сущ.; -иле, -иле; -илер, -илери, -илера са нелай-квелай, никай-квекай ятӀани арадал атай наразивилин, такӀанвилин гьисс. Душманриз инсаф тийидай, дустарикай хъел тийидай, Живедлайни гел тийидай Гъахьтин сиясат ава чаз. С. С. Еке къуват. Синоним: ажугъ.
* хъел атун \[акатун, куткун \] гл., низ никай-квекай наразивилин гьиссери кьун. Шарвилидиз атана хъел Атана хъел чухвана цӀвел Ф. Шарвилидикай риваят. \[Къурбан\]. - Зун, хъел атайла, экв аквадайди туш гьа, завай акъудна ви кьилиз са къеме вигьин жеда гьа. Гь. Гь. Адетдин къармахра. Селимаз хъел атанач, ада ягьанат кваз лагьана: -Хъел атун вич тахсирлувилин лишан я. А. А. Умуд. Бахсудаз уьмуьрдани татай хьтин хъел атана. З. Э. Муькъвел гелер. РикӀ гзаф михьи инсан тир зи баде. Хъел атана ягъайтӀани, адан гъили зеррени тӀардачир. З. Р. Зи уьмуьрдин шикилар. Минет хьуй квез лап кӀевелай, зи манийрихъ яб акала, Забита квез ачух лагьай гафаркай хъел къвемир, рушар. З. Р. Рушар. Хъел акатай минбашийри ам фагьумсуз хан хьиз тахтунилай алуднай. З. Р. Гьажи Давуд. Туьгьметар ая - къведач кӀусни хъел, М. Б. Зун квел шад я. И кар гьайиф жезва Велиметаз. УстӀаррикай бегьем хъел къвезва. Ада абуруз себ гузва; «Гъуь- уьл-ля-ягъа-ар-р-р!» М. В. Гьарасатдин майдандал. - Амма адаз хъел татанвайди, я хъел адаз текъведайди, ахьтин хесет адак квачирди заз чизвай. 3. Гергерви. Бакъарей Бакъуракай нагъил. Синоним: хъел авун. Антоним: хъел элекьун.
* хъел атайтӀа, яд хъурай! мисал 'са низ ятӀани хъел атуникай чаз са къайгъуни авач' манадин мисал. Зун рахазвач. Мад вучда, Хъел хьанатӀа, Са кьве ведре яд жагъида, Хъухъ жуваз! А. Ал. Дустуникай баллада.
* хъел гъун гл., ни-куь низ наразивилин гьиссери кьаз тун. \[Къурбан\]. - Лагь... лагь... лагь... Къабандин руш, за ваз лагь лугьузвачни. Заз хъел гъимир гьа, яъ... яь... яъ... яъ! Гь. Гь. Адетдин къармахра. Синонимар: хъел кутун, чандик цӀай кутун.
* хъел хьун гл., вуж нихъ галаз сад, масадакай хатур амукьна, адахъ галаз рахан тийиз хьун. Куьз хъел хьана, чан къарагуьз? Е. Э. Къарагуьз. Хъелзавайбур, куь рикӀер тадач куз, Баришугъда куьн, умуд кутур зак. А. С. Хцихъ галаз ихтилат. Дустаривай садрани хъел жерид туш вун... А. С. Чи мани.... бубани хъел туштӀани, туькӀуьнни авунвач. А. А. Лезгияр.
* хъел кутун гл., каузат., ни ник: масадакай хатур амукьна наразивилин гьиссер арадал гъун. Вун гъана хьана шумуд йис, Ийиз на заз ихьтин силис? Хъел кутамир вуна зак пис. Хъуьруьрмир чал къуни- къунши. С. С. Гъуьлуьнни папан гьуьжет. Синонимар: хъел гъун, чандик цӀай кутун. Антоним: хъел элекьун.
* хъел элекьун гл., нин масадакай авай наразивилин гьиссер амукь тавун. Гьамидан хъел элекьнавачир, Салегъни гъиляй къаб аватай хьиз, вич-вичивай къакъатнавай, А. А. Пад хьайи рагъ. Зи хьел яваш-яваш элекьна Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Антоним: хъел атун \[куткун\].