Lüğətlərdə axtarış.

Əmtəə — İqtisadi nəzəriyyədə müştərilərin istəklərini qarşılayan və faydalılıq təmin edən məhsul və xidmətlərdir. Əsasən əmtəələr və xidmətlər fərqləndirilir. İqtisadi nəzəriyyədə bütün əmtəələr maddi hesab edilsə də, həqiqətdə informasiya (və ya Məlumat) kimi əmtəələr qeyri-maddi əmtəələrdir. Misal üçün, digər əmtəələr arasında Alma maddi obyekt olsa da, xəbər qeyri-maddi sinif əmtəələrə aiddir və yalnız Kompüter, Mətbəə kimi alətlər vasitəsilə qavranıla bilir. == Əmtəələrin faydalılıq xarakteristikası == Əmtəələr öz faydalılığını artıra və azalda bilər və ya marjinal faydalı əmtəə kimi təsvir edilə bilər. Atmosfer kimi bəzi şeylər faydalıdır amma iqtisadi dəyəri yoxdur. Bunlar "pulsuz əmtəələr"ə daxildirlər. İqtisadi nəzəriyyədə pis yaxşının əksidir. Belə ki, hər hansı bir obyektin yaxşı və ya pis olması onun fərdi istehlakçısından asılıdır və buna görə də bütün əmtəələrin hər zaman yaxşı olmadığını anlamaq önəmlidir. == Əmtəələrin növləri == Əmtəələr fərqli xarakteristikalarına görə maddilik və ya nisbi elastiklik kimi müxtəlif kateqoriyalara bölünürlər.

Əmtəə birjası — müəyyən edilmiş birja qaydaları əsasında əvvəlcədən təyin olunmuş yerdə və vaxtda aşkar kütləvi sövdələşmə şəklində həyata keçirilən topdansatış ticarət bazarını təşkil etmək məqsədi güdən hüquqi və (və ya) fiziki şəxslərin könüllü birliyi əsasında yaradılan hüquqi şəxs statuslu təşkilatdır. Birja onunla əlamətdardır ki, burada ticarət müntəzəm təşkil edilir, malın keyfiyyətinə, şəraitinə və tədarük vaxtına olan tələblər eyniləşdirilmiş (unifikasiya olunmuş) olur, alıcıların və satıcıların qarşılıqlı təkliflərinə, sonradan sazişlər bağlanmasına əsaslanır. Birjalar xüsusi adamların assosiasiyası kimi təşkil olunur, çox vaxt korparasiya kimi birləşmiş olur və məqsəd isə, ticarəti rahatlaşdırmaq və ucuzlaşdırmaqdır.

Əmtəə fetişizmi – əmtəə istehsalı şəraitində istehsal münasibətlərinin insanlar arasında maddiləşməsi(fransızca fétiche-fetiş, pərəstişgah; portuqalca feitico-sehirbazlıq, tilsim deməkdir). Bu anlayışın özü tamamilə Karl Marksa məxsusdur. Əmtəə fetişizminin mahiyyəti insanlar arasındakı münasibətlərin əşyalaşmasında, əşya-əmtəənin onlar üzərində hakimiyyətidir. Burada insanlar üzərində hakim isehsal münasibətlərnin kortəbiiliyi zahirən onların üzərində müəyyən şeylərin hakimliyi təzahür edir. Əmtəə istehsalçısı özünün hər günki təcrübəsində əmin olur ki, onun maddi rifah halı əmtəənin bazarda "özünü aparmasından", onların satılıb-satılmamasından, baha və ya ucuz satılmasından asılıdır. Beləliklə, əmtəəyə çevrilmiş əşyalar sanki "canlı ruha" malik olurlar, yəni əmtəə forması almış əmək məhzulları insanın taleyini idarə edirlər. Buradan da əmtəəyə fövqəltəbii qüvvə kimi mistik münasibət əmələ gəlir. Əmtəə fetişizmi tarixi hadisə olub , obyektiv xarakter daşıyır və [kapitalizm|Kapitalizm] dövründə ən yüksək inkişafa çatır. İnsanlar arasında iqtisadi münasibətlərin maddiləşməsi şeylərin təbii xassələri ilə deyil, ictimai istehsalın təşkili xüsusiyyətləri ilə müəyyən olunur([K. Marks|Karl Marks], Kapital, c.1, səh. 83).

Əmtəə nişanı – hüquqi cəhətdən qorunan firma adı, firma nişanı, əmtəə nümunəsi və ya onların əlaqələndirilməsidir, başqa sözlə müəyyən firmanın əmtəələrinin digər firmanın məlumatlarından fərqləndirmək üçün xidmət göstərən müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyatdan keçən nişandır (işarədir, əlamətdir). Əmtəə nişanı – sahibkarın əmtəələrini və ya xidmətlərini digər sahibkarın əmtəələrindən və ya xidmətlərindən fərqləndirən və qrafik təsvir edilən nişan və ya nişanların hər hansı bir uzlaşması. Ticarət markasını (bəzən onu firma nişanı adlandırırlar) – malın (əmtəənin) hazırlayanı göstərən, məhsulu onu hazırlayanla və satıcısı ilə eyniləşdirən simvol işarəsi (nişanı), müəssisələrin adı, termin, şəkil, emblem və s. Bu zaman buraxılan məhsula yox, onu buraxan firmaya aid olan ticarət adını fərqləndirmək olar. Əmtəə nişanı geraldika işarələrini, coğrafi adları və s. ehtiva etmir, çünki onlar müstəsna mülkiyyət obyekti ola bilməzlər. Əmtəə nişanında istifadə hüquqlarına aiddir: o, hallanmır (təsir altına düşmür). Həmişə mətndə eyni üsulla fərqləndirilir (böyük hərflə, dırnaq işarəsi ilə, kursivlə, üslublaşmış şriftlə və s.); qeydiyyatdan keçmiş əmtəə nişanı xüsusi nişanla C (kopirayt) təchiz olunur (əmtəənin, yaxud malın olduğu ölkədə qəbul edilən). Əmtəə nişanının sahibi eyni məhsul və xidmətlər üçün əmtəə nişanından və onun variantlarından istifadə edilməsi üçün müstəsna hüquqa malikdir. Əmtəə nişanı istehsalçıya bir hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən təklif edilən əmtəə və xidmətlərin digər şəxslərin yekcins əmtəə və xidmətlərin fərqlənməsinə imkan verir, onların dəyərinə təsir edir, rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinə səbəb olur.

Əmtəə neft yağları — müxtəlif özlülüklü baza yağların və aşqarların qarışdırılması (kompaund edilməsi) nəticəsində alınan yağlardır, lakin bəzi əmtəə yağlarının tərkibində aşqar olmaya də bilər, bu da istisna hal kimi qiymətləndirilir. == Tətbiq sahəsi == Əmtəə yağları tətbiq sahəsinə görə sürtkü və qeyri sürtkü yağlara bölünür: === Sürtkü yağları: === Motor yağları Transmissiya yağları İndustrial yağlar Aviasiya yağları Energetik yağlar === Qeyri sürtkü yağları: === Texnoloji yağlar Tibbi yağlar Parfumeriya yağları Elektroizolyasiya yağları Plastifikatorlar Əmtəə sürtkü yağlarına motor, transmissiya və xüsusi təyinatlı yağlar aiddir. Əmtəə qeyri sürtkü yağlarına – texnoloji, elektroizolyasiya, tibbi, parfumeriya yağları və plastifikatorlar aiddir. == Əmtəə sürtkü yağları == Əmtəə sürtkü yağları – maşın və mexanizmlərdə hərəkətdə olan hissələrin bərk səthlərinin arasında olan sürtünmənin azalmasını təmin edir və bu hissələrin köhnəlməsinin qarşısını alır. Əmtəə yağları təyinat, özlülük və istismar hassələrinə görə müxtəlif cür təsnifatlanır. Rusiya Federasiyasının standartlarına görə, yağlar sinflərə bölünür və sinif adının birinci hərfi ilə markalanır. Məsələn, Motor yağları "M" hərfi ilə; İndustrial yağlar – "İ" hərfi ilə; Transmissiya yağları – "T" hərfi ilə və s. == Mənbə == В.М.Капустин. Б.П.Тонконогов, И.Г.Фукс. "Технология переработки нефти".

Əmtəə istehsalı — bütün məhsulların satış üçün yaradıldığı bir təşkilat növüdür. İctimai əmək bölgüsü səbəbindən yaranır və iqtisadi cəhətdən təcrid olunmuş istehsalçılar tərəfindən həyata keçirilir. == Tarixi == Sadə əmtəə istehsalı müstəqil özəl istehsalçı-kəndli və sənətkarlar arasında mübadilə üçün məhsul istehsalıdır. Onun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: İctimai əmək bölgüsü əmtəə istehsalının mövcudluğunun maddi şərti kimi. İstehsal vasitələrinə və əmək məhsullarına xüsusi mülkiyyət. Mülkiyyətçinin istehsal vasitələri və ictimai ehtiyacların ödənilməsi üçün şəxsi əməyi əmək məhsullarının alqı-satqısı yolu ilə həyata keçirilir. İnsanlar arasında iqtisadi əlaqə bazar vasitəsilə həyata keçirilir, yəni sosial xarakter daşıyır. İnkişaf etmiş əmtəə istehsalı ilə təkcə bütün əmək məhsulları deyil, həm də istehsal amilləri, o cümlədən əmək əmtəəyə çevrilir. Bazar münasibətləri universal xarakter alır. Əşyalar arasında münasibətlər kimi çıxış edən bütün iqtisadi münasibətlər sisteminin refikasiyası baş verir və əmtəə fetişizmi yaranır.

Dövlət qiymətli kağızları — dövlət tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızlar. Bu qiymətli kağızlar borc qiymətli kağızları kateqoriyasına aiddir. Dövlət qiymətli kağızları Bakı Fond Birjasında ən böyük ticarət həcminə sahib maliyyə alətləridir. Maliyyə Nazirliyi tərəfindən buraxılan dövlət istiqrazları tədavül müddətinə görə qısamüddətli (1 ay, 3 ay, 6 ay və 1 il), orta müddətli (2 il və 3 il) və uzun müddətli (5 il və daha artıq) ola bilər. Bu dövlət qiymətli kağızları dövlətin daxili borclanma aləti olmaqla, büdcə kəsrinin maliyyələşməsi məqsədilə buraxılır. Maliyyə Nazirliyinin istiqrazları üzrə hüquqi və fiziki şəxslər, rezident və qeyri-rezidentlər alıcı qismində çıxış edə bilərlər. == Dövlət qiymətli kağızlarının növləri == === SSRİ === SSRİ-də dövlət qiymətli kağızlarının aşağıdakı növləri buraxılırdı:: Dövlət Müharibə Krediti İstiqrazları Xalq təsərrüfatının bərpası üçün dövlət kreditinin istiqrazları; SSRİ xalq təsərrüfatının inkişafı üçün dövlət kreditinin istiqrazları Dövlət istiqrazları 3% daxili uduşlu kredit; digər istiqrazlar === ABŞ === ABŞ-də dövlət qiymətli kağızlarının aşağıdakı növləri buraxılır (bax: ABŞ Xəzinədarlığının Qiymətli Kağızları): Qısamüddətli Xəzinə vekselləri (Vekslər) Ödəmə müddəti 1 ildən 9 ilə qədər olan ortamüddətli xəzinə istiqrazları (Qeydlər). Ödəmə müddəti 10 ildən çox olan uzunmüddətli xəzinə istiqrazları (İstiqrazlar). Xəzinədarlıq İnflyasiyadan Qorunan İstiqrazlar (TIPS). == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Берзон Н. И., Аршавский А. Ю., Буянова Е. А. Фондовый рынок.

Çikaqo əmtəə birjası (ing. Chicago Board of Trade) — dünyada ən böyük birja hesab olunur. 1848-ci ildə yaradılmışdır. Bu birjada fyuçers müqavilələrinin 37 və opsion müqavilələrinin 39 növü üzrə əməliyyat baş verir. 1998-ci ildə 218 mln fyuçers və 61 mln opsion müqavilələri bağlanılmışdır. Ticarətin əsas obyektlərinə daxildir: dənli (buğda, qarğıdalı, yulaf, soya paxlası), zeytun, yanacaq (neft, mazut, benzin), broyler, faner, qiymətli metallar (qızıl və gümüş), ABŞ-nin xəzinə biletləri və istiqraz vərəqələri, bələdiyyə istiqraz vərəqələri, səhm və istiqraz vərəqələrinin indeksləri. Bu 1975-ci ildə faizli fyuçerslərlə ticarətlə başlamış, hökumət ipoteka assosiasiyasının ipoteka sertifikatlarıüzrə müqavilələr, 1977-ci ildə isə ABŞ-nin dövlət borcunun istiqraz vərəqələri üzrə müddətli müüqavilələrin alğı-satqısını aparan birinci birja olmuşdur.

Mallar və xidmətlər (ing. goods and services) — istehsalın, iqtisadi fəaliyyətin nəticəsini xarakterizə edən termin. Müəyyən bir müddət ərzində ayrı bir müəssisənin (təşkilatın), sənayenin, kənd təsərrüfatının və ya ölkənin və ya bütün dünyanın bütün xalq təsərrüfatının istehsalı nəticəsində yaranan məhsullar məcmusudur. == Məhsulun planlaşdırılması və uçotu == Məhsulların bütün dəsti ümumiyyətlə istehsal vasitələri (əmək vasitələri və əmək obyektləri) və istehlak malları (qida və qeyri-ərzaq məhsulları) bölünür . Planlaşdırma və mühasibat məqsədləri üçün məhsullar fiziki (fiziki vahidlər) və dəyər (pul vahidləri ilə) ölçülə bilər. Ənənəvi şəklində istehsal həcminin ölçüləri bunlardır: fiziki vahidlər (ton, kiloqram , metr (elektrik, fiber optik kabel), kvadrat metr (üzlüklü plitələr, parket) və digərləri); şərti təbii vahidlər (minlərlə (aşağıya baxın) şərti bankalar, şərti şifer təbəqələr, şərti parçalar, rulonlarda, rulonlarda və digərləri). sayma çəkisi — çox sayda kiçik homojen tarazlıq məhsulunun (yarı bitmiş məhsullar, (mini) aqreqatlar, qoz-fındıqlar, yuyucular, boltlar, toplar, düymələr və s.) sürətli sayılması üçün; hesablanmış çəkidə əhəmiyyətli (bilinməyən) məhsul sayı müəyyən nisbətdə eyni ölçülü (məlum olmayan) kiçik (məlum) sayı ilə tarazlaşdırılır (ölçüsüz - 10: 1, 100: 1, 1000: 1); Hesablanmış ağırlıq fabriklərdə, anbarlarda, qida fabriklərində və bənzərlərində istifadə olunur. İstehsalın dəyər ifadəsində həcmi müxtəlif göstəricilərlə müəyyən edilir. hazır məhsullar — hazırkı standartlara və ya təsdiq olunmuş spesifikasiyalara cavab verən, tamamən işlənmiş (pərçimlənmiş) bir məhsul olan müştəri və ya təşkilatın anbarı tərəfindən qəbul edilmiş öz istehsalımızın məhsulları və yarımfabrikatları. kommersiya məhsulları - satış üçün nəzərdə tutulmuş məhsulların qiymətləndirilməsi (hazır məhsullar, yarımfabrikatlar, istehsal xarakterli işlər və xidmətlər); ümumi məhsul (ümumi məhsul və məhsulların payı (ümumi məhsulun ümumi həcmində)) müəssisə tərəfindən istehsal olunan bütün növ məhsulların maya dəyəri və satışa təqdim olunan məhsulları təşkil edən elementlərə əlavə olaraq müvafiq dövr üçün bitməmiş istehsalın dəyişməsi, xammal dəyəri və müştəri materialları və bəzi digər elementlər; xalis istehsal — müəssisənin müəyyən bir dövr üçün iqtisadi fəaliyyəti nəticəsində yeni yaradılan dəyər.

Qiymətli kağız — müəyyənləşdirilmiş formaya riayət edilməklə hər hansı hüququ təsdiqləyən elə bir sənəddir ki, həmin hüquq bu sənəd olmadan həyata keçirilə və başqa şəxsə verilə bilməz. == Qiymətli kağızların növləri == Qiymətli kağızlar, pul və yaxud əmtəə sənədləridir, onların sahibinə mülk hüquqları verilir və müəyyən pul məbləğlərinin, gəlirlərin alınmasına hüquq verir. Pullu qiymətli kağızlara — istiqraz vərəqələrini, vekselləri, pul çeklərini aid etmək olar. Əmtəə qiymətli kağızlara — onların sahiblərinin maddi, mülkiyyət hüquqlarını təsbit edən konosamentlər (əmtəə fakturaları), anbar vəsiqələri aiddir. Qiymətli kağızların arasında xüsusi yeri səhmlər tutur, onlar istər pul istərsə də mülk hüquqlarını əks etdirir. Qiymətli kağızlar alqı-satqı obyekti ola bilər. Qiymətli kağız forması və rekvizitləri qanunvericiliklə müəyyənləşən və hər hansı hüququ təsdiq və təsbit edən sənəddir. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 987.1-ci maddəsində qiymətli kağız anlayışı aşağıdakı kimi verilmişdir:"Qiymətli kağız müəyyənləşdirilmiş formaya riayət olunmaqla hər hansı hüququ təsdiqləyən elə bir sənəddir ki, həmin hüquq bu sənəd olmadan nə həyata keçirilə bilər, nə də başqa şəxsə verilə bilər. Qiymətli kağız başqasına verildikdə onun təsdiqlədiyi bütün hüquqlar da keçir." ABŞ-nin Vahid Ticarət Kodeksində qiymətli kağızlara aşağıdakı anlayış verilir: Qiymətli kağızlar (securities) – pul kapitalını cəlb etmək üçün silsiləvi olaraq buraxılan qiymətli kağızlardır, yəni: səhm, istiqraz, dövlətin borc öhdəlikləri və onlardan törəyən sənədlərdir (klassik opsionlar, varrant, üstünlük hüququ və s.). Qiymətli kağızları iki böyük qrupa ayırmaq olar; birinci dərəcəli əsas qiymətli kağızlar, ikinci dərəcəli törəmə qiymətli kağızlar.

Qiymətli kağızların alınması (uzun alış və ya uzun mövqe, həmçinin yüksək alış) (ing. long buying) — qiymətli kağızların və ya valyutanın dəyərinin artması gözləntisi ilə əldə edilməsi. Valyuta əməliyyatlarının çox hissəsini təşkil edən valyuta əməliyyatlarının ən mühüm növü spot əməliyyatlardır. “Al və saxla” investisiya strategiyasına uyğundur. == Təhlükəsizlik == Səhm və ya istiqraz kimi qiymətli kağızlar baxımından və ya ekvivalent olaraq, qiymətli kağızda uzun müddətə sahib olmaq o deməkdir ki, qiymətli kağızın qiyməti qalxarsa, qiymətli kağızın bahalaşacağı və qazanc əldə edəcəyi gözləntiləri ilə vəzifə sahibi qiymətli kağıza sahibdir. Uzun vəzifələrə investisiya etmək daha çox yayılmış investisiya təcrübəsidir. == Gələcək == Gələcəkdə uzun müddət davam etmək o deməkdir ki, mövqe sahibi müqavilənin müddəti başa çatdıqda əsas aləti müqavilə qiymətinə almağa borcludur. Vəzifə sahibi əsas alətin qiyməti artarsa, qazanc əldə edəcək, çünki ödədiyi qiymət bazar qiymətindən az olacaq. == Seçim == Seçim investoru zənglər üzrə satmaq opsionlarını almaq və ya satmaqla əsas investisiyada uzun mövqeyə (texniki jarqonda “in” sözü buraxılır) daxil olur. Bu, əsas aktivi almaq və ya ticarət fyuçersləri ilə uzun müddət davam etməkdən fərqlidir, çünki opsionda uzun müddət davam etmək, əsas alətin qiymətinin qalxacağı təqdirdə opsion sahibinin mənfəət əldə edəcəyi demək deyil.

Qiymətli kağızların emissiyası — emissiya qiymətli kağızlarının maliyyə bazarlarında yerləşdirilməsi üçün emitentin qanunla müəyyən edilmiş hərəkətlərinin ardıcıllığı; qiymətli kağızların dövriyyəyə buraxılması, o cümlədən qiymətli kağızların onların ilk sahiblərinə - vətəndaşlara və ya hüquqi şəxslərə satılması. Şirkətlər tərəfindən qiymətli kağızların (səhmlərin və istiqrazların) buraxılması uzunmüddətli (buraxılmış) kapitalın cəlb edilməsi vasitələrindən biridir. Bir qayda olaraq, səhmlər əlavə kapitala cari ehtiyacları ödəmək üçün səhmdar cəmiyyət tərəfindən buraxılır, istiqrazlar isə uzunmüddətli borclanma növüdür. Qiymətli kağızların emissiyası sənaye, ticarət, kommunal və məişət xidməti, kredit və maliyyə sahəsində səhmdar cəmiyyətləri, habelə dövlət tərəfindən həyata keçirilə bilər. == Qiymətli kağızların buraxılışının mərhələləri == Qiymətli kağızların standart emissiyası aşağıdakı addımları əhatə edir: emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edilməsi; səhm qiymətli kağızlarının buraxılması haqqında qərarın təsdiq edilməsi; emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı; emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi (qiymətli kağızların əsas sahiblərə verilməsi); emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabatın dövlət qeydiyyatına alınması və ya emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının nəticələri haqqında bildirişin qeydiyyat orqanına təqdim edilməsi. Bəzi hallarda qiymətli kağızların buraxılması proseduru standartdan fərqli ola bilər. Beləliklə, məsələn, birləşmə, bölünmə, ayrılma və çevrilmə formasında həyata keçirilən səhmdar cəmiyyəti yaradılarkən və ya hüquqi şəxslərin yenidən təşkili zamanı qiymətli kağızların buraxılması qaydası aşağıdakı kimidir: emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edilməsi; emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi; emissiya haqqında qərarın və emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabatın təsdiqi; emissiyanın eyni vaxtda dövlət qeydiyyatı və emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabat. == Qiymətli kağızların buraxılışının məqsədləri == Məsələnin məqsədi lazımi vəsaiti toplamaqdır. Qiymətli kağızlar emitentlər tərəfindən aşağıdakı məqsədlərdən biri üçün buraxılır: Səhmdar cəmiyyəti yaradılarkən ilkin nizamnamə kapitalının formalaşdırılması; Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının artırılması; Əvvəllər buraxılmış qiymətli kağızların konsolidasiyası və ya bölünməsi; Səhmdar cəmiyyətinin və ya digər hüquqi şəxslərin yenidən təşkili (səhmdar cəmiyyətinə çevrildikdə); Təsərrüfat subyektinin əvvəllər buraxılmış qiymətli kağızlarının verdiyi hüquqların həcminin dəyişməsi; Öz kapitalının doldurulması (borc alınmayan investisiyaların cəlb edilməsi); Borclanmış investisiyaların cəlb edilməsi. == Qiymətli kağızlar prospektində yerləşdirilmiş məlumatlar == Qiymətli kağızlar prospektində yerləşdiriləcək qiymətli kağızlar haqqında aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir: səhmlər haqqında ümumi məlumat (kateqoriya, növü, hərəkət forması); qiymətli kağızlara hüquqların saxlanması və uçotu qaydasını; emissiyanın ümumi həcmi (nominal ilə); yerləşdiriləcək səhmlərin sayı; bir səhmin nominal dəyəri; səhmlərin verdiyi hüquqlar; istiqrazlar haqqında ümumi məlumatlar (istiqrazların seriyası və forması, buraxılışının ümumi həcmi, yerləşdiriləcək istiqrazların sayı, bir istiqrazın nominal dəyəri; istiqrazların verdiyi hüquqlar; istiqrazın ödəmə müddəti; istiqrazların ödənilməsi şərtləri və qaydası; qiymətli kağızların emitenti haqqında məlumatlar; qiymətli kağızlara hüquqların uçotunu aparan təşkilatların (registratorların) adları; qiymətli kağızların yerləşdirilməsinin başlama və bitmə tarixləri; yerləşdirilmiş istiqrazlar üçün təminat; qiymətli kağızların yerləşdirilməsinin dəyəri və hesablaşma şərtləri (qiymətli kağızın yerləşdirilməsi qiyməti və ödəniş forması) haqqında məlumat; qiymətli kağızların ödənilməsi şərtləri və qaydası; qiymətli kağızların ilkin yerləşdirilməsində iştirak edən təşkilatlar (anderrayterlər) haqqında məlumatlar; qiymətli kağızların yerləşdirilməsindən əldə edilən vəsaitdən istifadə istiqaməti; qiymətli kağızlardan gəlirlər haqqında məlumat; yerləşdirilmiş qiymətli kağızlar üzrə gəlirlərin vergiyə cəlb edilməsi qaydası və s.

Qiymətli kağızların dövriyyəsi (ing. securities circulation) — qiymətli kağızlara hüquqların ötürülməsinə səbəb olan mülki əqdlərin bağlanması. Təkrar qiymətli kağızlar bazarında baş verir. Qiymətli kağızların ictimai tədavülü də aşağıdakı kimi fərqləndirilir: fond birjalarının və qiymətli kağızlar bazarında ticarətin digər təşkilatçılarının hərraclarında qiymətli kağızların dövriyyəsi; qiymətli kağızları qeyri-məhdud sayda şəxslərə təklif etməklə qiymətli kağızların dövriyyəsi də daxil olmaqla. Rusiyada qiymətli kağızların dövriyyəsi Mülki Məcəllə ilə tənzimlənir və Qiymətli Kağızlar Bazarı üzrə Federal Komissiya tərəfindən nəzarət edilir. Dövriyyə qaydası qiymətli kağıza olan hüquqların mülkiyyəti ilə müəyyən edilir. Adsız qiymətli kağızlara gəldikdə (məsələn, istiqrazlar, çeklər, köçürmə vekselləri, əmanət sertifikatları, depozit sertifikatları, əmanət kitabçaları, konosamentlər, sadə anbar öhdəlikləri) onların başqa şəxsə verilməsi kifayətdir. Adlı qiymətli kağızlara münasibətdə (məsələn, səhmlər, istiqrazlar, çeklər, veksellər, əmanət sertifikatları, depozit sertifikatları, konosamentlər, ikiqat anbar qəbzləri) tələblərin verilməsində (verilməsində) xüsusi prosedura əməl edilməlidir. Sifarişli qiymətli kağızlara gəldikdə (məsələn, çeklər, veksellər, konosamentlər, ikili anbar qəbzləri) indossament vasitəsilə üçüncü şəxsə verilə bilər. Ən çox satıla bilən adsız qiymətli kağızlardır.

Qiymətli kağızların kreditləşdirilməsi (ing. SLB или Securities Lending and Borrowing) — aktivlərin qısamüddətli satışını ödəmək üçün qiymətli kağızların alınması və borclanması. Bazar iştirakçılarına müxtəlif qiymətli kağızlar fondları, həmçinin opsion treyderləri və digər idarəetmə şirkətləri daxildir. Qiymətli kağızların kreditləşdirilməsi əməliyyatları birjadankənar bazarda həyata keçirilir. Əməliyyatın tərəfləri vasitəçilərin xidmətlərindən istifadə edirlər: kreditorlar — depozitar xidmətləri; borcalanlar baş brokerlərin xidmətlərindən istifadə edirlər. SLB istifadə olunur: qısa satışları əhatə etmək; vergi arbitrajı məqsədləri üçün. Qısa satış vəziyyətində, satıcılar qiymətli kağızı başqa qarşı tərəfdən — SLB əməliyyatının qarşı tərəfindən borc almalıdırlar. Kredit riskini azaltmaq üçün borcalan borc verənə nağd pul — girov şəklində girov təqdim edir, onun məbləği bir qayda olaraq (lakin mütləq deyil) qiymətli kağızların bazar dəyərindən yüksəkdir. Borcalan bazardakı qısa mövqeyini bağladıqdan sonra SLB əməliyyatı bağlanır — qiymətli kağızlar və girov ilkin sahiblərinə qaytarılır. Qısa satışları əhatə etmək məqsədlərinə əlavə olaraq, SLB əməliyyatları müxtəlif yurisdiksiyalar arasında vergi arbitrajı məqsədləri üçün də istifadə edilə bilər.

Qiymətli kağızların yerləşdirilməsi — qiymətli kağızların ilk sahibi tərəfindən özgəninkiləşdirilməsinə yönəldilmiş əməliyyatların həyata keçirildiyi qiymətli kağızların buraxılması mərhələsi. Qiymətli kağızların kütləvi təklifi — qiymətli kağızların açıq abunə yolu ilə yerləşdirilməsi, o cümlədən qiymətli kağızların fond birjalarının və qiymətli kağızlar bazarında ticarətin digər təşkilatçılarının hərraclarında yerləşdirilməsi də mövcuddur. == Yerləşdirmə == Texniki cəhətdən qiymətli kağızların özgəninkiləşdirilməsi aşağıdakılar tərəfindən həyata keçirilir: (adlı qiymətli kağızlar yerləşdirildikdə) registratorda və/və ya depozitarda ilk sahiblərin hesabları üzrə kredit qeydlərinin aparılması; (məcburi mərkəzləşdirilmiş saxlama ilə sənədli istiqrazlar yerləşdirildikdə) qiymətli kağızların ilk sahiblərinin depozitardakı hesabları üzrə kredit qeydlərinin aparılması; (sənədli istiqrazlar məcburi mərkəzləşdirilmiş saxlama olmadan yerləşdirildikdə) sənədli istiqrazların sertifikatlarının ilk sahiblərinə verilməsi. == Göndərmə tarixləri == Aşağıdakı üsullardan biri ilə yerləşdirilmiş qiymətli kağızların buraxılışı zamanı yerləşdirmə eyni vaxtda baş verir: səhmdar cəmiyyəti təsis edərkən, səhmdarlar arasında bölüşdürülməsi ilə, nominal dəyər dəyişdikdə, hüquqlar dəyişdikdə, konsolidasiya və parçalanma zamanı çevrilmə yolu ilə. Qapalı abunə ilə qiymətli kağızların yerləşdirilməsi qiymətli kağızların əlavə buraxılışının dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra, açıq abunə ilə isə əlavə buraxılış emissiyasının dövlət qeydiyyatı haqqında məlumat dərc edildiyi gündən iki həftədən gec olmayaraq başlanır. dövri çap nəşrində qiymətli kağızlar və aşağıdakı dövrlərin ən azı bitənə qədər davam edir: yerləşdirmənin başlanmasından bir il sonra; qiymətli kağızların əlavə emissiyası haqqında qərarda göstərilən müddət; yerləşdirilmiş qiymətli kağızların sonuncunun yerləşdirilməsi.

Adsız qiymətli kağızlar — qiymətli kağız o halda adsız sayılır ki, ona əsasən borclu öhdəliyi bu qiymətli kağızı təqdim edən istənilən şəxsə icra etməyi öz üzərinə götürür. [mənbə göstərin] Adsız qiymətli kağız - Sahibi haqqında heç bir yerdə qeydiyyat aparılmayan qiymətli kağızlar. Bu qiymətli kağızlar üzrə sahiblik hüququ müvafiq sertifikatı təqdim edən şəxsə aiddir. Anonimliyini saxlamaq istəyən investorlar üçün maraqlıdır. (Mülki Məcəllə Komentariyası) Adsız səhmlər - Sahibi haqqında heç bir yerdə qeydiyyat aparılmayan səhmlər. Bu səhmlər üzrə sahiblik hüququ müvafiq sertifikata malik olan şəxsə aiddir.

Listinq (ing. list — siyahı) — qiymətli kağızların birja siyahısına daxil edilməsi (birja ticarətinə buraxılmış qiymətli kağızların siyahısı), qiymətli kağızların birja tərəfindən müəyyən edilmiş şərtlərə və tələblərə uyğunluğunun monitorinqi prosedurlarının məcmusu. Siyahıya tez-tez mübadilə siyahısının özü deyilir. Qiymətli kağızlar sənədlərin yoxlanılmasından və qiymətli kağızın birinci və ya ikinci səviyyəli kotirovka vərəqəsinə daxil edilməsindən sonra listinq prosedurundan keçmiş kimi tanınır. Siyahıya salınma proseduru aşağıdakı addımları əhatə edir: qiymətli kağızların listinqinə və ikinci səviyyəli kotirovka vərəqəsinə daxil edilməsi qaydası haqqında arayış, habelə listinqdə olmayan qiymətli kağızların ticarət təşkilatçısı vasitəsilə dövriyyəyə buraxılması haqqında ərizə. Qiymətli kağızların listinqi və onların birinci səviyyəli kotirovka vərəqəsinə daxil edilməsi qaydası haqqında ərizə yalnız həmin qiymətli kağızların emitenti tərəfindən verilə bilər. Ekspert qiymətləndirməsi üçün birja ilə müqavilənin bağlanması. Emitentin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə təsir göstərən mühüm faktlar haqqında məlumatın açıqlanması. Emitentin gəlirliliyi, likvidlik əmsalları və s. kimi göstəricilər əsasında qiymətli kağızların ekspertizasının aparılması.

Qiymətli kağızlar bazarı, fond bazarı (ing. securities market, ing. stock market, ing. equity market) — iştirakçıları arasında qiymətli kağızların buraxılması və dövriyyəsi ilə əlaqəli iqtisadi münasibətlər məcmusu. == Qiymətli kağızlar bazarının infrastrukturu == == Tarixi == Qiymətli kağızlar bazarının tarixi bir neçə əsrdir. Onun meydana gəlməsi çox vaxt 15–16-cı əsrlərdə dövlət qiymətli kağızları bazarının yaranması ilə əlaqələndirilir. Bu dövrdə dövlət ehtiyacları üçün vəsait çatışmazlığını ödəmək üçün lazım olan əlavə vəsait cəlb etmək üçün dövlətlər həm daxili, həm də xaricdə qiymətli kağızlar buraxmağa və yerləşdirməyə başladılar. Məsələn, 1556-cı ildə dövlət qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi üzrə əməliyyatların aparıldığı Antverpendə birja quruldu. XVI əsrin əvvəllərində. ticarətin təkamülü birjaların meydana çıxmasına səbəb oldu.

Əmtə çayı — Rusiya Federasiyasının Rostov vilayəti ərazisindən axan çay. Əmtə çayı Don çayının hövzəsinə daxil olan Curyuk-Sal çayının sağ qolunu təşkil edir. Çayın uzunluğu 39 km, hövzəsinin sahəsi isə 570 km² təşkil edir. Çayın mailliliyi 1.4 m/km təşkil edir. Çay üzərində balıqların ovlanması məqsədi ilə kiçik su tutarları hazırlamışlar. Mənbəyinin hündürlüyü 110 metr, mənsəbinin hündürlüyü isə 56 metrdir. Çay sistemi: Əmtə → Curak-Sal → Sal → Don. == Adı == Rostov vilayətində Böyük Əmtə adlı axar vardır. Bu axar Malaya Kuberle çayının sol qolunu təşkil edir «Rostov vilayətinin təbiəti» adlə dərgidə 1940-ci ildə Yamta çayı olaraq adlandırılır. Böyük ehtimal ki, çayın adı kalm.

Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiya qiymətli kağızlar bazarının stabilliyinin pozulmasına səbəb ola bilən, qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarının qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə qiymətli kağızların bazar qiymətinin hər hansı bir üsulla əvvəlcədən razılaşdırılmış, qəsdən edilmiş əməllər ilə süni olaraq dəyişdirilməsidir. == Manipulyasiyaların növləri == Bağlanma anında qiymət qoyuluşu (Marking the close). Qiymətli kağızların bağlanış qiymətini (törəmə maliyyə alətlərinin isə müqavilə müddətinin son günündə) dəyişmək üçün bazarın bağlanma anına yaxın onların qəsdən alınması/satılması. Qiymətli kağızların kütləvi təklifindən sonra sövdələşmə aparmaq (Colluding in the after market of an İPO).Bu hal, xüsusilə, qiymətli kağızların ticarəti başlayan kimi müşahidə olunur. İlkin kütləvi təklif zamanı səhmlərini yerləşdirmiş tərəflər qiymətli kağızların qiymətini süni olaraq qaldıraraq digər investorların marağını artırmaq və sonradan öz səhmlərini istədikləri qiymətə satmaq məqsədilə, ticarət başlayan kimi əlavə səhmləri almaq haqqında gizli razılığa gəlirlər. Qanunsuz sıxışdırma (Abusive squeeze). Manipulyasiyanın bu növü, maliyyə aktivlərinin və/yaxud “derivativ” müqavilələrin əsasını təşkil edən məhsulların təklifi, tələbatı və ya çatdırılma mexanizmləri üzərində nəzərə çarpacaq təsiri olan, qiymətləri ciddi surətdə təhrif etmək (və digərlərinin öz öhdəliklərini yerinə yetirmələri üçün məhsulu bu qiymətə çatdırmaq, qəbul etmək və ya təxirə salmağa məcbur etmək) məqsədini güdən dominant tərəfə və ya tərəflərə aiddir (Qeyd etmək lazımdır ki, tələb və təklifin müvafiq nisbəti bazarda gərginlik yarada bilər. Lakin bu, özü-özlüyündə bazarda manipulyasiya hesab edilə bilməz. Həmçinin məhsulun təklifi üzərində nəzərə çarpacaq nəzarət, özü-özlüyündə manipulyasiya hesab edilməməlidir Qiymət üzrə minimal səviyyənin yaradılması (Creation of a floor in the price pattern). Bu addımlar adətən emitentlər və ya onlara nəzarət edən digər təşkilatlar tərəfindən atılır və bu zaman, əqdlər və sifarişlər elə üsulla keçirilir ki, səhmin qiymətinin müəyyən səviyyədən aşağı düşməsinin qarşısını alan maneələr yaradılsən.

İkinci qiymətli kağızlar bazarı — qiymətli kağızların alınıb satıldığı bazardır. Bu bazar artıq emitent üçün yeni maliyyə mənbələri yığmır, yalnız sonrakı investorlar arasında mənbələri yenidən bölüşdürür. Yenidən satma mexanizmi olaraq, investorlara sərbəst qiymətli kağızları alqı-satqı imkanı verir. İkincili bazar və ya onun zəif təşkilatı olmadığı təqdirdə, qiymətli kağızların sonrakı satışı qeyri-mümkün və ya çətin olardı, bu da investorları qiymətli kağızların hamısını və ya bir hissəsini almaqdan çəkindirəcəkdir. Nəticədə, cəmiyyət itirən tərəfdə qalacaqdı, çünki bir çoxu, xüsusən də ən yeni təşəbbüslər lazımi maddi dəstəyi almayacaqdı. == Təkrar bazarın növləri == Təkrar qiymətli kağızlar bazarı mübadilə (mütəşəkkil) və qeyri-mübadilədir (mütəşəkkil deyil). birja qiymətli kağızlar bazarı qiymətli kağızların dövriyyəsi sahəsində peşəkar iştirakçılar tərəfindən təşkil olunan və iştirakçılarının bir yerdə, eyni zamanda ticarət üçün birləşməsi ilə xarakterizə olunan bir bazardır. Pul kapitalının hərəkətinə xidmət edən mütəşəkkil, müntəzəm fəaliyyət göstərən bir bazardır. Bu bazar növü, nizamnamə kapitalının real işləmə səviyyəsini əks etdirən qiymətli kağızlara tələb və təklifi, onların balansını birja qiymətləri hesabına cəmləşdirməyə imkan verir. birjadan kənar qiymətli kağızlar bazarı, təşkilatçı olmadığı təqdirdə və ticarətin tək bir vaxtı və yeri olan bazar iştirakçıları arasında həyata keçirilən iqtisadi münasibətlər sistemidir.

İlkin qiymətli kağızlar bazarı — ilk buraxılmış qiymətli kağızların yerləşdirildiyi bazardır. Əslində, ilkin bazar səhmlərin və ya istiqrazların buraxıldıqdan dərhal sonra yerləşdirildiyi birjadır — mallar buraya birbaşa istehsalçıdan gəlir. İlkin qiymətli kağızlar bazarının əsas funksiyaları bunlardır: buraxılışın təşkili; yerləşdirmə və uçot; tələb və təklif arasında balansın saxlanması. Alıcılar satınalmaları necə ləğv edəcəklərinə qərar verə bilərlər: dividendlər üçün saxlayın və ya mənfəət üçün yenidən satın. Eyni zamanda, səhmlərin ilkin bölgüsü heç vaxt yekun deyil, əslində bu, kapitalın sonrakı hərəkəti üçün yalnız başlanğıcdır. Əksər investorlar öz əmanətlərində dinamik artımda maraqlı olduqlarından, gec-tez bütün aktivlər ikinci dərəcəli ticarət mərtəbələrində başa çatır. Yeni buraxılmış qiymətli kağızları almış istənilən birja üzvü onları hərraca çıxarmaq hüququna malikdir (emitentin satış üçün xüsusi şərtlər müəyyən etdiyi hallar istisna olmaqla). İlkin yerləşdirmənin iki növü mövcuddur — özəl və ictimai. Şəxsi yerləşdirmə (ing. private placement).

Qiymətli kağızların ticarəti haqqında qanun (USA, 1934), (ing. The Securities Exchange Act of 1934) — qiymətli kağızların (səhmlərin və istiqrazların) ticarətini tənzimləyən qanun. Qiymətli Kağızlar Ticarət Komissiyası 1934-cü il tarixli Qiymətli Kağızlar Ticarət Qanununa əsasən yaradılmışdır.Şirkətlər ilkin bazar kimi tanınan qiymətli kağızlar buraxaraq milyardlarla dollar qazandırırlar. Bu orijinal məsələləri tənzimləyən 1933-cü il Qiymətli Kağızlar Aktı ilə müqayisədə, 1934-cü il Qiymətli Kağızlar Mübadiləsi Qanunu həmin qiymətli kağızların emitentlə əlaqəsi olmayan şəxslər arasında tez-tez brokerlər və ya dilerlər vasitəsilə təkrar ticarətini tənzimləyir. Təkrar bazarda ticarət vasitəsilə hər il trilyonlarla dollar qazanılır və itirilir. == Qiymətli Kağızlar Assosiasiyaları == 1934-cü il Qanunu qiymətli kağızlarla ticarət statusu olmayan broker-dilerləri də tənzimləyir. Telekommunikasiya infrastrukturu fiziki məkan olmadan ticarəti təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Əvvəllər bu maklerlər səhmlərin qiymətlərini qəzetlərdən alır, telefonla şifahi sövdələşmələr aparırdılar. Bu gün rəqəmsal informasiya şəbəkəsi bu brokerləri birləşdirir. Bu sistem Qiymətli Kağızlar Satıcılarının Milli Assosiasiyasının Avtomatlaşdırılmış Kotirovka Sistemini ifadə edən NASDAQ adlanır.

Azərbaycan nağılları — Azərbaycanın şifahi xalq ədəbiyyatının epik növünə aid janr. Azərbaycan nağılları Azərbaycan xalqının dünya görüşünü, həyata münasibətini, zülmə qarşı mübarizəsini, gələcək üçün arzularını və inamını əks etdirən şifahi xalq ədəbiyyatının çox qədim və geniş yayılmış növlərindəndir. Azərbaycan nağıllarını mövzularına görə bir-neçə hissəyə bölmək olar: == Ümumi məlumat == Epik növün ən geniş yayılmış janrlarından olan nağıllar süjet tərkibinin zənginliyinə, dinləyici auditoriyasının genişliyinə görə Azərbaycan folklorunda digər janrlardan seçilir. Dastan auditoriyası, əsasən, orta və yaşlı nəslin nümayəndələrindən ibarət olursa, nağıllarda belə məhdudiyyət yoxdur. Nağıllar kiçikdən tutmuş böyüyə qədər istənilən yaş qrupuna məxsus insanların zövqünü, marağını oxşayır. Nağıllar insanların asudə vaxtlarını maraqlı keçirməsinə xidmət etməklə yanaşı, həm də ibrətamiz, əxlaqi məzmun kəsb edir. Bunun nəticəsidir ki, İslam dinindən gələn bir çox fikirlər nağıllar vasitəsilə xalq arasında təbliğ olunmuş, insanlara milli-mənəvi dəyərlərdən gələn əxlaqi görüşlər aşılanmış, bir çox hökmdarlar nağılların təsir gücündən istifadə edərək özlərinin ədalətli hökmdar təsəvvürünü yaratmağa çalışmışlar. Azərbaycanda yazıya alınmış nağılların sayı minlərlə ifadə olunsa da, nağıl süjetlərinin sayı bundan xeyli azdır. Azərbaycan nağıl süjetlərinin sistemli kataloqunda Azərbaycanda 692 nağıl süjetinin mövcud olduğu qeyd edilir. Təbii ki, bu rəqəm nağıl repertuarını tam əks etdirmir, çünki şifahi ənənədə hələ də toplanmamış süjetlər qalmaqdadır.

Müşfiq ağıları — bəstəkar Cavanşir Quliyev tərəfindən yazılmış və Mikayıl Müşfiqin faciəli həyatına həsr olunmuş oratoriya. Əsərin librettosunun müəllifi Sabir Rüstəmxanlıdır. 2022-ci il oktyabrın 14-də əsər ilk dəfə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında Mustafa Mehmandarovun dirijorluğu ilə təqdim olunub. == Haqqında == Müşfiq ağıları oratoriyası bəstəkar Cavanşir Quliyev tərəfindən 2020-ci ildə yazılıb və Mikayıl Müşfiqin faciəvi taleyinə həsr edilib. Əsərin librettosunu Sabir Rüstəmxanlı yazıb. Cavanşir Quliyev özü oratoriya haqqında bunları deyib: Bir saatdan ibarət olan əsər 13 hissədən, proloq, 6 ağı, 5 qaragüruh və epiloqdan ibarətdir. Əsərin librettosu Müşfiqin həyatını, ona qarşı olan ədalətsizlikləri, onun sevgisini, nifrətini, haqsızlığa dözümsüzlüyünü əhatə edir. Əsərdəki ağılar Ana Ağısı, Vətən Ağısı, Azadlıq Ağısı, Söz Ağısı, Eşq Ağısı, Həyat Ağısı adlanır. Bəstəkarın qaragüruh adlandırdığı 5 hissə isə Müşfiqə olan hücumları, ədalətsizlikləri və onun ölümə göndərilməsini əks etdirir. Oratoriya ilk dəfə 2022-ci il oktyabrın 14-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Cavanşir Quliyevin yaradıcılıq gecəsində təqdim edilib.

Aşıq Bidlin nağılları; J.K.Roulinq tərəfindən yazılan Harri Potter romanının 7-ci kitabında, Albus Dambldorun Hermiona Qreyncerə verdiyi kitabdır. Kitab, cadugər və sehrbaz uşaqların bildiyi hekayələrdən ibarətdir. İçərisindəki hekayələr bunlardır: Sehrbaz və Tullanan qazan Gözəl Taleh Çeşməsi Sehrbazın tüklü ürəyi Dovşan, Movşan və qaqqıldayan kötüyü Üç qardaşın hekayəsi Son hekayə olan Üç qardaşın hekayəsi, 7-ci kitaba adını verən Ölüm Hədiyyələrinin nələr olduğunu izah etməkdədir. Bunlar Gəndalaş əsa, Görünməzlik şalı və diriltmə daşıdır. Hekayə bu üç sirrli obyektin Peverell qardaşların Ölüm tərəfindən necə qazanıldığını izah edərək son kitabın mərkəzinə çevrilmişdir. Kitab hələlik Azərbaycan dilinə tərcümə olunmayıb.

Aşıq Bidlin nağılları; J.K.Roulinq tərəfindən yazılan Harri Potter romanının 7-ci kitabında, Albus Dambldorun Hermiona Qreyncerə verdiyi kitabdır. Kitab, cadugər və sehrbaz uşaqların bildiyi hekayələrdən ibarətdir. İçərisindəki hekayələr bunlardır: Sehrbaz və Tullanan qazan Gözəl Taleh Çeşməsi Sehrbazın tüklü ürəyi Dovşan, Movşan və qaqqıldayan kötüyü Üç qardaşın hekayəsi Son hekayə olan Üç qardaşın hekayəsi, 7-ci kitaba adını verən Ölüm Hədiyyələrinin nələr olduğunu izah etməkdədir. Bunlar Gəndalaş əsa, Görünməzlik şalı və diriltmə daşıdır. Hekayə bu üç sirrli obyektin Peverell qardaşların Ölüm tərəfindən necə qazanıldığını izah edərək son kitabın mərkəzinə çevrilmişdir. Kitab hələlik Azərbaycan dilinə tərcümə olunmayıb.

Talış xalq nağılları (tal. Толышә нәғылон) — talış xalqının şifahi yaradıcılıq əsərləri, hər bir xalqın nağıl və əfsanələri digər şifahi xalq yaradıcılığı nümunələri kimi onun etnik şüurunu təcəssüm etdirən mənəvi mədəniyyətin mühüm tərkib hissələrindən biri. Bu günə qədər gəlib çatmış talış nağılları və əfsanələri öz köklərini Avestadan götürərək, tarixin qatlarından keçərək talış mədəniyyətində çox yüksək yer tutur. Onlar oxucuları insan ləyaqətini, mənəvi dəyərləri və müasir dövrümüz üçün xüsusilə aktual olan saf məhəbbət hissini qorumağa çağırır, xeyirxahlıq və humanizm prinsiplərinin daim yüksəldilməsini tövsiyə edirlər. == Öyrənilməsi tarixi == Tədqiqatçılar talış folkloru ilə hələ XIX əsrdə maraqlanmağa başlayıblar. Talış folklorunun ən erkən əks olunduğu yerlərdən biri də müəllim Teymur bəy Bayraməlibəyovun 1894–1899-cu illərdə "Qafqazın yerli və tayfalarının təsviri üçün materiallar toplusunda" əsəridir. Bayraməlibəyov üç məqaləsində talış nağıllarını, əfsanələrini və inanclarını əks etdirir. 1894-cü ildə Tiflisdə yaşayan talış əsilli general-mayor Mir Əsəd-bəy talış dilində topladığı talış mətnlərinin yoxlanılmasında dilçi-etnoqraf L. Q. Lopatinskiyə köməklik göstərirdi. Talış dilindəki bu iki mətn talış nağıllarıdır — "Sehrli alma" və "Qorxaq". Onlar rus dilinə tərcüməsi ilə "Qafqazın məhəllə və tayfalarını təsvir etmək üçün materiallar toplusu"nda dərc edilmişdir.

Təbrizin sehrli nağılları — Təbriz miniatür sənətindən və orta əsr Azərbaycan incəsənəti salnaməsindən bəhs edən kitab. == Haqqında və məzmunu == Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, "Paşa Həyat Sığorta" ASC-nin və BP Azərbaycan şirkətinin dəstəyi ilə "IRS Publishing House" tərəfindən Azərbaycan və ingilis dillərində nəşr edilib. "İrs" jurnalının baş redaktoru Musa Mərcanlının layihəsi ilə sənətşünaslıq doktoru Cəmilə Həsənzadənin tədqiqatları əsasında hazırlanan kitab dünya incəsənəti tarixində özünəməxsus yeri olan, Orta və Yaxın Şərq xalqları incəsənətinin maraqlı və zəngin hissəsini təşkil edən Azərbaycan miniatür sənətinə həsr edilib. Təbriz miniatür sənəti haqlı olaraq orta əsr Azərbaycan incəsənəti salnaməsinin ən maraqlı səhifələrindən biri sayılır. Orta əsrlərdə Azərbaycan ədəbiyyatında və incəsənətində bir intibah dövrü yaşanıb. Həmin dövrdə Nizami Gəncəvinin "Xəmsə"sinə və Firdovsinin "Şahnamə" əsərinə çəkilmiş miniatürlər geniş yayılıb. Bu sənətin yaradıcıları məşhur Təbriz məktəbini formalaşdırıblar. Təqdim olunan nəşr həm qədim, həm də müasir dövrün mənzərəsini birləşdirən bir əsərdir. Kitab təsviri sənət sahəsində çalışanlar, mədəniyyət işçiləri, gənclər, ümumən geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub. "İrs" jurnalının baş redaktoru Musa Mərcanlı kitabı qədim və müasir dövrümüzü birləşdirən nəşr kimi qiymətləndirərək, bu sahədə işlərin davamlı olacağını bildirlb: Bakı Dövlət Universitetinin dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, BP-nin Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə Regionu üzrə hökumətlə işlər üzrə baş müşaviri Qivami Rəhimli "Təbrizin sehrli nağılları" yenidən dünyanı dolaşır" adlı məqaləsində yazır: === Kitab ətrafında qalmaqal və reaksiyalar === 20 iyul 2022-ci ildə İsrailin Azərbaycandakı səfiri Corc Dik "Təbrizin sehrli nağılları" adlı kitabla bağlı "Twitter" səhifəsində paylaşım edərək, İranın Azərbaycandakı səfiri Abbas Musəvi İsrailin Azərbaycandakı səfiri Corc Dikin tvitinə cavab verib.

== Ümumi məlumat == Kralın qızları XIV Lüdovik tərəfindən hazırlanan 1663–1673-cü illər arasında Yeni Fransaya gələn təxminən 800 gənc Fransız qadını ifadə etmək üçün istifadə olunan bir termindir. Bu Kanadanın əhalisini artırmaq üçün bir layihədir. Qadınlar və qızlar Yeni Fransaya köç ederkən, onlar kralın qızları olmağı düşünmürdülər. Çünki bu termin hökumət tərəfindən aktiv olaraq işə qəbul olunan və koloniya səfəri kral tərəfindən olan qızlar və qadınlar üçün istifadə olunurdu. == Mənşə == Onun başlanğıcında Yeni Fransada kişilərə üstünlük daha çox idi: əsgərlərin vilayətində, xəz ovçuluğunda və kahinlikdə. Bu qadınlardan istifadə az tələb olunurdu. Bu vaxt koloniyada əksər qadınların işləməsi üçün kənd təsərrüfatı üstünlük təşkil etməyə başladı, lakin 17-ci əsrin ortalarında Yeni Fransada yalnız kişilər və qadınlar arasında ciddi qarşıdurma vardı. Qadın immiqrantların kiçik bir hissəsi özləri xərclərini ödəməli oldu və az hissədə subay qadınlar Yeni Fransanın sərt iqlim və şəraitinə uyğunlaşmaq üçün tanıdıqları yerləri tərk etmək istəyirdilər. Rəqib İngilis müstəmləkələrində əhali artımı, bəzi səlahiyyətlilər arasında Yeni Dünyada haqq iddialarını davam etdirmə mövzusunda narahatlıqlarını oyandırdı. Əhalini və ailələri artırmaq üçün Yeni Fransa intendantı Jan Talon, kralın ən az 500 qadının gətirilməsini dəstəkləməsini təklif etdi.

Radium qızları (ing. Radium Girls) — 1917-1926-cı illərdə Nyu-Cersi ştatının Orinc şəhərindəki United States Radium Corporation şirkətində işləyən və radiasiya ziyanı alan qadınların, radiolümenesensiya ilə əllərin və kadranların rənglənməsi ilə məşğul olan qadınların adı. Təmsilçilərinin radiumun zərərsiz olduğunu söyləyən şirkət rəhbərliyi tərəfindən aldanan işçilər, formalarını bərpa etmək üçün əylənmək və dırnaqları və dişlərini işıqlı bir maddə ilə rəngləmək üçün fırçaların uclarını radium boyası ilə yalayaraq ölümcül bir dozada radiasiya aldılar. Radiasiyadan təsirlənmiş beş qadın peşə xəstəliyi olan fərdi işçilərin işəgötürənini məhkəməyə vermək hüququ üçün bir nümunə qoyaraq şirkəti məhkəməyə verdilər. == US Radium korporasiyası == 1917-1926-cı illər arasında, əvvəlcə Radium Luminous Material Corporation adlandırılan United States Radium Corporation, karnotit filizlərindən radium çıxarıb emal edərək «Undark» markası altında satılan parlaq bir boya meydana gətirdi (hərf. "Diffuz qaranlıq"). Hərbi sənayenin podratçısı olaraq şirkət, hərbçilər üçün radium əsaslı radiolüminesans saatların tədarükçüsü olmuşdur. İllinoysdakı fabrikində yüzdən çox işçi çalışırdı, əksəriyyəti qadınlar, kadranları boyayırdılar və radium əsaslı boya ilə əllərini seyr edirdilər və şirkət rəhbərliyi tərəfindən materialın təhlükəsiz olduğunu aldatdılar. === Radiasiyaya məruz qalma === US Radium Corporation-da radiumla əlaqəli müxtəlif vəzifələri yerinə yetirmək üçün işçi heyəti daxilində ümumilikdə 70 qadın var idi, baxmayaraq ki şirkətin sahibləri və orada çalışan alimlər radiumun insanlara təsirlərini bilirdilər və təmasdan ehtiyatla çəkinirdilər. onunla.

Güneşin Kızları (azərb. Günəşin Qızları‎) – baş rollarda Emre Kınay, Evrim Alasya, Tolga Sarıtaş, Burcu Özberk, Hande Erçel və Berk Atan'ın çəkildiyi, rejissoru Sadullah Çelenin olduğu Türk komediya serialı. Serial 19 mart 2016-cı ildə yayımlanan 39-cu bölümü ilə sona çatdı.