Anonim
Anonim (yun. ανώνυμος - adsız, imzasız və ya biimza — müəllifinin adı bəlli olmayan, yaxud göstərilməyən əsər. İmzasız mətn kimi məktub, SMS, şikayət, məlumat ola bilər."Anonim" kimi həm imzasız və ya digər adla imzalanma götürülə bilər. Əsas motiv kimi imzalayan şəxsin qeyri-müəyyənliyi götürülür. Ədəbiyyatda anonim kimi imzası olmayan əsər götürülür. Ləqəb və şərti ad anonim hesab edilmir. Müəllif mürtəce qüvvələrin, senzuranın təqibindən qorunmaq məqsədilə, yaxud bu və ya başqa bir səbəbə görə öz müəllifliyini bildirmək istəmədikdə əsərlərini anonim – adsız, imzasız nəşr etdirməli olur. M. F. Axundzadə istibdad və fanatizm əleyhinə yazılmış "Kəmalüddövlə məktubları" adlı fəlsəfi əsərində müəllifliyini gizlətməyə məcbur olmuşdur. "Molla Nəsrəddin" jurnalında satirik yazıların və miniatürlərin çoxu imzasız dərc edilmişdir. Anonim əsərin müəllifinin müəyyənləşdirilməsi tarixi sənəd və məxəzlərin dərindən araşdırılmasını, əsərin dil və üslubunun müqayisəli təhlil olunmasını tələb edir.
Anonim şirkət
S.A. və ya SA, müəyyən ölkələrdə, çox vaxt rəsmi dil olaraq Roman dillərindən birinə sahib olan və mülki hüquqdan istifadə edən bir ictimai şirkət növünü müəyyənləşdirən termindir. Dilindən asılı olaraq, anonim şirkət, səhmdar cəmiyyət, anonim ortaqlıq, səhm şirkət, Böyük Britaniyanın Şirkətlər Haqqındakı Qanununa əsasən xalqa açıq ictimai şirkətə və Amerika Birləşmiş Ştatlarının Korporativ Qanununda göstərilmiş ictimai şirkət deməkdir. Tərəfdaşlıq və Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətlərdən fərqlənir.
Əvvəlcə səhmdarlar tam anonim ola bilər və səhmlərinə əlavə edilmiş kuponları verməklə divident əldə edə bilərlər. Başqa sözlə sənədi əlində saxlayan şəxsə divident ödənilir. Səhmlər özəl olaraq təhvil verilə bilər və buna görə şirkət rəhbərliyi səhmlərin kimə məxsus olduğunu bilməyə bilər.
Anonim əsərlər
Anonim əsərlər — Anonim əsərlər incəsənət və ya ədəbiyyat kimi anonim, açıqlanmayan və ya naməlum yaradıcısı və ya müəllifi olan əsərlərdir. Çox köhnə əsərlərə gəlincə, müəllifin adı sadəcə olaraq tarix və zaman içində itə bilər. Anonim əsərlərin yaranmasının bir sıra səbəbləri var.
ABŞ-də anonim əsər qanuni olaraq "nüsxələri və ya fonoqramları üzərində müəllif kimi heç bir fiziki şəxsin müəyyən edilmədiyi əsər" kimi müəyyən edilir.
Çox köhnə əsərlərdə müəllifin adı sadəcə olaraq tarix və zamanla itə bilər. Belə hallarda müəllifə tez-tez Anonim, Latın dilində "anonim" kimi istinad edilir. Digər hallarda isə yaradıcının adı bilərəkdən gizli saxlanılır. Müəllifin səbəbləri təqib qorxusundan tutmuş reputasiyasının qorunmasına qədər müxtəlif ola bilər. Hüquqi səbəblər də müəllifin özünü tanımasına mane ola bilər. Müəllif həmçinin əsərləri ilə məşhurlaşmamaq üçün anonim qalmaq istəyə bilər.
Anonim post
Anonim post — mətn lövhəsində, anonim bülleten lövhəsi sistemində və ya internet forumu kimi digər müzakirə forumlarında ekran adı olmadan və ya daha çox identifikasiya olunmayan təxəllüsdən istifadə etməklə daxil olan giriş. "Slashdot" kimi bəzi onlayn forumlar bu cür yazılara icazə vermir, istifadəçilərdən ya öz həqiqi adları ilə, ya da təxəllüslə qeydiyyatdan keçmələrini tələb edir. "JuicyCampus", "AutoAdmit", "2channel" və digər "Futaba" əsaslı təsvir lövhələri anonimlik üzərində inkişaf edir. Xüsusilə "4chan" istifadəçiləri yeni tendensiyaların sürətlə yaranmasına kömək edən anonim və efemer mühitdə qarşılıqlı əlaqə qururlar.
Onlayn anonimlik 1990-cı illərin sonlarında xəbər qruplarına yerləşdirmək üçün etibarsız e-poçtlardan istifadə anlayışının ortaya çıxdığı "Usenet" xəbər qruplarında müşahidə olunur. Bu, ilk növbədə, müəyyən həssas mövzulara aid xəbər qruplarının müzakirəsi üçün istifadə edilmişdir. Göndərənin ünvanını alıcıya göndərməzdən əvvəl poçt paketlərindən silməyə qadir olan anonim remeylerlər tətbiqi də mövcud idi. Anonim yerləşdirməni asanlaşdıran onlayn xidmətlər 1992-ci ilin ortalarında şifropank qrupundan yaranmışdır.
"2channel" və "4chan" kimi internet forumlarından əvvəl Yaponiyada anonim yazılar üçün imkan verən "Ayashii World" və "Amezou World" kimi mətn lövhələri fəaliyyət göstərirdi. Bu "böyükmiqyaslı anonim dərsliklər" "Usenet" mədəniyyətindən ilhamlanmış və onların nəslindən fərqli olaraq, ilk növbədə texnologiyaya yönəlmişdi.
JonDo Anonim Proksi
JAP (JonDo Anonim Proksisi) — proqramının başlıca təyinatı internet istifadəçilərinin onlayn kimliyini ziyarət etdikləri saytlardan, internet xidmət provayderinizdən və internet bağlantını izləyən hər kəsdən gizlətməkdir. JAP bunu "Mixes" (Qarışıqlar) sistemindən istifadə etməklə reallaşdırır. Belə ki, istifadəçilərin məlumatları internetə çatmazdan öncə digər JAP istifadəçilərinin məlumatları ilə qarışdırılır. Əgər istifadəçi JAP anonimlik xidmətini aktivləşdiribsə və internetdən məlumat əldə etmək istəyirsə, həmin istifadəçinin sorğusu kodlaşdırılır, sonra isə çoxlu sayda qarışıqlardan ibarət "Mix Cascade" (Qarışıq şəlalə) adlı sistem vasitəsilə filtrasiya olunaraq həmin istifadəçinin internet bağlantısındakı kimlik məlumatları digər istifadəçilərin kimlik məlumatlarının müxtəlif hissələri ilə qarışdırır. Ən sonda isə istifadəçinin sorğusunun şifrəsini açaraq ona anonim olaraq istədiyi məlumatı əldə etməyə imkan verir.
JonDo Anonim Proksisi
JAP (JonDo Anonim Proksisi) — proqramının başlıca təyinatı internet istifadəçilərinin onlayn kimliyini ziyarət etdikləri saytlardan, internet xidmət provayderinizdən və internet bağlantını izləyən hər kəsdən gizlətməkdir. JAP bunu "Mixes" (Qarışıqlar) sistemindən istifadə etməklə reallaşdırır. Belə ki, istifadəçilərin məlumatları internetə çatmazdan öncə digər JAP istifadəçilərinin məlumatları ilə qarışdırılır. Əgər istifadəçi JAP anonimlik xidmətini aktivləşdiribsə və internetdən məlumat əldə etmək istəyirsə, həmin istifadəçinin sorğusu kodlaşdırılır, sonra isə çoxlu sayda qarışıqlardan ibarət "Mix Cascade" (Qarışıq şəlalə) adlı sistem vasitəsilə filtrasiya olunaraq həmin istifadəçinin internet bağlantısındakı kimlik məlumatları digər istifadəçilərin kimlik məlumatlarının müxtəlif hissələri ilə qarışdırır. Ən sonda isə istifadəçinin sorğusunun şifrəsini açaraq ona anonim olaraq istədiyi məlumatı əldə etməyə imkan verir.
Anonim Virtual Şəbəkə
VPN (ing. virtual private network) — iki kompüter arasında məlumatları virtual tunel vasitəsilə şifrələyərək ötürən əlaqə vasitəsidir. Azərbaycancaya "Virtual Şəxsi Şəbəkə" olaraq tərcümə olunur.
VPN bağlantısi üzərindən istifadəçilər təhlükəsiz şəkildə informasiyanın ötürülməsini həyata keçirə bilərlər. Buna səbəb ötürülən informasiyanın adi qaydadan fərqli olaraq şifrələnmiş halda göndərilməsidir. Yəni VPN qurulmuş iki nöqtə arasında bir nöqtədən digərinə informasiya göndərilərkən həmin paket şifrələnir və digər tərəfdə deşifrələnir və informasiya açıq şəkildə təqdim olunur. Məhz buna görə bu texnologiya təhlükəli zonalarda daha geniş istifadə olunur. Yəni qoşulmaya kimsə müdaxilə etsə, əldə edəcəyi məlumat şifrələnmiş olur, amma bu cür hallar davamlı təkrar olunmur, çünki əgər VPN server məlumat sızması müşahidə edərsə, həmin əlaqəni başqa yolla marşrutlayır. Bəzi hallarda VPN istifadəçiləri evlərində, ofislərində köhnə kabellər işlətdiklərindən məlumat transferində paketlərin itməsi baş verir ki, VPN serveri də bunu xaker hücumu olaraq başa düşür və davamlı olaraq VPN əlaqəsini regenerasiya edir. İki cür VPN bağlantısı mövcuddur:
Remote access VPN
Site-to-site VPN
Remote access VPN əlaqələri — evdə, yolda və ya səfərdə olan istifadəçilərin internet vasitəsilə şəbəkə tərəfindən təmin edilən infrastrukturu istifadə edərək xüsusi şəbəkə üzərindəki bir serverə qoşulmalarına imkan yaradır.
Peterburqdan anonim adam
"Peterburqdan anonim adam" (rus. Инкогнито из Петербурга) — rejissor Leonid Qaydayın filmi.
Bu film Nikolay Qoqolun "Müfəttiş" pyesi əsasında çəkilmiş ekssentrik komediyadır.
Film Nikolay Qoqolun "Müfəttiş" pyesinin sayca üçüncü ekranlaşdırılmasıdır.
Anonim sosial media
Anonim sosial media — sosial medianın əsas sosial funksiyası mobil və veb-əsaslı platformalarda məzmun və informasiya ətrafında anonim şəkildə paylaşmaq və qarşılıqlı əlaqə yaratmaq olan alt kateqoriyası. Anonim sosial medianın digər əsas cəhəti yerləşdirilən məzmun və ya informasiyanın xüsusi onlayn şəxsiyyətlər və ya profillərlə əlaqəli olmamasıdır.
İnternetdə çox erkən, əsasən anonim etiraf veb-saytları kimi görünən bu sosial media növü anonim özünü ifadə etmənin müxtəlif növlərinə və formatlarına çevrilmişdir.
Rəqəmsal məzmunun istehlak və yaradılma üsulu davamlı olaraq dəyişir, internetdən mobil tətbiqlərə meylli keçid anonim sosial mediaya da təsir edir.
Anonim sosial medianın müxtəlif formalarında müxtəlif dərəcədə anonimlik mövcuddur. "Librex" kimi bəzi aplikasiyalarda istifadəçilərin profilinin onların postları ilə əlaqələndirilməməsinə baxmayaraq, hesab üçün qeydiyyatdan keçmələri tələb olunur. "4chan" və "2channel" kimi digər saytlar anonimliyin daha təmiz formasına imkan verir, çünki istifadəçilərdən hesab yaratmaq tələb olunmur və yazılar defolt olaraq "Anonim" istifadəçi adı ilə paylaşılır. İstifadəçilər hələ də IP-ünvanlar vasitəsilə izlənilə bilirlər, lakin I2P və ya müxtəlif marşrutlaşdırıcılar vasitəsilə istifadəçinin şəxsiyyətini onlayn şifrələyən müxtəlif proksi server xidmətləri kimi anonimləşdirici xidmətlər mövcuddur. Stilometriya sosial media istifadəçilərinin anonimliyi və ya təxəllüsü üçün risk yaradır, onları yazı üslubu ilə müəyyən etmək olar. Öz növbəsində onlar belə eyniləşdirməyə müqavimət göstərmək üçün rəqib stilometriyadan istifadə edə bilərlər.
