xətib
Xətib (ərəb. خطيب) — Cümə namazını qıldıran müsəlman din xadimi (cümə namazı).
Cümə namazından öncə minbərin üçüncü pilləsindən nitq (xütbə) oxuyur. Minbər Məkkəyə baxan mehrabın sağında yerləşir. İki xütbə oxunur: birincisi xütbət-ül-va'z (ərəb. خطبة الوعظ) adlanır, yəni ibrətamiz məzmunlu nəsihət; ikincisi xütbət-ən-nat (ərəb. خطبة النعت) adlanır və etiqad, xəlifələrin tanınması, hökmdar və möminlər ordusu üçün duaları ehtiva edir.
Xətib cümə xütbəsi ilə yanaşı, Qurban bayramı və ya Fitr bayramı (Ramazan ayında orucun bitməsi şərəfinə) kimi dini bayramlarda da çıxışlar edir.
Encyclopaedia of Islam, tom IV, səh.
Xətib Təbrizi
Yəhya bin Əli Xətib Təbrizi (1030, Təbriz – 1109, Bağdad) – XI əsr Azərbaycan alimi, ədəbiyyatşunas, dilçi və şair; ərəb dili və ədəbiyyatı, qrammatika və leksikologiyası elminin banilərindən biri.
Dahi Azərbaycan alimi, ədəbiyyatşünas, dilçi, şair və şərh ustası, ərəb alimlərinin "ədəbiyyat, qrammatika və leksikoqrafiya elmlərinin başçısı", "müdrik şeyx, ərəb elmlərinin rəhbəri, əbədiyyatşünaslığın bayraqdarı, hikmət qaynağı", "bütün ədəbiyyatşünasların rəhbəri" adlandırdığı, habelə akademik Həmid Araslı tərəfindən "XI əsrdə Azərbaycan türklərinin yetirdiyi ən böyük şəxsiyyət"- deyə yüksək qiymətləndirilən Yəhya bin Əli Xətib Təbrizi 1030-cu ildə Təbriz şəhərində doğulmuşdur. Onun uşaqlıq və yeniyetməlik illəri barədə heç nə məlum deyildir. Salnaməçilər Xətibin tərcümeyi-halını onun Suriyadakı Məərə ən-Nüman şəhərinə gəlməsindən sonra təsvir edirlər.
Əbül-Əla əl-Məərri ərəb ədəbiyyatının ən məşhur simalarından biri, ərəb dilçiliyi və filologiyasının nəhəng bilicisi idi. Sonralar Xətib Təbrizi onun haqqında deyəcəkdi ki," ərəblərin dilində Əbü-l-Əlaya məlum olmayan bircə söz də yoxdur. Bu sözlər ona məxsusdur: "Bəşər cinsi iki qismə bölünür: bir qismində ağıl var, din yoxdur, o biri qismində din var, ağıl yoxdur." Alimin gözləri kor olsa da, o, fenomenal yaddaş sahibi idi. Xətib Təbrizi onun iri mətnləri yadda saxlamaq bacarığından bəhs edərkən belə bir hekayə danışır: "Nümanda (şəhər adı), Məərrə məscidində mən onun qarşısında oturub, ona (Əbül-Əlaya) kitab oxuyurdum. O (Xətib Təbrizi) dedi: "Mən iki il onun yanında qaldım. Bu müddət ərzində öz vətənimdən heç kəsi görməmişdim.
Seyyid İsmayıl Xətib
Seyyid İsmayıl Xətib (1961, Qainat şəhristanı, Cənubi Xorasan ostanı, İran) — İranın 13-cü hökumətində informasiya naziri vəzifəsini tutan iranlı siyasətçi və din xadimidir. Bəzi mənbələr onu SEPAH və Seyid Əli Xameneiyə yaxın radikal din xadimi kimi tanıdır.
Seyyid İsmayıl Xətib 3 Şəhrivar 1400-cü ildə Seyid İbrahim Rəisi tərəfindən 13-cü hökumətdə informasiya naziri olaraq təklif edilən İslam Şurasına təqdim edildi və 222 lehinə, 48 əleyhinə və 17 bitərəf səslə etimad səsi aldı. İslam Şurası informasiya naziri vəzifəsini öz üzərinə götürəcək.
İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun yaranmasından sonra Xətib 1359–1360-cı illərdə İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun kəşfiyyat təşkilatının qabaqcılları arasında idi. Bir müddət məhkəmə müdafiəsi və informasiya mərkəzinin rəhbəri olub. Onun bu dövrdə SEPAH-dakı rolu tam aydın deyil; Amma onun Möhsün Rezai ilə sıx əməkdaşlıq edərək İslam Respublikasına qarşı çıxan kürdlərin öldürülməsində iştirak etdiyi bildirilir.
İsmayıl Xətib Seyid Əli Xamenei, Fazel Lənkərani, Məkarim Şirazi və Misbah Yəzdinin tələbələrindən biridir. Xətibin kəşfiyyat və təhlükəsizlik işlərində uzun bir tarixə malik olmasına baxmayaraq, onun təhsili yalnız İslam fiqhi sahəsində olub və kəşfiyyat və siyasət elmi ilə heç bir əlaqəsi yox idi.
Seyid İsmayıl Xətib ABŞ Maliyyə Nazirliyi tərəfindən 9 sentyabr 2022 (18 Şəhrivar 1401) tarixində Amerika Birləşmiş Ştatları və onun müttəfiqlərinə qarşı kiber fəaliyyətlər həyata keçirdiyi üçün sanksiyaya məruz qalıb.
Əl-Xətib ət-Təbrizi
Vəliəddin Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Abdullah əl-Umari (v. 1248, ərəb. الخطيب التبريزي) — daha çox əl-Xatib ət-Təbrizi adı ilə məşhurdur.
Hədisşünas, əl-Bəğavinin “Məsabih əl-Sünnə” kitabının genişləndirilmiş variantı olan “Mişkatul-Məsabih” hədislər toplusunun müəllifi. Təbrizi “əl-İqmal fi əsma ər-rical” kitabını da yazmışdır. “Mişkat” məşhur hədislər toplusuna çevrilir və Orta Asiyada mədrəsələrdə öyrənilir. Sonradan kolleksiya dəfələrlə təkrar nəşr olundu və müxtəlif dillərə (ingilis, benqal və s.) tərcümə edilir.
Daşkəndli xəttat Əbdülvədud Əhməd tərəfindən 1339-cu ildə köçürülmüş Təbrizi əlyazması Özbəkistanda saxlanılır.
Biblioqrafiya:
Əl-Xətib ət-Təbrizi. [=https://books.google.kz/books?id=7CaPrgEACAAJ Mişkatul-Məsabih] (ərəb).
Rəsul Xətibi
Rəsul Xətibi Sentyabr.22 1978 də İranının Təbriz şəhərində anadan olub. O indi bir peşəkar futbolçudur və Təbrizin Traktor Sazi klubunun baş məşqçisidir.
Xətibzadə Yəhya Paşa
Xətibzadə Yəhya Paşa (ö. avqust 1755) — Osmanlı sultanı III Əhməd və I Mahmud dönəmlərində müxtəlif vəzifələrdə xidmət etmiş dövlət xadimi.
Atası Əyyubsultan məscidinin xətibi Mustafa Əfəndidir (ö. 1728). Həkimoğlu Əli Paşanın xidmətinə girərək, həm kəndxudası, həm də kürəkəni oldu. Onun ilk sədarəti dönəmində 1732-ci ilin mayında sədarət naibi oldu və 1733-cü ilin yanvarında baş miraxur, 1734-cü ildə vəzirliklə İrəvan, 1735-ci ilin iyulunda Trabzon, 1736-cı ilin mayında Özi valisi oldu.
1737-ci ilin mayında şərq cəbhəsindəki döyüşlərin birində əsir düşmüş, 1740-cı ildə bağlanan atəşkəslə azadlığa buraxılmışdır. 1741-ci ilin martında Bursa valisi, həmin ilin mayında Misir bəylərbəyi, 1743-cü ilin mayında kaptan-ı dərya, həmin ilin noyabrında Belqrad mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. 1744-cü ilin dekabrında Sultan Əhmədin qızlarından Saliha Sultanla nigahlandı.
1746-cı ilin avqustunda Rumeli, 1748-ci ildə Aydın, həmin ilin noyabrında Mosul, dekabrında isə Rumeli və Diyarbəkir, 1749-cu ildə Anadolu, 1753-cü ildə Vidin, 1754-cü ilin sentyabrın yenidən Rumeli, 1755-ci ilin iyulunda Yanya valisi oldu.