I
прил.
1. зелёный. Yaşıl boya зелёная краска, yaşıl rəng зелёный цвет, yaşıl ağaclar зелёные деревья, yaşıl yarpaqlar зелёные листья, yaşıl meşələr зелёные леса, yaşıl çəmənlər зелёные луга, yaşıl çay зелёный чай; бот. , лес. yaşıl zolaq зелёный пояс, yaşıl mamırlar зелёные мхи, зоол. yaşıl quru qurbağası зелёная жаба, yaşıl şala (uzunquyruq şala) зелёный кузнечик, yaşıl ağacdələn зелёный дятел; yaşıl şüa зелёный луч, yaşıl yem (kütlə) животн. зелёный корм (зелёная масса), почв. yaşıl gübrə зелёное удобрение, yaşıl herik зелёный пар
2. изумрудный, малахитовый. Dalğanın yaşıl rəngi изумрудный цвет волны
II
сущ. зелень (зелёная краска). Malaxit yaşılı малахитовая зелень; açıq yaşıl светло-зелёный, tünd- yaşıl тёмнозелёный
◊ yaşıl ayın başında когда рак на горе свистнет; yaşıl küçə açmaq kimə, nəyə открывать, открыть зелёную улицу к ому, чему
Açıq yaşıl
Açıq yaşıl — 75% sarı və 25% yaşıl rəngləri qarışdırılaraq əldə edilir.
== Ümumi məlumat ==
Hex dəyəri "#BFFF00", RGB dəyəri "192, 255, 0", CMYK dəyəri isə "20, 0, 100, 0"dır.
Sərmət Yaşıl
Sərmət Yaşıl (türk. Sermet Yeşil; 25 may 1977, Əskişəhər) — teatr, film və seriallara çəkilən türk aktyoru.
Yaşıl
Yaşıl – rənglərdən biri. Sakitləşdirici, təravətli, incə, canlı, dolğun rəngdir. O sülhü, sakitliyi, sevgini bildirir. Venera planetinin rəngidir. Yaşılı Meksika, Avstraliya, İrlandiya və Misirdə daha çox sevirlər. Çində bu rəng gözəl həyatı və cavanlığı tərənnüm edir.
Yaşıl bölüşməyin, əməkdaşlığın, cömərtliyin rəngidir. Ümidverici təsirə malikdir. Diqqəti açıq saxlayır, özünü ifadə etməyə kömək edir. Məkanları daha geniş göstərməyə yardım edir.
Yaşıl kərtənkələlər
Yaşıl kərtənkələ (lat. Lacerta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin əsl kərtənkələlər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
İri kərtənkələlər olararaq 70–160 mm uzunluğa malik olurlar. Yetkin fərdlərin bel nahiyyəsində parlaq yaşıl fon olur. Qarın nahiyyəsi sarı, cavan kərtənkələlərdə isə ağ olur.
== Təsnifat ==
Hal-hazırda bu cinsə 9 növ daxildir:
Lacerta agilis — Adi kərtənkələ
Lacerta bilineata — Qərbi yaşıl kərtənkələ
Lacerta media — Aralıq kərtənkələsi
Lacerta mostoufii
Lacerta pamphylica
Lacerta schreiberi — İberiya kərtənkələsi
Lacerta strigata — Zolaqlı kərtənkələ
Lacerta trilineata — Üçzolaqlı kərtənkələ
Lacerta viridis — Yaşıl kərtənkələ (növ)
Lacerta cinsi "tarixi" terin olaraq, müxtəlif vaxtlarda bura 200 müasir növ kərtənkələ daxil edilirdi. XX əsrdə bu cinsdən üç yeni cins təşkil edilmişdir: Qayalıq kərtənkələləri Darevskia, Iberolacerta, Timon və b.
Yaşıl kəryənkələlər
Yaşıl kərtənkələ (lat. Lacerta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin əsl kərtənkələlər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
İri kərtənkələlər olararaq 70–160 mm uzunluğa malik olurlar. Yetkin fərdlərin bel nahiyyəsində parlaq yaşıl fon olur. Qarın nahiyyəsi sarı, cavan kərtənkələlərdə isə ağ olur.
== Təsnifat ==
Hal-hazırda bu cinsə 9 növ daxildir:
Lacerta agilis — Adi kərtənkələ
Lacerta bilineata — Qərbi yaşıl kərtənkələ
Lacerta media — Aralıq kərtənkələsi
Lacerta mostoufii
Lacerta pamphylica
Lacerta schreiberi — İberiya kərtənkələsi
Lacerta strigata — Zolaqlı kərtənkələ
Lacerta trilineata — Üçzolaqlı kərtənkələ
Lacerta viridis — Yaşıl kərtənkələ (növ)
Lacerta cinsi "tarixi" terin olaraq, müxtəlif vaxtlarda bura 200 müasir növ kərtənkələ daxil edilirdi. XX əsrdə bu cinsdən üç yeni cins təşkil edilmişdir: Qayalıq kərtənkələləri Darevskia, Iberolacerta, Timon və b.
Yaşıl mamırlar
Bryaceae (lat. Bryaceae) — bitkilər aləminin mamırkimilər şöbəsinin yarpaqlı mamırlar sinfinin yaşıl mamırlar dəstəsinə aid bitki fəsiləsi.
Fəsiləyə 17 cinsə aid 1300-ə yaxın növ daxildir.
Yaşıl müqavimət
Yaşıl müqavimət (ərəb. أخضر المقاومة) — Müəmmər əl-Qəzzafinin öldürülməsindən sonra yaranan hərbi təşkilat. Müqavimət Seyf əl-İslam Müəmmər əl-Qəzzafi tərəfindən Liviya torpaqlarını Milli Keçid Şurasından və xarici işğalçılarından azad etmək məqsədilə yaradılıb.
== Yaranması ==
Müəmmər Qəddafinin devrilməsinə və Cəmahiriyyə quruluşunun süquta uğramasına rəğmən, Liviyada bir çox insan hələ də keçmiş hökuməti dəstəkləyir. Keçid Şurasının təhlükəsizliyi təmin edə biləcək vahid, güclü hökuməti qura bilməməsi, həmçinin ərzaq məhsullarının qiymətinin qalxmasına və işıqların mütəmadi söndürülməsinə görə Şuradan narazılıq günü-gündən artır. Bütün bunlar səbəb olub ki, Keçid Şurasına qarşı bir təşkilat yaransın. Yaşıl Müqavimət Müəmmər Qəzzafinin ölümündən cəmi bir neçə həftə sonra Seyf əl İslam tərəfindən təsis edildi. Təşkilatın qabağında ilkin hədəf kimi zindanlarda saxlanılan günahsız insanları azad etmək qoyulub.
Yarandıqdan dərhal sonra, Yaşıl Müqavimət Liviya xalqının böyük rəğbətini qazanıb. Əhalisinin 70%-ni yəhudilər təşkil edən Misurata istisna olmaqla, Liviyanın hər şəhərində təşkilatı dəstəkləyənlər var.
Yaşıl nezara
Yaşıl nezara (lat. Codophila varia F.- ) — Buğumayaqlılar tipinin Yarımsərtqanadlılar və ya Taxtabitilər dəstəsinə aid olan növ.
== Biologiyası ==
Əksər hallarda bədəni tamamilə yaşıl, bəzən isə tutqun boz, səthi sıx, zərif xətlidir. Baş nisbətən qabağa çıxmış və əyilmiş formadadır. Qarnının II seqmentindən (buğumundan) qabağa doğru şiş çıxıntı uzanmışdır. İy vəzilərinin dəliyi qısa və enlidir. İy vəzinin axarı arxa döşün ortasına qədər ancaq uzanır. Bu ön tərəfdən kəsik və bir qədər qalxmış haldadır. Bədəninin uzunluğu 11 – 17 mm – dir. İmaqo mərhələsində qışlayır.
Yaşıl noxud
Noxud (Cicer arietinum L.) — Paxlakimilər fəsiləsindən birillik ot bitkisi. Noxudun vətəni Şərqi Əfqanıstan və Şimal-Qərbi Hindistan hesab edirlir, burada onu bizim eradan əvvəl IV əsrdə becərməyə başlamışlar.
== Yaşıl noxud ==
Zülal, lif və nişasta baxımından zəngin bir qidadır. Göy noxud A, C və B qrupu vitaminlərinin yanında dəmir, fosfor və kalium kimi mineralları da içində saxlayan bəsləyici bir tərəvəzdir. Quru yaşıl noxud zülal və nişasta baxımından təzə yaşıl noxuddan daha zəngindir. Bununla birlikdə, təzə yaşıl noxudu həzm etmək daha asandır.
== Qida və yem dəyəri ==
Noxud yüksək zülallı qida və yem məhsuludur. Onun dənini qidaya təzə, konservləşdirilmiş və bişmiş şəkildə qəbul edirlər, yarma və un emal edirlər. Yem sortları (yaşıl kütlə, saman, dən), həmçinin nöxud küləşini və küfəsini mal-qaraya yedirdirlər. Digər dənli bitkilərdə olduğu kimi noxudunda xüsusiyyəti ondadır ki, onun kökündə yerləşən və havadan azotu fiksasiya edən köküyumrular bakteriyaları sayəsində sünbüllü bitkilərindən azot gübrələri olmadan 2 – 3 dəfə artıq zülal sintez edirlər (lizin, valin və s.), toxumlarında nişastanın miqdarı yüksəkdir.
Yaşıl nərə
Yaşıl nərə (lat. Acipenser medirostris) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin nərə cinsinə aid heyvan növü.
Yaşıl psixotriya
Yaşıl psixotriya (lat. Psychotria viridis) — boyaqotukimilər fəsiləsinin psixotriya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Palicourea viridis (Ruiz & Pav.) Schult.
Psychotria glomerata Kunth
Psychotria microdesmia Oerst.
Psychotria trispicata Griseb.
Yaşıl qurbağa
Yaşıl qurbağa(lat. Hyla savignyi) — Ağac qurbağaları fəsiləsinə aid növ. Növün latın adı fransız zooloqu Sezar Savininin şərəfinə adlandırılmışdır
Uzunluğu 47 mm təşkil edir. Aşağı hissəsi limon və ya qırmızı rəngdə olur. Onlara yarımsəhra və səhra ərazilərində belə rast gəlinir. Onlara insanların yaşayış məntəqələrinə yaxın ərazilərində belə rast gəlinir. Onlara 400–1800 metr yüksəkliklərdə belə rast gəlinir.
Gizli həyat tərzi keçirir və uzun müddət tərpənməz qalır. Əsasən ikiqanadlılar və hörümçəklərlə qidalanır.
Qışlama noyabr ayından başlayır.
Yaşıl qılıncbalıq
Yaşıl qılıncbalıq (lat. Xiphophorus hellerii) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkidişkimilər dəstəsinin poeciliidae fəsiləsinin qılıncbalıq cinsinə aid heyvan növü.
Yaşıl qılıncbalıq əsasən gur axıntıya sahib Mərkəzi Amerika çaylarında, istiliyi 20-30 dərəcəyə çatan şirin sularda yaşayır. Bu balıqlar üçün ideal su istiliyi +26-28 dərəcədir. Dişi fərdlər erkək fərdlərdən daha böyük olur. Erkək fərdlər quyruqlarında qılıncı xatırladan çıxıntı ilə fərqlənir. Yosunla qidalanırlar, quru yemlərinin tərkibində spirulinanın olması sağlam inkişafları üçün vacib əhəmiyyət daşıyır. Yağlanmamaları, iç parazitlərin meydana gəlməməsi üçün canlı yem və bol zülallı qidalarla az bəslənmələri gərəkdir.
Erkək fərdlər bir-birinə qarşı aqressiv davranır; ancaq akvariumdakı başqa balıq növləri ilə yaxşı yola gedirlər. Əsasən suyun orta və üst hissəsində üzürlər.
Yaşıl qızlarquş
Yaşıl qızlarquş (lat. Merops persicus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin qızlarquşular fəsiləsinin qızlarquşu cinsinə aid heyvan növü.
Əsasən Əlcəzair, Mərakeş, Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstanda yayılıb.
Yaşıl qızlarquşu
Yaşıl qızlarquş (lat. Merops persicus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin qızlarquşular fəsiləsinin qızlarquşu cinsinə aid heyvan növü.
Əsasən Əlcəzair, Mərakeş, Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstanda yayılıb.
Yaşıl qızılağac
Yaşıl qızılağac (lat. Alnus alnobetula) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin qızılağac cinsinə aid bitki növü.
Bu bitki iri kol, yaxud hündürlüyü 3–12 m olan və hətta yaşlı vaxtlarda belə hamar boz gövdəyə malik ağacdır. Uzunluğu 3-8 sm, eni 2-6 sm sm olan yaşıl, parlaq yarpaqlara malikdir. Çiçəkləri salxım şəkilli olub, yazın sonlarında yarpaqlar açdıqdan sonra açır. Erkəkcik salxımların uzunluğu 4-8 sm, dişicik salxımların uzunluğu 1 sm, eni 0,7 sm olur. Meyvəsi payızın sonlarında yetişir. Toxumları 1–2 mm uzunluğunda açıq qəhvəyi rəngdə olur.
== Sinonimləri ==
Betula viridis Chaix
Alnaster viridis (Chaix) Spach
Semidopsis viridis (Chaix) Zumagl.
Yaşıl rəng
Yaşıl – rənglərdən biri. Sakitləşdirici, təravətli, incə, canlı, dolğun rəngdir. O sülhü, sakitliyi, sevgini bildirir. Venera planetinin rəngidir. Yaşılı Meksika, Avstraliya, İrlandiya və Misirdə daha çox sevirlər. Çində bu rəng gözəl həyatı və cavanlığı tərənnüm edir.
Yaşıl bölüşməyin, əməkdaşlığın, cömərtliyin rəngidir. Ümidverici təsirə malikdir. Diqqəti açıq saxlayır, özünü ifadə etməyə kömək edir. Məkanları daha geniş göstərməyə yardım edir.
Yaşıl santolina
Yaşıl santolina (lat. Santolina rosmarinifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin santolina cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Aralıq dənizi sahilləridir.
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 60 sm-ə çatan yiğcam çətirli yarımkol bitkisidir. Yarpaqları ətirlidir. İyun ayında çiçəkləyir, toxumları sentyabrda yetişir. Santolinanın borucuq çiçəkləri xırda, yarımkürə formalı səbətlərə yığılmışdır. Toxum və qələmlə çoxaldılır.
== Ekologiyası ==
İsti, günəşli yerləri sevir, quraqlığa davamlıdır, torpağa tələbkar deyildir.
== Azərbaycanda yayılması ==
Mərdəkan dendrarisində introduksiya olunmuşdur.
Yaşıl sionizm
Yaşıl sionizm — Sionizmin ilk növbədə İsrailin ətraf mühit problemləri ilə maraqlanan növü. Yaşıl sionizm İsrailə məxsus ətraf mühit problemləri ilə İsrailin yəhudi dövləti olaraq mövcud olmasını dəstəkləyir. Termin Dünya Sionist Konqresində, Dünya Sionist Təşkilatında və onun tərkibində olan təşkilatlarda iştirak etmiş ilk ekoloji qurum olan Aytsim partiyası üçün ticarət nişanıdır.
Yaşıl siyasət
Yaşıl siyasət — ekologiya və ətraf mühitin qorunmasına önəm verən, şiddətə qarşı və cəmiyyətdə ədaləti müdafiə edən prinsiplər üzərində qurulmuş ideologiya.
Yaşıl siyasətdə təbiətin və sülhün qorunması əsas məqsədlərdir. Yaşıl siyasətin beynəlxalq rəmzi günəbaxandır. Yaşıl siyasətin müdafiəçiləri Yaşıllar hərəkatını başladaraq, xüsusən 1980-ci illərin əvvələrindən etibarən bir çox ölkədə partiya qurmuşdur. Yaşıl siyasət öz adını Almaniyada 1979-cu ildə qurulan Yaşıllar Partiyasından götürür. Almaniyada fəaliyyət göstərən bu partiya məqsədlərinə çatan ilk yaşıllar partiyasıdır. Yaşıl siyaset Avropada elmi sahələrdə "siyasi ekologiya" olaraq da adlandırılır. Həmçinin "yaşıllar" adlandırılan, yaşıl siyasəti dəstəkləyən şəxslər sülhsevər, ətraf mühitin qorunmasına önəm verən insanlar olarag da görülməkdədir.
Yaşıl tarif
Yaşıl tarifin əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu tarif alternativ elektrik enerjisi istehsalçılarının hər kilovat-saat enerjisinin təyin edilmiş (minimum) qiymətinə ödəniş zəmanəti verir. Bu tarifin əsas meyarları aşağıdakılardır:
- Zəmanətli və güzəştli enerji təchizatı şəbəkəsinə qoşulma və elektrik enerjisinin Alternativ enerji mənbələrindən şəbəkəyə göndərilməsi;
- Yetərli olan minimum yaşıl tarif;
- Benefisiarlar üçün qanunla müəyyən edilmiş təhlükəsizliyin təmin edilməsi. Məsələn, müəyyən zaman ərzində tarifin ödənilməsi (investisiya xərcinin müddətlə ödənilməsi) üçün qanunla müəyyən edilmiş (minimum) qiymət ödəniş zəmanəti;
- Hər bir Alternativ enerji mənbələri texnologiyalarına aid ayrıca yaşıl tariflər;
- Mümkün olan qiymət azaldılması.
Effektiv şəkildə planlaşdırılmış yaşıl tarifin əsas üstünlükləri:
- Yüksək effektivlik;
- İnvestisiya təhlükəsizliyi. Uzunmüddətli perspektivlər və investisiyanın qaytarılma zəmanəti səbəbindən bank tərəfindən maliyyələşdirmə;
- Yerli bazarların AEM avadanlıqları üçün yüksək stimulyasiyası, yeni iş yerlərinin açılması, texnologiya yeniliklərinin dəstəklənməsi, həmçinin səmərəliliyin artırılması və mümkün olan qiymət azaldılması.
Bu sistemin sərfəli olmayan tərəfi isə son istehlakçılar üçün elektrik enerjisi qiymətinin artmasına səbəb olan birbaşa xərclərin təsiri və ya dövlət büdcəsindən xeyli maliyyə vəsaitinin tələb olunmasıdır. Yaşıl tarif sisteminin özünü doğrultduğu ölkələrdə ictimai-siyasi dəstək, davamlılıq, həmçinin fərdi və kiçik investorlar üçün qanunla müəyyən edilmiş təhlükəsizlik yüksək səviyyədədir. Almaniya bu sistemin ən yaxşı işlədiyi ölkələrdən biridir. Almaniyanın Alternativ Enerji Aktı Alternativ enerji mənbələrinin inkişafına dair bütün vacib strateji addımları özündə əks etdirən nadir siyasi sənədlərdəndir. Siyasi alətlərin növündən asılı olmayaraq, qeyd olunan sənəddə həm strateji qanunvericilik, həm də dəstək mexanizmi effektli şəkildə icra olunub və bu səbəbdən də o, dünyada Alternativ enerji mənbələrini dəstəkləyən ən uğurlu siyasətlər arasındadır.
Yaşıl tikinti
Yaşıl tikinti (həmçinin, Ekoloji tikinti, Ekotikinti, Ekodevelopment) — binaların tikilməsi və istismarının ətraf mühitə minimal təsir göstərən növüdür. Məqsədi binanın mövcud olduğu müddət boyunca enerji və maddi ehtiyatlardan istifadənin azaldılmasıdır. Bura binanın layihələndirildiyi yerin seçilməsi, tikintisi, istismarı, təmiri və hətta sökülməsi də aiddir.
Yaşıl tikintinin digər məqsədi binaların keyfiyyətinin qorunması və ya artırılması, onların daxili mühitində rahatlığın təmin edilməsidir. Bu tikinti növü klassik tikinti-layihə ənənələrini qənaətlilik, faydalılıq, uzunömürlülük və rahatlıq kimi anlayışlarla təkmilləşdirir.
Yaşıl tikinti texnologiyaları daim təkmilləşir və onların əsas məqsədi tikilinin ətraf mühitə və insan sağlamlığına ümumi zərərini azaltmaqdır. Buna aşağıdakılar sayəsində nail olmaq mümkün olur:
enerji, su və digər resurslardan daha səmərəli istifadə etmək;
insanların sağlamlığına və işçilərin effektivliyinin artırılmasına diqqət yetirmək;
tullantıları və ətraf mühitə digər təsirləri azaltmaq.
Bənzər yanaşmaya malik olan, lakin daha kiçik miqyaslı təbii tikinti təbii və yerli materiallardan istifadəni nəzərdə tutur.
Yaşıl türbə
Yaşıl türbə — İldırım Bəyazidin oğlu Sultan I Mehmed tərəfindən 1421-ci ildə tikilmişdir. Memarı Hacı İvaz Paşadır. Bursanın simvolu halına gələn tikili şəhərin hər yerindən görünə bir mövqeyə malikdir. I Mehmed sağlığında türbəni tikdirib, 40 gün sonra da vəfat etmişdir. Türbədə Sultan Mehmed ilə oğulları Şahzadə Mustafa, Mahmud və Yusif ilə qızları Səlcuq Xatun, Sittin Xatun, Ayşə Xatun və dayəsi Dayə Xatuna aid olmaqla cəmi 8 sanduqə (məzar) vardır.
== Memarlıq ==
Kənardan baxanda birmərtəbəli görünən türbə, sanduqə yerləşdiyi salon və bunun altında yer alan beşik tonuzlu məzar otağı ilə bərabər iki mərtəbəlidir. Xarici divarlar turkuaz kaşılarla örtülüdür. Türbənin içi, sanduqə, mihrab, divarlar, cümlə kapisi ilə fasad örtükləri da saxsıdan düzəldilmişdir. Qibləyə baxan mehrabı bir sənət əsəridir. Buradakı saxsılar İznik çinicilikinin şah əsər nümunələridir.
Yaşıl tısbağa
Yaşıl tısbağa və ya yaşıl dəniz tısbağası (lat. Chelónia mýdas) — Dəniz tısbaları fəsiləsinə aid canlı. Yaşıl tısbağalar (Chelonia Brongniart, 1800) cinsinin yeganə nümayəndəsidir. Əvvəllər isə Avstraliya yaşıl tısbağası bu cinsə daxil olsa da, hazırda Natator cinsinə daxildir.
== Növün təsviri ==
Yaşıl tısbağalar əsasən Dünya okeanın sularında, Atlantik okean və Sakit okeanının tropik və subtropik qurşağın sahil sularında yayılmışlar. Yaşıl tısbağa 80–150 sm arası olan çanağa sahibdir. Çəkisi isə 70–200 kq arasında dəyişir. Ancaq nadir hallarda uzunluğu 200 sm və çəkisi 400–500 kq olan fərdlər müşahidə edilir.
Adının yaşıl tısbağa olmasına baxmayaraq, rəngi zeytuni yaşıl rəngdən tutmuş, qəhvəyi rəngdə olan fərdlərə rast gəlinir. Onların üzərində sarı və ağ ləkələr müşahidə edilir
İlk illər yaşıl tısbağa açıq dənizdə yaşayır.
Yaşıl yemişan
Yaşıl yemişan (lat. Crataegus viridis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin yemişan cinsinə aid bitki növü.
ABŞ Yaşıl Partiyası
ABŞ Yaşıl Partiyası (abbr. ABŞ YP, ing. Green Party of the United States, abbr. GPUS) — ABŞ siyasi partiyaların yaşıl federasiyası.
Adi yaşıl ağacdələn
Adi yaşıl ağacdələn (lat. Picus viridis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin ağacdələnkimilər dəstəsinin ağacdələnlər fəsiləsinin yaşıl ağacdələn cinsinə aid heyvan növü.
== Yarımnövləri ==
P. v. viridis Linnaeus, 1758
P. v. karelini J. F. Brandt, 1841
P. v. sharpei (Saunders, 1872)
P. v.
Adi yaşıl balıqçıl
Adi yaşıl balıqçıl (lat. Chloroceryle americana) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin balıqçıllar fəsiləsinin yaşıl balıqçıl cinsinə aid heyvan növü.
Amazon yaşıl balıqçılı
Amazon yaşıl balıqçılı (lat. Chloroceryle amazona) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin balıqçıllar fəsiləsinin yaşıl balıqçıl cinsinə aid heyvan növü.
Avropa üçün yaşıl pakt
2050-ci ilə qədər Avropa İttifaqına üzv ölkələrdə təbii xanmaldan bərpa olunan enerji və xammal mənbələrinə keçidlə sıfır xalis istixana qazı emissiyalarına və sıfır ümumi ətraf mühitin çirklənməsinə nail olmaq planı. Planın məqsədi qlobal istiləşmə və ətraf mühitin çirklənməsi ilə mübarizə aparmaqdır. Pakt 11 dekabr 2019-cu ildə Avropa Komissiyası tərəfindən qəbul edilmişdir.
Havanı çirkləndirməyən avtonəqliyyat vasitələri, istilik izolyasiyası olan yaşayış binaları, müasir istilik sistemləri və ekoloji təmiz elektrik enerjisindən istifadə edilməsi nəzərdə tutulur. Aİ sənayesinin ekoloji standartlara keçidi, o cümlədən əlavə gömrük rüsumları ilə ucuz idxal məhsullarından qorunması, istixana qazları emissiyası üçün kvotaların istifadəsi üçün iqtisadi tədbirlər hazırlanmışdır.
Avropa İttifaqında iqtisadiyyatın demək olar ki, bütün sektorlarında və ictimai həyatda baş verən son yaşıllaşdırma tendensiyaları Aİ-nin qonşularına, o cümlədən Şərq Tərəfdaşlığı (ŞT) ölkələri ilə bağlı siyasətinə də öz təsirini göstərir. Ətraf mühit və iqlim prioritetlərinin Aİ siyasətlərinə daxil edilməsi, onların əhatə dairəsinin, o cümlədən qlobal səviyyədə artırılması/genişlənməsi, ilk növbədə, Aİ-da Avropa Yaşıl Sazişinin (EGC) tətbiqinə başlanması ilə əlaqədardır. Artıq bu gün aydındır ki, Avropa yaşıl sazişinin Azərbaycan, Belarus, Ermənistan, Gürcüstan, Moldova və Ukrayna kimi Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin iqlim siyasətinə əhəmiyyətli təsir göstərəcək. Önümüzdəki illərdə ŞT ölkələrinin iqlim siyasəti Aİ-nin ambisiyalarını gücləndirmək istiqamətində sistemli təsiri altında olacaq.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
The-European-Green-Deal-Communication.pdf The European Green Deal
Европейский зеленый курс: формирование будущего Восточного Партнерства.
Avstraliya Yaşıllar Partiyası
Avstraliya Yaşıllar Partiyası və ya Yaşıllar (ing. Australian Green или The Greens) — Avstraliyada fəaliyyət göstərən siyasi partiya.
Birlik 90/Yaşıllar
Birlik 90/Yaşıllar (alm. Bündnis 90/Die Grünen) və ya sadəcə Yaşıllar – Almaniyanın siyasi partiyalarından biri. 1993-cü ildə Almaniya Yaşıl Partiyası (1979) ilə Birlik 90 (1989) partiyalarının birləşməsi nəticəsində yaranıb. Partiyanın əsas idealogiyası ekoloji, sosial və iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşdırılmasıdır. Sədrləri Simone Peter və Cem Özdemirdir. Partiya Bundestaqda 63 yerə (630-dan) sahibdir.
Böyük yaşıl sədd
«Böyük yaşıl sədd» (ing. Great Green Wall, fr. Grande Muraille Verte) — Afrika İttifaqının Saxaranın cənubunda səhralaşma ilə mübarizə layihəsi. Layihənin mahiyyəti Saharanın genişlənməsini ehtiva edə bilən meşəli bitki zolağı yaratmaqdır. Bu zolağın Seneqaldan Cibutiyə qədər (yəni Atlantik okeanından Qırmızı dənizə qədər) uzanacağı, eninin təxminən 15 km, uzunluğunun isə 7775 km olacağı planlaşdırılır. 2012-ci ildə layihədə 11 Afrika dövləti, 2019-cu ildə isə artıq 21 dövlət iştirak edib. Layihə həyata keçirilərsə, o zaman onun nəticələri kosmosdan aydın görünəcək.
== Layihənin tarixi ==
Böyük yaşıl sədd layihəsinin prototipi 1983-cü ildə Burkina-Faso prezidenti olduğu müddətdə ölkəsində torpaqların səhralaşması ilə mübarizə aparan “afrikalı Çe Qevara” Tomas Sankaranın (1949-1987) fəaliyyəti hesab edilə bilər. Onu hakimiyyəti illərində Sahara qumlarının cənuba yayılmasının qarşısını almaq üçün 10 milyon ağac əkilir.
2005-ci ilin iyulunda Afrika İttifaqı Böyük yaşıl sədd layihəsini dəstəkləyir.
Green Baku (Yaşıl Bakı)
Qrin Baku (ing. Green Baku) — əhalinin müxtəlif təbəqələrinin diqqətini Abşeron yarımadasının məişət tullantıları probleminə yönəltmək məqsədilə yaradılmış ekoloji qeyri-hökumət təşkilatıdır. Təşkilat Azərbaycanın ilk özünümaliyyələşdirən QHT-lərindəndir. Green Peace və 350.org kimi beynəlxalq nüfuzlu təşkilatlar tərəfindən tanınmaqdadır.
== Qurulma tarixi ==
Təşkilat 2010-cu ilin iyul ayında Azərbaycan Texniki Universitetinin birinci kurs tələbəsi tərəfindən facebook səhifəsində qurulub. 2010-cu il avqust ayının sonunda üzvlərinin sayı artıq mini keçmişdir. Təşkilatın yaranma tarixi olaraq ilk aksiyanın keçirildiyi gün-5 sentyabr 2010cu il götürülür. "Qlobal iqlim həftəsonu" aksiyası (10.10.10) çərçivəsində Azərbaycanı təmsil edib.
== Əsas fəaliyyət ==
Hərakatın fəaliyyəti küçələrdən məişət tullantılarının azaldılmasına, aǧac əkininə, şəhər sakinləri və məktəblilərlə maarifləndirici işlərin aparılmasına, həmçinin hökumət və könüllü təşkilatlarının işlərinin koordinasiyasına yönəldilmişdir. Məişət tullantılarının təmizlənməsi üzrə aksiyalar Xəzər dənizi çimərliklərində və Bakının mərkəzi küçələrində keçirilir.
Göy-yaşıl yosunlar
Göy-yaşıl yosunlar (Cyanophyta) — Yosunlar şöbəsi; prokariotlara aiddirlər. Göy-yaşıl yosunlarda nüvə materialı hüceyrə qilafının daxili qatından ibarətdir. Göy-yaşıl yosunlar üçün göy-yaşıl rəng xarakterikdir, lakin çəhrayı və qara rəngliləri də olur. 2000, SSRİ-də 1000-dən çox, o cümlədən Azərbaycan SSR-in daxili sularında 200-dək, Xəzər dənizində isə 100-dən çox növü məlumdur. Göy-yaşıl yosunlar dəniz və şirin suların bentos və planktonuna daxildir. Torpağın səthində, 80 °C-dək isti su mənbələrində, qarlı dağlarda və qütb vilayətində yayılmışdır. Bəzi növlərindən Çində və Çad Respublikasında qida kimi istifadə olunur.
Kiçik yaşıl balıqçıl
Kiçik yaşıl balıqçıl (lat. Chloroceryle aenea) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin balıqçıllar fəsiləsinin yaşıl balıqçıl cinsinə aid heyvan növü.
Kişnəyən yaşılağacdələn
Adi yaşıl ağacdələn (lat. Picus viridis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin ağacdələnkimilər dəstəsinin ağacdələnlər fəsiləsinin yaşıl ağacdələn cinsinə aid heyvan növü.
== Yarımnövləri ==
P. v. viridis Linnaeus, 1758
P. v. karelini J. F. Brandt, 1841
P. v. sharpei (Saunders, 1872)
P. v.
Londonun yaşıl zolağı
Londonun yaşıl zolağı (ing. Metropolitan Green Belt) — Böyük London və ətraf qraflıqların ərazisində yerləşən yaşıl zolaq. Sahəsi — 554,7 min ha (2011-ci il üçün), Londonun özünün ərazisindən 3 dəfə genişdir. Şəhərin nizamsız böyüməsinin qarşısını almaq üçün İkinci Dünya müharibəsindən sonra Patrik Aberkrombinin layihəsi əsasında yaradılmışdır.
== Tarix ==
Londonun böyüməsinin qarşısının alınmasına ilk cəhd 1593-cü il parlament aktı ilə edilmişdir. Qanuna əsasən Londondan və Vestminsterdən 3 mil aralı məsafədə yeni tikililərin inşası qadağan olunmuşdu. XIX əsr ərzində Londonun əhalisi 6 dəfə artmış, dəmir və avtomobil yollarının meydana gəlməsi şəhərin böyüməsinə səbəb olmuşdur. Parlamentin 1938-ci il aktı "yaşıl zonanı" istirahət və kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmaq üçün sahə kimi müəyyən etdi və yerli hakimiyyət orqanlarına tikililərin genişlənməsinin qarşısını almaq üçün Londonda torpaq almaq hüququ verdi. Bu qanun xüsusi mülkiyyətdə olan ərazilərin yaşıl zolağa keçirilməsi imkanını da nəzərdə tuturdu. 1947-ci ildə parlamentin şəhər və kənd layihələndirilməsi haqqında yeni aktı qəbul olundu.
Monqolustan Yaşıllar Partiyası
Monqolustan Yaşıllar Partiyası (monq. Монголын Ногоон Нам) - Monqolustanda siyasi partiya. Monqolustanda demokratiyanın bərqərar olmasından sonra - 1990-cı ildə yaradılmış bu təşkilat Asiyada ilk yaşıllar partiyasıdır. 1996-2000-ci illərdə o, Monqolustan Sosial-Demokrat Partiyası, Demokrat Partiyası və Monqolustan Demokratik Din Partiyası ilə birgə iqtidar koalisiyasında təmsil olunmuşdur.
Təxminən 6 min üzvə malik olan partiya Monqolustanda insan hüquqları və demokratiya, həmçinin ətraf mühitin mühafizəsi uğrunda çalışır.
Qərbi yaşıl kərtənkələ
Qərbi yaşıl kərtənkələ (lat. Lacerta bilineata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin əsl kərtənkələlər fəsiləsinin yaşıl kərtənkələ cinsinə aid heyvan növü.
Bədənin uzunluğu 13 sm, ümumi uzunluğu isə 40 sm təşkil edir. Ümumi çəkisi 35 qramdır. Rəngi yaşıl və ya qəhvəyi ola bilər. Erkələrdə boğaz nahiyəsi göy rəngdə olur.
Qidasının əsasını onurğasızlar təşkil edir. Bunula belə meyvələr və çöl quşlarının yumurtaları ilə qidalanırlar.
Yumurta qoymaqla çoxalır. Çütləşmə dövrü mayın sonuna təsadüf edilir.
Reymond Robinzon (Yaşıl adam)
Reymond "Rey" Robinzon (ing. Raymond "Ray" Robinson; 29 oktyabr 1910, Biver, Pensilvaniya – 11 iyun 1985, Brighton Township[d], Pensilvaniya) — Qərbi Pensilvaniya bölgəsində şəhər əfsanəsinə çevrilmiş, çox ciddi şəkildə eybəcər üz formasına malik şəxs. Uşaq olarkən elektrik xətlərinə toxunması nəticəsində, ağır zədələnməsilə o, artıq cəmiyyət arasına çıxa bilməmiş və daim insanların ondan qorxmasından ehtiyat etmişdir. Yerli vətəndaşların demək olar ki, hər biri qapalı həyat tərzinə uyğunlaşmış Robinzonla görüşmək istəmiş, ona "Yaşıl adam" və "Üzsüz Çarli" ləqəblərini qoşmuşdurlar.
== Xəsarət alması ==
Biver şəlaləsi yaxınlığındakı Morado körpüsü üzərindəki quş yuvasına baxmağa cəhd edərkən, 8 yaşlı Robinzonun başına bədbəxt hadisə gəlmişdir. Trolleybusun hərəkəti üçünü nərərdə tutulmuş körpü üzərindəki 1.200 və 22.000 voltluq elektrik naqillərinə toxunması nəticəsində, o, ölümcül şəkildə yaralanmışdır. Bu hadisədən bir müddət əvvəl həmin yerdə bu tip hadisə zamanı özündən 1 yaş kiçik uşaq vəfat etmişdir. Robinzonun sağ qalmasına ümid edilməsə də, gözlərini, burnunu, qulağını və bir əlini itirməsi şərtilə o yaşadı.
== Sonrakı həyatı ==
Robinzon sonrakı həyatında Pensilvaniya ştatının Koppel şəhərində öz qohumları ilə yaşamışdır. O, ayaqaltı, pulqabı və kəmərlər düzəldib satmaqla pul qazanırdı.
Sarımtıl-yaşıl şorəngə
' (lat. ) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin şorangə cinsinə aid bitki növü.
== Ümumi yayılması ==
Qafqazda (Ermənistan) təbii arealı vardır.
== Azərbaycanda yayılması ==
Naxçıvan MR-də Babək və Culfa rayonları ətrafından (Darıdağ) təsvir edilmişdir.
== Statusu ==
Azərbaycanın nadir bitkisidir. EN A2c+3c; B2ab (ı,ıı,ııı,ıv).
== Bitdiyi yer ==
Quru, daşlı, gilli yamaclarda təbii halda bitir.
== Təbii ehtiyatı ==
Azərbaycanda kiçik bir arealda yayılmışdır.
== Bioloji xüsusiyyətləri ==
Çılpaq və qaidə hissəsindən budaqlanmış, hündürlüyü 20-50 sm olan yarımkolcuqdur. Cavan zoğları sarımtıl- yaşıldır.
Sarımtıl-yaşıl şоrangə
' (lat. ) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin şorangə cinsinə aid bitki növü.
== Ümumi yayılması ==
Qafqazda (Ermənistan) təbii arealı vardır.
== Azərbaycanda yayılması ==
Naxçıvan MR-də Babək və Culfa rayonları ətrafından (Darıdağ) təsvir edilmişdir.
== Statusu ==
Azərbaycanın nadir bitkisidir. EN A2c+3c; B2ab (ı,ıı,ııı,ıv).
== Bitdiyi yer ==
Quru, daşlı, gilli yamaclarda təbii halda bitir.
== Təbii ehtiyatı ==
Azərbaycanda kiçik bir arealda yayılmışdır.
== Bioloji xüsusiyyətləri ==
Çılpaq və qaidə hissəsindən budaqlanmış, hündürlüyü 20-50 sm olan yarımkolcuqdur. Cavan zoğları sarımtıl- yaşıldır.
Vulpitin yaşıl uşaqları
Vulpitin yaşıl uşaqları — XII əsrdə, Kral Stivenin hakimiyyəti dövründə, İngiltərənin Suffolk şəhərindəki Vulpit kəndində görünən qeyri-adi dəri rənginə sahib uşaqlardan bəhs edən əfsanə. Uşaqlar, qardaş və bacı, dərilərinin yaşıl rəngdə olması istisna olmaqla, normal görünüşdə idi. Naməlum bir dildə danışır və yalnız çiy at paxlası ilə qidalanırdılar. Nəhayət onlar digər yeməkləri yeməyi öyrəndilər və yaşıl rənglərini itirdilər, lakin oğlan xəstələndi və bacısı vəftiz olunduqdan sonra öldü. Qız yeni həyatına başladı, lakin o, "davranışında çox boş və istəksiz" hesab edildi.
Yaşılyayla soyqırımı
Yaşılyayla soyqırımı, ermənilərin türklərə Türkiyənin Ərzurum ilinin, Yaşılyayla kəndində qarşı tətbiq etdiyi soyqırım.
Xarici mətbuatın da qatıldığı, Ərzurum ilinin Yaşılyayla kəndindəki toplu məzar qazıntısı 7 oktyabr 1988 tarixində reallaşdırılmışdır. 1918 Qağayında meydana gəldiyini Kazim Karabekir Paşanın xatirələrindən öyrəndiyimiz Yaşılyayla qırğınında, ətrafdan toplanan yaşlı kişi, qadın və uşaqlar bir mereğe (samanlıq) doldurularaq üzərlərinə atəş açılmışdır.
Qazıntı sahəsində ay-ulduz bəzəkli tütün təbəqəsi, Qurani Kərim səhifələri, güllə şanları, yarı-yanıq taxta dirək parçaları, uzun saç hörgüləri, ipəkli paltar parçaları və kiçik geyim düymələri tapılmışdır. Toplu məzardan 100ə yaxın sümükləri çıxarılmışdır.
Yaşılyurd QVK
Yaşılyurd Qadın Voleybol Klubu — İstanbul şəhərində fəaliyyət göstərən "Yaşılyurd" idman klubunun qadın voleybol şöbəsidir. Komanda Acıbadem Qadınlararası Voleybol 1. Liqasında mübarizə aparır. Ev oyunlarını "Yaşılyurd" idman sarayında oynayır.
== Tarixi ==
Yaşılyurd qadın voleybol komandası 1956-cı ildə yaradılmışdır. 2012-ci ildən Bakırköy Bələdiyyəsinin komandaya sponsorluğundan sonra Bakırköy Bələdiyyəsi Yaşılyurd İdman Klubu Qadın Voleybol Komandası adını almışdı. Komanda Türkiyəni dörd dəfə avrokuboklarda təmsil edə bilmişdi. Yaşılyurd 2013-14 sezonunda Türkiyə Qadınlararası Voleybol Çempionatında liqanın normal mövsümünü səkkizinci bitirərək pley-offa yüksəlmişdi. Burada Vakıfbank Günəş Sığortaya iki matçda da uduzan komanda liqadakı səkkizinciliyini təsdiqləmişdi.