Səsvermə
Səsvermə — debatlardan, müzakirələrdən və seçki kompaniyalarından sonra bir məsələ barədə seçicilərin və ya hər hansısa qrupun fikrini və ya qərarını bildirmə metodu. Müəyyən edilmiş yerdə yaşayan şəxslər əvvəlcədən qeydiyyata alınır və müəyyən bir məsələnin səsverməsində iştirak edir. Bu şəxslər "seçici" adlanır. Demokratiyalarda səsvermələrin müxtəlif sistemləri mövcuddur.
Demokratik dövlətlərdə hökumət səsvermələr vasitəsilə seçilir və qannuna görə birdən çox namizədin olması mütləqdir. Nümayəndəli demokratiyalarda seçicilər hökumətdəki nümayəndələrini səsvermə vasitsilə müəyyən edirlər. Birbaşa demokratiyalarda isə səsvermə xalqın birbaşa səsvermələr vasitəsilə özünün qanunlar qəbul etməsində istifadə edilir.
Səsvermə fərdin hər hansıa bir şeyi seçməsi və ya hər hansısa bir şeyə qarşı olmasının ifadəsidir. bu şeylər təklif oluann qətnamə, müəyyən namizəd, təklif olunan məsələlər, seçilmiş namizədlər və ya siyasi partiya və s. ola bilər.
Gizli səsvermə
Gizli səsvermə - səsvermənin iradə ifadəsinə nəzarəti kənar edən səsvermə növü. İradə ifadəsinin sərbəstliyi bülletenlər, kürəciklər, yaxud xüsusi səsvermə maşınları vasitəsilə təmin olunur. Bülleten vasitəsilə gizli səsvermə daha geniş yayılmışdır. Bu halda seçici bülleteni xüsusi otaqda, yaxud kabinədə doldurur və seçki qutusuna atır.
== Ədəbiyyat ==
R.Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Taktiki səsvermə
Taktiki səsvermə (strateji səsvermə, mürəkkəb səsvermə və ya qeyri-səmimi səsvermə) seçkilərdə ikidən çox namizəd olduqda baş verir və əsas mahiyyəti seçicinin arzuolunmaz nəticənin qarşısını almaq üçün qeyri-səmimi şəkildə dəstəkləmədiyi, lakin qazanma şansını daha yüksək qiymətləndirdiyi namizədə səs verməsindən ibarətdir. Məsələn, majoritar seçki zamanı seçici daha az üstünlük verilən, lakin məşhurluqda digərlərini üstələyən namizədə səs verməklə "daha yaxşı" nəticə əldə edə bilər.
Gibbard-Sattersvayt nəzəriyyəsi göstərir ki, hər hansı diktatorial olmayan və sonda vahid qalibin seçildiyi səsvermə metodu taktiki səsvermədən təsirlənə bilər. Bununla belə, taktiki səsvermənin növü və onun kampaniya və ya seçki nəticələrinə hansı dərəcədə təsir göstərdiyi bir səsvermə metodundan digərinə nəzərəçarpan dərəcədə dəyişə bilər. Məsələn, tək qalibli seçkilər üçün majoritar seçki sistemi (MSS) iddia edir ki, müxtəlif yollarla taktiki səs vermək stimul və fürsətləri uğurlu şəkildə yarıya qədər azalda bilər. İlk öncə, MSS vətəndaşları namizədləri yox, onların vəzifəyə uyğunluqlarını dərəcələndirmələrini üçün dəvət edir: Əla (ideal), Çox yaxşı, Yaxşı, Məqbul, Zəif və Yararsız (tamamilə uyğun olmayan). Daha sonra isə MSS-in qalibi ən yüksək orta dərəcəyə sahib olan şəxs olur.
Çoxsaylı qalibin müəyyən olunduğu seçkilərdə proporsional seçki sisteminin 5.5.5-ci bölməsindəki "qiymətləndirici proporsional seçki sistemi" hər bir vətəndaşı inandırmağa çalışır ki, onların vicdanlı şəkildə verdiyi səs bu səslər nəticəsində yüksək dərəcə və yaxud səlahiyyətli səsə malik olan seçilmiş namizədin mütənasib olaraq qanunverici hakimiyyətdəki səsvermə gücünü də artırır.
Kompromisə getmək (bəzən, "faydalı səs") – Seçicinin qeyri-səmimi şəkildə alternativin qalib gəlməsi ümidi ilə ona yüksək sırada yer verməsi. Məsələn, nisbi çoxluq sistemində seçicilər həqiqətən dəstəklədiyi şəxsin əvəzinə qazanma şansını yüksək hesab etdiyi insana səs verə bilər (misal üçün, qarşı partiyanın məğlubiyyətinə kömək etmək naminə mübahisəli eksterimist yox, əksinə daha mübahisəsiz mülayim namizədin leyhinə səs vermək).
Şəxsi birlik
Şəxsi birlik, sərhədləri, qanunları və maraqları fərqli olaraq qalarkən eyni monarxa malik olan iki və ya daha çox dövlətin toplusudur. Həqiqi birlik, şəxsi birliyin əksinə, müəyyən dərəcədə bir-biri ilə əlaqəli olan təsisçi dövlətləri, məsələn, bəzi məhdud hökumət institutlarını bölüşdürməklə əhatə edərdi. Şəxsi birlikdən fərqli olaraq, federasiya və unitar dövlətdə bütün üzv dövlətləri əhatə edən mərkəzi (federal) hökumət mövcuddur və özünüidarəetmə dərəcəsi ikisini fərqləndirir. Şəxsi birlikdə hökmdarın irsi monarx olmasına ehtiyac yoxdur.
Termini ilk dəfə alman hüquqşünası İohann Stefan Pütter 1760-cı ildə Elementa Iuris Publici Germanici (Alman Dövlət Qanununun Elementləri) kitabına daxil edərək istifadə etmişdir. Şəxsi birliklər bir neçə səbəbə görə yarana bilər, məsələn:
Sülalə birliyi, miras və s. vasitəsilə. Məsələn, Əbu Tahir Yəzid ibn Məhəmməd 917-ci ildən Layzanşah olmağına baxmayaraq, öz əmisinəvəsi Əli ibn Heysəmin ölümü ilə həm də Şirvanşah olmuşdu. Fransalı X Lüdovik Fransanı atasından, Navarranı isə anasından miras aldı
Dekolonizasiya vasitəsilə. Bəzi keçmiş koloniyalar müstəqil olduqdan sonra keçmiş müstəmləkəçi gücün monarxını özlərininki kimi saxlayırlar.
Şəxsi imza
İmza ya da Qol; bir adamın şəxsi yazılı işarətidir.
Saxtalaşdırılmaya dözümlü.
Təkrarlanmayan.
İdentifikasiyalı (imza adətən adı, soyadı və ya insanın təxəllüsünü xatırladır).
Yazılışın tezliyi.
Rəsm və ya digər sənət əsərindəki imza həmişə sənətin qiymətləndirilməsində mühüm element olub. Saxta imzalar bəzən rəsmin dəyərini artırmaq üçün əlavə edilir və ya onun orijinallığını dəstəkləmək üçün saxta rəsmə əlavə olunur. Bədnam hadisə, sənət saxtakarı Han van Meegeren tərəfindən hazırlanmış saxta "Emmausda şam yeməyi" üzərində Yohannes Vermeerin imzası idi. Lakin rəssamların imzalarının zamanla tez-tez dəyişməsi (xüsusən də pre-modern və modern dövrlərdə) məsələni çətinləşdirə bilər. Bəzi rəssamlar imzalarını saxtakarlığın qarşısına keçmək üçün sənətvari formada yaradırlar.
Şəxsi kitabxana
Şəxsi kitabxana — bir şəxs tərəfindən əsasən öz istifadəsi üçün yaradılmış kitabxana. Şəxsi kitabxanalar həcm etibarilə digər tip kitabxanalardan bir necə dəfə kiçik olur və kitabların çeşidi həmin şəxsi maraq dairəsi ilə məhdudlaşır.
Tarixdə məlum olan ilkin şəxsi kitabxanalar məbədlərin və elm mərkəzlərinin daxilində yerləşirdi. Şəxsi kitabxana sahibi olan şəxslər bir mənalı şəkildə yüksək təbəqənin nümayəndələri idilər. Tarixə məlum olan ilk şəxsi kitabxana Assuriya hökmdarı Aşşurbanipala aid olmuşdur. Nineviya şəhərində yerləşən həmin kitabxanada hökmdarı maraqlandıran müxtəlif tipli kitablar saxlanılırdı.
Şəxsi maliyyə
Şəxsi maliyyə və ya Məişət maliyyəsi — ev təsərrüfatlarının üzvlərinin maddiyyatını təmin etmək üçün zəruri olan vəsaitlərin və maliyyə aktivlərinin yaradılması və istifadəsi ilə bağlı münasibətlərin məcmusu.
İqtisadi nöqteyi-nəzərdən ev təsərrüfatı dedikdə, istehlak və toplanma üçün zəruri olan vəsaitlərin birgə formalaşdırılması və bölüşdürülməsi əsasında birgə iqtisadi qərarlar qəbul edən, daha çox qohumluq əlaqəsi olan (ailə) şəxslər qrupu başa düşülür. Ev təsərrüfatı müstəqil və müstəqil şəkildə öz büdcəsini formalaşdıran bir şəxsdən ibarət ola bilər. Bazar münasibətləri sistemində ev təsərrüfatı (nümayəndə üzvləri ilə təmsil olunur) aşağıdakı kimi çıxış edir:
mal və xidmətlərin alıcısı və istehlakçısı;
istehsal amillərinin tədarükçüsü (əmək, kapital);
alınan gəlirin bir hissəsini saxlamaqla vəsaitlərin akkumulyatoru;
müxtəlif maliyyə vasitəçiləri və institutları (banklar, sığorta şirkətləri, investisiya fondları və s.) üçün borc verən və ya borcalan;
büdcə vergi ödəyicisi.
Ev təsərrüfatına xas olan maliyyə münasibətləri daxili və xarici bölünə bilər.
Ev təsərrüfatının daxili maliyyə münasibətləri ev təsərrüfatı üçün ümumi olan pul vəsaitlərinin onun üzvləri arasında formalaşması və bölüşdürülməsi ilə bağlı ev təsərrüfatının iştirakçıları (üzvləri) arasında yaranan münasibətlərdir.
Maliyyə münasibətləri xarici olaraq təsnif edilir:
təsərrüfat üzvlərinin istehlak etdiyi əmtəə, iş və xidmətlər istehsal edən müəssisə və təşkilatlarla;
büdcə və büdcədənkənar fondların formalaşdırılması və istifadəsi üzrə dövlətlə;
kommersiya bankları ilə müxtəlif hesablarda saxlanılan vəsaitlərin müvəqqəti istifadəyə verilməsi, habelə borc vəsaitlərinin cəlb edilməsi (ev təsərrüfatları kreditor və bank borcalan kimi);
öz risklərinin sığortası ilə bağlı sığorta şirkətləri (sığortaçıları) ilə;
digər ev təsərrüfatları ilə.
işəgötürənlərlə
Ev təsərrüfatlarının maliyyəsi ümumi maliyyə funksiyaları ilə xarakterizə olunur:
paylanma;
nəzarət;
tənzimləyici;
investisiya
Nağd pul vəsaitlərinin formalaşması və istifadəsi ilə bağlı ev təsərrüfatlarının maliyyə qərarları qəbul edilir.
Müəyyən bir şərtlə deyə bilərik ki, ev təsərrüfatının öz balans hesabatı var ki, bu da onun aktivlərinin məcmusunu, yəni əmlakının pul və qeyri-pul formasında dəyərini və öhdəliklərini, yəni mənbələrini əks etdirir. bu aktivlərin formalaşması.
Şəxsi mülkiyyət
Xüsusi mülkiyyət, həmçinin şəxsi mülkiyyət və ya özəl mülkiyyət — hüquqi və fiziki şəxsin malik olduğu, nəzarət etdiyi, istifadə etdiyi, gəlir götürdüyü və sərəncan verdiyi torpaq, kapital və digər mülkiyyət. Həm daşınan, həm daşınmaz, həm də əqli mülkiyyət özəl mülkiyyət ola bilər. Onun dövlət mülkiyyətindən fərqi dövlətə, icmaya deyil, məhz konkret sahibə malik olmasıdır.
Şəxsi ad
Şəxsi ad (həmçinin sadəcə olaraq ad kimi tanınır) insan adının hissəsidir, potensial olaraq şəxsiyyəti müəyyən edir və həmin şəxsi qrupun digər üzvlərindən fərqləndirir (adətən ailə və ya qəbilədə) ümumi soyadı olanlar arasında. Şəxsi ad adətən doğum zamanı və ya ona yaxın, adətən yeni doğulmuş uşağın valideynləri tərəfindən verilən ada aiddir. Xristian adı vəftiz zamanı verilən ilk addır.
Qeyri-rəsmi situasiyalarda verilən adlar tez-tez tanış və dostcasına istifadə olunur. Daha rəsmi situasiyalarda şəxsin soyadından daha çox istifadə olunur. 'Ad əsasında' və 'ad şərtlərində olmaq' idiomları kiməsə öz adı ilə müraciət etmək üçün xas olan tanışlığı ifadə edir.
Bunun əksinə olaraq, soyad normal olaraq irsi alınır və birinin yaxın ailəsinin digər üzvləri ilə eyni olaraq. Regnal adlar və dini və ya monastır adları tac alan və ya dini ordenə girən şəxsə verilən xüsusi adlardır; belə bir şəxs adətən bu adla tanınır.
Şəxsi mülkiyət
Xüsusi mülkiyyət, həmçinin şəxsi mülkiyyət və ya özəl mülkiyyət — hüquqi və fiziki şəxsin malik olduğu, nəzarət etdiyi, istifadə etdiyi, gəlir götürdüyü və sərəncan verdiyi torpaq, kapital və digər mülkiyyət. Həm daşınan, həm daşınmaz, həm də əqli mülkiyyət özəl mülkiyyət ola bilər. Onun dövlət mülkiyyətindən fərqi dövlətə, icmaya deyil, məhz konkret sahibə malik olmasıdır.
Şəxsi tanrı
Şəxsi tanrı — qeyri-şəxsi qüvvə olaraq yox, bir şəxs kimi əlaqəli ola bilən tanrı.
İbrahimi dinlərin müqəddəs kitablarında tanrı şəxsi yaradıcı kimi təsvir edilir, birinci şəxslə danışır, qəzəb və qürur kimi duyğular göstərir, bəzən isə antropomorfik formada görünür. Məsələn, "Tövrat"da tanrı öz peyğəmbərləri ilə danışır və onlara nəsihət verir, iradəyə, emosiyalara (qəzəb, qəm və xoşbəxtlik kimi), niyyətə və insana xas olan digər xüsusiyyətlərə malik olaraq təsəvvür edilir. Tanrı ilə şəxsi münasibətlər, xristianlıqda olduğu kimi Ata və ya sufizmdə olduğu kimi Dost kimi insan münasibətləri kimi təsvir edilə bilər.
The Holy Spirit - A Person or Power?
Şəxsi ad (firon)
Şəxsi ad — Qədim Misirdə hökmdara anadan olarkən verilən ad, beş firon titulundan birincisi.
Adətən adın önündə "Ra oğlu" kəlməsi ördək ("za") və günəş ("Ra") heroqliflərilə göstərilir. İlk dəfə IV sülalə zamanında tətbiq edilmişdir. Bu da fironun günəş tanrısı Ranın nümayəndəsi olduğunu göstərir. Qadın fironlar üçün bu heroqliflər "Ra qızı" kimi interpretirasiya olunur. Ördək ("za") və günəş ("Ra") heroqliflərinin ardınca şəxsi ad kartuşun içində heroqliflərlə göstərilir.
Şəxsi alıcı (film, 2016)
Şəxsi alıcı (ing. - Personal shopper) - 2016-cı il istehsalı olan psixoloji gerilim-dram filmi. Parisdə bir məşhur üçün alış-veriş edən və ölən əkiz qardaşı ilə əlaqə qurmaq istəyən amerikan bir qadının başına glənlərdən bəhs edən film.
Alman klinikasına şəxsi səfər (film, 1988)
Alman klinikasına şəxsi səfər filmi rejissor Rasim İsmayılov tərəfindən 1988-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Macəra filmi Genuya konfransının açılışı ərəfəsində gənc Azərbaycan çekistlərinin inqilabdan sonra xaricdə sığınacaq tapmış neft maqnatlarının hazırladıqları təxribatçılıq əməliyyatını necə puça çıxarmalarından bəhs edir. Filmdə əsas rolları Ramiz Novruzov, İqor Ledoqorov, İqor Stepanov, Kazım Abdullayev, Yelena Tonunts, Liliya Makarova və Anatoli Kotenyov ifa edirlər.
== Məzmun ==
Macəra filmi Genuya konfransının açılışı ərəfəsində gənc Azərbaycan çekistlərinin inqilabdan sonra xaricdə sığınacaq tapmış neft maqnatlarının hazırladıqları təxribatçılıq əməliyyatını necə puça çıxarmalarından bəhs edir.
Bakı 1920-ci il. Fövqəladə komissiyanın gizli əməkdaşı olan mühəndis Məmməd Rüstəmov (Rasim Balayev) xüsusi tapışırıqla Berlinə göndərilir. Oğlu Tahiri (Ülvi Məmmədov) müalicə etdirmək bəhanəsilə Berlinə səfər edən mühəndis özünün və ətrafının həyatını təhlükə altında qoyur.
== Filmin üzərində işləyənlər ==
Rejissor: Rasim İsmayılov
Ssenarist: Rasim İsmayılov, Məmməd Avdiyev
Operator: Teyyub Axundov
Rəssam: Fikrət Əhədov
Bəstəkar: Ruhəngiz Qasımova
== Rollarda ==
Rasim Balayev — mühəndis Məmməd Rüstəmov
Ramiz Novruzov — Baba Əliyev
İqor Ledoqorov — Anton Qaberkorn
İqor Stepanov — Anatoli Smelov
Kazım Abdullayev — Qafar Qafarov
Yelena Tonunts — frau Anna Surina
Liliya Makarova — Tatyana
Anatoli Kotenyov — Vladimir Tişkov
Aleksandr Arjilovski — Kulçitski
Yuri Dedoviç — Aleksey Putilov
Anatoli Yabbarov — Blinov
Kamil Zöhrabov — Rəhim Aşurbəyov
Konstantin Butayev — Əbdülməcid Çermoyev
Pyotr Yurçenkov — Xladov
Şahin Cəbrayılov — Əbilov
İosif Rıklin — Gessen
Boris Aleksandrov — Kovrov
E. Poplavski — Karpov
Ülvi Məmmədov — Tahir
Gündüz Abbasov — Stepan Leonozov
Ramiz Əzizbəyli — Leon Montaşev
A. ƏzimovE. Azəryar
Yefim Abramov — Pavel Qukasov
Nadir Əzməmmədov — Arşak Qukasov
Filmi səsləndirənlər:
Eldəniz Rəsulov - Baba Əliyev (Ramiz Novruzov)(titrlərdə yoxdur)
== Həmçinin bax ==
Azərbaycan filmlərinin siyahısı
1988-ci ilin Azərbaycan filmləri
1980-ci illər Azərbaycan filmlərinin siyahısı
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası.
