Lüğətlərdə axtarış.

Təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili (TFT, ing. analysis of economic activity) — müəssisələrin təsərrüfat fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədi ilə onların hərtərəfli öyrənilməsi üçün iqtisadi informasiyanın emalı üsullarının məcmusu. == Tərifi == Böyük Sovet Ensiklopediyasına görə təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili müəssisələrin təsərrüfat fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədi ilə hərtərəfli öyrənilməsidir . BRE-də təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili bir sıra metodlardan ibarət olan işinin və/və ya idarəetmə qərarlarının səmərəliliyini artırmaq məqsədi ilə müəssisələrin və fərdi sahibkarların istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin prosesinin və nəticələrinin hərtərəfli öyrənilməsi kimi iqtisadi məlumatların emalı üçün müəyyən edilir. == TFT-in klassifikasiyası == Təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili aşağıdakı təhlil növlərini əhatə edir: I. İdarəetmə təhlili: 1) biznes planlarının əsaslandırılmasında və monitorinqində təhlil: biznes planlaşdırılması; büdcə tərtibi (büdcə planlaşdırılması); büdcənin icrasının təhlili (təxminlər). 2) marketinq təhlili: marketinq təhlilinin standart üsulları: - evristik üsul; - trend metodu; - statistik faktor təhlili. marketinq təhlilinin xüsusi üsulları: - giriş və çıxışın təhlili; - test marketinqi; - endirimlərin təhlili; - SWOT analizi; - portfel təhlili; 3) təsərrüfat fəaliyyətinin səmərəliliyinin hərtərəfli iqtisadi təhlili: mikroiqtisadi təhlil; makroiqtisadi təhlil: - ətraf mühitin təhlili; - iqtisadi fəaliyyətin sosial sferasının təhlili; - müəssisənin xarici iqtisadi şəraitinin və əlaqələrinin təhlili. 4) istehsalın inkişafının texniki və təşkilati səviyyəsinin təhlili: istehsalın elmi-texniki səviyyəsinin təhlili: - istehsalın texniki səviyyəsinin təhlili; - istehsal texnologiyasının səviyyəsinin təhlili; - məhsulun keyfiyyətinin təhlili. istehsalın və əməyin təşkili səviyyəsinin təhlili: - istehsalın təşkilinin təhlili; - əməyin təşkilinin təhlili. müəssisə idarəetmə təşkilatının təhlili: - idarəetmənin səmərəliliyinin təhlili; - istehsal və idarəetmə işinin strukturunun təhlili; - iş növbələrinin təhlili; - iddia işlərinin təhlili; - planlaşdırmanın təhlili, məhdudlaşdırılması və normalaşdırılması.

Rusiyanın federasiya subyektləri - Rusiya Federasiyasında yuxarı dərəcəli ərazi vahidinin adıdır. Rusiya Federasiyasının 1993-cü ildə qəbul edilən konstitusiyasına əsasən Rusiya federativ dövlətdir və Rusiya Federasiyası bərabər hüquqlu subyektlərdən ibarətdir. Konstitusiyaya əsasən Rusiya Federasiyasının tərkibinə 85 subyekt daxildir, həmçinin 22 respublika, 9 vilayət, 46 əyalət, 3 federal əhəmiyyətli şəhər, 1 muxtar vilayət, 4 muxtar dairə. Fedreasiya subyektləri 8 federal dairədə qpuplaşır: Mərkəzi, Cənub, Şimal-Şərq, Uzaq Şərq, Sibir, Ural, Volgayanı, Şimali Qafqaz.Federasianın hər subyektində parlament və icraedici orqan (hökumət) vardır. Çoxunda həmçinin 5 il müddətinə bərabər və birbaşa seçilməklə baş vəzifəli şəxs postu vardır. Federasianın hər subyektində öz inzibati-ərazı bölgüsü vardır. Adətən bü respublika (vilayət) əhəmiyyətli rayon və şəhərlərdir.

Tibb (Ərəbcə: طب ) — insan sağlamlığını qorumaq və möhkəmləndirmək üçün müxtəlif xəstəlikləri və patoloji vəziyyətləri öyrənən, insan orqanizmində normal və patoloji proseslərin tədqiqatı üzrə elmi və praktik fəaliyyət sahəsidir. Elmi və praktiki fəaliyyətin bir istiqaməti olub, xəstə və sağlam insanların orqanizmində gedən prosesləri öyrənir, onların sağlamlığını qoruyur və xəstəliklərin müalicə üsullarını işləyib hazırlayır.

Necdət Özəl (türk. Necdet Özel10 oktyabr 1950, Ankara) — Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin generalı. Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının 28-ci rəisi. O, həmçinin Türkiyə Quru Qoşunları komandanı olub. General Necdət Özəl bu vəzifədə NATO təcrübəsinə sahib olmayan ikinci şəxsdir. == Həyatı == Necdət Özəl 1950-ci ildə Ankarada anadan olub. 1969-cu ildə Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbini, 1970-ci ildə Hərbi Piyada Məktəbini bitirib. 1975-ci ildə London İqtisadiyyat Məktəbində Beynəlxalq Diplomatiya ixtisası üzrə təhsil alıb. == Hərbi karyerası == Özəl 1978-ci ilə qədər Türkiyə Quru Qoşunları Komandanlığının (TQQK) müxtəlif vahidlərində taqım komandiri və bölük komandiri vəzifələrində çalışıb. 1980-ci ildə Ordu Kollecini qərərgah zabiti olaraq bitirdikdən sonra müvafiq olaraq Kiprdəki Türk Sülh Qüvvələri Baş Qərargahında Əməliyyat Planı bölməsində Şöbə müdiri və daha sonra Türkiyə Quru Qoşunları Baş Qarargahında baş katib, Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbində qərargah rəisi və 17-ci Piyada Alayının Komandiri olaraq xidmət etmişdir.

Yeliz Özəl (d. 6 mart 1980) — Türkiyəni təmsil edən həndbolçu. Yeliz Özəl, Türkiyə yığmasının heyətində 2017-ci ildə baş tutan IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarında gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Yeliz Özəl, 2017-ci ildə Türkiyə yığması ilə birgə IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarına qatıldı. Yarışların həlledici, final görüşündə Türkiyə yığması, gərgin oyunun sonunda Azərbaycan yığmasına 26:28 hesabı ilə məğlub oldu və IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının gümüş medalına sahib oldu.

Özgür Özəl (21 sentyabr 1974, Manisa) — Türkiyə Böyük Millət Məclisi 24, 25, 26, 27 və 28-ci çağırışlarında Manisa millət vəkili, 24 iyun 2015-ci ildən 2023-cü il 3 iyuna qədar TBMM-də Cümhuriyyət Xalq Partiyası fraksiyasının sədr müavini, 3 iyun 2023-cü il tarixindən fraksiyasının sədri, 5 noyabr 2023-cü il etibarilə isə Cümhuriyyət Xalq Partiyasının 8-ci sədri, Türkiyə ana müxalifət partiyasının lideri, türk siyasətçi və əczaçı. == Həyatı == Özgür Özəl 21 sentyabr 1974-cü ildə Talat və Şükran cütlüyünün uşağı olaraq Manisada anadan olub. İbtidai təhsilini Manisa Mərkəz Qazi məktəbində başa vurub. Orta və lisey təhsilini İzmirdəki Bornova Anadolu Liseyində başlayıb, sonuncu ildə Manisa Liseyinə gedib və oranı bitirib. Bornova Anadolu Liseyi alman bölməsini və Manisa Liseyini bitirdikdən sonra 1997-ci ildə Egey Universiteti Əczaçılıq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra 2011-ci ildə keçirilən seçkilərdə millət vəkili seçilənə qədər əczaçı peşəsini icra etmişdir. 2007-ci ildən sonra Türk Əczaçılar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü, xəzinədarı və iki dönəmlik baş katib vəzifələrində çalışmışdır. Beynəlxalq Əczaçılıq Federasiyasının, Avropa İttifaqı Əczaçılıq Qrupunun və Avropa Əczaçılıq Forumunun üzvüdür. Evlidir və bir övladı var. Özgür Özəl alman və ingilis dillərini yaxşı bilir.

Özəl detektiv — tədqiqat xarakterli hüquqi xidmətlər göstərməsi üçün fərdlər və ya qruplar tərəfindən işə götürülən şəxs, detektiv. == Azərbaycanda == Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində özəl detektivlərin fəaliyyəti haqqında heç bir məlumat verilmir. Buna baxmayaraq, ölkədə qeyri-qanuni fəaliyyət göstərən özəl detektivlər mövcuddur. Onlar adətən keçmiş polis işçiləri və hüquqşünaslardır. == İncəsənətdə == Edqar Allan Ponun 1841-ci ildə yazdığı "Morq küçəsində qətl" hekayəsində təsvir etdiyi Ogüst Düpen personajı ədəbiyyatda ilk özəl detektivlərdən biri olaraq hesab edilir. Böyük ehtimalla, ədəbiyyatdakı ən tanınmış özəl detektiv Şerlok Holmsdur. Personaj ilk dəfə 1887-ci ildə "Al-qırmızı etüd" povestində peyda olmuşdur. Digər popolyar özəl detektivə isə ilk dəfə 1920-ci ildəki "Staylzda müəmmalı hadisə" romanında təsvir edilmiş Erkül Puaronu aid etmək olar. Çingiz Abdullayevin yaratdığı Dronqo, Elxan Elatlının Qanbay Qasımlı personajı da bu kateqoriyaya aiddir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Özəl detektiv ilə əlaqəli mediafayllar var.

Özəl sektor — iqtisadiyyatın fərdlərin və ya şirkətlərin mənfəət əldə etmək üçün sahib olduğu və idarə etdiyi hissəsi. Bu, istehsal, maliyyə, pərakəndə satış və xidmətlər də daxil olmaqla, geniş sənaye sahələrini əhatə edir. Dövlətin sahib olduğu və idarə etdiyi dövlət sektorundan fərqli olaraq, özəl sektor bazar qüvvələri və rəqabət tərəfindən idarə olunur. Özəl sektor iş yerlərinin yaradılmasında, sərvətin formalaşmasında və innovasiyaların idarə edilməsində mühüm rol oynayır. Bununla belə, bu, həm də iqtisadi tənəzzüllər, bazar dəyişkənliyi və tənzimləyici dəyişikliklər kimi çətinliklərə məruz qalır. Özəl sektorun uğuru çox vaxt iqtisadiyyatın sağlamlığının və sabitliyinin əsas göstəricisi kimi qəbul edilir. ABŞ kimi azad sahibkarlığın bərqərar olduğu ölkələrdə özəl sektor daha genişdir və dövlət firmalara daha az məhdudiyyətlər qoyur. ÇXR kimi daha çox hökumət səlahiyyətinə malik ölkələrdə dövlət sektoru iqtisadiyyatın böyük hissəsini təşkil edir. Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən 2013-cü ildə aparılan bir araşdırmada müəyyən edilmişdir ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə iş yerlərinin 90 faizi özəl sektordadır.

Xüsusi mülkiyyət, həmçinin şəxsi mülkiyyət və ya özəl mülkiyyət — hüquqi və fiziki şəxsin malik olduğu, nəzarət etdiyi, istifadə etdiyi, gəlir götürdüyü və sərəncan verdiyi torpaq, kapital və digər mülkiyyət. Həm daşınan, həm daşınmaz, həm də əqli mülkiyyət özəl mülkiyyət ola bilər. Onun dövlət mülkiyyətindən fərqi dövlətə, icmaya deyil, məhz konkret sahibə malik olmasıdır.

Xüsusi mülkiyyət, həmçinin şəxsi mülkiyyət və ya özəl mülkiyyət — hüquqi və fiziki şəxsin malik olduğu, nəzarət etdiyi, istifadə etdiyi, gəlir götürdüyü və sərəncan verdiyi torpaq, kapital və digər mülkiyyət. Həm daşınan, həm daşınmaz, həm də əqli mülkiyyət özəl mülkiyyət ola bilər. Onun dövlət mülkiyyətindən fərqi dövlətə, icmaya deyil, məhz konkret sahibə malik olmasıdır.

Xüsusi mülkiyyət, həmçinin şəxsi mülkiyyət və ya özəl mülkiyyət — hüquqi və fiziki şəxsin malik olduğu, nəzarət etdiyi, istifadə etdiyi, gəlir götürdüyü və sərəncan verdiyi torpaq, kapital və digər mülkiyyət. Həm daşınan, həm daşınmaz, həm də əqli mülkiyyət özəl mülkiyyət ola bilər. Onun dövlət mülkiyyətindən fərqi dövlətə, icmaya deyil, məhz konkret sahibə malik olmasıdır.

Özəl şəbəkə və ya şəxsi şəbəkə — internet şəbəkəsində IP-ünvanların şəxsi ünvan məkanından istifadə edən kompüter şəbəkəsi. Bu ünvanlar adətən yaşayış, ofis və müəssisə mühitlərində yerli şəbəkələr (LAN) üçün istifadə olunur. Həm IPv4, həm də IPv6 spesifikasiyası şəxsi IP-ünvan diapazonlarını müəyyən edir. Özəl şəbəkə ünvanları heç bir xüsusi təşkilata verilmir. Hər kəs bu ünvanlardan regional və ya lokal internet reyestrlərinin təsdiqi olmadan istifadə edə bilər. Özəl IP-ünvan boşluqları əvvəlcə IPv4 ünvan tükənməsini gecikdirməyə kömək etmək üçün müəyyən edilmişdir. Özəl IP-ünvanından gələn və ya ona ünvanlanan IP paketləri ictimai internet vasitəsilə yönləndirilə bilməz. == Özəl IPv4 ünvanları == İnternet Mühəndisliyi üzrə Xüsusi Komissiya (IETF) İnternet Nömrələrinin Verilməsi Mərkəzinə (IANA) şəxsi şəbəkələr üçün aşağıdakı IPv4 ünvan diapazonlarını ehtiyatda saxlamağı tapşırmışdır: Praktikada bu diapazonları daha kiçik subnetlərə bölmək adi haldır.

Ekssudat (lat. exudo — xaricə çıxmaq; lat. exudatum: eks- + sudo, sudatum — tərləmək deməkdir), transsudatdan fərqli olaraq, iltihabi maye ifrazatdır. Bulanıq, zülalla və hüceyrələrlə zəngin, hematogen və histogen mənşəyli maye olub iltihab yerində hasil olur. == Tərkibi == İltihabi prosesdən asılı olaraq ekssudatın tərkibində müxtəlif qan hüceyrələri üstünlük bilər: kəskin iltihabda — neytrofillər xroniki iltihabda — limfositlər və monositlər, allergik eksudatda isə eozinofillər. İnfeksiyalaşmış eksudatda adətən xəstəlik törədici bakteriyalara rast gəlinir. Bu məqsədlə bakterioloji dioqnostik müayinə üçün eksudat müayinə materialı baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Ekssudat (lat. exudo — xaricə çıxmaq; lat. exudatum: eks- + sudo, sudatum — tərləmək deməkdir), transsudatdan fərqli olaraq, iltihabi maye ifrazatdır. Bulanıq, zülalla və hüceyrələrlə zəngin, hematogen və histogen mənşəyli maye olub iltihab yerində hasil olur. == Tərkibi == İltihabi prosesdən asılı olaraq ekssudatın tərkibində müxtəlif qan hüceyrələri üstünlük bilər: kəskin iltihabda — neytrofillər xroniki iltihabda — limfositlər və monositlər, allergik eksudatda isə eozinofillər. İnfeksiyalaşmış eksudatda adətən xəstəlik törədici bakteriyalara rast gəlinir. Bu məqsədlə bakterioloji dioqnostik müayinə üçün eksudat müayinə materialı baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Molekulyar tibb — Molekulyar tibb, molekulyar quruluşları və mexanizmləri təsvir etmək, bir xəstəliyin əsas molekulyar və genetik səhvlərini təyin etmək və onları düzəltmək üçün molekulyar müdaxilələr hazırlamaq üçün fiziki, kimyəvi, bioloji, bioinformatik və tibbi üsulların istifadə edildiyi geniş bir sahədir. Molekulyar tibb perspektivi, xəstələrə və orqanlarına əvvəlcədən konseptual və müşahidəli diqqətdən çox, hüceyrə və molekulyar hadisələrə və müdaxilələrə önəm verir. == Tarix == 1949 -cu ilin noyabrında Linus Pauling, Harvey Itano və onların idarəçiləri, Seminli Kağız, Oraq Hüceyrə Anemiyası, Elmdə Molekulyar Xəstəlik , Linus Paulinq, Harvey Itano və məlumatları ilə molekulyar tibb sahəsinin yaradılmasının əsasını qoydular. 1956 -cı ildə Roger J. Villiams, molekulyar genetika, orqanların qarşısının alınması və idarə edilməsi mövzusunda biokimyəvi şəxsiyyət kitabını yazdı. Paulinq -in 1968 -ci ildə yazılan başqa bir Elm məqaləsi , müalicəsi və qarşısının alınması üçün istifadə edilməkdə olan sənədlərin hazırlanmasını molekulyar tibbin təqdim etməsi nəticəsində ortaya çıxardı . 1970 -ci illərdə "bioloji inqilabına" qədər bir çox yeni metod və kommersiya tətbiqinə qədər nəşr olunan tədqiqat və irəliləyiş yavaş idi. == Molekulyar cərrahiyyə == Bəzi tədqiqatçılar molekulyar cərrahiyyəni molekulyar tibbin bir hissəsini təşkil edir. == Təhsil == Molekulyar tibb Avropa universitetlərində yeni bir elmi fəndir. Müasir tibbi tədqiqatlar biokimya sahəsi ilə birlikdə ikisi arasında bir körpü təklif edir. Hal -hazirda yalnız bir universitetdə bakalavr təhsili verilir.

Qazaxıstanda tibb — hər bir ölkədə olduğu kimi, Qazaxıstan vətəndaşlarının sağlamlığı və rifahını qorumağa çağırılır. Qazaxıstanın səhiyyə sistemi hazırda bazar münasibətlərinə keçid mərhələsindədir. == Qazaxıstanda dövlət səhiyyə sistemi == Qazaxıstan Respublikasında səhiyyə sahəsində dövlət tənzimlənməsi Qazaxıstan Respublikası Səhiyyə və Sosial İnkişaf Nazirliyinin səlahiyyətlərinə daxildir . == Səhiyyə Sistemindəki islahatlar == Son illərdə dövlət səhiyyə sistemində islahatlar və inkişaf etdirməyə yönəlmiş bir sıra tədbirlərə ev sahibliyi edəcəkdir. 2002-ci ildə Səhiyyə ili elan edildi, İslahat və Səhiyyə İnkişafı Dövlət Proqramı qəbul edildi, pulsuz tibbi xidmətin siyahısı daim genişlənir. Hal-hazırda, Qazaxıstan Respublikası Hökuməti vərəm, diabet, QİÇS, onkoloji xəstəliklərin müalicəsinə, həmçinin yod çatışmazlığı probleminə ciddi diqqət yetirir. Bütün bu sahələrdə müvafiq dövlət proqramları qəbul edilmişdir. === "Sağlam Qazaxıstan" === 2011-2015-ci illər arasında Qazaxıstanda sağlamlığın inkişafı Dövlət Proqramı "Salamatty Kazakhstan" həyata keçirildi. Bu proqram çərçivəsində ana və körpə ölümünün göstəriciləri azaldı. Kardiologiya və ürək əməliyyatı üçün təkmilləşdirilmiş göstəricilər isə çoxaldı.

“Risaleyi-tibb” — əsərində sürtkü yağları, onların hazırlanma üsullarından və həmin sürtkü yağlarının müxtəlif xəstəliklərə necə təsir etməsindən bəhs olunur. Əlyazma Azərbaycan dilindədir. Xətti nəstəliqdir. Ağ vərəqlərdə yazılmışdır. Əvvəli və sonu naqisdir. Əsərin üzü Şamaxı şəhərində Nəcəfqulu Məşədi Həmid oğlu tərəfindən köçürülmüşdür. Həcmi 29 vərəq, ölçüsü 20x15 sm-dir. Əsər AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda B-309/2225 şifri altında saxlanılır.

Sarğı materialı və ondan istifadə etmək qaydaları — Yaranın üstünü örtmək üçün işlədilən parça materiallara sarğı materialı deyilir. Sarğı materialı hiqroskopik (yaxşı nəmçəkən) olmalı, yəni yaradakı qanı və irini hopdurmalı, tez qorumaq və asanlıqla sterilləşmək xassələrinə malik olmalıdır. Əsas sarğı materialları tənzifdən, ağ pambıqdan, liqnindən (ağac pambığı), ləçəkdən (üçbucaq formalı pambıq parçadan) ibarətdir. Tənzifdən istifadə edilməklə tabel sarğı vasitələri hazırlanır. Bunlar fərdi sarğı paketləri, müxtəlif ölçülü steril və qeyri-steril bintlər, böyük və kiçik steril salfetlər və steril sarğılardır. Bunlardan başqa, xəstəxanaların cərrahiyyə və sarğı şöbələrində tənzifdən və ya kiçik salfetlərdən tənzif kürəciklər, tamponlar, yastıqçalar, tənzif dolaqları düzəldilir ki, bunlardan da sarğı qoyarkən və cərrahiyyə əməliyyatları zamanı istifadə edilir. == Sarğıların növləri, onların qoyulması qaydaları == Yaraların yoluxmasının və ağırlaşmasının qarşısını almaq üçün görülən ilk profilaktik tədbir onlara mümkün qədər tez aseptik sarğı qoymaqdır. Bütün yaralara steril (mikrobsuz, təmiz) sarğı qoyulur. Sarğı yaranın üstünü sarıyıb-örtən sarğı materialından ibarətdir. Yaranın sarınması prosesinə sarğı qoymaq deyilir.

Tibb bacısı — ixtisası üzrə təhsil almış həkim, laborant, xəstə baxıcısı kimi sağlıq personalı ilə iş birliyi edərək xəstənin müalicəsinə şərait yaradan şəxsə verilən addır. Müasir tibb bacısı peşəsinin qurucusu: Florens Naytingeldir. Florens Naytingel bu sözləriylə məşhurdur: Tanrının ən dəyərli hədiyyəsi olan həyat, çox vaxt tibb bacısının əllərinə həvalə olunmuşdur. İlk Türk tibb bacısı: Səlcuq dövründə yaşamış olan Gövhәr Nәsibәdir. 12 may Florens Naytingelin doğum günüdür. Hər il dünyada Tibb bacısı Günü olaraq qeyd edilir.

Tibb hüququ tibbi fəaliyyəti sahəsində sosial münasibətləri tənzimləyən bir sıra qanun qaydalarını özündə cəmləşdirən hərtərəfli hüquq sahəsidir. Tibbi hüququn subyektləri hüquqi münasibətlərin iştirakçılarıdır, bir tərəfdən bura tibb işçiləri: həkimlər , orta tibb işçiləri, tibb bacıları, orta tibb işçiləri, laboratoriya köməkçiləri, əczaçılar, , səhiyyə idarəçiləri, çox sayda tibb işçisi və s., digər tərəfdən 15 yaşdan yuxarı xəstələr, valideynlər və qanuni şəxslər, xəstələrin nümayəndələri - müqavilələrdə göstərilən tibbi xidmət göstərilən 15 yaşdan kiçik uşaqlar daxildir. Tibbi hüququn subyektləri də tibbi xidmətlər göstərən dövlət, bələdiyyə və ya özəl tibb təşkilatlarıdır. Qanuni münasibətlərin əsas iştirakçıları bunlardır: xəstə; tibb işçiləri (xüsusən də müalicə edən həkim); tibb müəssisəsi (tibb təşkilatı, tibb müəssisələri, tədqiqat institutları, tibb institutları və digər qurumlar); tibbi sığorta şirkəti; sığortaçı; səhiyyə sahəsində dövlət tənzimləyici və idarəetmə orqanları. .

Tibb psixologiyası - Psixologiyanın xüsusi sahələrindən biridir. Tibb psixologiyası həkimin fəaliyyətinin və xəstənin davranışının, onun gigiyena, profilaktika, diaqnostika, müalicə, ekspertiza və reablitasiyasının psixoloji aspektlərini öyrənir. Tibb psixologiyası özünə klinik psixologiya, patopsixologiya, neyropsixologiya, somatopsixologiya, ümumi tibb psixologiyası, psixiatriya, psixoprofilaktika və psixogigiyena, psixokorreksiya və s. bölmələrini daxil edir. == Mənbə == Ümumi psixologiya. Prof. S.İ.Seyidov və prof. M.Ə.Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə.

“əl-Qanun fit-Tibb (ərəb. القانون في الطب‎) — tibb tarixi ilə bağlı ən məşhur əsərlərdən biri. Əbu Əli İbn Sinanın kitabı. Şərqin böyük alimi Əbu Əli İbn Sinanın “Əl-Qanun fit-tibb” (“Tibb qanunları”) əsərinin II cildinin əlyazması qədimliyi, mükəmməlliyi ilə diqqəti cəlb edir. Əsər hicri 537, miladi 1143-cü ildə müəllifin ölümündən 6 il sonra köçürülmüşdür. Bu mənada, əlyazmanın bu nüsxəsi ən etibarlı nüsxələrdəndir. İslam Şərqinin elm tarixinin qədimliyini sübut edən bu əlyazma YUNESKO-nun təsis etdiyi “Dünyanın yaddaşı” Proqramının siyahısına daxil edilmişdir. “Tibb qanunları” Orta əsrlərdə həm Qərb, həm də Şərqdə tibb sahəsində yazılmış ən mükəmməl, tayı-bərabərı olmayan ensiklopedik əsər sayılırdı. XII əsrdə Kremonalı Gerard (1140-1187) bu kitabı ərəb dilindən latın dilinə çevirəndən sonra, o, yüzilliklər boyu Avropa Universitetlərində tibb üzrə ən mükəmməl dərs vəsaiti sayılmışdır. Kitab o qədər böyük şohrət qazanmışdı kı, dahi rəssam və heykəltaraş Mikelancelo onun haqqında bunları demişdi: “İbn Sinanın ardınca gedib yanılmaq, başqalarının ardınca gedib uğur qazanmaqdan daha yaxşıdır”.

"Naxçıvan" Universiteti — Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasında fəaliyyət göstərən özəl universitet. == Tarixi == "Naxçıvan" Universiteti 1994-cü ildən 1999-cu ilə kimi "Naxçıvan" bazası kimi fəaliyyət göstərmişdir. Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi 05 iyul 1999-cu il tarixli 33 saylı şəhadətnamə ilə müəssisəni Naxçıvan Özəl Universiteti adı ilə dövlət qeydiyyatına almışdır. Universitet Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərindən kənarda yerləşən yeganə özəl ali təhsil müəssisəsidir. Azərbaycan Respublikasında xüsusi icazə tələb olunan fəaliyyət növlərinin siyahısına uyğun olaraq Naxçıvan Özəl Universitetinə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin AB seriyalı 019008, qeydiyyat nömrəsi 08, 11 noyabr 1999-cu il tarixli lisenziya verilmişdir. Universitetin təsisçisi və ilk rektoru İsmayıl İsrafil oğlu Əliyev olmuşdur. 2019-cu ilin 5 dekabr tarixində Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin sərəncamı ilə Nurlana Əliyeva "Naxçıvan" Universitetinə rektor təyin edilmişdir. 2023-cü ilin fevralında yeni rektor Anar Kazımov olmuşdur. == Fakültələr == Pedoqoji fakültə İdarəetmə fakültəsi İqtisadiyyat fakültəsi Xarici dillər fakültəsi == Maddi-texniki bazası == "Naxçıvan" Universitetinin iki tədris korpusu vardır. Professor-müəllim heyətinin normal fəaliyyəti, eləcə də tələbələrin yüksək təhsil alması üçün əlverişli şəraiti olan lazımi avadanlıqlarla təchiz edilmiş otaqlar, auditoriyalar və kabinetlər yaradılmışdır.

Özəl proqram təminatı — pulsuz və açıq mənbə proqram təminatı icmasının fikrinə görə, onun yaradıcısına, yayımçısına, digər hüquq sahibinə və ya hüquq sahibi tərəfdaşına müasir müəllif hüququ və əqli mülkiyyət hüququ ilə qanuni inhisar verən proqram təminatı. Bu, alıcını proqram təminatını sərbəst şəkildə paylaşmasının, onu dəyişdirməsinin, proqram təminatından özbaşına istifadə etməsinin (bəzi hallarda, bəzi patent yüklü və istifadə qaydaları ilə əlaqəli proqram təminatında olduğu kimi) və bununla da onların azadlıqlarını məhdudlaşdırmasının qarşısını alır. Özəl proqram təminatı qeyri-azad proqram təminatının alt çoxluğudur. Bu termin pulsuz və açıq mənbəli proqram təminatından fərqli olaraq müəyyən edilir. CC BY-NC kimi qeyri-kommersiya lisenziyaları mülkiyyət hüququ hesab edilmir, lakin azad deyillər. Özəl proqram təminatı qapalı mənbəli proqram təminatı və ya mənbədə mövcud olan proqram təminatı ola bilər. == Növləri == == Mənşəyi == 1960-cı illərin sonlarına qədər kompüterlər – böyükhəcmli və bahalı meynfreymlər, xüsusi kondisionerli kompüter otaqlarındakı maşınlar satılmaq əvəzinə, adətən müştərilərə icarəyə verilirdi. Xidmət və mövcud olan bütün proqram təminatı adətən 1969-cu ilə qədər istehsalçılar tərəfindən ayrıca ödənişsiz təmin edilirdi. Kompüter satıcıları adətən müştərilərə quraşdırılmış proqram təminatının mənbə kodunu təqdim edirdilər. Proqram təminatı hazırlayan müştərilər çox vaxt onu pulsuz olaraq ictimaiyyətə təqdim edirdilər.

Dövlət-özəl tərəfdaşlığı (DÖT) — sosial əhəmiyyətli problemlərin qarşılıqlı faydalı şərtlərlə həll edilməsi üçün dövlət və biznes arasında orta və uzunmüddətli qarşılıqlı fəaliyyət formalarının məcmusu. == Tarixi == Sosial əhəmiyyətli problemlərin həlli üçün dövlət və özəl sektor arasında qarşılıqlı əlaqə, o cümlədən Rusiyada uzun tarixə malikdir. Bu, öz növbəsində, iqtisadi liberallaşmaya, qeyri-mərkəzləşdirməyə və özəlləşdirməyə doğru əhəmiyyətli keçidlə əlaqədar zəruri oldu. Bununla belə, DÖT son onilliklərdə ən aktual olmuşdur. Bir tərəfdən, sosial-iqtisadi həyatın mürəkkəbləşməsi dövlətin sosial əhəmiyyətli funksiyalarını yerinə yetirməsini çətinləşdirir. Digər tərəfdən, biznes yeni investisiya mülkləri ilə maraqlanır. DÖT həyati əhəmiyyətli, strateji əhəmiyyətli dövlət aktivlərinin özəlləşdirilməsinə alternativdir. Dövlət-özəl tərəfdaşlığın ən indikativ təcrübəsi Böyük Britaniyada toplanıb. == Konsepsiyanın məzmunu == Hökumət və biznes arasında qarşılıqlı əlaqənin hansı formalarının DÖT kimi təsnif edilə biləcəyi ilə bağlı ekspertlər arasında konsensus yoxdur. Geniş şərh DÖT-ni təkcə iqtisadiyyatda deyil, həm də siyasətdə, mədəniyyətdə, elmdə və s.

Zəlilər və ya Sülüklər (lat. Hirudinea)— Həlqəvi qurdlar (lat. Annelida) tipinə, Kəmərlilər (lat. Clitellata) yarım tipinə aid olan heyvan sinfi. Onlar bu tipin mühüm siniflərindən biri olan Azqıllı qurdların (lat. Oligochaeta) kəskin dəyişilmiş nəsli və ya onun bir şaxəsi hesab olunurlar. == Ümumi xarakteristika == Azqıllı qurdlar sinfinin xarakterik əlaməti hesab olunan seyrək "qıl" örtüyü bunların ən primitiv qədim nümayəndələrində az da olsa rast gəlinir. Bədən seqmentlidir və ya ayrı –ayrı həlqələrdən (tipə xas olan əlamət) ibarətdir. Azqıllı qurdlardan fərqli olaraq bunlarda iki cür seqmentləşmə ayır edilir: xarici (və ya yalançı) və daxili (və ya əsl) seqmentləşmə. Azqıllı qurdlardan fərqli olaraq bütün zəlilərdə əsl seqmentlərin sayı sabitdir – ibtidai zəlilərdə (lat.

Ədli tibb (ing. forensic pathology, alm. Rechtsmedizin‎, fr. médecine légale, rus. судебная медицина) — təbiət elmləri sahəsindəki tibbi və digər biliklərin hüquq mühafizə və ədliyyə orqanlarının ehtiyacları üçün tətbiqi ilə məşğul olan xüsusi bir tibb sahəsi. Ədli tibb xüsusi bir tibb elmidir, qanunda nəzərdə tutulmuş istintaqda sübut mənbəyi rolunu oynayan tibbi faktların meydana gəlməsi, aşkarlanması üsulları, araşdırılması və qiymətləndirilməsi üsulları haqqında elmi biliklər sistemidir. Məsələn, məhkəmə tibbi müayinələrinin aparılması yalnız qəfil ölümün səbəbini və ya günahkarın tapılmasını deyil, həm də atalığın, əlaqənin dərəcəsini müəyyənləşdirməyə və bioloji izləri ətraflı araşdırmağa kömək edir. Ədli tibb — hüquq mühafizə orqanlarının vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətində ortaya çıxan biyomedikal xarakterli məsələlərə əsaslanan elmi biliklər, araşdırma metodları və faktların (obyektlərin, proseslərin, hadisələrin) ekspert qiymətləndirilməsi sistemini təşkil edən tibb sahəsidir. Məhkəmə icraatı zamanı həll olunur və praktik sağlamlığın bəzi xüsusi vəzifələri vardır. == Tarixi == Ədli tibbinin mənşəyi qədim zamanlara gedib çıxır.

Azərbaycanda tibb Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının sağlamlığının və firavanlığının qorunmasına xidmət edir. Tibbi yardım sahəsində islahatlar və səhiyyə sisteminin istiqaməti iqtisadi və sosial infrastrukturun qlobal strateji inkişaf proqramının tərkib hissəsidir. Bu proqram bazar iqtisadiyyatı ilə yüksək həyat tərzi sürən demokratik cəmiyyətin qurulması prinsiplərinə əsaslanır. Azərbaycan Respublikasında tibb, əhalinin sağlamlığının qorunması sahəsində vətəndaşlarla dövlət orqanları, eləcə də dövlət və qeyri-dövlət səhiyyə sistemlərinin subyektləri arasında yaranan münasibətlər, əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə tənzimlənir. == Tarix == Azərbaycanda tibb tarixinin dərin kökləri var. Qədim insanlar müxtəlif xəstəliklərlə mübarizə aparmaq üçün, fövqəlgüclərə, sehrbazlığa inanırdılar. Azərbaycanda Azıx mağarasındakı daş dövrünə aid təsvirlər və piktoqraflar bu sehrbazlığa inancın sübutudur. Qədim insanlar müxtəlif xəstəlikləri müalicə etmək üçün dərman bitkilərindən istifadə edirdilər. Bu təcrübə, qədimdə Azərbaycan ərazisində yaşayan insanların arasındada yayılır. Bununla belə, ölkə ərazisində aparılan araşdırmalardan məlum olur ki müalicədə təkcə bitkilərdən istifadə olunmayıb.

Astronomik obyekt, göy cismi və ya səma cismi — müşahidə edilə bilən kainatda mövcud olan, təbii olaraq yaranan fiziki varlıq, birləşmə və ya struktur. Astronomiyada obyekt və cisim sözləri çox vaxt bir-birini əvəz edir. Bununla belə, astronomik cisim və ya göy cismi vahid, möhkəm əlaqəli, bitişik varlıq, astronomik obyekt və ya göy obyekti isə bir neçə cisimdən və ya bununla bərabər alt strukturlu digər obyektlərdən ibarət ola bilən mürəkkəb, daha zəif birləşmiş strukturdur.Astronomik obyektlərə planetar sistemlər, ulduz qrupları, dumanlıq və qalaktikalar, astronomik cisimlərə isə asteroidlər, peyklər, planetlər və ulduzlar aiddir. Kometa həm cisim, həm də obyekt kimi təyin edilə bilər: o donmuş buz və toz nüvəsi nəzərdə tutulduqda cisim, diffuz koma və quyruğu ilə bütün kometi təsvir edərkən obyektdir. == Qalaktika və daha çoxu == Kainatın iyerarxik quruluşa malik olduğunu söyləmək olar. Ən böyük miqyaslarda quruluşun əsas komponenti qalaktikadır. Qalaktikalar qruplar və topalar şəklində qurulur, çox vaxt daha böyük ifrattopalar daxilində, demək olar ki, voydlər (qaranlıq boşluqlar) arasında böyük saplar boyunca düzülür və müşahidə oluna bilən kainatı əhatə edən bir şəbəkə yaradır. Qalaktikalar birləşməyə səbəb ola biləcək digər qalaktikalarla qarşılıqlı əlaqə də daxil olmaqla, formalaşma və təkamül tarixlərindən asılı olaraq müxtəlif morfologiyalara, nizamsız, elliptik və diskəbənzər formalara malik olur. Diskəbənzər qalaktikalar spiral qollar və bariz bir halə kimi xüsusiyyətlərə malik linzaşəkilli və spiral qalaktikaları əhatə edir. Əksər qalaktikaların nüvəsində ifratkütləli qara dəlik var ki, bu da aktiv qalaktika nüvəsinin meydana gətirə bilər.

İdarəetmə obyektləri -radioverici qurğular və informasiyanın radiodalğaların köməyi ilə ötürülməsi üçün istifadə olunur. Yüksək tezlikli elektromaqnit sahəsi olan radiodalğa hərəkətdə olan materiyanın xüsusi formasıdır. Radioverici qurğunun tərkibinə verici və verici antena daxildir. Vericidə üç əsas proses baş verir: — yüksək tezlikli rəqsin generasiyası; — yüksək tezlikli rəqsin zəruri gücə qədər gücləndirilməsi; — yüksək tezlikli rəqsin parametrlərindən birinin (amplitudasının, tezliyinin və ya fazasının) ötürülən informasiyaya uyğun dəyişdirilməsi. Yüksək tezlikli rəqs avtorəqs generatorunda generasiya olunur. Bu generatoru oyadıcı və ya verici generator adlandırırlar. Belə ki o vericinin daşıyıcı tezliyini qərarlaşdırır. Yüksək tezlikli rəqsin parametrlərindən birinin ötürülən informasiyaya uyğun idarə olunması modulyasiya adlandırılır. Bu proses modulyatorda həyata keçirilir. İstifadə məqsədindən asılı olaraq vericidə amplitud modulyasiyası (AM), tezlik modulyasiyası (TM) və ya faza modulyasiyası (FM) həyata keçirilə bilər.

Ezel — 2009-cu ildən 2011-ci ilədək yayımlanan Türk istehsalı serial. Ssenarist Kərəm Dərənin 11 martda beyninə qan sızdığına görə teleserial 2 həftə yayımlanmamış, 12 apreldən etibarən yayımını davam etdirmişdir. Ezel teleserialı 2010-cu ildə ilk dəfə təqdim olunan İsmayıl Cem Televiziya Mükafatları müsabiqəsində 14 nominasiyadan 9-da mükafat qazanaraq böyük uğura imza atmışdır.

Mozel (fr. Moselle, ; alm. Mosel‎; lüksemb. Musel) — Fransa, Lüksemburq və Almaniyada çay. Reyn çayının sol qolu. Uzunluğu 545 kilometrdir. Hövzəsinin sahili 28,2 min km2-dir. Vokez diyarından başlayır. Marna-Reyn kanalı Mozeldən keçir. Şərq kanalı onu Sena çayı ilə birləşdirir.

Opel — alman avtomobil şirkəti. 21 yanvar 1862-də Adam Opel tərəfindən qurulub. İlk zamanlarında tikiş maşını və velosiped istehsal edən bir firma olaraq xidmət etməkdə idi. Avtomobil istehsalına isə 1899-cu ildən başlamışdır.

Mehmanxana, hotel, otel və ya qonaq evi (fr. hôtel) — Başqa yerdən gələn turistlərin və qonaqların müvəqqəti yaşaması üçün xüsusi təhcizatlı otaqları olan obyekt. == Mehmanxanaların təsnifatlaşdırılması meyarları == Mehmanxanalar müxtəlif meyarlara görə təsnifləşdirilir: 1. Komfort səviyyə; 2. Nömrə fondunun tutumu; 3. Mehmanxanaların funksional təyinatı; 4. Mehmanxananın yerləşdiyi yer; 5. Mehmanxananın işləmə müddəti; 6. Qonaqların yeməklə təminatı; 7. Qonaqların qalma müddəti; 8.

Oşel — == Tarixi == Tatarıstanın Tetüş rayonuna aid olan bu qədim yaşayış məntəqəsinin adı rus dilinə adaptasiya nəticəsində taninmaz dərəcədə dəyişmişdir. Belə dəyişmələr Aş çayının adında (indi Oş) və bu çayın üzərindəki Aş adlı üç kəndin adında (İndi Oşa) və Əşnək (indi Oşnyak) Kama çayının sağ qolu və Əştərə (Ştir) Tatarıstanın Arski rayonunda kənd adlarında özünü göstərir. Deməli, qədim tayfa adı olan Aş, sonradan rus sayağı dəyişmə nəticəsində Oş şəklinə çevrilmişdir. Çox şübhəsiz, Aş (As) tayfa adı və ya həmin tayfaya məxsus ölkə adını bildirən bu söz Aşlı (Oşel) ərazisində yaşayan Bulqar qəbiləsinin adı ilə bağlıdır. Tərkibində aş komponentli adlara Tatarıstanın hüdudlarından kənarda da rast gəlinir. Başqırdıstanın Belokatay rayonunda Aşit və Aşinski adında iki başqırd kəndi vardır. Mari Muxtar vilayətində Aşinski qəsəbəsi və Malaya Oşla çayı, eləcə də, Mokşa çayının qolu Oşla, Çını çayının (Oka höfzəsində) qollarından biri Aşlı çayı adları, Çelyabinsk vilayətində Aşinski şəhəri, Zabaykalyedə Onon çayının sol qolu Aşinqa, Xocənd vilayətində Aşit qəsəbəsi, Başqırdıstanda 1781-ci ilə qədər adı Aşkadar olan (indi Sterli Tamaq) şəhər adları Aş (As)larla əlaqədardır. Eşnek adında İrəvan-Talin qəzasında nahiyyə olması sənədlərdə rast gəlinir. Ehtimal etmək olar ki, Krımda Eşkene (indi Serovo), Aştaraq (Ermənistanda) adlarının da tərkibində Aş (As) hissəsi iştirak etmişdir. Türk toponimlərinin böyük bir qismi ruscaya uyğunlaşdırılmışdır ki, bu da yer adlarının mənşəyi və tarixi etimoloji şərhini, işlənməsini, həmçinin linqvistik araşdırmanın aparılması işini çətinləşdirir.