Lüğətlərdə axtarış.

Dauqava (latış. Daugava‎; latq. Daugova) və ya Qərbi Dvina (rus. Западная Двина; belar. Заходняя Дзвіна) — Şərqi Avropanın şimalında çay. O, Rusiya, Belorus və Latviya əraziləri ilə axır. == Etimologiya == Eski adları — Eridan, Rudon, Bubon, Rubon, Sudon, Xesin.Maks Vasmerın Etimologiya lüğətində yazılıb ki, Dvina toponimi Ural dillərindən gələ bilməzdi və ola bilər ki, Hind-Avropa dillərində çay və ya axar mənasını daşıyan sözündən gəlib. == Coğrafiya == Çayın tam uzunluğu 1020 km-dır. Onlardan 325 km Rusiya, 338 km Belarus, 352 km isə Latviyaya aiddir. Latviyada Dauqava Riqa körfəzinə tökülməkdən əvvəl Latqale, Zemqale və Vidzeme (o cümlədə Riqa şəhəri) bölgələrin ərazilərində axır.

Zarqava — Azərbaycan Respublikasının Ağsu rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Badara — Azərbaycan Respublikasının Xocalı rayonununun Daşbulaq kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.Yuxarı Qarabağın Xaçın nahiyəsində kənd adı.Azərbaycanda dağlıq yerlərə xas olan kicik əkin sahəsinə badar deyilir. Oykonim "kiçik əkin sahəsi olan yer" deməkdir. == Tarixi == Keçmişdə Xaçın nahiyəsində kənd olub. Qarabağ xanı İbrahim xana məxsus mülklərin siyahısında adı Badarat kimidir. 1828-ci ildə İrandan köçürülmüş ermənilər burada yerləşdirildikdən sonra Ptresek adlandırılmışdır. Gürcüstanda Başeti adı ilə eynidir. 1992-ci ildən 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olub. 2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Badara kəndinin əhalisinin faktiki sayı 827 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 849 nəfər təşkil edirdi. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 Noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Badara kəndi Rusiya Sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir.

Aqava (lat. Agave) — aqavakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.Gövdəsiz çoxillik bitki olub, qısa ağaclaşmış gövdəsi vardır. Latınca "Agave" adlanır. Ən çox Amerika və Meksikada geniş yayılmışdır. Öz vətənində bitki çox iridir (3 m). Aqavalar ömründə bir dəfə çiçəkləyir. Buna görə də monokarp bitki adlanırlar. Ömrünün 6–10-cu ilində aqavanın mərkəzi yarpaqlarının arasında çiçək oxu əmələ gəlir, inkişaf edərək 10–12 m hündürlüyə qalxır. Saplağın üzərində 4000-ə qədər çiçək olur. Meksikalılar çiçək oxunu dibdən kəsib oradan çıxan şirəni toplayırlar.

Batlava Gölü (alb. Liqeni i Batllavës; serb. Батлавско језеро) — Kosovonun şimal-qərbində yerləşən anbar gölü. == Göl == Priştinanın şimal-qərbində yerləşir. Gölə ən yaxın bələdiyyə mərkəzi Poduyevadır. Gölə ən yaxın kənd Koliç kəndidir. Batlava Gölü bu gün Priştina və Poduyeva şəhərləri üçün əsas içməli su qaynağıdır. Əlaqədar şəhərlərin, xüsusilə də Priştinanın əhalisinin çox olması səbəbiylə gölün su nisbəti azalmağa doğru meyl edir. Bu vəziyyət xüsusilə yaz mövsümündə əsas söz mövzusudur. == Turizm == Kosovonun dənizə çıxışının olmaması Batlava gölünü kosovolular üçün turistik bir tətil mərkəz etmişdir.

Sultan Hüseyn Bayqara (iyul 1438, Herat – 4 may 1506) — Teymuri sultanı, şair. == Həyatı == Əmir Teymurun nəvəsi Bayqara mirzənin oğlu olan Sultan Hüseyn Bayqara, Uluğbəydən sonra davam edən çaxnaşmalar sırasında, yenə Əmir Teymurun nəvələrindən olan və Heratda hakimlik edən Əbülqasım Baburun xidmətinə girdi. Burada dövlət idarəsində təcrübə qazandı. Onsuzda çox qabiliyətli, təhsilli, zəki bir insan idi. Herat əmiri Babur 1457-ci ildə ölüncə, burada da çəkişmələr başladı və Sultan Hüseyn Bayqara Heratdan ayrılaraq Mərvə keçdi. Burada bölgənin hakimi Muizzüddin Səncərin qızı ilə evləndi və ondan böyük oğlu Bədiüzzaman mirzə dünyaya gəldi. Sultan Hüseyn mirzə özünə bağlı az saylı adamlarla və özbəklərdən Şadibəyin yardımı ilə Ceyhunun Özboy yörəsində kiçik bir bölgənin idarəsini ələ aldı. Az sonra Şadibəyi kənarlaşdıraraq sınırlarını genişlətdi və başqa Özbək grupların yardımı ilə Mazandaranı da ələ keçirdi. Bundan sonra Herata hakim olan Əbu Səidlə mübarizəyə başladı. Əbu Səid Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənə məğlub olunca Heratı da ələ keçirdi (1469).

Qızılhacılı (farsca: قزل حاجیلو) — Qərbi Azərbaycan ostanının, Urmiya şəhristanının, Mərkəz bəxşinin, Başqala dehestanında kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 225 nəfər yaşayır (64 ailə). Əhalisi etnik azərbaycanlıdır və azərbaycan dilində danışır.

Udaqava Yoan (宇田川 榕菴, 9 mart 1798, Edo[d] – 22 iyun 1846 və ya 1846, Edo[d]) – Yaponiya alimi və həkimi. Qərb elmlərini öyrənmişdir. O, "Yaponiya botanikasının atası" hesab olunur. == Həyatı və karyerası == Udaqava Yoan 1798-ci ildə Yaponiyanın Oqaki hanında doğulmuşdur. Atası Ezava Yoci həkim idi. O, kiçik yaşlardan etibarən təbiətşünaslığa maraq göstərməyə başlamışdır. Atasının etirazlarına baxmayaraq, Tokuqava şoqunluğunun tərcüməçisi Baba Sacurodan holland dili dərsləri almışdır. 1811-ci ildə Qərb tibbi üzrə həkim Udaqava Şinsay tərəfindən övladlığa götürülmüşdür. Babanın ölümündən sonra holland dili dərslərinə Yoşio Çuciro ilə davam etmişdir.Udaqava 1817-ci ildə Tsuyama klanının rəsmi həkimi postunu qəbul etmişdir. 1822-ci ildə həkim Adaçi Çoşunun qızı olan Adaçi Seyo ilə evlənmişdir.

Badara monastırı — Xocalı rayonunun Badara kəndi ərazisində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli abidə kimi qeydiyyata alınmışdır.Badara monastırı ərazisindən 12 epiqrafik yazı nəşr edilmişdir və həmin kitabələrə əsasən monastırın XII–XIII əsrlərdə tikilmiş olması müəyyən edilmişdir. == Tarixi == Monastır ərazisindən aşkarlanmış kitabəli xaçdaşlar kompleksin tarixini müəyyənləşdirməyə imkan vermişdir. Xaçdaşlar kitabələrlə yanaşı həm də insan fiqurları ilə zəngin bədii kompozisiyalarla bəzədilmişdir. Xaçdaşlarda təsvir edilən insanlar əksər hallarda zirehli geyim və silahlarla təmin olunmuş döyüşçülərdir.Ümumilikdə Badara monastırı ərazisindən 12 epiqrafik yazı nəşr edilmişdir və həmin kitabələrə əsasən monastırın XII–XIII əsrlərdə tikilmiş olması müəyyən edilmişdir. Badara monastırı ərazisində öyrənilmiş ən erkən xaçdaşlar 1156, 1165, 1193, 1216-cı illərə aiddir. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Badara monastırı kənd mərkəzindən 7–8 km aralıda – meşəlik ərazidə yerləşir. Ümumilikdə on üç dini və mülki tikilidən ibarət olan monastır kompleksinə daxil olan tikililərdən altısı bir-birinə bitişik olsa da, ayrı qapı və pəncərələrə malikdir. Digər üç tikili bir-birindən araıl tikilmişdir. Həmçinin kompleks ərazisində daha dörd binanın xarabalıqları vardır.Kompleksə daxil olan tikililərin hamısı bu və ya digər dərəcədə zədələnmişdir.

Kaqava prefekturası — Yaponiyanın Sikoku adasında prefektura. Ərazisi 1 876 kilometr kvadrat, əhslisi 997 000 nəfərdir. Mərkəzi Takamasu şəhəridir.

Saçi Kaqava — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 2 oyun keçirib.

Taro Kaqava (9 avqust 1922 - 6 mart 1990) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 5 oyun keçirib.

Toyohiko Kaqava (賀川 豊彦, 10 iyul 1888[…], Kobe – 23 aprel 1960[…]) – yapon sosial islahatçı və evangelist. O, 1930-cu illərdə Qərb dünyası tərəfindən ən məşhur yapon protestant hesab olunurdu. Tanrı krallığı və Milyon ruhun xilası hərəkatlarında vacib rol oynamış, İkinci dünya müharibəsindən sonra isə Dünya federasiyası hərəkatında iştirak etmişdir.Pasifizm tərəfdarı olması, Yaponiyada yoxsullara göstərdiyi dəstəyi, dini və iqtisadi əsərlərinə görə ABŞ mediası onu "Yaponiyanın Qandisi", "Yaponiyanın Şveytseri" və "Yaponiyanın Müqəddəs Frensisi" adlandırırdı. == Həyatı == Kaqava 1888-ci ildə Yaponiyanın Kobe şəhərində doğulmuşdur. Yeniyetmə ikən Cənubi presbiterian missionerlər Çarlz Loqan və Herri Mayers tərəfindən xristianlıqla tanış olmuşdur. Tokuşima prefekturasında orta məktəbdə oxuyarkən vəftiz olunmuşdur. İki il boyunca ABŞ-dakı Prinseton Dini Seminariyasında təhsil almış, 1917-ci ildə Yaponiyaya qayıtmışdır.Kaqava 21 yaşında ikən Kobe şəhərinin gecəqondularında yaşamağa, küçələrdə vəz verməyə başlamış, öz kvartalını evsizlər üçün sığınacağa çevirmişdir. Yoxsullar üçün məktəblər, xəstəxanalar, yetimxanalar qurmuşdur. İlk kitabı "Yoxsul psixologiyasının tədqiqi" (1915) kitabı onun gecəqondulardakı təcrübələrinə əsaslanır. 1920-ci ildə yazdığı "Ölüm xəttini keçmək" adlı avtobioqrafik romanından əldə etdiyi gəlir sayəsində sosial proqramlar təşkil etmişdir.

Şinci Kaqava (yap. 香川 真司 Kaqawa Şinci [kagawa ɕindʑi̥]; doğum 17 mart 1989) — peşəkar Yaponiya futbolçusudur. Almaniyanın "Borussiya Dortmund" klubunun və Yaponiya milli futbol komandasının heyətində çıxış edir. Kaqava peşəkar futbolçu karyerasına 2010-cu ildə "Borussiya Dortmund"a qoşulmazdan əvvəl vətənində "Serezo Osaka"da başlayıb. İki il "Dortmund"un heyətində çıxış etdikdən sonra "Mançester Yunayted" ilə dörd illik müqavilə bağlayıb. İki il keçdikdən sonra yenidən "Borussiya"ya qayıdıb. Hücumameyilli yarımmüdafiəçi mövqeyində oynayan Kaqava "meydanı görmə, texnika, hərəkət və ötürmə" bacarıqları ilə məşhurdur.29 noyabr 2012-ci ildə Kaqava Asiya Futbol Konfederasiyasının Beynəlxalq İlin Futbolçusu mükafatını qazanıb. == Klub karyerası == Kaqava futbola beş yaşında başlayıb. 1994-cü ildən 1999-cu ilə kimi "Marino Futbol Klubu"nda 1999-2001-ci illərdə "Kobe NK Futbol Klubu"nda və 2001-ci ildən 2005-ci ilə kimi "FK Miyaqi Barselona"da oynayıb. === Serezo Osaka === Kaqava 17 yaşında "Serezo Osaka" ilə müqavilə bağlayıb.

Sultan Hüseyn Bayqara (iyul 1438, Herat – 4 may 1506) — Teymuri sultanı, şair. == Həyatı == Əmir Teymurun nəvəsi Bayqara mirzənin oğlu olan Sultan Hüseyn Bayqara, Uluğbəydən sonra davam edən çaxnaşmalar sırasında, yenə Əmir Teymurun nəvələrindən olan və Heratda hakimlik edən Əbülqasım Baburun xidmətinə girdi. Burada dövlət idarəsində təcrübə qazandı. Onsuzda çox qabiliyətli, təhsilli, zəki bir insan idi. Herat əmiri Babur 1457-ci ildə ölüncə, burada da çəkişmələr başladı və Sultan Hüseyn Bayqara Heratdan ayrılaraq Mərvə keçdi. Burada bölgənin hakimi Muizzüddin Səncərin qızı ilə evləndi və ondan böyük oğlu Bədiüzzaman mirzə dünyaya gəldi. Sultan Hüseyn mirzə özünə bağlı az saylı adamlarla və özbəklərdən Şadibəyin yardımı ilə Ceyhunun Özboy yörəsində kiçik bir bölgənin idarəsini ələ aldı. Az sonra Şadibəyi kənarlaşdıraraq sınırlarını genişlətdi və başqa Özbək grupların yardımı ilə Mazandaranı da ələ keçirdi. Bundan sonra Herata hakim olan Əbu Səidlə mübarizəyə başladı. Əbu Səid Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənə məğlub olunca Heratı da ələ keçirdi (1469).

== Sinonim == Agave altissima Zumagl. Agave americana subsp. americana Agave americana var. americana Agave americana var. marginata Trel. Agave americana var. mediopicta Trel. Agave americana var. picta (Salm-Dyck) A.Terracc. Agave americana f.

Aqava — yunan mifologiyasında nereida, Nerey və Doridanın qızı.

Xilaskar monastırı — Xocalı rayonunun Badara kəndi ərazisində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Kilsənin inşaat kitabəsi ciddi zədələndiyindən onun inşa tarixini müəyyənləşdirmək mümkün olmamışdır. == Tarixi == Kilsənin inşaat kitabəsi ciddi zədələndiyindən onun inşa tarixini müəyyənləşdirmək mümkün olmamışdır. Tarix adətən birinci sətirdə göstərilir, kitabənin birinci sətiri isə tamamilə silinmişdir. Lakin, kitabədə “darpas” (saray), "vaçar" (bazar) kimi sözlərin istifadəsi, İşxan Smpat, Katolikos Atanas kimi adların çəkilməsi kompleksin qədim dini mərkəz olduğunu sübut edir.Abidəni tədqiq etmiş K. Mkrtçyan ehtimal edir ki, Həsən Cəlalın öldürülməsindən sonra XIII əsrin II yarısında Xaçın knyazlığının mərkəzi Xanabert qalasından buraya köçürülmüşdür. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Vaxtilə qədim yaşayış məskəninin əsas məbədi olmuş monastır xarabalıqlar arasında yeganə tikili kimi qalmışdır. Kilsənin ətrafındakı qədim məzarlıqda yüzlərlə xaçdaşlar vardır.Monastırın başkilsəsi planda üçnefli bazilika olmaqla, tərəfləri 11.3x9.7 metr ölçülərə malikdir. Altar ətrafındakı köməkçi otaqlar ibadət zalının yarısını tutur. Kilsənin şərq divarında olan üçbucaq formalı iki niş divar boyunca uzanır.Giriş qapıları olan cənub və qərb divarlarının hörgüsündə kobud yonulmuş, digər divarların hörgüsündə isə yonulmamış daşlar istifadə edilmişdir. Pilyastr və kapitellər zərif şəkildə yonulmuşdur.Ağımtıl kilsə binası yaşıllıqlar içində olduqca böyük təsir bağışlayır.

Bağdada putyovka var... tammetrajlı televiziya film-tamaşası rejissor Məhərrəm Bədirzadə tərəfindən 2000-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmişdir. Film-tamaşanın qəhrəmanı Qürbət sadə xarakterli bir adamdır. Arvadı Sitəmxanım isə pul düşkünü bir qadındır. Onlar yeni mənzilə köçürlər. Lakin bu mənzilin keçmiş sakini olan Əzizov familiyalı naməlum şəxsə naməlum adamlar hədiyyələr, paylar gətirməyə başlayırlar və hadisələrin məcrası bundan sonra dəyişir. Əsas rolları Naibə Allahverdiyeva, Valeh Kərimov, Yasin Qarayev, Gülşən Qurbanova, Məsmə Aslanqızı, Tofiq Hüseynov və Kübra Dadaşova ifa edirlər. == Məzmun == Film-tamaşanın qəhrəmanı Qürbət (Valeh Kərimov) sadə xarakterli bir adamdır. Arvadı Sitəmxanım (Naibə Allahverdiyeva) isə pul düşkünü bir qadındır.

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə - Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. == Bağdad Buveyhilərin dövründə == Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991-1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi.994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı.O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar). Birinci Mus'eibin qiyamçı əl-Muxtarın üzərindəki qələbəsinə, ikincisi, peyqəmbərin Əbu Bəkrlə rəqiblərindən gizlənməsi ilə bağlı, sirdən olan epizoda həsr olunmuşdur.Səbəbi bu mərasimlər olan, 1002-ci ildə baş verən xalq həyəcanları, paytaxt küçələrində Əli və əl-Abbas[5] partiyalarından olan silahlı adamların (ayyarun) toqquşmasına gətirdi. Nəticədə gələn il üçün nəzərdə tutulmuş bütün kütləvi mərasimlər qadağan olundu.[6] Dərin siyasi böhran və xəlifənin və buveyhi əmirinin hakimiyətlərinin zəifliyini göstərən olduqca ciddi insident 1003-cü ildə baş verdi.