Eradan min il bundan əvvəl Romada yaşamış bir dəmirçinin adı ilə bağlıdır: qapı üçün qıfıl düzəldirmiş, ölümündən sonra onu Allah səviyyəsinə qaldırıb və “qapı” mənasında yozublar. Yanvar iki ilin qapısı, (yeni ilə açılan qapı) kimi başa düşülüb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
0 yanvar
0 yanvar (sıfır yanvar; alternativ adı: 31 dekabr) - bir çox astronomik və texniki materiallarda qeyd olunan mövcud olmayan təqvim tarixidir.
10 yanvar
10 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 10-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 355 gün (uzun ildə 356 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 dekabr tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
E.ə. 49 — Qay Yuli Sezar Rubikon çayını keçərək, Qədim Roma vətəndaş müharibəsini başlayıb.
1072 — Robert Qviskar Palermonu işğal edib.
=== 1601–1900 ===
1863 — Londonda Paddinqton və Farrinqton stansiyaları arasında dünyada ilk metro xətti istifadəyə verilmişdir.
=== 1901–cari ===
1946 — Londonda 51 millətin nümayəndəsinin iştirakı ilə BMT-nin ilk Baş Assambleyasının açılışı olmuşdur.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1954 — Mingəçevir Su Elektrik Stansiyası işə salınıb.
1992 — Azərbaycan Beynəlxalq Bankı yaradılmışdır.
11 yanvar
11 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 11-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 354 gün (uzun ildə 355 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 29 dekabr tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1569 — İngiltərədə ilk dəfə lotereya qeyd olunub.
=== 1601–1900 ===
1861 — ABŞ-də vətəndaş müharibəsi: Alabama ştatı ABŞ-dən ayrılmışdır.
=== 1901–cari ===
1935 — Ameliya Erhart Havaydan Kaliforniyaya təkbaşına uçan ilk şəxs olmuşdur.
1985 — Rio-de-Janeyroda ilk dəfə Rock in Rio musiqi festivalı keçirilib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1963 — Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı təsis edilib.
1991 — "Səs" qəzeti ilk dəfə nəşr olunub.
1994 — Azərbaycan və Latviya arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
12 yanvar
12 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 12-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 353 gün (uzun ildə 354 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 30 dekabr tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
E.ə. 49 — Yuli Sezar 13-cü Legionun rəhbəri kimi Rubikonu keçir. Keçmiş müttəfiqlər olan Sezar və Pompey arasında vətəndaş müharibəsi qaçılmaz olur.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1967 — Ceyms Bedford ilk krionik dondurulan şəxs olur.
1991 — Körfəz müharibəsi: ABŞ Konqresi İraqı Küveytdən çıxarmaq üçün Amerika hərbi gücündən istifadəsinin lehinə səs verir.
2015 — Gümrüdə kütləvi qətl baş verib.
2016 — İstanbulun Sultanəhməd meydanında terror aktı törədilib.
13 yanvar
13 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 13-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 352 gün (uzun ildə 353 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 31 dekabr tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
E.ə. 27 — Oktavian Avqust dövləti Senatın və xalqın sərbəst sərəncamına verib. O, on il müddətinə İspaniya, Qaul və Suriyanı öz əyaləti kimi idarə edib.
=== 1601–1900 ===
1900 — Çex millətçiliyinə qarşı mübarizə aparmaq üçün, imperator I Frans İosif Almaniyanın imperiya ordusunda alman dilini rəsmi edib.
=== 1901–cari ===
1968 — Conni Keş Folsom Dövlət Həbsxanasında çıxış edib.
2020 — ABŞ-də ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1813 — Rusiya imperiyasının əsgərləri Talış xanlığının paytaxtı Lənkəran şəhərini işğal edib.
14 yanvar
14 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 14-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 351 gün (uzun ildə 352 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 1 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1900 — Cakomo Puççininin "Toska" operası Romada səhnəyə qoyulub.
=== 1901–cari ===
1939 — Norveç Kraliça Mod Torpağına Antarktidada iddia edib.
1953 — İosip Broz Tito Yuqoslaviyanın ilk prezidenti seçilib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1982 — Şuşada Vaqif türbəsinin açılış mərasimi olub.
1992
Azərbaycan və Türkiyə arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
Bolqarıstan Azərbaycanın müstəqilliyini tanımışdır.
== Doğumlar ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
E.ə.
15 yanvar
15 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 15-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 350 gün (uzun ildə 351 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 2 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1559 — I Elizabet Vestminster abbatlığında İngiltərənin şahzadəsi olub.
=== 1601–1900 ===
1759 — Britaniya muzeyi xalqa açılıb.
1892 — Ceyms Neysmit basketbolun qaydalarını nəşr edib.
=== 1901–cari ===
2001 — Vikipediya fəaliyyətə başlayıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1990 — Dağlıq Qarabağda fövqəladə vəziyyət tətbiq edilib.
1992 — Avstriya Azərbaycanın müstəqilliyini tanımışdır.
1997 — Azərbaycan və Kosta-Rika arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
16 yanvar
16 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 16-cı günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 349 gün (uzun ildə 350 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
E.ə. 27 — Oktavian Avqusta Roma Senatı tərəfindən Roma imperiyasının başlanğıcını qeyd edən "Avqust" titulu verilib.
929 — III Əbdürrəhman Kordova xilafətini təsis edib.
1555 — II Filipp İspaniyanın kralı olub.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1909 — Ernest Şeklton ekspedisiya zamanı Cənub maqnit qütbünü tapıb.
1979 — Sonuncu İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvi ailəsi ilə birlikdə İrandan birdəfəlik qaçaraq Misirə köçüb.
2020 — Yaponiyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
17 yanvar
17 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 17-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 348 gün (uzun ildə 349 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 4 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1899 — Amerika Birləşmiş Ştatları Sakit Okeandakı Ueyk rifini ələ keçirib.
=== 1901–cari ===
1904 — Anton Çexovun "Vişnə bağı" əsərinin pemyerası Moskva İncəsənət Teatrında keçirilib.
1917 — ABŞ Danimarkadan Vircin adalarını 25 milyon dollara alıb.
1946 — BMT Təhlükəsizlik Şurasının ilk iclası keçirilib.
1961 — Konqonun keçmiş baş naziri Patris Lumumba, Belçika və ABŞ hökumətlərinin dəstəyi və iştirakçılığı ilə qətlə yerinə yetirilmişdir.
1995 — Yaponiyada 7.3 bal gücündə Böyük Hanşin zəlzələsi vermişdir.
2012 — Malidə Tuareq üsyanı başlamışdır.
18 yanvar
18 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 18-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 347 gün (uzun ildə 348 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 5 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1919 — Birinci Dünya müharibəsi: Fransanın Versal şəhərində Paris Sülh Konfransı başlamışdır.
1943 — Varşava gettosu üsyanı: Varşava gettosunda yəhudilərin ilk üsyanı.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
2022 — Bakıda Zeynalabdin Tağıyevin heykəlinin açılışı olmuşdur.
19 yanvar
19 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 19-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 346 gün (uzun ildə 347 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 6 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1419 — Yüzillik müharibə: Ruan şəhəri İngiltərə kralı V Henriyə təslim olur və o, Normandiyanın yenidən fəthini tamamlayır.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1983 — Nasist müharibə cinayətkarı Klaus Barbi Boliviyada həbs edilib.
2012 — Honqkonqda yerləşən Megaupload fayl paylaşım saytı Federal Təhqiqat Bürosu tərəfindən bağlanmışdır.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1990 — Sovet İttifaqının qoşun hissələri Bakı və Azərbaycanın digər ərazilərində dinc əhaliyə qarşı şiddətlı basqın edib.
1992 — İslandiya Azərbaycanın müstəqilliyini tanımışdır.
1993 — Azərbaycan və Qırğızıstan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
2019 — Bakıda siyasi məhbuslara dəstək etirazı keçmişdir.
1 yanvar
1 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 1-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 364 gün (uzun ildə 365 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 19 dekabr tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1502 — Braziliyanın Rio de Janeiro şəhərinin indiki yeri, ilk olaraq Portuqallar tərəfindən araşdırılıb.
=== 1601–1900 ===
1600 — Şotlandiya 25 mart əvəzinə, yanvarın 1-ni ilin başlanğıcı kimi tanıyıb.
1651 — II Karl Şotlandiyanın kralı olub.
=== 1901–cari ===
1912 — Çin Respublikası qurulub.
1942 — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Bəyannaməsi iyirmi altı ölkə tərəfindən imzalanmışdır.
1971 — ABŞ televiziyasında siqaret reklamı qadağan edilib.
1984 — Bruney Birləşmiş Krallıqdan müstəqil olub.
20 Yanvar
Qara Yanvar, bəzən Qanlı Yanvar və ya 20 Yanvar faciəsi — 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə saat 23:30-da Sovet İttifaqı qoşunları SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin "Bakı şəhərində fövqəladə vəziyyət elan edilməsi haqqında" Fərmanına uyğun olaraq və siyasi müxalifət nümayəndələrinin təşkil etdiyi kütləvi iğtişaşların qarşısını almaq üçün SSRİ Konstitusiyasının 14-cü maddəsinin 119-cu bəndini rəhbər tutaraq Bakı şəhərinə daxil oldular. Respublikada vəziyyətin sabitliyinin pozulması dövrü ilk növbədə Ermənistanla Azərbaycan arasında Qarabağla bağlı ərazi mübahisəsi ilə bağlı olmuşdur. Bu, regionda idarəolunmaz vəziyyətlərin, o cümlədən etnofobiya təzahürlərinin yaranmasına səbəb olmuşdur. 1989-cu ilin iyulunda Azərbaycan Xalq Cəbhəsi siyasi təşkilatı Azərbaycan milli hərəkatının rəhbəri oldu. Bunun fonunda 1990-cı il yanvarın əvvəlində və ortalarında ermənilərlə azərbaycanlılar arasında toqquşmalara çevrilmiş Bakıda kommunist hökumətinə qarşı ölkədə kütləvi nümayişlər keçirildi. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin o vaxtkı sədri Ayaz Mütəllibovun 1989-cu il dekabrın 25-də yazdığı xatirələrə əsasən, respublika KP MK-nın birinci katibi Əbdürəhman Vəzirov onu çağırıb: "O dedi ki, fəlakət yaranır və biz Moskvadan kömək istəməliyik. Bizim Daxili İşlər Nazirliyinin dəbilqə və dəyənəklə təchiz olunmuş öz daxili qoşunlarımız yox idi. Onlar ancaq Moskvadan gələn əmrlərə əməl edirdilər. Biz Daxili İşlər Nazirliyinə və Nazirlər Şurasına qoşun göndərməyi xahiş etdik, əks halda böyük fəlakət baş verə bilər". SSRİ Kommunist Partiyasının baş katibi Mixail Qorbaçov və müdafiə naziri Dmitri Yazov Azərbaycan istiqlal hərəkatının Sovet Azərbaycanı hökumətini devirmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün hərbi vəziyyətin zəruri olduğunu müdafiə edirdilər.
Yanvar
Yanvar — Qriqorian təqvimində ilin birinci ayı, 31 gündən ibarətdir.
Bu ad latın sözü olan januarius sözündən götürülmüş və Roma tanrısı Yanusun şərəfinə belə adlandırılmışdır. Antik dövrdə bu ay Roma təqviminin on birinci ayı, Yuli Sezarın təqvim islahatından sonra isə ilin birinci ayı olmuşdur.
Psixoloqlara görə bu ay ilin ağır ayı hesab edilir.
Braziliyanın Rio de Janeyro şəhərinin adının mənası "Yanvar çayı"deməkdir. Bu adın etimologiyasında portuqalların Quanabara buxtasını məhz yanvar ayında kəşf etmələri durur.
Yanvar sözünün ilkin mənası qapı deməkdir. Yanvar ayı başlanğıc,zaman tanrısı olan Yunusun adından götürlmüşdür. Yanus şəkillərdə əks istiqamətlərə baxan ikisifətli insan kimi təsvir olunurdu. Üzünün biri qabağa yəni gələcəyə baxırdısa,digəri arxaya,yəni keçmişə nəzər salırdı.
21 yanvar
21 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 21-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 344 gün (uzun ildə 345 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 8 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1911 — İlk Monte Karlo Rallisi keçirilib.
1962 — Efiopiya milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
1968
Konqo-Kinşasa milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
Vyetnam müharibəsi: Kxeşan döyüşü başlamışdır.
1996 — Meksika milli futbol komandası KONKAKAF Qızıl Kubokunu qazanıb.
2017 — Hindistanın cənub-şərq hissəsində yerləşən Andhra Pradeş ştatında dəmiryolu qəzası baş verib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1732 — Səfəvilər dövləti ilə Rusiya arasında Rəşt müqaviləsi imzalanmışdır.
22 yanvar
22 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 22-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 343 gün (uzun ildə 344 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 9 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1506 — İsveçrə qvardiyasından 150 nəfərlik dəstə Vatikana gəlmişdir.
1517 — I Səlimin idarə etdiyi Osmanlı İmperiyası Məmlük dövlətini məğlub edərək, Ridaniyə döyüşündə indiki Misiri ələ keçirib.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1963 — Fransa ilə Qərbi Almaniya arasında əməkdaşlıq haqqında Yelisey Müqaviləsi Şarl de Qoll və Konrad Adenauer tərəfindən imzalanmışdır.
1973 — Abort ABŞ-də qanuniləşdirilib.
2009 — Evo Morales Boliviyanın ilk yerli xalqı əsilli prezidenti oldu.
2009 — ABŞ prezidenti Barak Obama Quantanamo həbs düşərgəsinin bağlanması ilə bağlı fərman imzalasa da, Konqresin müxalifəti səbəbindən fərman icra olunmadı.
2018 — Minni Maus 90 illik yubileyi çərçivəsində Hollivudda Şöhrət Xiyabanında öz ulduzunu alıb.
23 yanvar
23 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 23-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 342 gün (uzun ildə 343 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 10 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1556 — Çində 830,000 nəfərin həlak olduğu Şensi zəlzələsi baş vermişdir.
1579 — Utrext birliyindən sonra Niderland Protestant respublikası olmuşdur.
=== 1601–1900 ===
1719 — Lixtenşteyn Knyazlığı Müqəddəs Roma İmperiyasının tərkibində yaradılmışdır.
=== 1901–cari ===
1950 — Knesset Qüdsün İsrailin paytaxtı olduğuna qərar verib.
2020
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı COVID-19 koronavirus pandemiyasını beynəlxalq narahatlıq doğuran ictimai səhiyyə fövqəladə halı elan edib.
Finlandiya, Honkonq, Sinqapur və Vyetnamda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
2011 — "İnter Bakı" Sankt-Peterburqda Birlik Kubokunu qazanıb.
24 yanvar
24 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 24-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 341 gün (uzun ildə 342 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 11 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1458 — I Matyaş Macarıstanın kralı olub.
=== 1601–1900 ===
1835 — Braziliyanın Salvador şəhərində qullar 50 ildən sonra orada köləliyə son qoymağa kömək edən üsyan ediblər.
1848 — Kaliforniya qızıl hərisliyi: Ceyms Marşal Sakramento yaxınlığındakı Satter dəyirmanında qızıl tapıb.
=== 1901–cari ===
1984 — Apple Computer şirkəti Macintosh fərdi kompüterini ABŞ-də satışa çıxarıb.
2020 — Fransa və İsveçdə ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Slovakiya Azərbaycanın müstəqilliyini tanımışdır.
2022 — Qarabağ müharibəsindən sonra Bakıdan Ağdama və Şuşaya ilk sərnişin avtobusu yola düşüb.
25 yanvar
25 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 25-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 340 gün (uzun ildə 341 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 12 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
41 — Gecə danışıqlardan sonra Klavdi Senat tərəfindən Roma imperatoru seçilib.
1533 — VIII Henri gizli olaraq ikinci arvadı Anna Boleyn ilə evlənib.
1554 — Braziliyanın San-Paulu şəhəri Yezuit keşişlər tərəfindən yaradılıb.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1924 — Fransanın Şamoni şəhərində I Qış Olimpiya Oyunları keçirilmişdir.
1947 — Tomas Toliver Qoldsmit ilk elektron oyun olan "Cathode Ray Tube Amusement Device"-ın patentini yaratmışdır.
1971 — İdi Amin Milton Oboteni devirən çevrilişə rəhbərlik edir və Uqandanın prezidenti olub.
2020 — Avstraliya, Kanada və Malayziyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
26 yanvar
26 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 26-cı günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 339 gün (uzun ildə 340 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 13 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
661 — Raşidi xilafətinin sonu. Sonuncu xəlifə Hz. Əlinin qətlindən sonra baş verir.
=== 1601–1900 ===
1837 — Miçiqan ABŞ-nin 26-cı ştatı olub.
=== 1901–cari ===
1905 — Dünyanın ən böyük almazı olan Kullinan Pretoriyada aşkar olunmuşdur.
1956 — VII Qış Olimpiya Oyunları Kortina-d'Ampezzoda keçirilib.
1992 — Kot-d'İvuar milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
27 yanvar
27 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 27-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 338 gün (uzun ildə 339 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 14 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1302 — Dante Aliqyeri qiyabi olaraq qınanılır və Florensiyadan sürgün edilib.
=== 1601–1900 ===
1606 — Barıt sui-qəsdi: Qay Foks və digər sui-qəsdçilərin mühakiməsi başlayaraq, 31 yanvarda onların edam olunması ilə başa çatıb.
1880 — Tomas Edison elektrik lampasının patentini yaradıb.
=== 1901–cari ===
1935 — Uruqvay milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1945 — İkinci Dünya Müharibəsi: 872 gündən sonra Leninqradın blokadası ləğv olunmuşdur.
1945 — İkinci Dünya Müharibəsi: Sovet 322-ci Atıcı Diviziyası Auşvitz həbs düşərgəsində qalan məhbusları azad edib.
1967 — Soyuq müharibə: SSRİ, ABŞ və Böyük Britaniya Vaşinqtonda Xarici Kosmos Müqaviləsini imzalamışdır.
28 yanvar
28 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 28-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 337 gün (uzun ildə 338 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 15 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
98 — Trayan Kölndə Roma imperatoru elan edilib.
=== 1601–1900 ===
1813 — Ceyn Ostinin "Qürur və qərəz" əsəri ilk dəfə Böyük Britaniya nəşr edilib.
=== 1901–cari ===
1958 — Lego şirkəti hələ də bu gün istehsal olunan kərpiclərlə uyğun gələn Lego kərpiclərinin dizaynını patentləşdirmişdir.
1986 — Kosmik məkik "Challenger" havaya qalxdıqdan sonra parçalanmış, göyərtəsində olan yeddi astronavtın hamısı həlak olmuşdur.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1923 — "Azərbaycan" ədəbiyyat jurnalı nəşr olunub.
1992 — Qarabağ müharibəsi: Şuşa yaxınlığında Mi-8 helikopteri erməni terrorçuları tərəfindən vurulub.
2004 — İsrafil Aşurlı Cənubi Amerikanın ən yüksək dağı olan Akonkaquaya çıxan ilk azərbaycanlı olmuşdur.
29 yanvar
29 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 29-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 336 gün (uzun ildə 337 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 16 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1845 — Edqar Allan Ponun "Quzğun" əsəri ilk dəfə Nyu-Yorkda "The Evening Mirror" qəzətində nəşr edilib.
1861 — Kanzas ABŞ-nin 34-cü ştatı olub.
1886 — Karl Benz ilk uğurlu benzinlə işləyən avtomobili patentləşdirmişdir.
=== 1901–cari ===
1964 — IX Qış Olimpiya Oyunları İnsbrukda keçirilib.
1996 — Prezident Jak Şirak Fransanın nüvə silahı sınaqlarına "qəti son" qoyulduğunu elan edib.
2011 — Yaponiya milli futbol komandası Asiya Kubokunu qazanıb.
2020 — Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
30 yanvar
30 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 30-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 335 gün (uzun ildə 336 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 17 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1018 — Polşa və Müqəddəs Roma İmperiyası arasında Bautzen sülhü razılaşdırılıb.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1933 — Adolf Hitler Almaniyanın kansleri olmuşdur.
1948 — V Qış Olimpiya Oyunları Sankt-Moritsdə keçirilib.
1969 — Londonda Apple Records-un damında The Beatles qrupunun son ictimai çıxışı olmuşdur.
1972 — Şimali İrlandiya konflikti: Qanlı bazar günü: Şimali İrlandiyanın Derri şəhərində Britaniya əsgərləri 13 silahsız etirazçını öldürmüşdür.
2020 — Filippində ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992
Azərbaycan Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvlüyünə qəbul olunub.
31 yanvar
31 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 31-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 334 gün (uzun ildə 335 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 18 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1996 — Kolomboda Şri-Lanka Mərkəzi Bankının qapısına partlayıcı ilə dolu yük maşınının girməsi nəticəsində 91 nəfər həlak olmuş, 1400 nəfər yaralanmışdır.
2010 — Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
2015 — Avstraliya milli futbol komandası Asiya Kubokunu qazanıb.
2020
Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqı daxilində üzvlüyü 50-ci maddəyə uyğun olaraq, 47 il üzv dövlət olduqdan sonra dayandırılıb.
İngiltərə, İspaniya, İtaliya və Rusiyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1902 — Şamaxıda 6.9 bal gücündə zəlzələ baş vermişdir.
"20 Yanvar Şəhidi" fəxri adı
20 Yanvar Şəhidi fəxri adı — 1990-cı ilin yanvarında Azərbaycanın azadlığı uğrunda şəhid olanların xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası vətəndaşları üçün təsis edilmiş fəxri ad.
== Məzmun ==
"20 Yanvar şəhidi" fəxri adı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 31 mart tarixli 695 nömrəli Fərmanı ilə təsis edilmişdir. "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı ilə Azərbaycan Respublikasının azadlığı, suverenliyi və dövlət müstəqilliyi uğrunda 1990-cı ilin yanvarında Bakı şəhərində, Lənkəran və Neftçala rayonlarında faciəli hadisələr zamanı həlak olmuş və həmin hadisələr nəticəsində aldığı xəsarətdən (yaralanma, travma, kontuziya) vəfat etmiş şəxslər (ölümündən sonra) təltif olunurlar.
"20 Yanvar şəhidi" fəxri adı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı əsasında verilir.
"20 Yanvar Şəhidi" fəxri adı alanların siyahısı
"20 Yanvar Şəhidi" fəxri adının təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 31 mart 1998-ci il tarixdə fərman imzalamışdır. 29 dekabr 1998-ci ildə "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı haqqında Əsasnamə təsdiq edilmişdir.
1990-cı il yanvarın 20-də keçmiş SSRİ silahlı qüvvələrinin Bakıya və respublikanın bir neçə rayonuna hərbi təcavüzü zamanı həlak olmuş 149 nəfərə indiyədək "20 Yanvar şəhidi" fəxri adı verilmişdir.
19 yanvar mitinqi
19 yanvar mitinqi — 2019-cu il yanvarın 19-da Bakının Məhsul stadionunda Milli Şuranın təşkil etdiyi etiraz aksiyası. Mitinqin keçirilmə məqsədi bloqqer Mehman Hüseynov və beynəlxalq təşkilatların siyasi məhbus kimi tanıdığı digər insanlara azadlıq tələbi olub.
== Tarix ==
2019-cu il yanvarın 19-da Bakının Məhsul stadionunda Milli Şuranın təşkil etdiyi etiraz aksiyada 20,000 nəfər iştirak edib. Mitinqin keçirilmə məqsədi bloqqer Mehman Hüseynov və beynəlxalq təşkilatların siyasi məhbus kimi tanıdığı digər insanlara azadlıq tələbi olub.
Polis stadiona girişi mitinqin başlanmasından 15 dəqiqə sonra bağlayıb, stadionun ərazisində isə mobil internet söndürülmüşdü ki, heç kim sosial şəbəkələrdə canlı efirə qoşula bilməsin. Polis girişdə bəzi mitinq iştirakçılarının əlindən onların gətirdiyi siyasi məhbusların portretlərini alıb.
Aksiya iştirakçıları "Siyasi məhbuslara azadlıq", "Mehman Hüseynova azadlıq", "Bu vətən bizimdir", "Biz qalib gələcəyik" və başqa şüarlar səsləndiriblər.
Tribunada müxalif Müsavat, Respublikaçı Alternativ və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi partiyalarının nümayəndələri, həmçinin siyasi fəallar olublar. Mitinqdə Müsavat Partiyasının üzvü Tofiq Yaqublu, ReAL Partiyasının sədri İlqar Məmmədov, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimli çıxış ediblər. Öz çıxışlarında onlar ölkə hakimiyyətini tənqid edərək, korrupsiyadan, pis iqtisadi vəziyyətdən və insan haqlarının pozulmasından danışıblar.
19 yanvar mitinqi (Azərbaycan, 2019)
19 yanvar mitinqi — 2019-cu il yanvarın 19-da Bakının Məhsul stadionunda Milli Şuranın təşkil etdiyi etiraz aksiyası. Mitinqin keçirilmə məqsədi bloqqer Mehman Hüseynov və beynəlxalq təşkilatların siyasi məhbus kimi tanıdığı digər insanlara azadlıq tələbi olub.
== Tarix ==
2019-cu il yanvarın 19-da Bakının Məhsul stadionunda Milli Şuranın təşkil etdiyi etiraz aksiyada 20,000 nəfər iştirak edib. Mitinqin keçirilmə məqsədi bloqqer Mehman Hüseynov və beynəlxalq təşkilatların siyasi məhbus kimi tanıdığı digər insanlara azadlıq tələbi olub.
Polis stadiona girişi mitinqin başlanmasından 15 dəqiqə sonra bağlayıb, stadionun ərazisində isə mobil internet söndürülmüşdü ki, heç kim sosial şəbəkələrdə canlı efirə qoşula bilməsin. Polis girişdə bəzi mitinq iştirakçılarının əlindən onların gətirdiyi siyasi məhbusların portretlərini alıb.
Aksiya iştirakçıları "Siyasi məhbuslara azadlıq", "Mehman Hüseynova azadlıq", "Bu vətən bizimdir", "Biz qalib gələcəyik" və başqa şüarlar səsləndiriblər.
Tribunada müxalif Müsavat, Respublikaçı Alternativ və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi partiyalarının nümayəndələri, həmçinin siyasi fəallar olublar. Mitinqdə Müsavat Partiyasının üzvü Tofiq Yaqublu, ReAL Partiyasının sədri İlqar Məmmədov, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimli çıxış ediblər. Öz çıxışlarında onlar ölkə hakimiyyətini tənqid edərək, korrupsiyadan, pis iqtisadi vəziyyətdən və insan haqlarının pozulmasından danışıblar.
2015-ci il yanvar ayında vəfat edənlər
=== 30 yanvar ===
Hakkı Kıvanç — 83 yaşında vəfat edib.
Jelyu Jelev — 79 yaşında vəfat edib.
=== 28 yanvar ===
Vaqif Səmədoğlu — 75 yaşında vəfat edib.
=== 24 yanvar ===
Demis Russos — 68 yaşında vəfat edib.
=== 23 yanvar ===
Abdullah bin Əbdüləziz Əl Səud — 90 yaşında vəfat edib.
=== 20 yanvar ===
Hafiz Fətullayev — 70 yaşında vəfat edib.
=== 17 yanvar ===
Faten Hamama — 84 yaşında vəfat edib.
=== 11 yanvar ===
Gülşən Lətifxan — 53 yaşında vəfat edib.
Anita Ekberq — 83 yaşında vəfat edib.
=== 7 yanvar ===
Zahid Qaralov — 80 yaşında vəfat edib.
2016-cı il yanvar ayında vəfat edənlər
=== 31 yanvar ===
Cəlal Əliyev — 87 yaşında vəfat edib.
=== 30 yanvar ===
Xalid Əlimirzəyev — 84 yaşında vəfat edib.
=== 29 yanvar ===
Musa Mirzəyev — 83 yaşında vəfat edib.
Nahid Səfərov — 20 yaşında vəfat edib.
=== 23 yanvar ===
Nahidə-Leyla Məmmədova — 81 yaşında vəfat edib.
=== 21 yanvar ===
Mustafa Qoç — 56 yaşında vəfat edib.
=== 18 yanvar ===
Emil İsrafilbəyov — 43 yaşında vəfat edib.
=== 14 yanvar ===
Alan Rikman — 69 yaşında vəfat edib.
=== 10 yanvar ===
Devid Boui — 69 yaşında vəfat edib.
=== 9 yanvar ===
Zəlimxan Yaqub — 65 yaşında vəfat edib.
2017-ci il yanvar ayında vəfat edənlər
=== 29 yanvar ===
U Ko Ni — vəfat edib.
=== 28 yanvar ===
Kazem Afradniya — 71 yaşında vəfat edib.
=== 27 yanvar ===
Rimma Abdullayeva — 85 yaşında vəfat edib.
=== 26 yanvar ===
Ramdas Aqarval — 79 yaşında vəfat edib.
Baxti Belayib — 64 yaşında vəfat edib.
Mike Connors — 91 yaşında vəfat edib.
=== 25 yanvar ===
Dəyanət Rzayev — 46 yaşında vəfat edib.
=== 24 yanvar ===
Karlos Verdexo — 82 yaşında vəfat edib.
=== 23 yanvar ===
Ted Haggis — 92 yaşında vəfat edib.
=== 22 yanvar ===
Faiq Qasımov — 68 yaşında vəfat edib.
20 Yanvar abidə-kompleksi
20 Yanvar abidə-kompleksi — Bakıda 1990-cı il 20 yanvar faciəsi qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış kompleks.
1990-cı il 20 yanvar faciəsi qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış bu kompleks Bakı şəhərinin Yasamal rayonundakı "20 Yanvar" dairəsində yerləşir. Kompleksin tikintisinə 2009-cu ilin oktyabrında başlanıb. Azərbaycan paytaxtında "20 Yanvar abidə-kompleksi"nin açılışı 20 yanvar 2010-cu ildə olmuşdur. Abidənin açılışını Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev edib.
Kompleksin ümumi sahəsi 1500 kvadratmetrdir. Xatirə kompleksinin mərkəzində hündürlüyü postamentlə birlikdə 8 metr olan əzəmətli abidə ucaldılıb. Memarı Ədalət Məmmədov, heykəltəraşları Cavanşir Dadaşov və Azad Əliyev olan kompleksin üzərində 20 Yanvar faciəsi zamanı həlak olmuş 147 nəfərin adı və soyadı, habelə mərhum prezident Heydər Əliyevin "1990-cı il yanvarın 20-si Azərbaycanın tarixinə ən faciəli günlərdən biri, eyni zamanda xalqımızın qəhrəmanlıq səhifəsi kimi daxil olmuşdur" sözləri qızılı hərflərlə həkk edilib.
20 yanvar abidəsinin yerləşdiyi ərazinin yaxınlığında bir vaxtlar 11-ci sovet ordusunun şərəfinə ucaldılmış abidə var idi. Bakıda kütləvi qırğından sonra bu abidə kompleksi götürülüb.