РЕХЪ

(рекьи, рекье, рекьер) 1. yol; накьвадин рехъ torpaq yol; гьуьлуьн рехъ dəniz yolu; ракьун рехъ dəmir yolu, relsli yol; рехъ физвайда атӀуда. Ata. sözü yol yeriməklə alınar; рекьин yol -i [-ı]; 2. səfər, səyahət; рекьиз экъечӀун yola çıxmaq, səfərə getmək; рекье авайди эхирдив агакьда. Ata. sözü yola çıxan yolda qalmaz; 3. çarə, əlac, tədbir, çıxış yolu; рехъ акъудун (рехъ жагъурун) a) yol aramaq, çarə qılmaq, tədbir düşünmək (bir işə); b) işin çəmini tapmaq, işin ucunu tapmaq, işin yolunu tapmaq; 4. keçid, keçiləcək yer; анай рехъ авач oradan yol yoxdur; 5. istiqamət, yön; рехъ къалурун yol göstərmək, yönəltmək, istiqamətləndirmək; 6. üsul, vasitə; minval, qayda, çəm, tərz; и рекьелди bu yolla; 7. рекье ...yolunda, ...yolda; uğrunda, üçün, naminə; дигедин рекье vətən yolunda; 8. etnoqr. başlıq, hərisi alınan qız evinə verilən pul; * вилер рекьи тухун (вил рекьел хьун) bax вил¹; кьуд рекьин хев dörd yol ayrıcı, iki yolun kəsişdiyi yer; кӀвачин рехъ a) piyada yolu, cığır; səki; b) dan. ayaqyolu; пайгьамбардин суьруь фейи рехъ bax карван (Карвандин рехъ); регъуьн рехъ хьиз хьун bir yerə həddindən artıq gedib gəlmək; (bir yerə) çox sərbəst şəkildə gedib-gəlmək; рекье гун köhn. qız verib qız almaq, ikibaşlı qohum olmaq; рекье гьатун a) yola düşmək, getmək, hərəkət etmək; b) yola düzəlmək, yollanmaq (piyada); рекье тефин yola getməmək, bir yerdə ünsiyyət tapa bilməmək, xasiyyətləri tutmamaq; рекье тун a) yola salmaq, ötürmək; b) göndərmək, yollamaq; рекье фин yola getmək, keçinmək, dolanmaq; рекьи тухун (рекьи ягъун) miniklə gedərkən özünü pis hiss etmək, ürəyi bulanmaq, əzginləşmək, yorulmaq, üzülmək; рекьив атун yola gəlmək, razı olmaq, razılıq vermək; рекьив гъун yola gətirmək, razı etmək, dilə tutmaq, razılığına nail olmaq; рекьив татун yola gəlməmək, razı olmamaq, razılıq verməmək, etiraz etmək; рекьиз атун a) din. iman gətirmək, etiqad etmək, inanmaq; b) razı olmaq, qəbul etmək; рекьяй акъатун a) yolundan çıxmaq, qəzaya uğramaq; b) məc. yoldan çıxmaq, azmaq, sapmaq, pis yola düşmək; рекьяй акъудун doğru yoldan çıxar(t)maq, azdırmaq, sapdırmaq, başdan çıxarmaq, pis işə sövq etmək; рехъ алатун a) yolu azmaq (itirmək), yolu tanımamaq, azmaq; b) məc. yolu düşmək, bir yerə təsadüfən gəlmək (getmək); рехъ алцумун yol ölçmək, bir yerə səmərəsiz gedib-gəlmək; рехъ атӀун a) yol kəsmək, qarət etmək, soyğunçuluq etmək; b) yolunu kəsmək, mane olmaq, yol verməmək; c) yol getmək, müəyyən məsafə qət etmək; ç) yol açmaq, yol çəkmək; d) etnoqr. doqqazkəsmə adəti; рехъ ахъа я! yol açıqdır! buyura bilərsən!; gedə bilərsən! rədd ol! get!; рехъ гун a) kənara çəkilmək, yol vermək; b) məc. göz yummaq, imkan vermək, mane olmamaq (pis işə); рехъ кутун a) yol çəkmək, yol inşa etmək; b) yol eləmək, yol salmaq, bir yerə həddindən artıq gedib-gəlmək; рехъ кьун bax рехъ атӀун d); рехъ кьуна a) yol uzunu, bütün yolu, yol boyunca; b) …yolu ilə, …qaydası ilə, …üsulu ilə; c) yol ilə, yolnan; рехъ тӀушунун yol döymək, bir yerə çox gedib gəlmək; рехъ тагун a) yol verməmək, yolunu kəsmək; b) məc. mane olmaq, imkan verməmək, maneçilik törətmək, əngəl törətmək; хъсан рехъ! yaxşı yol!; чӀуру рекье тун bax рекьяй акъудун; эхиратдин рехъ axır (son) yol, ölüm; axirət.