Spred
Spred (ing. spread "yayılma") — hər hansı aktiv (səhm, əmtəə, valyuta, fyuçers, opsion) üçün eyni vaxtda satmaq (sahib etmək) və almaq (təklif etmək)sifarişlərinin ən yaxşı qiymətləri arasındakı fərq.
Spred sözünə də deyilir:
açıq bazarlarda satılan iki müxtəlif oxşar malın qiymətlərindəki fərq (məsələn, müxtəlif markalı neftin qiymətlərindəki fərq);
adətən əks istiqamətlərə və/yaxud müxtəlif əsas aktivlərə və/yaxud müxtəlif son tarixlərə malik olan iki açıq mövqedən ibarət sintetik törəmə maliyyə aləti;
müxtəlif maliyyə alətləri üzrə gəlirlilik səviyyələrində fərq.
Mübadilə təcrübəsində spredlər pulla deyil, ballarla ölçülür. Məsələn, avronun ABŞ dollarına qarşı cari kotirovkası (EUR/USD) 1,2345/1,2350 kimi göstərilibsə, spred 0,0005 dollar və ya 5 bənd təşkil edəcək. Ballarla ölçülməsi müxtəlif ticarət maddələri üzrə yayılmaları daha müqayisəli edir.
Bazar likvidliyini təmin etmək üçün birjalar adətən maksimum yayılma ölçüsü təyin edirlər. Bu limit keçərsə, ticarət dayandırıla bilər. Spred nə qədər kiçik olsa, aktiv bir o qədər likviddir və əksinə.
Bəzi hallarda, bir bazar operatoru həm alışı, həm də satışı eyni vaxtda təmin etdikdə, kotirovka dəyişdikdə dəyişməyən sabit spred yaradır.
Şaquli dəzgah
Divar hanası (toxucu dəzgah) — Şaquli istiqamətdə, yuxarı hissəsi divara, aşağı hissəsi döşəməyə dayanan, xalça toxumaq üçün istifadə edilən toxucu dəzgah
Qədim zamanlardan bizim günlərə qədər əllə toxunan xalçaları hana adlanan sadə dəzgahlarda toxuyurdular. Hana, paralel və əks tərəfləri olan dördbucaqlı şəklində toxucu dəzgahdır. Hananın iki növü mövcuddur; yer hanası və divar hanası. Divar hanası aşağıdakı əsas hissələrdən ibarət olur:
Qollar (2 ədəd);
Oxlar (2 ədəd);
Yan ağacları (2 ədəd);
Vərəngalan (1ədəd); Vərəngalanın uzunluğu oxların qollar arasındakı uzunluğuna bərabər olmalıdır
Çubuq (2 ədəd); Çubuqlar oxların qollar arasındakı uzunluğuna bərabər olmalıdır.
Küjü ağacı (1ədəd);
Əvvəlcə üfiqi dəzgahlar olan yer hanasından istifadə olunurdu. Yer hanası təkmilləşmiş və zaman keçdikcə şaquli şəklə salınaraq divar hanası adlanan toxucu dəzgah şəklinə düşmüşdür. Şaquli toxucu dəzgah olan divar hanası əriş saplarla dartılmış dördbucaqlı taxta çərçivədir. Toxucu dəzgzah olan hana ustalara təsvirin xətləri və rəngləri ilə çevik işləmək imkanı verir. Hər bir hana ensiz hamar çubuq ilə təchiz olunmuşdur. Arğac ipliyin keçirilməsi üçün əriş saplarda boşluğun yaradılması bu çubuq vasitəsilə həyata keçitrilir.
Şaquli inteqrasiya
Şaquli inteqrasiya (şaquli konsentrasiya) — istehsalın və tədavülün bütün və ya əsas halqalarının vahid texnoloji prosesdə birləşdirilməsi, məhsul və ya xidmət üzrə istehsal prosesləri zəncirində bir infrastruktura malik, ümumi biznes prosesləri, texnologiyaları, səlahiyyətləri və s.-yə malik holdinq şirkətinin yaradılması. Eyni zamanda, xammal təchizatçıları ilə inteqrasiya şaquli geri inteqrasiyadır; istehlakçılarla inteqrasiya - irəli şaquli inteqrasiya.
BSE ilk nəşrində şaquli inteqrasiyanı sənayeləri istehsal prosesinin ardıcıl mərhələlərində birləşdirən və ya bir-biri ilə əlaqəli köməkçi rol oynayan (məsələn, balıqçılıq və kooperasiya istehsalı) birləşmiş müəssisələrin yaradılması kimi müəyyən etdi. BSE-nin sonrakı nəşrində şaquli inteqrasiya inteqrasiya, kənd təsərrüfatı məhsullarının becərilməsindən tutmuş hazır məhsulların bir mərkəzin nəzarəti altında satışına qədər istehsal və tədavülün bütün və ya əsas halqalarının vahid texnoloji prosesə birləşdirilməsidir - sənaye, bank və ya ticarət şirkəti. Eyni zamanda mərkəzi şirkət istehsalın və marketinqin bütün mərhələlərinə nəzarət edir.
Müasir Britannikada şaquli inteqrasiya, xammalın əldə edilməsindən tutmuş son məhsulun pərakəndə satışına qədər əmtəə istehsalının bütün mərhələlərinin bir şirkət tərəfindən idarə olunduğu biznesin təşkili formasıdır. Bu zaman biznesin şaquli birləşməsi baş verir, yəni şirkət ya təchizatçı, ya da müştəri əldə edir.
BRE-ə görə, şaquli inteqrasiya müəssisənin birləşməsini, alınmasını, genişləndirilməsini, vahid texnoloji zəncirlə əlaqəli əlaqəli sahələrdə istehsalın birləşdirilməsidir.
BSE-yə görə şaquli inteqrasiya imkan verir:
bazar konyukturasındakı fərqləri bərabərləşdirmək, mənfəət normasının daha çox sabitliyini təmin etmək;
ticarəti aradan qaldırmaq;
mümkün texniki təkmilləşdirmələr etmək, ayrı-ayrı müəssisələrlə müqayisədə əlavə mənfəət əldə etmək;
rəqabət üstünlüklərini gücləndirmək, xüsusən də depressiya dövründə, xammal qiymətlərinin düşməsinin məhsulların qiymətinin aşağı düşməsindən geri qalması.
Müasir kənd təsərrüfatında əksər hallarda belə bir zəncir mövcuddur: məhsulun toplanması, onun emalı, çeşidlənməsi, qablaşdırılması, saxlanması, daşınması və nəhayət, məhsulun son istehlakçıya satılması.
Şaquli stabilizator
Şaquli stabilizator və ya fin — təyyarədə istiqamət sabitliyini təmin etmək üçün istifadə olunan şaquli müstəvidir. Adətən bunun üzərində bir sükan mövcuddur.
Şaquli analiz
Şaquli analiz (struktur təhlili) — maliyyə hesabatının ümumi məbləğinin yüz faiz götürüldüyü və bu hesabatın hər bir maddəsinin qəbul edilmiş əsas dəyərdən faizlə təqdim edildiyi maliyyə təhlili növü. Şaquli təhlil cari vəziyyətdə şirkətin aktivlərinin strukturu (balans hesabatını təhlil edərkən) və gəlirləri (maliyyə nəticələri hesabatını təhlil edərkən) haqqında nəticə çıxarmağa, habelə bu strukturun dinamikasını təhlil etməyə imkan verir.
mütləq göstəricilərin dəyərlərinə əsaslanaraq nisbi göstəricilərin hesablanması (nisbi göstəricilər mütləq göstəricilərə güclü təsir göstərə bilən xarici iqtisadi təsirləri hamarlaşdırmağa imkan verir və bununla da təşkilatın öz fəaliyyətinin nəticələrini aşkar edir);
müxtəlif vaxtlarda göstəricilərin hesablanması (bu, dinamikada hesabatın tərkibində struktur dəyişikliklərini izləməyə və proqnozlaşdırmağa imkan verir).
nisbi göstəricilər əsasında maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrini öyrənmək
istifadə olunan resursların miqdarına və digər həcm göstəricilərinə görə fərqlənən müxtəlif təşkilatların təsərrüfatlararası müqayisələrini aparmaq.
Şaquli atılmış cismlər
Şaquli istiqamətdə aşağı atılmış cisim düzxətli bərabəryeyinləşən hərəkət edir. Bu hərəkətdə cismin istənilən andakı sürətinin modulu
v
=
v
0
+
g
t
{\displaystyle v=v_{0}+gt}
düsturu ilə hesablanır. t müddətində gedilən yol isə
h
=
V
0
t
+
g
t
2
2
{\displaystyle h=V_{0}t+{\frac {gt^{2}}{2}}}
düsturuyla təyin olunur
Şaquli istiqamətdə yuxarı atılmış cism isə düzxətli bərabəryavaşıyan hərəkət edir. Bunun səbəbi odurki cismin hərəkət təcili ona əks yönəlmişdir Bu hərəkətdə cismin sürəti
v
=
v
0
−
g
t
{\displaystyle v=v_{0}-gt}
qalxma hündürlüyü isə
h
=
v
0
t
−
g
t
2
2
{\displaystyle h=v_{0}t-{\frac {gt^{2}}{2}}}
düsturu ilə hesablanır
Cismin maksimal hündürlüyə qalxma müddəti
t
q
=
v
0
g
{\displaystyle t_{q}={\frac {v_{0}}{g}}}
. maksimala qalxma hündürlüyün
h
m
=
v
0
2
g
{\displaystyle h_{m}={\frac {v_{0}}{2g}}}
. Uçuş müddəti isə
t
u
=
2
v
0
g
{\displaystyle t_{u}={\frac {2v_{0}}{g}}}
düsturu ilə hesablanır. Qeyd edək ki, cismin yerə düşmə anındakı sürəti, onun başlanğıc sürətinə bərabərdir.
Şaquli enmə-qalxma
Şaquli enmə-qalxma (ing. Vertical Take-Off and Landing) bu cür sinifləndirmə az saylı havada hərəkət etmək üçün nəzərdə tutulmuş olan texnikanı əhatə edir: helikopterlər, avtojirlər, balonlar və hava gəmiləri (zeplinlər) əsasən VTOL olaraq sinifləndirilmirlər. Bəzi hava texnikaları VTOL moduna əlavə olaraq CTOL (Şərti enmə-qalxma/Conventional Take-off and Landing) və/və ya STOVL (Qısa enmə-qalxma/Short Take-Off and Landing) da edə bilirlər. Bəzilərinin isə eniş dəstləri üfüqi hərəkət üçün nəzərdə tutulmadığı üçün sadəcə olaraq şaquli enmə-qalxma edə bilirlər (Nümunə Convair XFY).
Şaquli ötürülən transplasentar infeksiya
Şaquli şəkildə ötürülən infeksiya, anadan uşağa ötürülmə, yəni hamiləlik və ya doğuş zamanı birbaşa anadan embriona və ya körpəyə ötürülən patogen bakteriyaların və ya virusların səbəb olduğu infeksiyadır. Bu, ananın əvvəllər bir xəstəliyi olduqda və ya hamiləlik zamanı yoluxduqda baş verə bilər. Zəif qidalanma perinatal infeksiya riskini artıra bilər. Şaquli ötürülmə yoluxucu xəstəliklərin riyazi modelləşdirilməsi üçün vacibdir.
Bakteriya, virus və digər mikro orqanizmlər anadan uşağa keçə bilir. TORCH kompleksinə bir neçə şaquli yolla ötürülən infeksiyalar daxildir:
T – Toxoplasma gondii -dən toksoplazmoz
O – other - digər infeksiyalar
R - məxmərək
C - sitomeqalovirus
H – herpes simplex virusu və ya neonatal herpes simplex
Digər infeksiyalara aşağıdakılar daxildir:
Parvovirus B19
Koksaki virus
Suçiçəyi ( varicella zoster virusunun törətdiyi)
Xlamidiya
İİV
İnsan T-limfotrop virusu
Sifilis
Zika virusunun yaratdığı Zika qızdırması uşaqda mikrosefaliya və digər beyin qüsurlarına səbəb ola bilər.
Hamiləlikdə COVID-19, təxminən 2 ehtimal nisbəti ilə ölü doğum riskinin artması ilə əlaqələndirilir
Hepatit B də şaquli şəkildə ötürülən infeksiya kimi təsnif edilə bilər. Hepatit B virusu böyükdür və plasentadan keçmir. Beləliklə, ana-döl baryerində qırılmalar baş verməsə, dölə yoluxa bilməz, lakin belə fasilələr doğuş zamanı və ya amniyosentez zamanı, yəni qanaxma zamanı baş verə bilər.
TORCH kompleksi əvvəlcə yuxarıda qeyd olunan dörd şərtdən ibarət hesab edilirdi , Toksoplazmaya istinad edən "TO" ilə 4 terminli forma hələ də bir çox müasir istinadlarda istifadə olunur və bu kontekstlərdə bəzən "ToRCH" istifadə olunur.