сущ. от глаг. yatmaq :
1. спаньё
2. падение. геол. Yatma bucağı угол падения, yatma müstəvisi плоскость падения
3. с.-х. полегание (пригибание стебля травянистых растений к земле). Taxılı yatmadan qorumaq уберечь хлеб от полегания
4. крен
5. геол. залегание (местонахождение, расположение горных пород в земной коре). Yatma dərinliyi глубина залегания
6. хим. оседание
Yatma
Yuxu — beynin fəaliyyət normasının minimal səviyyəyə enməsi və ətraf mühitə olan reaksiyaların azalması ilə müşayiət olunan təbii fizioloji proses. Bu proses məməlilərə, quşlara, balıqlara və bəzi başqa heyvanlara, həmçinin bəzi həşəratlara (məsələn, drozofillərə) məxsus prosesdir.
Bütün canlı varlıqlar öz güclərini bərpa etmək və həyat fəaliyyətini davam etdirmək üçün istirahətə ehtiyac duyurlar. Məcburi yuxu canlıların bütün cismi və zehni fəaliyyətlərini dayandırır.
== Yuxunun fiziologiyası ==
Yuxuda anabolizm proseslərinin səviyyəsi artır, katabolizm isə enir. Normal yuxu dövri təxminən hər 24 saatdan bir olur. Bu dövr sirkad ritmi adlandırılır. Bioloji ritmin sirkad forması bir növ işıq və temperatur təsirləri ilə ontogenez dövrdə orqanizmin qazandığı, "bioloji saatlar" vasitəsi ilə həyata keçirilir.
== Yuxu elmi izahı ==
Bu haqda alimlərin bir çox fikirləri vardır.
Bəziləri hesab edirlər ki, yuxu zamanı beyindəki qanın bir çox hissəsi bədənin müxtəlif yerlərinə axır.
Yamacların yatması (batması)
Yamacların yatması /batması/ – (rus. оседание склонов, ing. subsidence of slopes) N. Sokolova görə çat və pozulmalar boyunca yamaclarda süxurların bloklar boyunca batmasıdır. Uçqunların əmələ gəlməsində böyük rol oynayır.
Yatmaq Vaxtıdır (1984)
== Məzmun ==
Cizgi filmi uşaqların düzgün tərbiyəsi probleminə toxunmuşdur. Kinolentdə ailələrdən birində valideynlərin uşaqla dil tapa bilməməsi öz əksini tapmışdır.
Əsəbi vəziyyət, yuxusuz gecə-valideynlərin düzgün hərəkət etməmələrinin nəticəsidir. Yalnız balaca qız-çığır-bağır salan uşağın bacısı onu başa düşür. O, heç bir çətinlik çəkmədən, səs-küysüz balacaya adi əmzik verir, uşaq sakitləşir.
Cizgi filmi körpə yaşlarından uşaqlarını yeni dəblə tərbiyə edən bəzi valideynlərin sonradan peşimançılıq çəkmələrindən danışır. Burada müəlliflər qarşıya belə bir sual qoyurlar: müasir ailədə kim-kimi tərbiyə edir: böyüklər uşaqları, yoxsa əksinə?..
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Dinarə Seyidova
Rejissor: Arif Məhərrəmov
Quruluşçu rəssam: Yelena Qolubeva
Operator: Ramiz Ağayev
Bəstəkar: Mobil Babayev
Səs operatoru: Nataliya Nuriyeva (Natalya Nuriyeva kimi)
Cizgi rəssamı: Vaqif Məmmədov, Rauf Dadaşov, Bəhmən Əliyev, Vahid Talıbov, Arifə Hatəmi, Nigar Nərimanbəyova
Assistent: Z. Rəhimova, Ziya Xəqani, Elman Mirzəyev
Montaj edən: Nailə Dadaşova
Redaktor: Çingiz Qaryağdı, A. Vəliyeva
Filmin direktoru: Faiq Abdullayev
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Yatmaq vaxtıdır (cizgi filmi, 1984)
== Məzmun ==
Cizgi filmi uşaqların düzgün tərbiyəsi probleminə toxunmuşdur. Kinolentdə ailələrdən birində valideynlərin uşaqla dil tapa bilməməsi öz əksini tapmışdır.
Əsəbi vəziyyət, yuxusuz gecə-valideynlərin düzgün hərəkət etməmələrinin nəticəsidir. Yalnız balaca qız-çığır-bağır salan uşağın bacısı onu başa düşür. O, heç bir çətinlik çəkmədən, səs-küysüz balacaya adi əmzik verir, uşaq sakitləşir.
Cizgi filmi körpə yaşlarından uşaqlarını yeni dəblə tərbiyə edən bəzi valideynlərin sonradan peşimançılıq çəkmələrindən danışır. Burada müəlliflər qarşıya belə bir sual qoyurlar: müasir ailədə kim-kimi tərbiyə edir: böyüklər uşaqları, yoxsa əksinə?..
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Dinarə Seyidova
Rejissor: Arif Məhərrəmov
Quruluşçu rəssam: Yelena Qolubeva
Operator: Ramiz Ağayev
Bəstəkar: Mobil Babayev
Səs operatoru: Nataliya Nuriyeva (Natalya Nuriyeva kimi)
Cizgi rəssamı: Vaqif Məmmədov, Rauf Dadaşov, Bəhmən Əliyev, Vahid Talıbov, Arifə Hatəmi, Nigar Nərimanbəyova
Assistent: Z. Rəhimova, Ziya Xəqani, Elman Mirzəyev
Montaj edən: Nailə Dadaşova
Redaktor: Çingiz Qaryağdı, A. Vəliyeva
Filmin direktoru: Faiq Abdullayev
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Yatmaq vaxtıdır (film, 1984)
== Məzmun ==
Cizgi filmi uşaqların düzgün tərbiyəsi probleminə toxunmuşdur. Kinolentdə ailələrdən birində valideynlərin uşaqla dil tapa bilməməsi öz əksini tapmışdır.
Əsəbi vəziyyət, yuxusuz gecə-valideynlərin düzgün hərəkət etməmələrinin nəticəsidir. Yalnız balaca qız-çığır-bağır salan uşağın bacısı onu başa düşür. O, heç bir çətinlik çəkmədən, səs-küysüz balacaya adi əmzik verir, uşaq sakitləşir.
Cizgi filmi körpə yaşlarından uşaqlarını yeni dəblə tərbiyə edən bəzi valideynlərin sonradan peşimançılıq çəkmələrindən danışır. Burada müəlliflər qarşıya belə bir sual qoyurlar: müasir ailədə kim-kimi tərbiyə edir: böyüklər uşaqları, yoxsa əksinə?..
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Dinarə Seyidova
Rejissor: Arif Məhərrəmov
Quruluşçu rəssam: Yelena Qolubeva
Operator: Ramiz Ağayev
Bəstəkar: Mobil Babayev
Səs operatoru: Nataliya Nuriyeva (Natalya Nuriyeva kimi)
Cizgi rəssamı: Vaqif Məmmədov, Rauf Dadaşov, Bəhmən Əliyev, Vahid Talıbov, Arifə Hatəmi, Nigar Nərimanbəyova
Assistent: Z. Rəhimova, Ziya Xəqani, Elman Mirzəyev
Montaj edən: Nailə Dadaşova
Redaktor: Çingiz Qaryağdı, A. Vəliyeva
Filmin direktoru: Faiq Abdullayev
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Yatmaq
Yuxu — beynin fəaliyyət normasının minimal səviyyəyə enməsi və ətraf mühitə olan reaksiyaların azalması ilə müşayiət olunan təbii fizioloji proses. Bu proses məməlilərə, quşlara, balıqlara və bəzi başqa heyvanlara, həmçinin bəzi həşəratlara (məsələn, drozofillərə) məxsus prosesdir.
Bütün canlı varlıqlar öz güclərini bərpa etmək və həyat fəaliyyətini davam etdirmək üçün istirahətə ehtiyac duyurlar. Məcburi yuxu canlıların bütün cismi və zehni fəaliyyətlərini dayandırır.
== Yuxunun fiziologiyası ==
Yuxuda anabolizm proseslərinin səviyyəsi artır, katabolizm isə enir. Normal yuxu dövri təxminən hər 24 saatdan bir olur. Bu dövr sirkad ritmi adlandırılır. Bioloji ritmin sirkad forması bir növ işıq və temperatur təsirləri ilə ontogenez dövrdə orqanizmin qazandığı, "bioloji saatlar" vasitəsi ilə həyata keçirilir.
== Yuxu elmi izahı ==
Bu haqda alimlərin bir çox fikirləri vardır.
Bəziləri hesab edirlər ki, yuxu zamanı beyindəki qanın bir çox hissəsi bədənin müxtəlif yerlərinə axır.